Morgunblaðið - 30.06.1992, Side 23

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚNÍ 1992
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚNÍ 1992
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Kjaradómur í
kreppu
Niðurstöður Kjaradóms um
launakjör ráðherra, al-
þingismanna og ýmissa emb-
ættismanna má ræða út frá
. ýmsum sjónarmiðum og færa
rök með og móti þeim launum,
sem dómurinn hefur úrskurðað
einstökum starfshópum en eitt
er alveg ljóst: nái niðurstöður
Kjaradóms fram að ganga hryn-
ur sú launastefna, sem mörkuð
hefur verið í tveimur kjara-
samningum frá febrúar 1990.
Sú launastefna er ein megin-
ástæða þess, að tekizt hefur að
ná verðbólgunni niður á svipað
stig og tíðkazt í nágrannalönd-
um okkar og jafnvel niður fyrir
það. Þessi launastefna er jafn-
framt ein helzta ástæða fyrir
þeim stöðugleika, sem skapazt
hefur í efnahagsmálum okkar
íslendinga síðustu misserin.
Þessi launastefna er líka ein
helzta forsenda þess, að okkur
takist að komast upp úr djúpum
öldudal alvarlegrar kreppu, sem
ríkir í atvinnumálum okkar.
Heilbrigð skynsemi hlýtur að
segja þeim, sem stóðu að
ákvörðun Kjaradóms, og þeim,
sem eiga að taka við þeim
launahækkunum, sem dómur-
inn hefur ákveðið, að það er
ekki hægt að gera þær kröfur
til almennra launþega að þeir
taki á sig verulega kjaraskerð-
ingu til þess að ná ákveðnum
markmiðum í efnahags- og at-
vinnumálum, en að þeir sætti
sig jafnframt við, að ákveðnir
hópar þjóðfélagsþegna, þ.á m.
þeir sem stjórna þjóðarskút-
unni, fái margfallt meiri launa-
hækkanir. Ráðherrar, alþingis-
menn, embættismenn og sér-
fræðingar geta ekki sagt við
launþega: þið verðið að taka á
ykkur kjaraskerðingu og 1,7%
launahækkun en taka jafnframt
sjálfir við margfaldri launa-
hækkun.
Niðurstaða meirihluta Kjara-
dóms er óskiljanleg, þegar hún
er skoðuð í samhengi við þjóðfé-
lagsþróunina undanfarin miss-
eri. í því ljósi eru engin rök
fyrir þeim launahækkunum,
sem Kjaradómur hefur ákveðið.
Ef menn hins vegar meta launa-
kjör ráðherra, alþingismanna
og ýmissa hópa embættismanna
án nokkurs samhengis við það
umhverfi, sem þeir lifa og starfa
í nú um stundir, er hægt að
komast að annarri niðurstöðu.
Morgunblaðið lýsti t.d. fyrir
nokkrum misserum þeirri skoð-
un, að forseti Alþingis ætti að
búa við sömu starfskjör og ráð-
herrar. Spyija má, hvort launa-
kjör alþingismanna, eins og þau
hafa verið um nokkurt árabil,
komi í veg fyrir, að þjóðin njóti
starfskrafta hinna hæfustu
manna á Alþingi. Mikilvægi
þess, að dómarar búi við sæmi-
legt fjárhagslegt sjálfstæði, er
augljóst.
En því miður er ekki hægt
að meta niðurstöður Kjaradóms
án þess að taka mið af þeim
raunveruleika, sem að okkur
snýr. Þjóðin hefur búið við sam-
drátt í efnahagslífi í síðustu
fjögur ár. Framundan er enn
alvarlegri kreppa vegna sam-
dráttar í þorskveiðum. Við þess-
ar aðstæður er einfaldlega ekki
hægt að gera kröfur á hendur
almennum launþegum um að
þeir sætti sig við verulega kjara-
skerðingu ár eftir ár en hækka
á sama tíma laun æðstu stjórn-
enda lands og þjóðar og nokk-
urs hóps embættismanna langt
umfram þær launahækkanir,
sem samið hefur verið um á
almennum vinnumarkaði.
Ríkisstjómin hefur gert sér
grein fyrir þessu eins og við-
brögð hennar sýna. Hún ieitar
nú leiða út úr þeim ógöngum,
sem meirihluti Kjaradóms hefur
komið henni og þjóðinni í. Þá
leið verður að finna. Ella má
búast við því, að nýgerðir kjara-
samningar verði einskis virði,
sambærilegar kauphækkanir
verði knúnar fram á hinum al-
menna vinnumarkaði, gengis-
felling fylgi í kjölfarið og verð-
bólgan komist á fiugstig á nýjan
leik.
