Morgunblaðið - 05.10.1991, Qupperneq 39

Hún ólst upp við kröpp kjör og
að hluta hjá vandalausum. Hún
bar öllum vel söguna og kom sér
alls staðar vel sakir mannkosta
sinna. Hún var trygglynd og vin-
mörg og var jákvæð í öllum athöfn-
um sínum og samskiptum við fólk.
Hún var áhugasöm um velferð
annaiTa, kankvís og gamansöm ef
því var að skipta. I hárrri elli naut
hún heimsókna vina sinna úr öllum
stéttum þjóðfélagsins og á öllum
aldri og gestrisni hennar var ann-
áluð.
Halldóru og Kristni varð ekki
barna auðið en þau áttu kjörbörn.
Helga Þórðardóttir, fædd 1929,
bróðurdóttir Halldóru, kom til
þeirra Kristins á fjórða aldursári
og ílentist hjá þeim. Sverrir Krist-
insson, fæddur 1943, kom til þeirra
á fyrsta aldursári og varð þeirra
barn. Magnús Benediktsson, sonur
Helgu og Benedikts Magnússonar,
sótti mjög til ömmu sinnar í upp-
vextinum og taldist þar til heimil-
is. Var mjög kært með þeim.
Halldóra er nú gengin yfir móð-
una miklu og hefur lokið óvenju-
lega löngu og farsælu ævistarfi.
Arvekni og dugnaður var hennar
aðalsmerki og yfirburðir hennar
lágu í stjórn heimilisins. Hún kunni
sitt fag og hafði mannaforráð á
þeim vettvangi. Hún reyndist fólki
vel og margir leituðu til hennar
og héldu tiyggð við hana.
Eftirlifandi vinir Halldóru vilja
heiðra minningu hennar og þakka
henni drengilega samfylgd.
Karlakórinn Stefnir vill þakka
Halldóru sérstaklega allan stuðn-
ing og velvild.
Minningin lifir.
JMG
Vinkona mín, • Iialldóra á Mos-
felli, var einn þeirra samferða-
manna sem mikilsvert er að fá að
kynnast.
Ég minnist hennar fyrst þegar
ég var smástelpa ásamt fjölskyldu
minni í Hafravatnsrétt, en þar var
hún ásamt mömmu og fleiri dugn-
aðarkonum úr Kvenfélagi Lága-
fellssóknar er sáu um kaffiveitingar
í sölubragga sem þar var. Þá strax
tók ég eftir þessu yndislega við-
móti sem ætíð einkenndi Halldóru.
Það var svo fyrir um hálfum öðrum
áratug, að kynni okkar hófust.
Oft sátum við saman og skoðuð-
um myndirnar hennar og það var
ekki lítið gaman að hlusta á frá-
sagnir hennar frá liðnum árum á
meðan við flettum í gegn um albúm-
in, og ekki spillti kaffisopinn sterki,
löðrandi í ijóma og meðlætið eftir
því, ekki grennandi.
Ég á eftir að sakna upphringing-
anna frá henni þegar hún sagði:
Komdu, ég þarf að segja þér svo-
lítið. Þetta var skemmtilegt bragð
sem ég fór alltaf eftir þó að ég vissi
að meiningin væri aðeins að f4-fé-
lagsskap og létt spjall. Þessar
stundir eru mér dýrmætar í minn-
ingunni.
Halldóra fluttist á Dvalarheimili
aldraðra á Hlaðhömrum í Mosfells-
sveit fyrir um 10 árum. Hún var
virk í tómstundastarfi aldraðra hér
í sveit. Hún vildi helst alltaf hafa
fjör og hressilegar uppákomur, og
síðast þegar hún mætti í hópinn í
lok maí sl. þá naut hún sín vel í
dansinum og ljómaði sem ungling-
ur.
Enginn, sem hana þekkti, þurfti
að vera undrandi á því hve gesta-
komur voru tíðar hjá henni, því all-
ir, bæði stórir og smáir, voru
aufúsugestir á hennar heimili. Það
virtist sem fólk á öllum aldri sækt-
ist eftir vináttu hennar, því hún
átti svo mikið að gefa af hlýju og
kærleika. Aldrei nokurn tíma heyrði
ég hana kvarta, þvert á móti var
hún þakklát fyrir sitt hlutskipti í
lífinu.
