Morgunblaðið - 29.11.1992, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1992
31
I
|
I
>
I
I
I
Magnús verkfræðingur, fyrir heita,
óendurgoldna ást til Maju.
„Gáðu fram í eldhús, Dúi, hvort
þeir hafa étið sunnudagsmatinn í
nótt, bölvaðir rokkamir." Dúi hleyp-
ur fram. Guðmundur kemur í hum-
átt á eftir. Dúi dregur fram koll og
stígur upp á hann til að ná upp í
gríðarstóran pott sem hangir ofar-
lega á eldhúsveggnum. Þar hefur
amma hans falið steikina undanfam-
ar tvær helgar eða frá því að Bolli
og félagar átu sunnudagsmatinn
meðan aðrir sváfu.
„Ég sá við þeim í þetta skiptið."
Þeir snúa sér við. Þama stendur
Theodóra brosandi með steikina. „Ég
þorði ekki annað en stinga henni
undir rúmið hjá mér. Hann Ámi
minn var svo vænn að læðast til að
bjarga henni á meðan þeir gleymdu
sér við glúntasönginn." Dúi veit að
hún á við heimilisvininn Áma Pálsson
prófessor.
Uppvakningamir skakklöppuðust
á fætur og höfðu sig á braut heldur
framlágir eftir að þeir voru búnir að
fá „tvípunkt" hjá Guðmundi frænda
mínum.
Nánasta skyldfólk Dúa bjó allt í
miðbænum. Ef Theodóra var að ryk-
suga á sunnudögum átti hann það
til að skreppa í smáheimsókn til
ömmu í garðinum. Amma í garðinum
var frú Anna Daníelsson, fóstra föð-
ur hans, ekkja Halldórs Daníelssonar
bæjarfógeta og síðar hæstaréttar-
dómara. Hún bjó ásamt Leopoldínu
dóttur sinni og Önnu dóttur hennar
í fallegu húsi númer 11 við Aðal-
stræti. Garðurinn hennar var gamli
kirkjugarðurinn á hroni Aðalstrætis
og Kirkjustrætis. Þar stendur nú
styttan af Skúla fógeta, forföður
Dúa.
Þó að ekki væri nema mínútuferð
fyrir fótfráan fjórtán ára pilt úr
Vonarstræti 12 út i Aðalstræti 11
og báðar ömmumar væru ekkjur
eftir valdamikla og efnaða menn, er
varla hægt að hugsa sér meiri and-
stæður en þessi tvö heimili. Ömmurn-
ar tvær hefðu getað verið sín á hvorri
plánetunni. Bókstaflega allt var
öðruvísi. Hjá ömmu í garðinum var
alltaf hálfrökkur inni, húsgögnin úr
útskomum eðalviði, rókókóstíll og
damaskáklæði. Allt var svo fínt og
formfast að Dúi talaði ósjálfrátt í
lágum hljóðum þar inni og vandaði
framkomu sína.
Ekki svo að skilja að Dúi væri
hræddur við ömmu sína í garðinum.
Hún var smávaxin og fínleg fríðleiks-
kona með fallega, alúðlega fram-
komu. Hún átti kynstrin öll af fínum
kjólum en klæddist aldrei íslenskum
búningi eins og mamma Dúa og hin
amman. Hún var af rótgrónum
Reykjavíkuraðli eins og glöggt má
sjá af því að á sínum tíma létu for-
eldrar hennar, Halldór Friðriksson
yfírkennari við Menntaskólann og
dönsk kona hans, Leopoldína, skika
af garði sínum sem lóð undir Alþing-
ishúsið.
Hjá ömmu í garðinum voru á borð-
um yndislegustu kökur sem Dúi hafði
bragðað, nema kannski að undan-
skildum fáeinum tegundum sem
Bapja bakaði. Þær áttu það líka sam-
merkt reykvíska íhaldsfrúin og ráðs-
konan róttæka úr Njarðvíkunum að
nota aldrei annað en íslenskt smjör
í bakstur.
Minningin um gyðingakökumar
og hálfmánana hjá ömmu í garðinum
nægir til að fylla munninn á mér af
vatni enn þann dag í dag. Þó er mér
ennþá minnisstæðari átta laga
sveskjusultutertan hennar sem var
eitt af undrum veraldar.
Pabbi fór oft með mér til ömmu
í garðinum á sunnudögum í kaffi og
kökur. Hann var náttúrlega gijót-
harður íhaldsmaður í húð og hár,
þegar hann talaði við móður mína
eða gesti heima hjá okkur. En þegar
hann kom inn á þetta hefðarheimili
þar sem hann hafði alist upp, brá
svo við að stríðnin varð stjómmálas-
annfæringu hans yfírsterkari. Við
kaffíborðið fór hann ævinlega að
halda fram róttækum skoðunum á
borð við það að böm verkafólks ættu
rétt á að menntast eða að atvinnurek-
endur bæru ábyrgð á afkomu heim-
ila þar sem fyrirvinnan hefði orðið
fyrir vinnuslysi í þjónustu þeirra.
