Morgunblaðið - 04.11.1992, Qupperneq 22

8S______
22____________________
Margir fyrr-
umnasistar í
fremstu röð
SKJÖL Stasi, austur-þýsku örygg-
islögreglunnar fyrrverandi, sýna,
að fjölmargir nasistar voru í
fremstu röð stjómmálamanna í
kommúnistaríkinu, samkvæmt því
sem fram kom í heimildaþætti
þýsku sjónvarpsstöðvarinnar ARD
á mánudag. Þar kom meðal annars
fram, að seint á sjötta áratugnum
voru 58 af þingmönnum austur-
þýska þingsins félagar í nasista-
flokki Hitlers á tímum Þriðja ríkis-
ins. Tugir gamalla nasista not-
færðu sér umrótið í kjölfar stríðs-
ins til að útmá öll gögn um fortíð
sína og hófust síðan til æðstu
metorða í Austur-Þýskalandi, bæði
innan hersins og dómskerfisins.
Minni
hagvöxtur
HAGVÖXTUR var minni í Banda-
ríkjunum í september en spár
höfðu gert ráð fyrir, að því er við-
skiptaráðuneytið sagði í gær, og
þykir það til marks um að þungt
verði fyrir fæti í efnahagslífi lands-
ins á næsta ári og sigurvegarinn
í forsetakosningunum geti ekki
vænst skjóts bata. Kannanir sýna
að almenningur er heldur svart-
sýnn á efnahagsþróunina og marg-
ir eru enn að borga niður skuldir
sem þeir stofnuðu til með lánskort-
um fremur en að kaupa bíl eða
aðrar vörur sem mundi örva efna-
hagslífið. Sex af 11 vísitölum, sem
mæla efnahagsstarfsemina, lækk-
uðu í september.
Reikningurinn
hækkar stöðugt
GJALDIÐ sem bresk stjórnvöld
verða að greiða fyrir árangurs-
lausa tilraun sína til að veija pund-
ið um miðjan september hélt áfram
að hækka í október, samkvæmt
því sem opinberar tölur í Bretlandi
sýndu í gær. Samkvæmt upplýs-
ingum íjármálaráðuneytisins
minnkaði gjaldeyris- og gulleign
landsins um rúma þijá milljarða
dollara í október og hafði áður
minnkað um 7,69 milljarða dollara
í september, sem var met. Gjald-
eyriseignin á enn eftir að minnka
næstu mánuði, þegar ljóst verður,
hve umfangsmikil íhlutun Eng-
landsbanka hefur verið. Bankinn
tók himinhá lán hjá þýska seðla-
bankanum og gjaldfalla þau ekki
fyrr en í desember.
Fagna stuðn-
ingi Þjóðverja
SPÆNSK stjómvöld fógnuðu í
gær þeirri ákvörðun Þjóðveija að
styðja tillögu um ódýrari útgáfu
af evrópsku orrustuþotunni, EFA,
og sögðust hafa áhuga á áfram-
haldandi samstarfí. Sérfræðingar
sögðu, að þama væri um kúvend-
ingu að ræða hjá Þjóðveijum þar
sem þeir hefðu lýst yfír að þeir
vildu hætta við framleiðslu EFA
og snúa sér að ódýrari kosti. Þýsk
hermálayfírvöld sögðu á mánudag
að þau hygðust leita eftir sam-
komulagi við samstarfsaðila sína í
Bretlandi, á Ítalíu og á Spáni um
breytta stefnu við smíði EFA.
Lækkandi verð
á húseignum
SAMKVÆMT mánaðarlegri út-
tekt sambands húseigendafélaga í
Bretlandi lækkaði verð á húseign-
um um 2,7% í októbermánuði síð-
astliðnum, miðað við verðið eins
og það var í september, en um
6,6% miðað við október í fýrra.
Samkvæmt úttektinni kostaði
meðalhúseign í Bretlandi 53.038
pund (um 4,7 millj. ísl. kr.) í októ-
ber og hafði lækkað um 1491 pund
(um 135.000 ísl. kr.) frá því í sept-
ember.
seei naaMavöM .t- auoAauaiyaiM GiaAjaMUOHOM
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1992
BANDARISKL FORSETAKOSNIN'GARNAR
Hvað má læra af „fráleitri
og andstyggilegri“ baráttu?
Washington. The Daily Telegraph.
