Morgunblaðið - 06.12.1992, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. DESEMBER 1992
11
n
i
krakkar fara heim eftir vistun, aðrir
á unglingaheimilið í Sólheimum, að
Torfastöðum eða í sveitadvöl. Ef
krakkinn á við geðræna erfiðleika
að stríða kemur til greina vistun á
Barna- og unglingageðdeild. Þegar
vímuefni eru með í spilinu, og það
er oft, eru krakkamir sendir að Tind-
um.“
Þau úrræði sem Félagsmálastofn-
un hefur aðgang að nýtast ekki öllum
unglingum, sem lent hafa í afbrotum,
þessi hópur þarfnast nýrra úrræða.
„Þessi böm hafa hlaupist linnulaust
frá allri meðferð og starfsfólk gefist
upp á þeim. Þau eru undir 16 ára
aldri og nánast á götunni. Það vant-
ar stað þar sem ekki er gefist upp
á þessum hópi, þannig að þótt þau
strjúki séu þau vistuð jafnharðan og
til þeirra næst. Svona staður þyrfti
að vera utan borgarinnar og sameina
heimili, vinnustað og skóla," segir
Snjólaug.
Það er sjaldgæft að unglingar
undir 16 ára aldri séu dæmdir, þótt
það sé hægt samkvæmt lögum.
Fyrstu dómar hljóða venjulega upp
á fjársektir og eru skilorðsbundnir,
einnig ákveður saksóknari oft að
fresta útgáfu ákæru þegar um unga
afbrotamenn er að ræða.„Sem betur
fer lætur mikill meirihluti unglinga
sér þetta að kenningu verða og kem-
ur aldrei aftur við sögu hjá okkur,"
segir Grétar Sæmundsson rannsókn-
arlögreglumaður. Þau afbrot sem
framin eru eftir að unglingur nær
15 ára aldri geta reiknast honum til
refsiauka síðar meir ef hann lætur
ekki af óskundanum.
Skaðabætur
Unglingarnir halda oft að bank-
amir beri skaða af ávísanafalsi og
finnst það allt í lagi. Móðurinni, sem
vitnað er til í upphafí, þykir slæmt
að sonur hennar þarf ekki að standa
ábyrgur gerða sinna gagnvart þo-
lendum, né horfast í augu við þann
skaða sem hann veldur öðrum. „Son-
ur minn veit að hann verður ekki
sakfelldur vegna ungs aldurs og hlær
að kerfínu. Hann hefur verið vistaður
tímabundið á unglingaheimilum en
þarf ekki að svara fyrir afbrotin
gagnvart þeim sem skaðast. Það
þarf að gera unglingana sjálfa
ábyrga fyrir gerðum sínum og það
sem fyrst eftir að afbrot eru fram-
in.“ Grétar Sæmundsson rannsókn-
arlögreglumaður segir tjón í ávísana-
falsmálum sjaldnást bætt. „Það er
þó oftar að foreldrar greiði ávísanir
sem börn þeirra hafa falsað en full-
orðnir falsarar. Þeir em oftast eigna-
lausir og ekki borgunarmenn fyrir
tjóninu. Yfirleitt ber sá sem kaupir
ávísunina skaðann." Snjólaug Stef-
ánsdóttir segir að hjá Félagsmála-
stofnun Reykjavíkur hafí í sumum
tilvikum verið reynt að fara þá leið
að halda fund með síbrotaunglingum
og þolendum afbrotanna. „Við skoð-
um hvert mál fyrir sig og grípum til
viðeigandi ráðstafana. Fyrir þremur
ámm var t.d. gengi sem skemmdi
töluvert í einu úthverfi borgarinnar.
Þá unnu lögreglan, Íþrótta- og tóm-
stundaráð, Útideild og krakkamir
að því í sameiningu að kveða þetta
og hér í ráðuneytinu hafa verið efa-
semdir um ágæti sérdómstóla af
ýmsu tagi.“ Snjólaug sagði að sér-
stakur dómstóll hefði ekki verið mik-
ið í umræðunni meðal þeirra sem
vinna að bamaverndarmálum. Hún
sér ekki brýna þörf fyrir sérstakan
unglingadómstól til að skikka ungl-
inga innan 16 ára aldurs til vistunar
eða meðferðar, bamaverndarnefndir
geti vel sinnt því hlutverki.
Úrbóta er þörf
Unglingaheimili ríkisins hefur' það
hlutverk að aðstoða unglinga á aldr-
inum 12-15 ára vegna hegðunar-
vandamála og annarra misbresta á
eðlilegum högum. „Það sem þarf að
tryggja er að við getum tekið völdin
af krökkunum í lengri tíma en nú,“
segir Einar Gylfi Jónsson forstjóri
Unglingaheimilisins. „Við höfum lagt
til að sett verði upp lokuð meðferðar-
deild svo krakkamir fínni að full-
orðna fólkið er búið að segja stopp
og taka völdin af viðkomandi. Þessi
deild yrði hluti af stærri heild og
skoðaðist sem skammtímaúrræði.
