Morgunblaðið - 20.02.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 1993
Minning
Signý Benedikta
Gunnarsdóttir
Fædd 16. október 1907
Dáin 9. febrúar 1993
Tengdamóðir mín, Signý Bene-
dikta GunnarSdóttir, ljósmóðir frá
Höfn í Homafírði, er látin.
Hún hafði dvaíist á hjúkrunar-
heimilinu Hátúni í Reykjavík nokkr-
ar undanfamar vikur og síðustu
dagana var okkur öllum ljóst, að
þessi sterkbyggða, þrekmikla kona
átti við ofurefli að etja, lífs-
göngunni var að ljúka. Hún andað-
ist svo seint að kvöldi 9. febrúar sl.
Nú þegar Ieiðir skilja er mér ljúft
og skylt að færa henni þakkir mín-
ar og íjölskyldu minnar fyrir sam-
fyldina.
Signý fæddist í Þinganesi í
Nesjasveit 16. október 1907. For-
eldrar hennar vom Gunnar Jónsson
bóndi þar og kona hans, Ástríður
Sigurðardóttir frá Vík í Lóni.
Æskuheimili hennar, Þinganes,
stendur á fallegum stað við víkum-
ar inn úr Skarðsfírðinum norðan-
verðum. Þama bjuggu foreldrar
hennar í sambýli við Guðmund Jóns-
son, bróður Gunnars, og konu hans,
Guðbjörgu Sigurðardóttur, en
Ástríður og Guðbjörg vom systur.
Móðir Signýjar lést af bamsför-
um árið 1914. Alsystkini Signýjar
em öll á lífí. Þau em: Ragna, bú-
sett í Reykjavík, Guðmundur, býr
á Akureyri, og Ásgeir, sem tók við
búi í Þinganesi eftir föður sinn, sem
þá fluttist til Hafnar í Homafírði
ásamt seinni konu sinni, Björgu
Jónsdóttur frá Múla í Álftafírði. Þau
Björg og Gunnar eignuðust tvo syni,
Kari, sem dó ungur, og Jón Hilm-
ar, sem býr í Reykjavík. Ásgeir er
nú búsettur á Höfn.
Signý giftist manni sínum, Karli
Unnari Magnússyni frá Holtum á
Mýmm, 12. september 1931. Þau
eignuðust tvær dætur, Ástu og
Karen, nú búsettar í Reykjavík.
í Þinganesi áttu þau svo heima
til ársins 1933, en þá flytjast þau
á Höfn með dóttur sína Ástu, þá á
öðm ári.
Signý fór til náms í Ljósmæðra-
skóla íslands 1935 og að því loknu
tók hún við starfi ljósmóður í Nesj-
um 1938 og gegndi því starfí í
nærri þijá áratugi, en lét þá af því
sökum vanheilsu.
Það vom sterkar taugar sem
ávallt tengdu Signýju við æsku-
heimilið traustum böndum. Stór
samhent ijölskylda, þar sem söngur
og glettni áttu stóran þátt í að létta
hversdagsstörfín. Skautaferðir um
spegislétta ísana margt vetrar-
kvöldið. Bátsferðir út í eyjamar á
sumrin og hestaferðir um byggðina
var ungu fólki í þá daga mikilsverð
dægrastytting við verkalok.
Þegar Signý og Karl stofnuðu til
heimilis á Höfn vom Sólstaðir,
Lundur, Brekkugerði og Skólabrú
Brids
'Umsjón Arnór G. Ragnarsson
Bridsfélag SÁÁ
Sveit Gests Pálssonar sigraði í níu
sveita keppni sem lauk sl. þriðjudag.
Með Gesti spiluðu Egill Egilsson, Logi
Pétursson og Bjöm Bjömsson.
Sveitin hlaut 165 stig en röð efstu
sveita varð annars þessi:
Eirikur Sæmundsson 155
Helga Bergmann 153
Sigmundur Hjálmarsson 151
Sigmar Bjömsson 140
Næsta þriðjudag verður spilaður
eins kvölds tvímenningur. Spilað er í
Ármúla 17.