GEORGE Bush forseti sagði nýlega að kosningabaráttan hefði að
þessu sinni verið „fráleit, undarleg og hin andstyggilegasta sem ég
man eftir“. Er forsetinn fór að sækja á í síðustu viku í skoðanakönn-
unum varð baráttan æsilegri en þekkst hefur í rúma þrjá áratugi,
andstæðingarnir eru ólíkir og baráttumál þeirra og áherslur einn-
ig. Að kalda stíðinu loknu eru Bandaríkjamenn hættir að hafa
áhyggjur af kjarnorkustríði. Á öllum þeim árum sem Bush hefur
haft afskipti af stjórnmálum hafa þeir aldrei haft jafn miklar áhyggj-
ur af efnahagsástandinu — þetta var áherslubreyting sem hann var
lengi að átta sig á og draga ályktanir af.
Þegar Bandaríkjamenn greiddu
atkvæði í gær voru pólitískir ráð-
gjafar þegar byijaðir að punkta
niður hjá sér þá lærdóma sem
draga mætti af baráttunni.
Meðal ábendinganna eru eftir-
farandi:
„Gleymdu ekki efnahagsmálun-
um, bjáninn þinn!“ Spjald með
þessari áletrun var fest á vegg í
aðalstöðvum kosningabaráttu Bills
Clintons í Little Rock í Arkansas.
Markmiðið var að minna alla
starfsmenn og sjálft forsetaefnið á
að hafa ávallt hugann við áhyggjur
almennings vegna efnahagssam-
dráttar og atvinnuleysis. Bush
hefði átt að tileinka sér þessi við-
vörunarorð. Þegar á leið fór Clinton
að drepa á menntamál og heilbrigð-
ismál er hann fjallaði um efnahags-
málin. En í hvert sinn sem boðskap-
ur hans til kjósenda fór að verða
víðfeðmari, eins og hann hafði
hneigð til á lokasprettinum, fór rík-
isstjórinn að missa fylgi í könnun-
um.
„Notaðu lest - eða rútu!“ Árum
saman hefur Bush ferðast á milli
staða í þotu forsetaembættisins en
áttaði sig nú á því, ef til vill of
seint, að gömul aðferð Harrys Tru-
mans, að ferðast um landið í jám-
brautarlest og stansa á öllum
stöðvum þar sem einhver hópur
fólks var saman kominn, var
áhrifarík við atkvæðaveiðamar. Á
viðkomustöðvum er komið upp
fánaskreytingum, lúðrasveitir
framhaldsskólanna leika, klapp-
stýmr sýna listir sínar og bömin
flykkjast að, íjöldi fullorðinna kem-
ur í kjölfarið. Þegar þúsundir
manna safnast saman á lítilli braut-
arstöð í smábæ myndast miklu hlý-
legra andrúmsloft og nánari tengsl
við fólk en getur nokkum tíma
orðið á fjöldafundi á flugvelli. Lest
Bush fór hægt um landið, á aðeins
60 km hraða að jafnaði og hvar
sem sást til mannaferða var hægt
énn á ferðinni svo að forsetinn
gæti veifað. Á öllum viðkomustöðv-
um kallaði Bush á nokkra landa
sína og bauð þeim að láta mynda
sig með Bandaríkjaforseta. Bush
hóf lestarferðimar þegar hann sá
hve vel rútuferðir andstæðinganna,
þeirra Clintons og Gore, tókust.
Beint lýðræði
„Ljósvaka-ráðhúsið". Það var
Perot sem fyrstur kom þessu hug-
taki á framfæri og átti hann við
að bandarískur almenningur gæti
rætt málefnin á sjónvarpsskjánum,
komist að niðurstöðu og loks kynnt
fulltrúum sínum á þingi hana með
því að greiða þegar atkvæði. Smám
saman fór svo að hver einasti rabb-
þáttur í sjónvarpi var kallaður Ljós-
vakaráðhús. Staðreyndin er að
umræðuþættir í sjónvarpi vom not-
aðir í ríkari mæli en nokkm sinni
fyrr til að komast að skoðunum
almennings án milliliða. Meistari
þessarar iðju var Larry King, vina-
legur gestgjafi í kvöldþáttum CNN-
sjónvarpsstöðvarinnar. Það var ein-
mitt í þætti Kings sem Perot lýsti
því yfir á sínum tíma að hann
myndi gefa kost á sér til forseta-
embættis ef það tækist að safna
nógu mörgum meðmælendum til
að hann gæti verið í framboði í
öllum sambandsríkjunum 50. Áður
en yfír lauk vom hinir frambjóð-
endumir búnir að koma fram í
þætti Kings.