Þaðan væri hægt að vinna sig upp
á opna deild." Nú eru það barna-
vemdaryfírvöld sem taka hina end-
anlegu ákvörðun um hvað verður um
unglinginn og telur Einar Gylfi það
ágæta skipan. „Ákvörðunin skil-
greinist sem úrræði í bamavemdar-
máli, en ekki sem dómur. Bama-
vemdarnefndir þyrftu að hafa meiri
úrræði og hef ég sérstakar áhyggjur
af minni sveitarfélögum sem hafa
enga möguleika á að fylgja málum
eftir vegna vanmáttar. Það ætti að
útvega þessum bamavemdamefnd-
um aðgang að faglegri ráðgjöf, til
dæmis í gegnum ráðuneytið. Ráðgjöf
fýrir barnaverndamefndir þarf ekki
að kosta mikla peninga og lokuð
deild fyrir fímm til sex unglinga
þarf ekki heldur að verða dýr.“
Til þessa hafa málefni barna og
unglinga heyrt undir að minnsta
kosti fjögur ráðuneyti en um áramót-
in færist málaflokkurinn að verulegu
leyti til félagsmálaráðuneytisins. Þá
taka gildi ný bamavemdarlög (nr.
58/1992) sem þykja mjög til bóta.
„Samráðsnefnd um málefni bama
og ungmenna", skipuð fulltrúum
fjögurra ráðuneyta og tveggja sveit-
arfélaga, skilaði nýlega áfanga-
skýrslu til félagsmálaráðherra.
Nefndin fagnar ýmsum þeim breyt-
ingum sem eru að verða en bendir
jafnframt á atriði þar sem úrbóta
er þörf. Hér verður stiklað á því
helsta sem getur snert úrræði varð-
andi afbrotaunglinga.
Koma þarf á fót skammtíma- og
langtímavistun sem bamaverndar-
nefndir geta gripið til. Talin er þörf
á. að nýta fósturheimili með mark-
vissari og faglegri hætti en nú er
gert. Komið verði á fót öflugri ráð-
gjafarþjónustu fyrir bamaverndar-
nefndir, langfæstar barnaverndar-
nefndir á landinu hafa aðgang að
fagfólki. Lagt er til að á vegum
Unglingaheimilisins verði komið á fót
lokaðri skammtímameðferðardeild;
að unglingaráðgjöf verði efld, en nú
em langir biðlistar eftir viðtölum í
Unglingaráðgjöfínni; að opnað verði
limbrot 08 hnupl imgmenna í Reykjavík
Fjöldi kæra til lögreglunnar í Reykjavík vegna innbrota
og hnupls 1991 til 17.11 1992
rlnupl
14 ára
og yngri 15-16 ára
Innbrot
14 ára 15-16 ára
og yngri 30
19 19 ■
11 □ ■ Q 1
'91 ’92 '91 ’92
niður. Krakkarnir voru hreinlega
ráðnir til vinnu við að snurfusa og
laga til í hverfinu. Þetta mæltist
mjög vel fyrir.“
Viðmælendur Morgunblaðsins
voru nær einróma um að ekki væri
þörf á að taka upp nýtt dómsstig
fyrir unglinga, frekar ætti að styrkja
þau úrræði sem þegar bjóðast. Hjalti
Zóphóníasson skrifstofustjóri Dóms-
málaráðuneytisins telur unglinga-
dómstól ekki neina „patentlausn" í
málefnum afbrotaunglinga. „Hjá
okkur hefur þetta virkað bærilega
meðferðarheimili fyrir unglinga á
Norðurlandi.
Nefndin gagnrýndi sérstaklega að
sjálfræðisaldur var ekki hækkaður
úr 16 árum i 18 ár í nýju lögunum.
ísland sker sig úr vestrænum þjóðum
að þessu leyti og flest böm eru í
heimahúsum langt fram yfír sjálf-
ræðisaldur. Barnaverndarforsjá lýk-
ur við 16 ára aldur og afbrotaunglin-
ar geta þá yfirgefið meðferð og
stuðning, sem þeir hafa notið, þótt
þeir séu ekki tilbúnir til að standa á
eigin fótum.
fiflp'xa a ífTTfíAenivfVf * r diíTA.ifíi
Játaði að
hafakveikt
í bifreið
Rannsóknarlögregla rikisins
hefur upplýst hver kveikti í bif-
reið í Þingholtunum fyrir
skömmu. Það reyndist vera mað-
ur, sem taldi sig eiga eitthvað
sökótt við eiganda bílsins.
Kveikt var í bílnum með þeim
hætti, að hliðarrúða var brotin og
logandi tusku, vættri í bensíni, kast-
að inn. Bíllinn skemmdist mikið í
eldinum.
Maður nokkur, sem taldi sig eiga
óuppgerðar sakir við eiganda bíls-
ins, hefur nú gengist við að hafa
kveikt í bflnum og er málið að fullu
upplýst.
Barcana jólatré
Barcana gervijólatré,
sérlega fatleg og
varanleg jólatré.
Fást í eftirtöldum
stærðum:
120 cm kr. 5.350,00 m/vsk.
150 cm kr. 8.125,00 m/vsk.
180 cm kr. 9.325,00 m/vsk.
Sendum í póstkröfu.
HRÍM
v
Skerjabraut 1, sími 614233.
J