Morgunblaðið - 29.11.1992, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1992

komuhaldi. Þennan þátt annast bæði
leikmenn og fólk með embættispróf
í guðfræði.
Megnið af starfsmönnum Sam-
hjálpar þekkir eymd óreglunnar af
eigin raun. Óli segist eiga auðvelt
með að setja sig í spor skjólstæðing-
anna. „Hér gildir ekki „ég og þið“
heldur „við“. Ég er að útskýra hlut-
ina fyrir fólki sem statt er á hörm-
ungasvæði og það er oft auðveldara
en að útskýra þetta fyrir þeim sem
eru á þykkum teppum." Umönnun
bætir líkamlegt ástand sjúklingsins
og hefur jákvæð áhrif á andlega líð-
an, en það er ekki nóg að mati Óla.
„Líkamleg lækning fyllir ekki tómið
sem myndast í sálarlífinu. Margir
skjólstæðingar okkar hafa sagt að
það sé eitt að koma frá óreglu og
annað að fylla tómið eftir hana. Þar
verður trúin svo afskaplega mikil-
væg og yndisleg."
Að meðferð lokinni fara flestir
aftur út í lífið og takast á við tilver-
una frá degi til dags. Sumir eiga
alla aðstöðu í Iífinu, fjölskyldu, heim-
ili og vinnu. Aðrir eru einstæðingar
en hafa aðstöðu og fara í hana. Þriðji
hópurinn eru þeir sem ekkert eiga,
hafa jafnvel tapað heimili og vinnu
vegna óreglu. Þeim býðst að flytja
í áfangaheimili Samhjálpar við
Hverfisgötu, þar sem sex menn geta
búið í einu. Óli segir vanta pláss
fyrir sjö til viðbótar. Heimilismenn
í áfangaheimilinu verða að vera
komnir í launaða vinnu innan
tveggja vikna frá því þeir flytja í
heimilið. Til þessa hefur gengið vel
að afla öllum starfa.
Mönnum gengur misvel að fóta
sig í bindindi eftir langa misnotkun
vímugjafa. Hvernig líður Óla þegar
skjólstæðingar falla fyrir freisting-
unni? „Það var ógurlega sárt fyrst,
maður grét úr sér hjartað. Svo lærði
maður að fólki gekk ekkert betur
fyrir það. Vonbrigðin eru alltaf sár
vegna þess að við gerum út á að
láta okkur þykja vænt um fólkið.
Sumir koma aftur og aftur, við vilj-
um það. Reyndar hefur komið fyrir
að ég hef lokað á fólk. Einu sinni
var manneskja búin að koma oft og
hafði ekki staðið sig betur en það
að ég vildi hana ekki oftar. Starfs-
fólkið fór á bakvið mig og tók hana
i inn, þrátt fyrir bannið. Nú er þessi
manneskja búin að vera frelsuð í tvö
ár. Maður hættir við að segja eitt-
hvað þegar svona lagað gerist."
Leitarsvæðið má ekki minnka
Það er enginn hörgull á verkefn-
um þegar um áfengisvandann er að
ræða. „Við höfum SÁÁ og Landspít-
alann og það er blessað að Sam-
hjálp skuli fá að vera með, það
breikkar leitarflokkinn. Því fleiri sem
tengjast hönd í hönd, þess meiri lík-
ur eru á að týndur finnist." Óli telur
að vel megi skoða ný og ódýrari til-
brigði við þá meðferð sem nú býðst.
„Það vantar fímm daga meðferð, til
að menn, sem hafa starf, ábyrgð og
Qölskyldu, en eru búnir að drekka
sig í drep, geti komið og rétt sig
af. Það á ekki að þurfa að reka þá
í 15 daga vist hér og 30 daga þar.