Jafnframt hljóta spurningar
að vakna um þann starfs-
ramma, sem Kjaradómi hefur
verið settur. Hvað veldur því,
að mætir og hæfír menn, sem
sitja í dómnum, komazt að nið-
urstöðu, sem þessari? Þeir
kunna að halda því fram, að
með dómnum sé verið að viður-
kenna staðreyndir að einhverju
leyti. Hversu lengi hafa verka-
lýðsfélögin gert kröfu um, að
yfírborganir væru teknar inn í
grunnlaun og staðreyndir þar
með viðurkenndar? Og hversu
lengi hafa vinnuveitendur hafn-
að þeim kröfum afdráttarlaust?
Það má vel halda því fram með
efnislegum rökum, að vinnu-
markaðurinn, bæði einkageirinn
og hinn opinberi, lifí í sjálfs-
blekkingu en það þarf augljós-
lega að fínna annan og betri
tíma til þess að knýja þjóðina
til að horfast í augu við hana.
Kerfísbreytingin getur verið
réttmæt við aðrar aðstæður en
nú ríkja hér á landi.
DOMUR KJARADOMS UM LAUN EMBÆTTISMANNA OG KJORINNA FULLTRUA
Ríkisstjórnin:
Óskar eftir nýjum
úrskurði Kjaradóms
Svara Kjaradóms að vænta síðdegis í dag
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra ritaði Jóni Finnssyni formanni Kjara-
dómi í gær bréf þar sem því er eindregið beint til Kjaradóms að hann
taki úrskurð sinn þegar til endurmats eða kveði upp nýjan úrskurð.
Forsætisráðherra segir í bréfi sínu að það sé mat ríkissljórnarinnar að
nýfallinn kjaradómur sé til þess fallinn að skapa mikinn óróa í þjóðfélag-
inu og geti hæglega rofið þá samstöðu sem náðst hafi um að þjóðin vinni
sig sameiginlega úr úr þeim efnahagslegu þrengingum sem nú sé við
að glíma. Forsætisráðherra sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að
Kjaradómur kæmi saman til fundar í dag og kvaðst hann eiga von á því
að svar Kjaradóms við bréfi sínu lægi fyrir síðdegis í dag.
Orðrétt er bréf forsætisráðherra
svohljóðandi: „Vísað er til úrskurða
Kjaradóms, dags. 26. júní sl., um
launabreytingar sem taka eiga gildi
1. júlí nk. Ljóst er, að niðurstaða
Kjaradóms stangast í veigamiklum
atriðum á við þá þróun sem orðið
hefur á hinum almenna launamarkaði
og er ekki í takt við framvindu ís-
lensks efnahagslífs um þessar mund-
ir. Það er mat ríkisstjórnarinnar að
hinn nýfallni kjaradómur sé til þess
fallinn að skapa mikinn óróa í þjóðfé-
laginu og gæti hæglega rofið þá sam-
stöðu sem náðst hefur um að þjóðin
vinni sig sameiginlega úr úr þeim
efnahagslegu þrengingum sem nú er
við að glíma. Því beinir ríkisstjórnin
því eindregið til Kjaradóms að hann
taki úrskurð sinn þegar til endurmats
eða kveði upp nýjan úrskurð sem ekki
sé líklegur til að hafa þær afleiðingar
sem að framan er lýst.“
Forsætisráðherra sagði að ríkis-
stjórnin væri með bréfí þessu ekki að
efast um að dómur Kjaradóms væri
kveðinn upp samkvæmt lögunum, en
hún teldi ljóst að dómurinn „gæti ýft
Formaður Dómarafélags íslands:
Meirihluti kjaradóms
fór einungis að lögnm
FORMAÐUR Dómarafélags ís-
lands segir að vegna aðskilnaðar
dóms- og framkvæmdavalds og
þess ósamræmis sem hafi verið
orðið á launum þeirra sem falla
undir kjaradóm hafi dómurinn
' ekki komist hjá því nú að taka á
ýmsum atriðum er varða launakjör
þeirra aðila. „Kjaradómur starfar
eftir lögum sem um dóminn hafa
verið sett. Þar er skýrt að í fyrsta
lagi á dómurinn að gæta innbyrðis
samræmis í launum þeirra sem eru
undir dómnum. í öðru lagi á hann
að gæta samræmis á launum hjá
þeim aðilum sem sambærilegir
geta talist með tilliti til starfa og
ábyrgðar,“ segir Valtýr Sigurðs-
son.
