Morgunblaðið - 12.01.1993, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JANUAR 1993
23
Yfirlit um þjóðhagsleg áhrif aðgerða ríkisstjórnarinnar
Áhrif aðgerða Áhrif ríkis-
sljórnarinnar hugmynda ASI Mismunur
Einkaneysla -2,6% 1,0% 3,6%
Samneysla -0,3% 0,0% 0,3%
Fjárfesting -1,6% 12,6% 14,2%
Þjóðarútgjöld alls -2,0% 2,8% 4,8%
Útfl. vöru og þjónustu 0,2% 0,0% -0,2%
Innfl. vöru ogþjónustu -3,2% 2,0% 5,2%
Verg landsframleiðsla -0,8% 2,1% 2,9%
rúmlega 8 milljörðum króna.
Með þessum framkvæmdum hefði
mátt tryggja að atvinnuleysi yrði
ekki meira en sem svarar 2,0-2,5%
á næsta ári.
Aðgerðir ríkissljórnarinnar
stefnu sem ríkisstjórnin hefur valið
að fylgja í efnahagsmálum og þeirri
stefnu sem Alþýðusambandið lagði
til. í stað þess að mæta efnahags-
vandanum með því að auka á sam-
dráttinn, auka atvinnuleysi og sætta
sig við að það verði 4-5%, skerða
kaupmátt almennra launatekna um
7% og auka verðbólguna eins og rík-
isstjórnin gerir vildi ASÍ skattleggja
þá sem betur mega sín og þá sem
skotið hafa tekjum undan skatti.
Jafnframt lagði ASI til að ýmsum
arðbærum framkvæmdum yrði flýtt,
en það hefði dregið úr atvinnuleysi
og lagt grunn að nýrri sókn í efna-
hagsmáium, að kaupmáttur al-
mennra launatekna yrði varinn og
að verðbólgu yrði haldið töluvert
undir því sem gerist í helstu við-
skiptalöndum okkar. Fullyrðingar
um að ríkisstjórnin sé að fara að
meginhluta til eftir hugmyndum ASÍ
eru því víðs fjarri.
Höfundur er hagfræðingur
Alþýðusambands íslands. .
6.-16. JANUAR
Gerið góð kaup
v ötsalan stendur aðeins
6-16 janúar.
Stórhöfða 17, við Gullinbrú
sími 67 48 44
í mati Þjóðhagsstofnunar á þjóð-
hagslegum áhrifum aðgerða ríkis-
stjórnarinnar frá því 23. nóvember
1992 kom fram að vegna minni kaup-
máttar ráðstöfunartekna á mann
muni einkaneysla dragast saman á
næsta ári um 2,6% meira en spáð
var í þjóðhagsáætlun, og ennfrekar
ef miðað er við árið 1994. Niður-
skurður á útgjöldum ríkissjóðs dreg-
ur úr samneyslu um 0,3% á næsta
ári þrátt fyrir auknar framkvæmdir
og tæplega 1% ef miðað er við árið
1994. Samdráttur í einkaneyslu og
samneyslu veldur því að öll umsvif
í þjóðarbúinu verða minni en ella og
því dragast fjárfestingar meira sam-
an en ráð var fyrir gert í þjóðhagsá-
ætlun, eða um 1,6%. Aftur á móti
er gert ráð fyrir að fjárfestingar
aukist aftur á árinu 1994. Saman-
dregið valda aðgerðir ríkisstjórnar-
innar því að heildareftirspurnin í
þjóðfélaginu, þ.e. þjóðarútgjöldin,
verður 2% minni á næsta ári en gert
var ráð fyrir í þjóðhagsáætlun. í
krónum talið nemur þessi samdráttur
hátt í 8 milljörðum króna.
Niðurlag
Grundvallarmunur er því á þeirri
ingartímum í Eystrasaltslöndunum
eru sameiginleg öllum þremur lönd-
um, en önnur eru einkennandi fyrir
einstök lönd, vegna sérstakra að-
stæðna í viðkomandi landi. Atvinnu-
leysi, kaupmáttarrýrnun og verð-
bólga eru víða almenn vandamál.