Það er ekkert víst að manninn langi
í meira en fimm daga, auk þess sem
sumir kunna meðferðina orðið utan
að! Þegar mikið er um endurkomur
á meðferðarstofnanir af mönnum,
sem hafa alla aðstöðu í lífinu, þá
er ekki þörf fyrir þessa dýru með-
ferð.“
Draumur Óla er að færa út tjald-
hælana, til að geta tekið heilar fjöl-
skyldur til meðferðar. Hann þekkir
sjálfur að raunhæf hjálp á neyðar-
tímum getur skipt sköpum fyrir
framtíð íjölskyldu í vanda. „Þegar
við Ásta áttum í erfiðleikum fyrir
þijátíu árum voru ráðgjafar okkar
svo ráðþrota að þeir vildu tvístra
fjölskyldunni um allar jarðir. Þá tók
trúað fólk austur í sveitum okkur
til sín með fjögur lítil börn, það elsta
átta ára. Fólkið hjálpaði okkur með
aðstöðu um leið og það kom okkur
á trúarlegt spor. Við vorum þar
þangað til við gátum aftur farið að
takast á við lífíð. Allar götur síðan
hefur verið í hjörtum okkar þrá eft-
ir að taka utan um ijölskyldur sem
eru að leysast upp. Maður veit ekk-
ert um hvert börnin fara, hvaða
tækifæri þau fá, eða hvað um hjón-
in verður. Svo les maður um allt
þetta vonda sem er angistaróp í ör-
væntingu ráðþrota fólks.“
Heil þorp fyrir
fjölskyldumeðferð
Fyrirmyndin að Samhjálp er sótt
til LP stofnunarinnar í Svíþjóð sem
er kristilegt hjálpar- og mannúðar-
starf. í fyrstu einbeitti LP stofnunin
sér að áfengismeðferð einstaklinga
en hefur þróast mikið yfir í fjöl-
skyldumeðferð. Reynt er að endur-
hæfa fjölskylduna í heild, enda mót-
ar vandi áfengissjúklingsins þá sem
næstir honum standa. Fjölskyldu-
meðferð LP stofnunarinnar fer fram
í litlum þorpum þar sem búa 10-15
fjölskyldur auk starfsmanna stofn-
unarinnar, allt að 200 manns á
hveijum stað. Hver fjölskylda hefur
eigin íbúð, en allir matast í einu
mötuneyti og á hveiju kvöldi er sam-
verustund. Bömin sækja skóla eða
eru í daggæslu, foreldramir vinna
eftir því sem mögulegt er. Það er
öll þjónusta á staðnum, læknishjálp,
ráðgjöf, skóli og daggæsla. Margar
fjölskyldur em sendar af félagsmála-
stofnunum, aðrar koma gegnum
meðferðarstofnanir.
„Konan getur verið forfallinn
pillusjúklingur, börain ráfa um van-
hirt og karlinn týndur. Svona fjöl-
skyldur em til hér á landi. Við höfum
hjálpað fjölskyldu þar sem húsmóðir-
in, 28 ára gömul, hafði verið í vímu
frá 12 ára aldri. Það eiga allir menn
möguleika. Enginn er vonlaus. Ég
verð mjög sæll í hjarta mínu þegar
ég hugsa um fjölskyldur sem hafa
bjargast. Við höfum hjón á meðal
okkar nú sem svona var ástatt um.
Þau vom skilin og börnin dreifð í
allar áttir. Svo græddi Kristur þessi
hjón saman og börnin uxu að þeim
aftur. Þau fengu tækifæri til að
spreyta sig og gripu það. Nú fagna
sex manns tveimur ámm í nýju lífí.
Ég hef þá trú að félagsmálastofnan-
ir mundu fagna því ef aðstaða til
fjölskyldumeðferðar kæmi hér á
landi," segir Óli. „Ég hafði svona
starf í huga þegar ég leitaði til heil-
brigðisráðherra með hugmynd um
að breyta Gunnarsholti í íjölskyldu-
meðferðarstöð. Það þarf ekki að
bæta miklu við til að skapa þar frá-
bæra aðstöðu fyrir svona starf. Ef
við fáum ekki Gunnarsholt reynum
við að gera þetta í Hlaðgerðarkoti,
þótt nálægðin við þéttbýlið sé ekki
ákjósanleg í þessu samhengi."
Óli segir að efnahagserfiðleikar
og óregla fari oft saman hjá fjöl-
skyldum í vanda. Af þeirri blöndu
spinnist margt vont. „Auk áfengis-
meðferðarinnar hjálpum við fólki að
koma lagi á fjármálin, semja við
lánastofnanir, tölum við lögfræðinga
og þurfum jafnvel að gangast í
ábyrgð'r og leggja til fjármuni. Að
fólk hefur samið um skuldir sínar
upp á nýtt hefur stundum létt af
því slíkri byrði að það þurfti ekki
meira. Fólkið var orðið svo skelfingu
lostið að það hafði alveg tapað átt-
um. Við kennum fólkinu að ganga
reglulega til starfa. Það þarf ekkert
endilega að verða „yfirtrúað", heldur
þarf það fyrst og fremst'að ná tökum
á lífi sínu.“
Opinber framlög og
sjálfsaflafé
Samhjálp starfar á þremur stöð-
um í fimm starfseiningum. í Hlað-
gerðarkoti í Mosfellsbæ em 30 rúm,
í áfangaheimili við Hverfisgötu 6
rúm og í Gistiskýlinu við Þingholts-
stræti 15 rúm. Að Hverfisgötu 42
er félagsmiðstöðin Þríbúðir, kaffi-
stofa og skrifstofur stofnunarinnar.