Stundum kom það fyrir að við
ræddum um það sein við tæki eftir
•lok þessarar jarðvistar okkar hér,
það voru skemmtilegar umræður.
Við í vinahópnum söknum hennar
sárt og glettnu augun, hnyttnu til-
svörin og allt það sem góða mann-
eskju mátti prýða á eftir að ylja
okkur í minningunni um hana.
Guð gefi henni ljós og frið í nýj-
um heimkynnum.
MOBGÚNBLíAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. 0KT0BER 1991 39
Magnús Runólfsson
bóndi — Minning
Ég sendi ástvinum hennar sam-
úðarkveðjur.
Svanhildur Þorkelsdóttir
Allt hefur sinn tíma - allt, sem
á sér upphaf, á sér endi hér á þess-
ari jörðu - tími Halldóru:Jóhannes-
dóttur er liðinn - ganga hennar var
prúð. Hún ræktaði sig og sína -
þess bera vitni allir þeir fjölmöt’gu
vinir, sem nú drúpa höfði.
Ekkert skal tíundað hér, aðeins
færðar alúðarþakkir fyrir allar þær
minningar, birtu og hlýju, sem hún
veitti okkur, fyrst sem litlum börn-
um, síðar sem stórum börnum.
Systkinin frá Mosfelli, Reynir,
Jón og Mæja.
Með fáeinum orðum vil ég minn-
ast hinnar mætu konu Dóru á Lága-
felli eins og hún var jafnan kölluð
þegar leiðir okkar lágu saman fyrir
meira en 60 árum, en síðar varð
hún þekktari sem frú Halldóra á
Mosfelli, en hún verður jarðsungin
frá Lágafellskirkju í dag.
Þegar ég kynntist Dóru fyrst
vorið 1928, var hún aðsópsmikil
ráðskona á stórbúi Thors Jensens
á Lágafelli, en mér hafði verið kom-
ið þar fyrir í kaupavinnu. Þó ég
þekkti ráðsmanninn, Kristin Guð-
mundsson allvel, því hann hafði
verið ráðsmaður hjá föður mínum
á Hólurn áður en hann réðst til
Thors Jensens, þá kveið ég tölvert
fyrir að hefja vist hjá vandalausum
í fyrsta skipti á ævinni. Þessi kvíði
reyndist ástæðulaus, því húsmóðirin
á bænum, hún Dóra, tók mér strax
opnum örmum, og naut ég einstakr-
ar umhyggju hennar sumrin sex
sem ég var á Lágafelli. Sömu um-
hyggjunnar nutu bræður mínir þrír,
sem einnig voru þarna í sveit þegar
þeir höfðu aldur til.
A þessum árum var rekið stórbú
á Lágafelli, sennilega stærsta bú á
landinu, næst á eftir Korpúlfsstaða-
búinu, sem einnig var í eigu Thors
Jensens. Mikil umsvif voru í ræktun
°g byggingarframkvæmdum.
Heimilið var því mannmargt, oft
20-30 manns. Starf ráðskonunnar
var því ærið, að stjórna heimilinu
og sjá um matseld handa öllu þessu
fólki, einkum þar sem . aðstæður
voru fremur frumstæðar miðað við
það sem við þekkjum í dag. Eldhús-
ið var lítið og ópraktískt, engin
kæligeymsla eða kjallari, ekkert
rafmagn og engin vatnsveita. Vatn
var sótt um hálfs kílómetera leið
niður í læk og gerði vatnspósturinn
lítið annað á daginn en flytja vatn
í hestvagni sínum. Hinsvegar féllu
til daglegar ferðir til Reykjavíkur
með mjólkurbilnum, og var að því
mikið hagræði.
Ekki var Dóru tamt að tala um
sjálfa sig eða sitt ættfólk og er mér
því lítt kunnugt um ætt hennar og
uppruna, þó vissi ég að hún var
ættuð ofan úr Lundarreykjadal og
eins að hún átti ýmsa merka frænd-
ur í hópi Vestur-íslendinga, sem
hún minntist einstöku sinnum á.