„Dómendum kjaradóms bera að
fylgja eftir þeim lögum sem um dóm-
inn gilda. Þeir hafa enga heimild til
að leggja einkasjónarmið til grund-
vallar frekar en aðrir dómarar, líkt
og virðist hafa gerst í minnihlutaat-
kvæði dómsins. í raun hefur meiri-
hluti kjaradóms horfst í augu við
raunveruleikann og hafnað því að
dómurinn eigi aðeins að dæma hluta
launa en hinn hlutinn ákvarðaist af
einstaklingsbundu launakerfi. í það
minnsta geta dómarar ekki tekið þátt
í slíku og væri því jafnræði ekki
gætt milli þeirra sem dómurinn
ákvarðar laun.“
Valtýr segir að með nýgengnum
dómi kjaradóms hafi dómurinn reynt
að gæta samræmis og taka tillit til
raunlauna þeirra sem undir hann eru
settir. Launakjör dómara hafi verið
mörgum áhyggjuefni á síðustu árum.
„Það hefur stuðlað að því að dómstól-
- amir hafa e.t.v. ekki fengið til starfa
þá sem sem hæfastir geta talist. ís-
land er aðili að Alþjóða sambandi
dómarafélaga 60 landa en til að geta
verið aðilar að sambandinu eru gerð-
ar vissar kröfur um sjálfstæði dóm-
stóla. ísland fullnægir skilyrðum um
ákvörðun launa fyrir dómara þar sem
laun þeirra ákvarðast af kjaradómi.
Laun dömara eiga þannig ekki að
getað hækkað eða lækkað eftir
ákvörðunum stjórnvalda. Eitt af
grundvallaratriðum varðandi sjálf-
stæði dómenda er að þeir séu ekki
settir af og að þeim sé tryggt starfs-
öryggi til að þeir geti verið sjálfstæð-
ir í sínum niðurstöðum. Ef stjórnvöld
geta knúið dóminn til að breyta nið-
urstöðum sínum þá má efast um að
ísland fullnægi aðild að Alþjóða dóm-
arasambandinu,“ segir Valtýr.
mjög með mönnum í þjóðfélaginu og
gert mikinn skaða á landsvísu. Því
fínnst okkur eðlilegt að beina þessum
tilmælum til dómsins," sagði Davíð
Oddsson.
Davíð sagðist ekki vilja vera með
neinar vangaveltur um til hvaða ráða
ríkisstjórnin myndi hugsanlega grípa,
ef Kjaradómur hafnaði tilmælum
hennar. „Mér fínnst ekki viðeigandi
að ég sé að segja neitt á þessari
stundu, sem gæti virkað eins og hót-
anir. Við skulum sjá hver niðurstaðan
verður fyrst, en ef Kjaradómur telur
að hann hafi ekki efni til að breyta
sinni niðurstöðu, þá þurfa menn að
skoða málið á nýjan leik,“ sagði Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra segir að verið sé að reikna út
hve mikið úrskurður kjaradóms kemur
til með að kosta ríkissjóð. Hann kvaðst
í gær vonast til að hægt yrði að leggja
þá útreikninga fyrir ríkisstjórnina á
fundi hennar nú fyrir hádegi í dag.
Hann sagði að ljóst væri þessi úr-
skurður kjaradóms hefði ekki þann
útgjaldaauka í för með sér sem í fljótu
bragði gæti virst, þótt ómögúlegt
væri að segja til um það nú hver heild-
arniðurstaðan yrði.
Fjármálaráðherra var spurður hvort
ákveðnir embættismenn hefðu getað
skammtað sér yfírvinnu að vild: „Það
vona ég að sé rangt, en það hefur
gerst á undanfömum árum, þvert á
við það sem kjaradómur kannski ætl-
aði sér, að hinir og þessir embættis-
menn í æðstu stöðum kerfisins hafa
fengið aukalega greitt fyrir vinnu sem
í raun og veru er hluti embættisskyldu
þeirra,“ sagði fjármálaráðherra.
