Morgunblaðið - 20.11.1992, Qupperneq 21

tryggja, að fjárlagahallinn verði
orðinn miklu minni eftir fjögur ár
en hann er nú. Og rétti tíminn til
að byija að vinda ofan af honum
er núna.
Til að verða fyrsti framboðs-
sinnaði demókratinn í Hvíta húsinu
ætti Clinton að beina ríkisafskipta-
tilhneigingunum inn á svið, sem
fyrirrennarar hans hafa látið að
mestu afskiptalaus. Hann hefur
þegar nefnt mörg þeirra. Hann
hefur lofað að bæta menntun,
draga úr kostnaði við heilsugæsl-
una og auka fjárfestingu í sam-
göngumannvirkjum. Flest mælir
með því, að ríkið láti til sín taka
á öllum þessum sviðum en sk'yn-
samur ríkisafskiptamaður mun líka
sjá, að bestur árangur næst ef
ekki er litið á markaðsöflin sem
óvin, heldur sem óhjákvæmilegan
bandamann.
Auk þessa myndi framboðs-
sinnaður demókrati beina athygl-
inni að skattkerfínu. Við skulum
vona, að loforð Clintons um að
hækka skatta á þeim ríku og Iækka
þá á stóru millistéttinni hafi verið
kosningaglens því að slíkt loforð á
ekkert skylt við hagvöxt og sáralít-
ið við „réttlæti". Framboðs-sinnað-
ur Clinton beitti sér fyrir breyting-
um á skattkerfinu í því skyni að
auka sparnað og það gæti aftur
leitt til upptöku eyðsluskatts, það
er að segja, að aðeins sá hluti tekn-
anna, sem er eytt, yrði skattlagður.
Markaðurinn er dauður. Lengi
lifi markaðurinn.
Hvemig sem á allt er litið yrði
hér um að ræða metnaðarfulla
áætlun í innanlandsmálum á næstu
fjórum árum og hún bæri öll sé-
reinkenni demókrata. Á sinn hátt,
þótt Clinton væri ekkert að stæra
sig af því, myndi stjómarstefnan
halda markaðslögmálunum fram
og tækist hún vel yrði það ekki
vegna þess, að hún hefði drepið
kapitalismann, heldur vegna þess,
að með henni hefði hann gengið í
endumýjun lífdaganna.
Erfiðasta verk hins nýja forseta
verður að sannfæra sjálfan sig,
pólitíska samheija sína og banda-
ríska kjósendur um, að þolinmæði
sé þörf. Framboðs-sinnuð stjómar-
stefna ber ekki ávöxt nema smám
saman og á mörgum áram, þess
vegna einkennist hún oft af mikilli
bið. Það er hins vegar miður, að
Clinton virðist liggja mikið á. Hann
talar um að „sparka“ efnahagslíf-
inu af stað og fýrirhuguð ráðstefna
býður heim alls konar kvabbi um
aðstoð, talið um nýtt frumkvæði í
viðskiptum og atvinnulífi er
skvaldur, sem stjómmálamenn
gera sig oft seka um. Bandaríkja-
menn kusu breytingu og þeir eiga
ekki skilið að fá neitt minna.
Bandaríkin
Lánsfjár-
kreppu
að linna?
Washington. Reuter.
ALAN Greenspan, seðlabanka-
stjóri í Bandaríkjunum, sagði í
fyrrakvöld, að margt benti til, að
kreppunni á lánsfjármarkaði væri
að linna en hún hefur bitnað mjög
á efnahagslífinu vestra.
Greenspan sagði, að bankamir
virtust vera að styrkja stöðu sína og
ættu því að vera betur í stakk búnir
en áður til að auka útlán og þar með
hagvöxt. Sagði hann, að á síðustu
vikum hefðu verið að koma í ljós
ýmis merki þessa en hann tók fram,
að þótt staða bankanna færi batn-
andi væru enn miklir erfiðleikar í
greininni. „Fleiri bankar eiga eftir
að verða gjaldþrota og jafnvel ein-
hveijir stórbankar," sagði Green-
span.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1992
■VÓ'V 'r .f’tu 'i'II : .Vj n;*
tondonlawb
» pr. kg
Nóatúns

AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ANTHONY HAZLITT HEARD
Ástandið í Suður-Afríku kostar 10 manns lífið á hveijum degi.
Myndin er frá óeirðum við háskólann í Höfðaborg.
Upplausn o g yfir-
vofandi borgara-
stríð í S-Afríku
Ekki er hægt að útiloka, að eins konar Sarajevo-ástand skapist
í Suður-Afríku áður en Bill Clinton tekur við forsetaembætti
í Bandaríkjunum og yrði það ekki til að gera honum lífið létt-
ara. Hans biðu þá erfiðar ákvarðanir varðandi það, ekki síður
en önnur úrlausnarefni, heima fyrir sem erlendis, en það get-
ur skipt sköpum fyrir Suður-Afríku, að tekið sé á málunum í
tíma. Fyrir þremur árum hófst F. W. de Klerk, forseti Suður-
Afríku, handa við róttækar umbætur en nú blasir við upplausn
í sumum hlutum landsins. í dagblöðunum er raunar talað um
yfírvofandi borgarastyrjöld.