Halldóra var tæplega í meðallagi
á hæð, snör í hreyfingum, björt
yfirlitum og fríð sýnum. Þegar hún
var komi á peysufötin sópaði tölu-
vert af henni. Hún var jafnanglað-
sinna og hrókur alls fagnaðar. Hún
var býsna fróð, glettin og gat oft
verið sérlega orðheppin. Stjórnsöm
var hún og lagin að umgangast
fólk, ekki hvað síst unglinga, enda
vinsæl.
Árið 1936 giftist hún Kristni
Guðmundssyni, sem verið hafði
ráðsmaður á Lágafelli um árabil.
Hófu þau þá búskap á hinu forna
höfuðbóli Mosfelli og bjuggu þar
góðu búi uns Kristinn féll frá árið
1976. Hin síðari ár bjó Halldóra á
Hlaðhömrum og undi þar vel hag
sínum. Var hún lengstum heilsu-
hraust og furðu ern þrátt fyrir hinn
háa aldur.
Við þessi leiðarlok er mér ljúft
að færa Dóru alúðarþakkir frá mér
og bræðrum mínum og þeim mörgu
ungu kaupamönnum sem urðu
hinnar hollu handleiðslu hennar
aðnjótandi meðan hún var ráðskona
og húsmóðir á Lágafelli, og votta
vinum hennar og vandamönnum
innilega samúð við fráfall hennar.
Zóphónías Pálsson
Fæddur 7. júli 1900
Dáinn 28. seplember 1991
Því fækkar nú fólkinu, sem teng-
ist ljúfum minningum æskuáranna,
sólríkum sumrum í sveitinni, vor-
verkum og töðuilmi. Þetta var kyn-
slóð, sem leyfði okkur borgarbörn-
unurn að njóta hins eilífa sumars.
Það veitti rausnarlega af- ljúf-
mennsku sinni og mannúð, svo vel
að minningin rúmar hvorki ský á
himni, regn né skugga. Þetta fólk
stuðlaði að áhyggjulausum ham-
ingjutíma og átti verulegan þátt í
því að þroska fjölmarga einstakl-
inga með jákvæðum hætti, kynna
þeim margvíslega leyndardóma
Íífsins og innræta þeim virðingu
fyrir náttúrunni í öllum hennar fjöl-
breytileika.
Nýlega lést Ófeigur Ófeigsson,
bóndi í Næfurholti á Rangái’völlum.
Hann var fulltrúi þessarar kynslóð-
ar. Og nú er annar bóndi á Heklubæ
horfinn, Ijúfmennið Magnús Run-
ólfsson, bóndi í Haukadal, sem eins
og Næfurholt stendur undir róturn
Bjólfells þar sem Hekla er skammt
undan og mótar mannlíf fögur og
óútreiknanleg.
Magnús lést síðdegis laugardag-
inn 28. september. Hann var þreytt-
ur eftir dagsverk, lagðist til hvíldar
og var látinn innan klukkustundar.
Hann vann fullan vinnudag til
síðustu stundar, nýbúinn að vera í
smalamennsku og njóta þess að
vera á hestbaki, en hann var hesta-
maður með afbrigðum, góður tamn-
ingamaður og átti marga gæðinga
um ævina.
Með láti Magnúsar er lokið mik-
illi sögu, baráttusögu bónda, sem á
langri ævi notaði alla sína starfs-
krafta til að rækta jörðina, bæta
umhverfi sitt og sjá sér og sínum
farborða. Hann gekk til þessa göf-
uga starfs léttur í lund og unifram
allt glaður og bjartsýnn. Þessir eðl-
iskostir komu sér oft vel því mann-
lífsöldurnar skullu á honum með
talsverðum þunga á stundum. Á
gamals aldri varð hann að taka
þátt í mikilli umbreytingu atvinnu-
greinar sinnar og hefur vafalaust
haft talsverða raun af þeirri skerð-
ingu, sem hann þurftir að bera. En
þessu tók hann með jafnaðargeði
og kveikti hjá sér áhuga á nýjum
verkefnum, sem framtíðin mun
njóta. 1 sumar vann hann hvíldar-
lítið við að gróðursetja aspir.