Niðurstöður Kjaradóms 27. maí 1991 og 26. júní 1992 Kr- maí Kr ,206Júní * 1991 1992 Breyting, %
Forseti Islands 328.731 420.000 27,8
Forseti hæstaréttar 273.416 380.000 39,0
Hæstaréttardómarar 248.560 350.000 40,8
Forsætisráðherra 317.702 400.000 25,9
Aðrir ráðherrar 288.818 370.000 28,1
Forseti Alþingis 192.623 380.000 97,3
Þingfararkaup 175.018 240.000 37,1
Ríkissaksóknari 248.560 350.000 40,8
Ríkissáttasemjari 248.560 350.000 40,8
Ríkisendurskoðandi 220.675 350.000 58,6
Biskup íslands 217.011 350.000 61,3
Ráðuneytisstjórar 213.406 305.000 42,8
Yfirskattanefndarmenn” 144.448 210.000 45,4
Sýslumenn 171.041/195.829* 230.000/270.000 34,5/37,9
Héraðsdómarar - 171.041* 260.000 52,0
Dómstjórar utan Revkjavíkur 270.000
Dómstjóri í héraðsdómi Reykjavíkur 290.000
Formaður yfirskattanefndar** 171.041 260.000 52,0
Yfirdýralæknir 171.041 230.000 34,5
Rektor Kennaraháskóla íslands 182.984 250.000 36,6
RektorTækniskóla íslands 182.984 250.000 36,6
Tollgæslustjóri 182.984 250.000 36,6
Verðlagsstjóri 182.984 250.000 36,6
Flugmálastjóri 195.829 270.000 37,9
Orkumálastjóri 195.829 270.000 37,9
Rafmagnsveitustjóri ríkisins 195.829 270.000 37,9
Rannsóknariögreglustjóri rikisins 195.829 270.000 37,9
Ríkislögmaður 195.829 270.000 37,9
Skattrannsóknastjóri 195.829 270.000 37,9
Tollstjórinn í Reykjavík 195.829 270.000 37,9
Sendiherrar 202.589 290.000 43,1
Forstjóri rikisspítalanna 210.026 290.000 38,1
Landlæknir 210.026 290.000 38,1
Lögreglustjórinn í Reykjavik 210.026 290.000 38,1
Póst- og símamálastjóri 210.026 290.000 38,1
Rektor Háskóla íslands 210.026 290.000 38,1
Ríkisskattstjóri 210.026 290.000 38,1
Vegamálastjóri 210.026 290.000 38,1
Skrifstofustjóri Alþingis 213.406 305.000 42,9
Forstjóri Hafrannsóknarstofnunar 270.000
Forstjóri Landhelgísgæslunnar 270.000
Þann 1. júlí 1992 ganga í gildi lög um aðskilnað dóms- og umboðsvalds í héraði.
Áður var um að ræða sýslumenn og bæjarfógeta svo og borgar- og héraðs-
dómara, sakadómara og borgarfógeta.
“ Áður ríkisskattanefndarmenn og formaður ríkisskattanefndar
Aðilar vinnumarkaðarins um úrskurð kjaradóms:
Gerir næstu kjarasamninga-
viðræður mun erfiðari en ella
- segir Þórarinn V. Þórarinsson hjá VSÍ
FLESTIR aðilar vinnumarkaðarins lýsa furðu sinni og hneykslan á úr-
skurði kjaradóms og telja úrskurðinn algerlega úr takt. við þá þróun sem
verið hefur í launamálum almennt á undanförnum misserum. Þórarinn
V. Þórarinsson framkvæmdastjóri VSI segir að þó VSÍ eigi ekki von á
að þessi úrskurður hafi áhrif á nýgerða kjarasamninga sé ekkert launung-
armál að standi úrskurðurinn óhaggaður muni það gera næstu samninga
mun erfiðari en ella. Björn Grétar Sveinsson formaður Verkamannasam-
bands íslands segir að úrskurður kjaradóms sé að hans mati fáránlegur
og að hann muni beita sér af alefli til að hnekkja honum. Ásmundur
Stefánsson formaður ASÍ segir að ríkissljórinin eigi aðeins tvo möguleika
í stöðunni, hnekkja úrskurðinum eða láta alla launamenn fá tilsvarandi
launahækkanir. Ögmundur Jónasson formaður BSRB lýsir furðu sinni á
úrskurðinum og að hnekkja beri þeirri misréttisstefnu sem hann feli í
sér. Páll Halldórsson formaður BHMR segir aftur á móti að úrskurðinn
sé merkilegur og sýni umfram annað að launakerfi hins opinbera sé ónýtt.