Sérstakt vandamál er starfsemi
„mafíunnar", þ.e. aðila er hafa kom-
ið sér upp samtökum er byggjast á
víðtækum samböndum og tengslum
við hemámslið Rússa og fyrrum for-
ingja í kommúnistaflokknum. Þannig
hefur ný „atvinnugrein" tekið að
blómstra í seinni tíð sem er útflutn-
ingssmygl á málmvöru svo sem kop-
ar, áli o.fl., sem stolið er úr tækjum,
vélum og mannvirkjum. I júnf á þessu
ári frystu stjórnvöld loks útgáfu út-
flutningsleyfa á vissum tegundum
málma.
Auk auðgunarbrota er orkukrepp-
an eitt alvarlegasta vandamál lands-
ins. Gagnstætt Eistlandi, sem hefur
lífræn orkuefni í jörðu, og Litháen,
sem hefur kjarnorkuver, er vart um
neina innienda valkosti að ræða til
heildarlausnar á orkuvanda Lett-
lands. Árleg heildarorkunotkun Lett-
lands er u.þ.b. 11 millj. tonna af olíu.
Yfír 90% nauðsynlegrar orku hafa
verið fengin frá fyrrum Sovétríkjun-
um. Umreiknað á heimsmarkaðs-
verði samsvarar það 1,15 milljörðum
dollara á ársgrundvelli. Húshitun er
80% olía og gas og 10% kol. Hvor-
ugt er unnið í Lettlandi. Rafmagns-
framleiðsla nemur aðeins 6 milljörð-
um kwst/ári, en notkunin er 11 millj-
arðar kwst. Af þessu leiðir að raf-
magnsnotkun er ein sú lægsta í Evr-
ópu, þ.e. 3.230 kwst. á mann á ári
samanborið við 4.500 í Eistlandi og
Litháen og 17.000 í Svíþjóð. Lettar
hafa áhuga á reynslu Dana af óhefð-
bundnum orkulindum, t.d. vindmyll-
um, sólarorku og notkun landbúnað-
arúrgangs. Því miður er jarðvarmi
enginn í Lettlandi. Almannasamtök
hafa komið í veg fyrir framkvæmd
áætlana um ný vatns- og kjarnorku-
ver í landinu.
Samvinna er milli Lettlands ann-
ars vegar og Norðurlanda hins vegar
auk annarra landa til lausnar orku-
vandanum.
/
Það er Búnaðarbanka Islands mikið fagnaðarefni að kynna nýjan reikning - Stjörnubók.
Reikningurinn er kærkomin nýjung, því hann sameinar tvö aðalmarkmið sparifjáreigandans
- að fá góða vexti og njóta hámarksöryggis.
STJÍlHUSðd fiúnaðaföaniians
‘f- Verðtrygging.
Hh 7% raunvextir! *
Vextir bókfærðir.tvisvar á ári.
Vextir lausir til útborgunar eftir að þeir
hafa verið bókfærðir.
-f" Hver innborgun bundin í 30 mánuði.**
Eftir það er hún alltaf laus til útborgunar.
"f* Spariáskrift - allar innborganir lausar á sama tíma.
*f“ Lántökuréttur til húsnæðiskaupa. BÚNAÐARBANKANS
* Raunávöxtun 7.12% á ári raiðað við óbreytta raunvexti. . . , ,
** Ef nauðsyn ber tii getur reikningseigandi sóu um heimiid t.i Þar sem oryggi og hamarksavöxtun fara saman
úttektar á bundinni fjárhæð gegn innlausnargjaldi, sem er nú 2.5%.
BÚNAÐARBANKINN
Traustur banki
Höfundur er ncmandi við Háskóla
íslands.
HVÍTA HÚSID / SÍA