Þetta hefur ugglaust látið eins og
guðlast í eyrum ömmu, franskmennt-
aðrar systur hennar Thoru Friðriks-
,son sem rak Parísarbúðina og gler-
fínna vinkvenna sem oft sátu með
okkur að borðum. Og það hefði mátt
heyra saumnál detta þegar pabbi
sýndi svona augljós merki þess að
vera nú loksins kominn undir áhrif
Thoroddsensfólksins.
Theodóra Thoroddsen um sjö-
tugt.
Samstiga fimmundir
Ég stríddi Jóni Leifs oft á þvi að
Fúsi Halldórs væri langmesta tón-
skáld íslendinga.
„Láttu ekki svona, Skúli,“ sagði
Jón.
En þá sagði ég: „Fúsi getur búið
til lög sem ganga beint inn í þjóðarsá-
lina. Ég á í hálfgerðum brösum með
þetta og þú getur það bara alls ekki.“
„Endemis kjaftæði er þetta," sagði
Jón.
Ýmislegt átti ég nú samt sameig-
inlegt með Jóni Leifs í músíkinni og
varð fyrir þó nokkrum áhrifum af
honum. Ég hafði eins og ann mikinn
áhuga á gamalli íslenskri tónlist og
sótti efnivið í þjóðlega arfleifð, bæði
tóna og texta: Ég fór líka af og tl
að nota samstiga fimmundir sem er
dæmigert form frá gamla tvísöngn-
um og hefur sérstæðan karakter,
skapar dálítið napra og einmanalega
tilfinningu. Ég blanda þessu saman
við rómantíska stílinn sem aldrei er
langt undan í mínum verkum. Jón
notar þetta aftur á móti með dissón-
önsum, ómstríðum tónum, enda er
hann fyrst og fremst dramatískt tón-
skáld, ekki rómantískt.
Úr eldhúsinu berst ilmur sem
áreiðanlega er ekki allur ættaður úr
jurtaríkinu. Þar ráða nú ríkjum þær
Steinunn Magnúsdóttir og Þorbjörg
Leifs en tónskáldin Jón og Skúli
hvfla lúin bein eftir göngu um hraun
og klungur, hæðir og Iautir, eru sest-
ir í mestu makindum með kokkteil
og brakandi ísmola í glösum inn í
viðarskálann sem Sigvaldi Thordar-
son teiknaði af snilld og hefur ger-
breytt heimilinu.
Það eru þijú þrep ofan á skálagólf-
ið úr borðstofunni. Stórir gluggar í
suður, mikið af pottablómum, stórum
og smáum, öll þil og loft úr fallegu,
dökku mahóníi. Útbyggingin er í
senn góðborgarastofa og vinnustofa
listamanns. Yfirbragðið ber vott um
smekkvísi og góðan efnahag en er
svo fijálslegt og notalegt að gestum
dettur strax í hug að fara úr jakkan-
um. í vesturenda stofunnar stendur
stór og fallegur flygill og fyrir aftan
hann, í horninu við norðurvegginn,
gamla píanóið sem Skúli Thoroddsen
sendi Únni dóttur sinni til Flateyrar
í fyrri heimsstyijöldinni.
Þeir eru jakkalausir, Jón og Skúli.
Allan daginn hafa þeir notið náttúr-
unnar á heitum og yndislegum degi
á Þingvöllum, þar sem Jón hugðist
verða þjóðgarðsvörður, gengið um
hraun, andað að sér ilmi mosans,
hlýtt á fuglasöng og spjallað saman
um lífíð og listina. Kokkteillinn kém-
ur með nýjan tón inn í samræðumar.
„Mozart stendur manni miklu nær
en Beethoven," segir Skúli.
„Beethoven er margfalt stærri
listamaður en Mozart. Það er ekki
hægt að bera þá saman,“-segir Jón
Leifs. „Beethoven ber höfuð og herð-
ar yfir öll önnur tónskáld og líklega
alla aðra listamenn sem nokkum
tíma hafa verið uppi í heiminum."
„Nei, ég held meira upp á Moz-
art. Það verð ég að segja alveg hrein-
skilnislega," segir Skúli. „Leyfðu mér
að hella svolítið meiri kokkteil í glas-
ið hjá þér. Og skál fyrir Mozart.
Beethoven er svo sem ágætur. Moz-
art er bara betri."