Þórarinn V. Þórarinsson segir að
það komi vinnuveitendum á óvart að
einhveijir telji sér fært að taka svona
viðamiklar ákvarðanir sem úrskurður
kjaradóms er, á þeim tíma þegar hag-
kerfíð hafi verið í bakgír um nokkurra
missera skeið og víðtæk sátt hafí
skapast um að skásti kosturinn í stöð-
unni sé aðhald í launamálum. „Þessi
úrskurður um hækkanir upp á tugi
prósenta kemur á sama tíma og menn
hafa hafnað mörgum óskum um end-
urskoðun og breytingar á launahlut-
föllum sem margar mætti réttlæta
með gildum rökum,“ segir Þórarinn.
„Menn hafa hinsvegar tekið framyfír
að verðlagsþróun sé við núllpúnktinn
og sett á oddinn að stöðugleiki í verð-
lagsmálum sé öllu öðru mikilvægari
og hafa staðið fast á að láta eitt yfir
alla ganga. Það er vandræðalegt í
þessari stöðu að Kjaradómur telji rétt
að gjörbreyta launatöxtum hjá svo
stórum hópi og um er að tefla. Á
heildina litið tel ég ekki að ákvörðun
kjaradóms sé tekin að vel ígrunduðum
rökum.“
í máli framkvæmdastjóra VSÍ kem-
ur einnig fram að vinnuveitendur
muni ræða þetta mál í sínum hóp á
næstunni. „Við eigum ekki von á að
þessi ákvörðun muni hafa áhrif á
nýgerða kjarasamninga," segir Þórar-
inn. „Það er hinsvegar ekkert laun-
ungarmál að standi þessi ákvörðun
kjaradóms óbreytt mun það gera
næstu samningagerð mun erfíðari en
ella og þess ber að gæta að okkar
samningar nú voru gerðir til mjög
skamms tíma.“
Hvet launþega til að hnekkja
þessum úrskurði
Björn Grétar Sveinsson formaður
Verkamannasambandsins segir að
honum fínnist úrskurður kjaradóms
fáránlegur og hann hvetur launþega
um allt land að hnekkja honum. Sjálf-
ur ætlar hann að beijast af alefli til
þess að fá úrskurðinum hnekkt. „Ég
fæ ekki séð hvernig þessir menn geta
rökstutt sitt mál miðað við umræðuna
í þjóðfélaginu um kjaramál," segir
Björn Grétar. „Ég get ekki séð hvern-
ig hægt er að auka kaupmátt þeirra
sem hvað þokkalegasta hafa afkom-
una meðan hinn almenni launþegi fær
1,7% kauphækkun. Ef þetta stenst er
ég hættur að skilja kaupgjaldsmál
hérlendis."
Aðspurður um hvort ttil staðar séu
í nýgerðum kjarasamningi aðila
vinnumarkaðarins ákvæði sem hægt
er að nota til að rifta samningnum í
kjölfar úrskurður kjaradóms segir
Björn Grétar svo ekki vera. „Ég hef
heyrt á ráðmönnum að þeir telja að
ekki sé hægt að rifta úrskurði kjara-
dóms. Ég vil benda þeim á að ef
hægt er að rifta kjarasamningum al-
mennra launþega með bráðabirgða-
lögum eins og dæmi eru um, hljóta
þeir að geta rift þessum úrskurði líka,“
segir Björn Grétar. „Ráðamenn ættu
að horfa í eigin barm í þessu máli og
minnast orða sinna um að ekki megi
með nokkru móti hækka heildarlauna-
kostnað í landinu eins og yfírlýsingar
þeirra voru um við síðustu samninga-
gerð.“
Krafa um endurskoðun
samninga
Ásmundur Stefánsson forseti ASÍ
segir að ríkisstjórnin hafí ekki nema
tvo kosti í stöðunni, annarsvegar að
allir aðrir launamenn fái tilsvarandi
hækkanir og hinsvegar að ákvörðun
kjaradóms gangi til baka. „Að öðrum
kosti munum við ekki sætta okkur við
annað en að nýgerðir kjarasamningar
okkar verði teknir til endurskoðunar,"
segir Ásmundur. „Það er víðast hvar
brýnni þörf á leiðréttingu launa en
hjá toppunum í ríkiskerfínu.“
Ásmundur Stefánsson segir að sér
komi úrskurður kjaradóms fyrir sjónir
eins og að mennirnir sem hann skipa
hafí verið í einangrun s.l. þijú ár og
séu nú fyrst að sleppa út til að taka
jafn veruleikafirrta ákvörðun og úr-
skurðurinn ber vitni um. „Af okkar
hálfu eru ekki aðrir kostir til staðar
en þeir tveir sem ég nefndi,“ segir
Ásmundur.