Astandið í Suður-Afríku kost-
ar 10 manns lífið á hveijum
degi og fjöldi lögreglumanna,
sem fellur fyrir ofbeldinu, hefur
tvöfaldast á þremur árum. Öku-
menn era skotnir að ástæðulausu
á hraðbrautunum fyrir utan Jó-
hannesarborg og það má heita
daglegt brauð, að velvopnaðir
glæpamenn ráðist á blökkufólk á
leið í eða úr vinnu sinni.
í þessum vítahring ofbeldisins
skiptir minnstu máli að finna ein-
hvern sökudólg. Það er alltaf
verið að hefna einhvers og til-
raunir erlendra manna sem inn-
lendra til að koma á friði bera
engan árangur. Banatilræðin og
fjöldamorðin halda áfram.
Efnahagslífið, sem hefur verið
að dragast upp vegna aðskilnað-
arstefnunnar, alþjóðlegra refs-
iaðgerða og alvarlegra þurrka að
undanfömu, er nú komið fram á
gjaldþrotsbrún. Framleiðslan fer
minnkandi og atvinnuleysið er á
bilinu 40-50%. Bjartsýnin hefur
snúist upp í bölsýni og atvinnu-
rekendur örvænta enda vita þeir,
að forsendur erlendrar fjárfest-
ingar og endurreisnar í efnahags-
lífinu er friður og stöðugleiki.
Það er kaldhæðni örlaganna,
að róttækar umbætur og aðgerð-
ir til að binda enda á aðskilnaðar-
stefnuna hafa ekki fært með sér
frið og öryggi, heldur ýtt undir
ágreining og fjandskap milli fylk-
inga blökkumanna, sem flykkjast
nú til borganna í stórum hópum.
í Suður-Afríku er ófriðlegast
í Natal-héraði þar sem Mangos-
uthu Buthelezi, höfðingi Zulu-
manna, og Inkatha-flokkur hans
hafa aðsetur en Zulu-menn skipt-
ast að vísu eftir stuðningi við
Afríska þjóðarráðið og Nelson
Mandela annars vegar og við
Buthelezi hins vegar. í pólitíkinni
er ekki langt á milli Buthelezi
og stjómarinnar í Pretoríu og
raunar virðist fara vel á með
honum og hvítum mönnum, sem
era til hægri við De Klerk.
Ágreininginn með Buthelezi
og Afríska þjóðarráðinu má rekja
aftur til 1979 en hann snerist
að hluta um menn og að hluta
um málefni. Undirrótin er þó
barátta um völdin í nýrri Suður-
Afríku. Verði ekki komist að
samkomulagi milli fylkinganna
getur brotist út borgarastyijöld
þar sem sú undarlega staða komi
upp, að Zulu-menn og hvítir
hægrimenn taki höndum saman
gegn stuðningsmönnum Afríska
þjóðarráðsins.
Væntanleg ríkisstjóm Bills
Clintons gæti hér látið til sín
taka, kannski með einhvers kon-
ar Camp David-samningi. Að
sjálfsögðu er eins líklegt, að til-
raunin mistækist en ástandið er
svo alvarlegt, að allt verður að
reyna.
Aðskilnaðarstefnan í Suður-
Afríku var fordæmd um allan
heim og það með réttu. Nú þegar
verið er að binda enda á hana
eru það ekki aðeins Suður-Afr-
íkumenn sjálf.r, sem bera ábyrgð
á afleiðingunum, heldur einnig
gömlu gagnrýnendurnir.
Samfélag þjóðanna með
Bandaríkin í broddi fylkingar
gæti lagt að deiluaðilum í að
semja sín í milli og það gæti,
eftir því sem það er hægt,
ábyrgst samningana. Það gæti
orðið upphaf að friðartíð í Suður-
Afríku.
Höfundur er fyrrverandi rit-
stjóri Cape Times í Höfðaborg
í Suður-Afríku.
Verslunfyrir þig
atarkau
kr. 5ðð.
9Pr- kg
7/2 lambaframpartur
Nýreyktur hangiframpartur
m/beini
549,
pr. kg
Nýreyktur hangiframpartur
úrbeinaður
749,-
pr. kg
Hamborgarar kr. 59,-
Nautagúllas
Nautasnltzel
Nautafiilet
Nautastroganoff
Nautapiparsteik
pr.kg
kf. 795,- pr. kg
kr. 895,- pr. kg
kr. 1.295,- pr.kg
kr. 995,- pr. kg
kr. 1.395,- pr.kg
Nóatún, Nóatúni 17, Reykjavík, sími 617000.
Nóatún, Rofabæ 39, Reykjavík, sími 671200.
Nóatún, Hamraborg 14, Kópavogi, sími 4388Í
Nóatún, Þverholti 6, Mosfellsbæ, sími 666656.
Nóatún, Furugrund 3, Kópavogi, sími 42062.
Nóatún, Laugavegi 116, Reykjavík, sími 2345Í