„Sókn er besta vörnin". Stjóm-
endur kosningabaráttu Clintons
vom á einu máli um . að helstu
mistök demókratans Michaels Duk-
akis árið 1988 hefðu verið þau að
svara ekki á nógu skeleggan hátt
og stundum of seint ýkjufullum og
jafnvel ósönnum fullyrðingum um
frambjóðandann er áttu uppmna
sinn í herbúðum Bush. Clinton setti
á laggimar starfshóp er fékk það
hlutverk að hafa ávallt svör á reið-
um höndum og þetta tókst afburða
vel. I hvert sinn sem Bush bar á
borð vafasamar ásakanir þutu
stuðningsmenn Clintons i símann
eða faxtækið til að vísa fullyrðing-
um forsetans á bug.
Að hætta eða hætta ekki
„Það er hægt að hætta við að
hætta“. Perot dró sig út úr barátt-
unni í júlí en skipti um skoðun og
hellti sér á ný út í slaginn í byijun
október. Með þessu afsannaði hann
allar fullyrðingar fræðimanna þess
efnis að frambjóðandi mætti aldrei
svo mikið sem gefa í skyn að hann
gæti tapað, hvað þá gefast upp.
Perot dró sig i hlé af því að hann
gat ekki sætt sig við að fjölskyldan
og orðspor hans lenti í mulningsvél
fjölmiðlanna. En hann varð enn
óánægðari er hann sá forsíðu tíma-
ritsins Newsweek þar sem hann
var kallaður „Hinn brotthlaupni"
og áttaði sig á því að þessi merkim-
iði myndi loða við hann til dauða-
dags. Endurkoma hans sannar að
almenningur er reiðubúinn að fyrir-
gefa, nokkuð sem ekki var vitað
áður.
„Reyndu ekki að fela neitt, upp-
lýstu málið strax!“ Clinton sýndi
mönnum hvemig ekki á að leysa
málin er hann skýrði frá því hvern-
ig hann hefði komist hjá því að
gegna herþjónustu í Víetnam.
Hann hefur sjálfur viðurkennt að
sér hafi tekist illa upp, segist
myndu bregðast öðru vísi við fengi
hann annað tækifæri. Hann virðist
hafa vanmetið ákefð fjölmiðla. Það
var óheppilegt fyrir Clinton að
upplýsingar skyldu koma fram á
sjónarsviðið í smáskömmtum, hann
neyddist því stöðugt til að leggja
fram ný og ný atriði í málsvöm
sinni. Þegar skýrt var frá því að
hann hefði sloppið við herþjónustu
sagði hann fyrst að hann hefði aldr-
ei fengið kvaðningu, síðar sagðist
hann hafa fengið kvaðningu. Hann
reyndi að fá að ganga í Þjálfunar-
deild varaliðsforingja, hætti síðar
við. Þegar komið var á eins konar
happdrætti um herkvaðningar gaf
hann kost á sér — og var heppinn,
fékk svo hátt númer að hann var
aldrei kallaður inn. Þegar hér var
komið sögu velti Bush sér upp úr
spumingunni um traust og trúverð-
ugleika, spurði hvort Clinton gæti
talist hæfur til að verða æðsti yfír-
maður vamarmála landsmanna.
„Það er langft liðið á baráttuna,
reynum að sverta hann!“ Bush lék
sama leikinn og 1988, hann helg-
aði lokabaráttuna árásum á skap-
gerð og feril andstæðingsins, oft
án þess að láta sannleikann flækj-
ast um of fyrir sér. Bush telur að
hægt sé að breyta skoðunum kjós-
enda með persónulegum árásum
af þessu tagi. Fái hann meira en
þriðjung atkvæða hefur hann fært
sönnur á það.
Reuter
Bill Clinton og eiginkona hans, Hillary Clinton, heilsa viðstöddum á fundi í McCallen í Texas á mánudagskvöld. Eiginkonan er talin
vera nánasti ráðgjafi forsetaefnisins í stjórnmálum en þau hafa viðurkennt að sambúðin hafi stundum verið stormasöm þótt allt
virðist ganga vel núna. Þau eiga eina dóttur á unglingsaldri, Chelsea.