Miðstjóm ASÍ hefur sent Davíð
Oddssyni forsætisráðherra bréf þar
Jóhanna Sigurðardóttir félagfsmálaráðherra:
Ríkisvaldinu ber skylda til
að stöðva framgang dómsins
JÓHANNA Sigurðardóttir, félagsmálaráðherra og varaformaður Alþýðu-
flokks, segir úrskurð kjaradóms um laun ýmissa embættismanna skapa
stríðsástand á vinnumarkaðnum, nái hann fram að ganga. Ríkisvaldinu
beri skylda til að koma í veg fyrir að dómurinn komi til framkvæmda.
„Þetta er alveg skelfíleg niðurstaða
og mun að mínu viti stefna öllum efna-
hagsmarkmiðum ríkisstjórnarinnar í
hættu og skapa upplausn á vinnu-
markaði, nái þessi dómur fram að
ganga,“ sagði félagsmálaráðherra við
Morgunblaðið. „Ríkisvaldið hefur þær
skyldur að koma í veg fyrir að dómur-
inn komi til framkvæmda." Aðspurð
hvemig hægt væri að stöðva fram-
gang dómsins sagði Jóhanna að skoða
yrði ýmsar leiðir. í því efni vildi hún
ekki útiloka neina aðferð. Hún sagði
koma til greina að biðja kjaradóm að
taka málið upp aftur með tilliti til
efnahagsástands. Hún vildi heldur
ekki útiloka bráðabirgðalög. „Það
verður að taka allt með í myndina.
Það yrðu þá bara bráðabirgðalög, sem
afnema þetta eða sem fresta gildis-
töku dómsins, sem er í rauninni slæm-
ur kostur því að ég vil taka af skarið
í þessu strax."
„Þessi dómur staðfestir að allt
launakerfi hins opinbera og á almenna
vinnumarkaðnum er handónýtt og í
raun orðið einn frumskógur til þess
að fela laun, sporslur og fríðindi hjá
hinum betur settu. Þetta er aðeins
staðfesting á því og mun þegar kalla
á kröfur á vinnumarkaðnum um inn-
byrðis samræmingu á kjörum ýmissa
hópa,“ sagði Jóhanna. „Það er mikið
ósamræmi í launagreiðslum. Menn
hafa farið fram hjá kjaradómi, sem
ákveður heildarlaun, og um alls konar
sporslur og greiðslur til embættis-
manna er að ræða. Það má líka segja
að það sé leið til þess að uppfylla það
ákvæði, sem kjaradómur vinnur eftir,
um að gæta innbyrðis samræmis í
launum þeirra, sem kjaradómur
sem miðstjómin lýsir furðu sinni á
niðurstöðu kjaradóms og bendir ríkis-
stjóminni jafmnframt á að ekki séu
til nema tveir fyrrgreindir kostir fyrir
hana í stöðunni.
Kjaradómur fulltrúi
misréttisstefnu
Ögmundur Jónasson formaður
BSRB segir furðulegt að kjaradómur
geti úrskurðað að yfirmennimir í ríkis-
geiranum eigi að fá launahækkanir
sem nema allt að 97% á sama tíma
og aðrir fái skammtað úr hnefa. Það
sé að vísu engin ný bóla að kjaradóm-
ur úrskurði yfírmönnum í hag og hafí
dómurinn ávallt verið þeim hagstæð-
ari í úrskurðum sínum en hann var
þegar almennir ríkisstarfsmenn
heyrðu einnig undir dóminn. „Kjara-
dómur hefur komið fram eins og full-
trúi fyrir misréttisstefnu og okkur ber
að sjá til þess að sú stefna nái ekki
fram að ganga,“ segir Ögmundur.
í máli Ögmundar kemur fram að
það sem m.a. sé illskiljanlegt í úr-
skurði kjaradóms er það að fella skuli
aukagreiðslur inn í föst laun svo sem
óunna yfirvinnu. „Það er vitað mál
að yfírmennirnir geta oft skammtað
sér og sínum ýmsar aukagreiðslur eins
Laun frá Kjaradómi mið-
ist við sambærileg störf
NÚGILDANDI lög uin kjaradóm eru frá því í árslok 1986 en þá voru
einnig sett lög um samningsrétt opinberra starfsmanna. Samkvæmt
lögunum skal dómurinn ákveða launakjör æðstu embættismanna ríkis-
ins sem eru tilgreindir, auk launakjara alþingismanna en kveðið er
á um það í lögum um þingfararkaup frá 1980.