Magnús fæddist í Mykjunesi í
Holtum 7. júlí árið 1900. Hann var
sonur Runólfs Einarssonar, bónda
þar, og konu hans, Sigríðar Magn-
úsdóttur. Magnús kvæntist Jónínu
Hafliðadóttur frá Fossi á Rangár-
völlum árið 1928. Hún lifir.mann
sinn. Þau höfðu þá skömmu áður
byijað búskap í Haukadal, sem
hafði verið í eyði. Þar bjuggu þau
alla tíð.
Magnús og Jónína eignuðust
fjögur börn, Sigrúnu Ástu, sem er
látin, Hauk, sem er látinn, Haf-
stein, sem búsettur er í Keflavík,
kvæntui' Jóhönnu StefánsdóttUr og
eiga þau þijú börn, og Stefaníu
Heiðu, sem býr á Dalvík, gift Har-
aldi Teitssyni og eiga þau tvo syni.
Það er dijúg viðvera að búa á
sömu jörðinni í 64 ár og handtök
þeirra hjóna orðin mörg. En frá
Haukadal vildu þau ekki fara á
meðan nokkur orka væri eftir til
daglegra starfa. Álit á mannanna
verkum lýsir jafnan afstæðu gildis-
mati. Hjónin í Haukadal skila löngu
dagsverki með miklum sóma. Þau
eru hluti þeirrar undirstöðu sem
íslenskt samfélag hefur hvílt á um
aldir. Öll framganga þeirra er flekk-
laus. Ekki verður meira krafist.
Ég kynntist þeim hjónum sjö ára
gamall labbakútur úr Reykjavík,
sem var sendur í sveit í Næfurholt
skammt frá Haukadal. Þá heillaði
Magnús mig eins og önnur börn
með ljúfri framkomu og léttleika. Á
þeim 43 árum, sem síðan eru liðin,
gat ég aldrei séð neina breytingu á
Magnúsi. Ávallt kátur og kvikur,
léttui' í allri framgöngu og snöggur
í hreyfingum.
Það vegur ekki þungt að þakka
Magnúsi fyrir samfylgdina með al-
mennum orðum. En þáttur hans í
minningunni og þau áhrif, sem hann
hafði, er hluti af hamingjutíma, sem
aldrei kemur aftur. Hann markaði
víða spor og hans gildismat var í
anda þess sem við best þekkjum.
Kannski kveðjum við fleira en
Magnús Rúnólfsson á þessum tíma-
mótum lífs og dauða.
Árni Gunnarsson
Nú er Magnús Runólfsson farinn
til æðri heima svo unglegur að sjá,
kvikur í hreyfíngum, beinn í baki
og minnið eftir því. Ekki var nú
mulið undir hann í æsku, unnið
hörðum höndum um dagana, þá var
nú ekki þessi tækni til sem notuð er
í dag þegar Magnús var að alast
upp og fram eftir árum í Ilauka-
dal. Hann var búinn að lifa tímana
tvenna og miklar breytingar, hann
var hagsýnn, dugandi og duglegur
bóndi. En hann bjó ekki einn í
Haukadal, í 64 ár hefur Jóna, kon-
an hans, staðið við lilið hans, hún
er ein af þessum dugmiklu kjarna-
konum. Þau Haukadalshjón voru
miklir höfðingjar heim að sækja og
mikið gaman þangað að koma. Þau
fegruðu og bættu í kringum sig og
þau voru alltaf samtaka um allt.
Ilann Magnús var mikið skemmti-
legur maður en gat verið fastur
fyrir ef því var að skipta en raun-
sær. 1960 keypti hann pabbi heitinn
traktor af honum Magnúsi og það
munaði miklu að hafa hann. Þann
traktor var mikið gaman að keyra
og fór ég oft með mjólkina á brúsa-
pallinn, svo og á milli bæja. Þegar
pabbi hætti búskap þá bað hann
Magnús í Haukadal fyrir uppáhalds
hestinn sinn því honum var ekki
sama hvert hann fór, og auðvitað
var það auðsótt mál, alveg sjálfsagt
að gera það. Alltaf kunnu Hauka-
dalshjónin að meta það sem fyrir
þau var gert nágrannarnir alltaf
boðnir og búnir að rétta þeim hjálp-
arhönd þegar þau þurftu þess með.