Bridsfélag Eskifjarðar og
Reyðarfjarðar
Fimmta umferð aðalsveitakeppni
félagsins var spiluð sl. þriðjudag. Ur-
slit urðu eftirfarandi.
5. umferð.
Aðalsteinn Jónsson - Jóhann Þórarinsson 9:21
Magnea Magnúsd. - Slökkvitækjaþj. Austurl. 13:17
Jónas Jónsson - Böðvar Þórisson 14:16
Sproti/Icy-ÓttarGuðmundsson 25:4
áfangastaðir að eigin heimili. Og
árið 1950 var svo fullbúin fallega
íbúðin þeirra í húsi sem þau byggðu
sér, ásamt Ásgeiri bróður Signýjar
og fjölskyldu hans, og nefndu Þing-
hól.
Innan dyra bar þar allt svip fág-
aðrar smekkvísi húsmóðurinnar.
Þarna sést líka til allra átta, út
yfír fjörðinn; skipin og bátarnir í
höfninni og fjallahringurinn, frá
austri til vesturs, stendur vörð um
byggðina, sem þeim þótti svo vænt
um.
Eins og fýrr segir gegndi Signý
ljósmóðurstörfum um nærri þriggja
áratuga skeið. Það þýddi raunar
að húsmóðirin þurfti ávallt að vera
viðbúin á nóttu sem degi að sinna
skyldustörfum.
Að bregðast við skjótt og af
æðruleysi var aðalsmerki ljósmóð-
urinnar, þegar kallið kom.
Oft var verið viku eða lengur frá
heimilinu og ungu dætumar nutu
þá á meðan umsjár hjartahlýs föður
og ömmunnar Ástríðar, móður
Karls.
Þau voru nokkuð mörg fæðingar-
heimilin í sveitunum á þessum tíma,
þegar ljósmóðirin fór á heimili
sængurkvenna, sinnti bami og móð-
ur og miklu oftar en ekki heimilis-
S^örfum meðan húsmóðirin lá á
sæng.
Eftir að Signý fluttist að Þing-
hóli tók hún oft verðandi mæður inn
á heimili sitt og er óhætt að segja,
að ófáir Hornfírðingar hafí notið
þess að sjá fyrsta dagsins ljós gegn-
um svefnherbergisgluggann þeirra
Signýjar og Kalla.
Árið 1977 missti Signý mann
sinn, en hann andaðist í júlí það
ár, og sex áram síðar flyst hún til
Reykjavíkur með Karen, yngri dótt-
ur sinni, og manni hennar, Inga
Einarssyni, þar sem þau bjuggu sér
fallegt heimili í Fljótaseli 13 í
Reykjavík.
En nú er lífshlaupi þessarar
glæsilegu merkiskonu lokið. Hún
hafði orð á því sl. sumar, að gaman
væri að skreppa austur til Homa-
fjarðar, en sú ferð var þó ekki farin.
Gamlir vinir og kunningjar þar
hafa horfið einn af öðrum, en and-
blær frá liðnum áram, góðar minn-
ingar og fallegt umhverfi þama
eystra sótti á hugann og þangað
var þó ferðinni heitið að lokum.
Langvinn veikindi bar Signý af
sama æðruleysi og einkenndi allt
hennar líf. Hún sagði gjaman, að
ekkert amaði að sér. Henni var
meira í mun hjálpsemin og umhugs-
unin um annarra vanda. Umönnun
fjölskyldunnar að Fljótaseli var
henni kær. Þar átti hún heimili og
naut hjá þeim öryggis og ástúðar.
Signý er nú horfín af sjónarsvið-
inu, en ekki úr huga okkar sem
nutum samfylgdar hennar í lífinu.
Staða efstu sveita:
JónasJónsson 103
Sproti/Icy 92
AðalstcinnJónsson 80
Jóhann Þórarinsson 79
Sunnudagsbrids
næsta sunnudag
Spilað verður sunnudagsbrids
næsta sunnudag, 21. febrúar, í húsi
Bridssambandsins í Sigtúni 9. Spila-
mennska hefst kl. 13. Allt spilaáhuga-
fólk velkomið. Umsjónarmaður er
Ólafur Lárusson.