Kjaradómur skal við úrlausn mála nauðsynlegra gagna og upplýsinga
gæta innbyrðis samræmis í launum
þeirra sem hann ákveður og að þau
séu á hveijum tíma í samræmi við
laun í þjóðfélaginu hjá þeim sem
sambærilegir geta talist með tilliti
til starfa og ábyrgðar, að því er seg-
ir í 6. grein.
í lögunum segir ennfremur að
Kjaradómur afli sér af sjálfsdáðum
og getur hann krafíst skýrslna,
munnlegra og skrfílegra af einstök-
um mönnum og embættismönnum.
Dómurinn getur hvatt sérfróða menn
til starfa í sína þágu og sér til ráðu-
neytis. Kostnaður við dóminn, þar á
meðal laun dómenda eftir ákvörðun
fjármálaráðherra, greiðast úr ríkis-
sjóði.
ákveður laun fyrir, að lækka eða af-
nema greiðslur til þeirra, sem þegið
hafa ýmsar aukagreiðslur umfram
það, sem kjaradómur hefur ákveðið.
Það er samræming út af fyrir sig og
væri eðlilegri leið í þessari stöðu að
afnema þessar greiðslur, heldur en
að hækka aðra til þess að ná hinum."
Jóhanna sagði að það væri erfitt
fyrir ríkisstjómina að ætla að fara út
í erfíðar efnahagsaðgerðir, sem
þrengdu að almenningi, en taka sjálf
við kauphækkun. „Það segir sig sjálft
að það er ekki hægt að segja við lág-
launahópana: Herðið þið sultarólina
og þiggið þið ykkar þúsundkall, á
meðan þeir, sem eru að ákveða erfíð-
ar aðgerðir hafa allt sitt á þurru og
þiggja eitt til tvö hundruð þúsund
krónur í launahækkun," sagði hún.
Eykur ellilífeyrisgr eiðslur
ríkisins um 120 milljónir kr.
DÓMUR kjaradóms um laun embættismanna og kjörinna fulltrúa
hefur þau áhríf á ellilífeyrisgreiðslur úr Lífeyrissjóði starfsmanna
ríkisins að auka þær um tæplegu 10 miiyónir króna á mánuði eða
um 120 miHjónir króna á ári samkvæmt heimildum Morgunblaðsins.
Lífeyrissjóðurinn vinnur nú að nákvæmum útreikningi á áhrifum af
dómi kjaradóms á þessar greiðslur og ættu tölurnar að liggja fyrir
á næstu dögum. Dómur kjaradóms hefur þau áhrif að hækka ellilífeyr-
isgreiðslur hjá tæplega 300 manns, það er þeirra sem þáðu laun sam-
kvæmt ákvörðunum dómsins eftir að þau settust í helgan stein eða
eftirlifandi maka þeirra.
Haukur Hafsteinsson fram-
kvæmdastjóri Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins segir að samkvæmt
lögum sjóðsins beri embættismanni,
eða kjömum fulltrúa, að fá í ellilíf-
eyri ákveðið hlutfall af föstum laun-
um sínum eins og þau eru ákveðin
á hveijum tíma. Hlutfall þetta er
mismunandi eftir starfstíma viðkom-
andi. Ef ellilífeyrir alþingismanna er
tekinn sem dæmi má nefna að
greiðslur þessar geta numið frá inn-
an við 1% af þingfararkaupinu að
hámarki 70% af því. Meðalgreiðslur
til fyrrverandi þingmanna sem
komnir em á eftirlaun, eða eftirlif-
andi maka þeirra, námu um 800.000
krónum á síðasta ári eða um 66.000
krónum á mánuði. Með dómi kjara-
dóms hækka þessar greiðslur um
37%, í rúmlega 90.000 krónur á
mánuði eða tæplega 1.100.000 krón-
ur á ári.