Og þannig var það þann dag þegar
Magnús dó.
Þá voru nágrannarnir að smala
nieð honum og þegar hann kom
heim þá hafði hann sagt: „Ég ætla
að leggja mig,“ sem hann og gerði.
Þá var klippt á lífsþráðinn og þann-
ig vildi hann hafa það sagði tengda-
dóttir hans mér þegar hún hringdi
til mín á sunnudaginn. Að eiga
góða konu, dugleg börn og barna-
börn, fyrir þetta má þakka.
Svo votta ég fjölskyldu hans sam-
úð mína og blessuð sé minning
hans.
Bjarney Guðrún Björgvinsdóttir
I dag kveðjum við í hinsta sinn
afa okkar, Magnús bónda í Hauka-
dal á Rangárvöllum.
Hún kom_okkur systkinunum á
óvart fregnin um andlát afa. Þrátt
fyrir háan aldur fannst okkur hann
eiga svö mikið eftir. Hann hafði
vissulega skilað ærnu dagsverki og
vel það. Sinnti búverkum sínum af
elju og dugnaði allt fram á síðustu
stundu. Bú hans og jörð bera þess
glöggt merki að um hafa farið mild-
ar hendur. Uppgræðsla á söndum
og viðhald húsanna voru honum
alla tíð mikið kappsmál. Er okkur
mjög til efs að fegurri bæjarstæði
fyrirfinnist á landinu, en Haukadal-
ur stendur mitt í hlíðum Bjólfells
og gnæfir Hekla þar yfir. Það kom
okkur því ekki á óvait er afi og
amma hlutu fyrir nokkrunr árum
viðurkenningu hreppsnefndar
Rangárvallahrepps fyrir snyrtilega
umhirðu á íbúðarhúsi og umhverfi
þess.
Afi var mikill bóndi í sér og hugs-
aði um skepnur sínar af alúð og
natni. Þegar veður fór kólnandi og
dagana tók að stytta var ávallt
breitt vel yfir kýrnar í fjósinu svo
þeim yrði ekki kalt.
Afi hugsaði fyrst og fremst um
aðra, síðst um sjálfan sig. Hvort'
sem um var að ræða börn, barna-
börn eða nágranna sína og vini.
Reyndum við líka að hjálpa honum
eftir mætti svo sem við vorverkin
.eða á heyannalímuin. Það var líka
mjög gaman að rétta afa hjálpar-
hönd svo rösklega gekk hann fíl
vei'k aða unun var að fá að vera
með honum í þeim. Oft kom eitt-
hvað spaugilegt upp á. yfirborðið
og var þá stutt í hlátur og glens,
en það var hans aðalsmerki, að
vera léttur og hress í lund.
Eitt sinn sagði afi að ef hann
gæti einhveiju um það ráðið þá vildi
hann helst fá að deyja á hestbaki
eða í rúminu sínu. Honum varð að
ósk sinni. Fyrir það erum við þakk-
lát. Eftir að hafa setið hest og
smalað heimahagana lagðist hann
þreyttur í sína hvílu er degi tók að
halla síðastliðinn laugardag og
sofnaði vært.
Við biðjum góðan Guð að styrkjá
ömmu sem nú sér á eftir lífsföru-
naut sínum í rúm sextíu ár.
Kallið er komið,
komin er nú stundin
vinarskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýröarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Blessuð sé minning afa.
Örn, Börkur, Ósk
og Snæbjört.
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birting-
ar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á ritsljórn blaðsins á
2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á skrifstofu blaðsins í Hafn-
arstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðvikudagsblaði að
berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með greinar aðra daga.
1 minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki eru tek-
in til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfilegt er að birta til-
vitnanir f ljóð, tvö erindi, eftir þekkt skáld, og skal þá höfundar
getið. Sama gildir ef sálmur er birtur. Meginregla er sú, að minning-
argreinar birtist undir fullu nafni höfundar.