Morgunblaðið - 20.02.1993, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 1993
11
Núlistabókverk
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
Það er rétt, að bókverk eiga sér
langa og merkilega sögu, og má telja
miðaldir blómatími þeirra er hvers
konar þrykktækni komu til sögunn-
ar. En til eru enn eldri og undur-
fagrar útgáfur bóka, sem í einu og
öllu eru unnar í höndunum.
Því er líkt farið og með sköpunar-
kraftinn, sem minnkar hjá baminu
er það lærir að lesa, að er prenttækn-
in fullkomnaðist hrakaði bókagerð
og sú hlið, er sneri að fegurðargildi
bóka hvarf um tíma nær með öllu,
þannig hurfu jafnvel einfaldar mynd-
skreytingar úr bókum, eins og t.d.
„vignettur“ og hið eina sem eftir var
af upprunalegri kennd fyrir bókinni
sem handveri á æðra stigi varð hlífð-
arkápan og titilsíðan, en allt annað
einungis eintóna prentletur.
Á seinni tímum hefur orðið nokkur
breyting á og bókverkið hafíð á stall,
sem sérstök og fullgild listgrein, og
er orðið að fagi í fagurlistaskólum
við hlið annarra geira ftjálsrar list-
sköpunar.
Ymsir íslenzkir núlistamenn hafa
reynt fyrir sér við gerð bóka á undan-
fömum áratugum og þá öðru fremur
fyrir áhrif frá Diter Rot, sem fékkst
svo tii eingöngu við þá hlið myndlist-
ar um langt skeið.
En sú árátta, að víkja út frá hefð-
bundinni gerð bóka, er með sanni
ekki nú og hefur verið iðkuð í margri
mynd víða um heim, en sem hnitmið-
uð og viðurkennd listgrein verður
fagið að teljast tiltölulega nýtt. Hvort
bókaútgáfa í sjálfu sér uppskeri
ávinning af því verður tíminn að leiða
í ljós, en það er þó ekki meginveigur-
inn heldur listgildi þeirra tilrauna og
rannsókna sem eiga sér stað.
Annað mál er, að nýtækni í prent-
un bóka og stóraukin myndgæði
hefur valdið byltingu í allri bókagerð
og þær eru mun meira sjónræn opin-
berun en fyrir aðeins áratug, hvað
þá ef til lengri tíma er litið.
Það er mikill fjöldi íslendinga við
myndlistarnám erlendis og ekki
Námsgagna-
stofnun gefur
út Skáldatal
NÁMSGAGNASTOFNUN hefur
gefið út Skáldatal í samantekt
Sigurborgar Hilmarsdóttur. Bók-
in er stuðningsrit með ljóðasafni
Námsgagnastofnunar, Ljóðsprot-
um, Ljóðsporum og Ljóðspeglum,
og er hugsuð sem uppflettirit fyr-
ir nemendur og kennara sem vilja
lesa eða fjalla um fleiri ljóð ein-
stakra höfunda en birt eru í ljóða-
safninu. Hún geymir upplýsingar
um tvö hundruð ljóðskáld.
Við samantekt Skáldatals hef-
ur verið lögð aðaláhersla á að
vísa á ljóðabækur skáldanna. Um
önnur ritstörf er stiklað á stóru.
Sums staðar er bent á bækur og
greinar um skáldin og verk þeirra
og þá einkum haft í huga að það
efni sé aðgengilegt ungum les-
endum. í Skáldatali er engan veg-
inn um tæmandi upptalningu að
ræða. Kverið er ætlað nemendum
í 3.-10. bekk grunnskóla og hent-
ar hvort tveggja til notkunar í
skólasafni og í skólastofu, segir
í fréttatilkynningu frá Náms-
gagnastofnun. Bókin er 112 blað-
síður.
Gestasýning
í FIM-salnum
OPNUÐ verður gestasýning FÍM
laugardaginn 20. febrúar kl. 14
á verkum Majgrétar Jónsdóttur
listmálara í FÍM-salnum, Garða-
stræti 6. Sýningin er kynning
Félags íslenskra myndlistar-
manna á einum félagsmanna
sinna.
Margrét Jónsdóttir á fjölbreytt-
an náms- og listaferil að baki.
Hún hefur haldið fjölmargar sýn-
ingar hér heima, en einnig i
Bandaríkjunum, Danmörku, Nor-
egi, Svíþjóð, Finnlandi, Póllandi
og á Italíu. Hún var einn af stofn-
nema eðlilegt að einhverjir frá bóka-
þjóðinni laðist að þessu nýja fagi
innan listaskólanna. Það hefur ung
kona Brynja Baldursdóttir að nafni
gert, er valdi þessa listgrein eftir að
hafa lokið námi frá grafíkderild MHÍ
árið 1986. Hún innritaðist árið eftir
í myndskreytingardeild konunglega
fagurlistaskólans í London og lauk
meistaragráðu þaðan vorið 1989.
Á sl. ári, nánar tiltekið 12. desem-
ber, gaf hún út bókverk, sem í útliti
er all frábrugðin þeim bókum sem
menn eiga að venjast í bókabúðum
hér, bæði um formrænt útlit og hönn-
un.