Af þeim tæplega 300 ellilífeyri-
þegum sem fá hækkun í kjölfar dóms
kjaradóms em um 100 þingmenn eða
eftirlifandi makar þeirra þar af 24
ráðherrar, um 60 prestar og tæplega
100 aðrir sem gengt hafa ýmsum
störfum sem dómur kjaradóms nær
til.
og óunna yfirvinnu sem þeir fá nú
felldar inn sem föst laun,“ segir Ög-
mundur. „Hinn almenni opinberi laun-
þegi sem fær greiðslur fyrir yfírvinnu
vinnur hveija einustu mínútu af þeirri
vinnu og raunar er það svo í þeim
niðurskurði sem verið hefur að stöð-
ugj; hefur verið dregið úr þessum tekj-
umöguleikum hins almenna launþega
hjá hinu opinbera. Á sama tíma og
yfirvinna hins almennar launþega er
skorin niður við trog úrskurðar kjara-
dómur að óunnin yfírvinna toppanna
skuli breytast í föst laun. Slfkt rang-
læti gengur ekki.“
Aðspurður um hugsanlegar aðgerð-
ir af hálfu BSRB segir Ögmundur að
ef úrskurður kjaradóms standi óhagg-
aður muni hann að sjálfsögðu hafa
áhrif á næstu samningagerð. „Sem
stendur erum við hinsvegar að skoða
þetta mál rækilega og vekja athygli
okkar félagsmanna á því ranglæti sem
úrskurðurinn felur í sér,“ segir Ög-
mundur.
Launakerfi hins opinbera ónýtt
Páll Halldórsson formaður BHMR
segir að hann telji niðurstöðu kjara-
dóms merkilega því kjaradómur kom-
ist í raun að þeirri niðurstöðu að launa-
kerfí opinberra starfsmanna sé ónýtt
en dómurinn hafí tekið til við að lag-
færa það hjá þeim hópum sem undir
hann heyra. „Eftir sem áður er staða
annarra opinberra starfsmanna óvið-
unandi,“ segir Páll. „Það sem kjara-
dómur hefur gert er ekki annað en
að færa launakjör þessara hópa til
samræmis við það sem gengur og
gerist hjá öðrum sambærilegum hóp-
um í þjóðfélaginu. Hvað okkur í
BHMR varðar er það hinsvegar
ánægjulegt að með úrskurði dómsins
er í raun verið að hrinda kjarasamning
okkar frá 1989 í framkvæmd og það
er vísbending til fjármálaráðherra um
að hann ætti að fylgja í kjölfarið og
koma þeim samning í gildi."
Páll segir að aðildarfélög BHMR
eigi nú í kjarasamningum þar sem
aðalkrafan er að fá kjarasamninginn
frá 1989 í gildi en fjármálaráðherra
hafnaði því á sínum tíma.
Landlæknir:
Oskynsamleg
tímasetning
FRAM hefur komið að laun sýslu-
manna lækki með nýgengnum
kjaradómi en Rúnar Guðjónsson
formaður Sýslumannafélags ís-
lands taldi ótimabært að tjá sig
um málið í gær. Ólafur Ólafsson
landlæknir sagði það á misskiln-
ingi byggt að laun sín lækki; þau
verði nokkurn veginn hin sömu.
Davíð Á. Gunnarsson forstjóri
Ríkisspítala sagði sín laun breyt-
ast lítið. Halldór V. Sigurðsson
ríkisendurskoðandi vildi ekki Ijá
sig um málið í gær.
Landlæknir segir dóm kjaradóms
koma á óskynsamlegum tíma. Hann
segist vera sammála kjaradómi um
að löngu tímabært sé að koma launa-
kerfi opinberra starfsmenna í rétt
horf. Jafnframt þurfi þá að leiðrétta
laun annarra í þjóðfélaginu.
Ríkissáttasemjari, Guðlaugur Þor-
valdsson, sagðist vera mjög undr-
andi yfir þeim breytingum sem
kjaradómur hefði gert. „Með dómn-
um lækka mín laun en það er ekki
ástæðan fyrir undrun minni. Ég er
hins vegar mjög hissa á þeim hækk-
unum sem gerðar hafa verið og hefði
ekki kosið þessar breytingar núna.
Með breytingunum er yfirvinna felld
inn í kaupið líkt og víða hefur verið
krafa um. Því hefur verið neitað og
mér fínnst að það eigi að gilda það
sama um þá aðila sem kjaradómur
nær yfír. Hins vegar væri ég sáttur
við slíka breytingu ef hún væri til
samræmis við það sem almennt gilti
í þjóðfélaginu. Ég hefði talið eðlilegt
eins og ástandið er á vinnumarkaði
núna að ekki væri mikið hróflað við
öðrum launum,“ segir Guðlaugur-
Þorvaldsson.