Það er hæna sem góða lyktin er
af. Gullni liturinn sýnir að steikingin
hefur tekist ljómandi vel. Frúmar
em líka með kokkteil í glösum því
að nú er Skúli búinn að kenna Stein-
unni að drekka. Allt er það samt í
hófi. Strangt til tekið er kjöt bann-
vara á heimilinu en við stöku tæki-
færi bragða Skúli og Steinunn svo-
litla flís af fuglakjöti. Sömuleiðis
hafa þau nýjan fisk einstaka sinnum.
„Ég veit ekki hvort ég get verið
öllu lengur á heimili þar sem hús-
bóndinn hefur slfkar skoðanir," segir
Jón og ókyrrist í hægindastólnum
sínum fyrir framan arininn. Það er
greinilega farið að þykkna talsvert
í honum.
„Þetta er auðvitað smekksatriði,"
segir Skúli.
„Það er ekkert smekksatriði," seg-
ir Jón og stendur upp úr stólnum.
Fararsniðið leynir sér ekki. En nú
leggur sterkan ilm af krásunum inn
í stofuna þvf konumar eru að bera
matinn inn í borðstofu. Jón sest aft-
ur.
„Mozart er mesta séní tónlistar-
innar,“ segir Skúli. „Öll hans músík
nær strax inn í innsta kjarna hvers
einasta manns.“
Jón er sprottinn upp aftur og tek-
ur strikið fram í forstofu. Þegar hann
er kominn á móts við flygilinn snýr
hann sér við og hreytir í Skúla:
„Mozart er bara ítölsk eftirlíking af
músík. Hundómerkileg flatneskja."
Steinunn kemur nú brosandi í
borðstofugættina enda hafa hún og
Þorbjörg enga hugmynd um rökræð-
ur bænda sinna. Hún kallar: „Jæja,
herrar mínir, þá er maturinn til.“
Eitt augnablik hugsar Jón Leifs
sig um, síðan brosir hann við Stein-
unni og um leið og hann leggur af
stað að tröppunum upp í borðstofuna
þar sem bíða hans, auk hænunnar,
dásamlegir grænmetisréttir og
heimabakað brauð, segir hann: „En
Beethoven er minn maður. Það
skaltu vita, Skúli."
Sigfús Halldórsson, Helgi Sæmundsson og Skúli Halldórsson í kjallar-
anum hjá Vilhjálmi frá Skáholti.
JÓLASERÍUR
Tökum að okkur að setja upp jólaseríur í tré,
runna og hvar sem hugurinn girnist. Getum einn-
ig útvegað seríur og alla fylgihluti.
Pantið uppsetningu tímanlega í síma 91-652618
eftir kl. 18.00 virka daga og allar helgar.
Barnalæknar í Mjódd
Höfum flutt læknastofur okkar í Læknastöð-
ina í Mjódd, Álfabakka 12 (fyrir ofan apótek-
ið).
Katrín Davíðsdóttir - úarnalæknir.
úlfur Agnarsson - barnalæknir
með meltingarsjúkdóma barna sem undirgrein.
Tímapantanir í síma 683300.
ÍRglliaMIlÍe
KX-T9000 - Kr. 30.326 stgr.
Þráðlaus sími -10 númera minni
Langdrægni innanhús allt að 200m
Utanhús allt að 400m.
KX-T 2322 E - Kr. 5.680 stgr.
KX-T 2342 E - Kr. 7.400 stgr.
KX-T 2342 E handfrjáls notkun
KX-T 2322 E hálfhandfrjáls notkun
26 númera minni - Veggfesting. •
FARSÍMI - Frá kr. 96.773 stgr.
Panasonic farsíminn er léttur og
meðfærilegur, vegur aðeins 4,9 kg
með rafhlöðu. Hægt er að flytja tækið
meðsér, hvertsemer, ótal möguleikar
á að hafa símtækið fast í bílnum,
bátnum eða sumarbústaðnum.
HEKLA
LAUGAVEG1174 - S 695500/695550
KX-TR 2395 - Kr. 10.825 stgr.
Sími með símsvara -12 númera minni
Handfrjáls notkun - Veggfesting.
KX-T 2365 E - Kr. 10849 stgr.
Skjásimi, sýnir klukku, símanúmer sem
valið er, tímalengd símtals - Handfrjáls
notkun - 28 númera minni - Veggfesting.
KX-F50 - Kr. 69J79 stgr.
Telefax, sími og símsvari í einu og sama
tækinu.
PANAFAX UF 121 - Kr. 64.562 stgr.
Telefaxtæki með 10 númera skammvals-
minni - Sendir A4 síðu á aðeins 17
sekúndum - í fyrirtækið - Á heimiliö.
PRISMA