Bókin er þannig hálfmánalaga og
bandið er 1,6 millimetra zinkplata,
sem er prýdd rúnaletri yfir allan
bogalaga hluta jaðarins. Rúnaletrið
á zinkplötunni minnir á það, sem til
fpma nefndist ritlist og höfðaði til
aðferðarinnar við að grafa í skildi. Á
sínum tíma vildu ýmsir málfræðingar
meira að segja íslenzka orðið grafík
sem ritlist, en það vildi ekki festast
í málinu og var fljótlega hafnað.
Bækur sem slíkar höfða mun
meira til form- og snertiskynsins en
venjulegar bækur og eru að auk
dýpri sjónræn lifun.
Fyrir margt má einnig telja þetta
hreint grafískt verk, a.m.k. ber það
með sér grafískt og hönnunarlegt
svipmót.
Textinn inni í bókinni er frá „The
Old English Rune Poem“, sem þær
Marijane Osborn og Stella Longland
hafa útlagt, en öll bókin ber með sér
að hún er öðru fremur ætluð enskum
markaði. Bókin sjálf stendur full-
komlega fyrir tilgangi sínum og
myndlýsingamar eru fagmannlega
þrykktar, en í útfærslu margar svip-
litlar og ekki alltaf í samræmi við
form bókarinnar og einkum telst það
til lýta er skreytingarnar skerast af
kjölnum og raska heildarforminu,
sem gerist þó ekki í öllum tilvikum,
t.d. miðopnu.
En sjálf útkoma þessarar bókar
kann að marka tímamót, en hún mun
að því er mér skilst vera áfangi til
doktorsgráðu (Doctor of Philosophy),
sem gerandinn hefur unnið að sl. tvö
endum og eigendum Gallerí Suð-
urgötu 7 sem starfaði árin 1977-
1981 og einn af eigendum Gallerí
Gangskör 1988-1989. Hún
stundaði myndmenntakennslu í
fimm ár og hefur setið í stjórn
SÍM, er félagi í Grafíkfélaginu og
Nýlistsafninu og er nú í stjórn
FIM.
Ekki eru send út boðskort á
sýninguna, en allir eru velkomnir.
Sýningin verður opin alla daga
frá kl. 14-18. *
Dönsk bókakynning
og kvikmynd
DANSKI rithöfundurinn Ib Mic-
haels segir frá bókaútgáfu í
heimalandi sínu á síðasta ári og
eigin ritstörfum í Norræna húsinu
í dag klukkan 16. Á morgun verð-
ur danska kvikmyndin Skyggen
av Emma sýnd í húsinu klukkan
14.
Greint var frá bókakynning-
unni í Morgunblaðinu í gær, að-
gangur að henni er ókeypis eins
og á kvikmyndasýninguna á
morgun.
Kvikmyndin um Emmu var
gerð af Sören Kragh Jacobsen
1988 og er ætluð eldri börnum
og fullorðnum. Emma er ellefu
ára og elst upp í heldri manna
fjölskyldu í Kaupmannahöfn um
1920. Hún fær allt til alls nema
athygli foreldra sinna. Dag einn
heyrir hún talað um barnsrán og
ákveður að láta sig hverfa. Á leið
hennar verður maður sem er hálf
utanvelta í lífinu og milli þeirra
myndast traust vinátta.
Síðasta aurasálin
SÍÐÁSTA sýning Hala-leikhóps-
ins á Aurasálinni verður á morg-
un.
Leikrit Moliérs er sýnt í Risinu
að Hverfisgötu 105 og hefst loka-
sýningin á morgun, sunnudag,
klukkan 14.
ár fýrir orð lærimeistara sinna.
Framhlið bókarinnar er gerð af
Neil Misrami við Bloch studio í Lond-
on og Alan Smith við RCA, London.
Prentletur er 10 eftir Ron Hart við
RCA og Önnu Svövu Sverrisdóttur
við Grafít. Pappír; Riverley 250 GMS.
Filmuvinna og plötur eru gerðar
hjá Scenecio Press í Charlbury, Eng-
landi, og Odda í Reykjavík. En um
prentun og bókband hefur Oddi séð
og farist það nær óaðfínnanlega úr
hendi.
Leiðrétting
I listdómi mínum um sýningu
Hólmfríðar Sigvaldadóttur í listhomi
Sævars Karls misritaðist föðumafn-
ið. Em hlutaðeigendur beðnir velvirð-
ingar.
RENAULT 19
Frískur og fallegur
fólksbíl á fínu verði
Hinn nýi Renault 19 endurspeglar þá fersku vinda sem hafa blásið hjá
Renault síðustu árin. Áhersla er lögð á gæði, langan endingartíma og
fallegt útlit. Renault 19 er frískur, fallegur og vel búinn fólksbíl í
millistærðarflokki. Hann er fáanlegur með fimm gíra beinskiptingu eða
fjögurra þrepa sjálfskiptingu og búinn lúxus innréttingu, rafdrifnum rúðum,
fjarstýrðum samlæsingum og mörgu fleiru. Renault 19 er á fínu verði eða
frá kr. 1.119.000,- og í boði eru greiðslukjör til allt að 36 mánaða.
RENAULT
Bílaumboðið hf.
Krókhálsi 1-110 Reykjavík - Sími 686633
Gullna
stýrið
' J 1991
1992
1993
Foimula I
WILLIAMS -RENAULT
HEIMSMEISTARI 1992

RENAULT
..fer á kostum