Starfsmenn em alls 25. Samhjálp
gefur út Dagskrá, tímarit sem kem-
ur fjórum sinnum á ári og hefur um
9.000 áskrifendur. Samkomur fyrir
skjólstæðinga og velunnara era
haldnar í félagsmiðstöðinni, þangað
koma um 20.000 gestir i ár. Heil-
brigðisráðuneytið kostar rekstur,
vistun og meðferð vistmanna í Hlað-
gerðarkoti, en rekstur og viðhald
fasteigna er kostað af sjálfsaflafé.
Samhjálp er verktaki hjá Reykjavík-
urborg vegna reksturs Gistiskýlisins
í Þingholtsstræti. Borgin styrkir
starfið í félagsmistöðinni og kaffi-
stofunni. Sjálfsaflafé Samhjálpar
nam allt að helmingi af veltu stofn-
unarinnar þegar best lét. Samhjálp
hefur gefið út hljómplötur og bækur
sem hafa selst í tröllaupplögum.
Fyrir afraksturinn var byggt upp í
Hlaðgerðarkoti og félagsmiðstöðin á
Hverfisgötu keypt. Þessa dagana er
að koma út geisladiskur, Allt megn-
ar þú, með úrvali söngva af Sam-
hj álparplötunum.
Á vegum Samhjálpar er rekið
mikið félagsstarf fyrir skjólstæðinga
og velunnara sem kallast „Samhjálp-
arvinir". Haldnar em samkomur í
Þríbúðum tvisvar í viku og margir
smærri fundir. Þangað getur fólk
sótt félagsskap og styrk í amstri
dagsins. „Við stefnum að því að
gera manneskjuna sjálfstæða svo
hún geti ráðið sér sjálf án þess að
fíkn eða óyndi taki af henni völdin.
Okkur finnst það fullkominn árang-
ur ef okkur tekst að sætta manneskj-
una við tilvemna. Sumir kjósa að
vera í trúarsamfélagi til að efla sér
þrek. Það er ekkert endilega fólk
sem er trúað með upphrópunum.
Þetta er venjulegt fólk sem ræktar
sína trú í hljóðlátu hjarta og krydd-
ar lífið með henni. Aðrir velja að
standa utan trúarsamfélagsins en
eiga vináttu okkar. Það sem tengir
okkur saman er vinátta og trú.“
SJOMANNAKAFFI I HAFNARFIRDI
Byggðasafn Hafnarfjarðar, Sjóminjasafn íslands og veit-
ingahúsið A. Hansen, sem öll eru í sögufrægum húsum
við Vesturgötu í Hafnarfirði, brydda upp á nýjungum
alla sunnudaga til jóla. Söfnin eru opin kl. 14-18, A.
Hansen býður upp á kaffihlaðborð með vænum kleinum
og þykkum jólakökusneiðum að sjómannasið og Karl
Jónatansson leikur sjómannalög á nikkuna.
Byggðasafn Hafnarfjarðar er í húsi sem Bjarni riddari
Sívertsen byggði 1803 og er því 190 ára gamalt og
langelsta hús í Hafnarfirði. Sjóminjasafn íslands er til
húsa í gömlu slökkvistöðinni og Brydepakkhúsi, sem
var byggt 1865 og er því að verða 130 ára gamalt. Það
var sérstaklega endurbyggt fyrir Sjóminjasafnið. A.
Hansen er í Hansensbúð, verslunarhúsi frá 1880. Hans-
ensbúð er unglingurinn í hópnum, aðeins 112 ára göm-
ul. Komið og njótið þessara fallegu, gömlu húsa!
Öll fjölskyldan skellir sér á söfn, sjómannakaffi
og spilirí í Firðinum í dag!
LIO\
LLOYD skór aðeins kr. 9.800.-
Viðskiptavinir atfiugið!
Beinn innflutningur áAMmiskóm úr verslun í
Þýskalandi hefur verið stöðvaður vegna einka-
umboðs hér á landi.
Með tilkomu EES vonumst við til að geta boðið
upp á luwb skó í framtíðinni.
Gerið verðsamanburð
Tilboð: Sólum og hælum Lloyds skóna þína með
úrvals leðri og ekta Lloyds hælplötum
fyrir aðeins kr. 1,800,- tilboðk>stendurútii. 12.1992
GISLI
FERPINANPSSON HF
LÆKiARGÖTU 6A ■ 101 REYKJAVÍK ■ SlMI 91-20937
OPIÐ l DAG SUNNUDAG!
hab itat
pHHHjjjH
FRA KL. 13.00 TIL 16.00
Viö bjóöum ykkur velkomin
í dag, sunnudag, í verslun
okkar aö Laugavegi 13.
Mikiö úr\saI af nýjum \sörum.
J
Allt einstakar \sörur
sem fást aöeins í Habitat.
\Zerið \selkomin!
IHI U £5Hþ
LAUGAVEGI 13 - SÍMI (91) 625870