Eftir 2 kvöld í aðaltvímennings-
keppni Skagfirðinga í Reykjavík er
staða efstu para orðin þessi:
ÁrmannJ.Lárasson-LárusHermannsson 95
Þrösíurlngimarsson-ÞóriurBjömsson 82
Ragnheiður Nielsen - Sigurður Olafsson 55
ÓskarKarlsson-ÞórirLeifsson 50
BenediktHelgason-GylfiJónGylfason 44
GuðlaugúrSveinsson-MagnúsSverrisson 20
Aðaltvímenningskeppninni lýkur
næsta þriðjudag og þar með hefst röð
eins kvölds tvímenningskvölda frám á
vor. Alla þriðjudaga verður eins kvölds
tvímenningskeppni í Drangey við
Stakkahlíð 17.
Við eigum líka heilan heim fullan
af kæram minningum um þau hjón-
in bæði, Signýju og Kalla, og minn-
umst þeirra með virðingu og þakk-
læti. Bamabömin áttu hjá þeim
annað heimili. Höfðingslund og
hjartahlýja ömmu og afa á Þing-
hóli verður þeim ábyggilega vitni
um traustar og góðar manneskjur,
eins og okkur öllum, sem til þeirra
þekktu og nutum samfylgdar þeirr-
ar.
Að eilífðarljósi bjarma ber
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót öUum oss faðminn breiðir.
Þetta fallega vers úr þekktum
sálmi eftir Einar Benediktsson kem-
ur mér í hug hér í lokin. Ég veit
að sálmurinn var Signýju kær. Það
er gott að hafa lifað lífínu þannig,
að það stefni á „æðri leiðir". Og
vera þess fullviss eins og segir í
sálminum.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
í þeirri trú og vissu kveðjum við
Signýju, sem nú hefur lokið lífs-
göngunni.
Við Ásta, böm okkar og litlu
bamabömin biðjum góðan guð að
blessa minningu hennar.
Rafn Eiríksson.
í dag verður til grafar borin á
Höfn í Homafírði Signý Gunnars-
dóttir ljósmóðir, en hún lést í
Reykjavík 9. febrúar sl. Með
Signýju er gengin einn eftirminni-
legasti fulltrúi þeirrar kynslóðar er
setti svip á mannlíf í Austur-Skafta-
fellssýslu um miðja öldina eða á
þeim áram er undirritaður kom
austur þangað ungur prestur og tók
við embætti eftir séra Eirík Helga-
son prófast í Bjamanesi. Sagt er
að glöggt sé^gestsaugað og er nokk-
uð til í því. Arín í Homafírði standa
mér fyrir hugskotssjónum sem mik-
ið ævintýr. Staðurinn öðram stöðum
fegurri, þar sem tröllskap jökla er
teflt gegn opnu og úfnu úthafi og
þessi mjóa ræma gróðurs og dökkra
sanda í millum. I þann tlma vora
flestar ár óbrúaðar og Homafjörður
miklu einangraðri frá öðram hlutum
þessa lands en nú er. Hér í einsemd
hafði þróast mannlíf er á vissan
hátt bar svipmót þessara ytri að-
stæðna. Fólk stóð saman, hjálpfýsi
við granna og samferðamenn var
mönnum í blóð borin. Þyrfti að reisa
hús komu menn án þess á þá væri
kallað og unnu það sem vinna
þurfti, um laun var ekki spurt.
Þyrftu menn fylgdar við yfír ár og
vötn voru hestar til taks og traust-
ir fýlgdarmenn og gisting boðin
þeim sem á langferð vora. En þetta
var fyrir daga gistimenningar þeirr-
ar sem kennd er til ferðaiðnaðar, á
tíð þjóðhaga og völunda, áður en
byggingameistarar og starfsfélög
fóru að láta að sér kveða í samfélag-
inu. Við slíkar aðstæður er um ald-
ir höfðu ríkt í Austur-Skaftafells-
sýslu fer ekki hjá því að fram komi
sterkir menn og konur, einstakling-
ar sem bera það svipmót til sálar
og líkama sem engin hversdagsleg
orð eiga við um. Enda minnist ég
þess ekki að hafa á nokkram stað
öðram hitt fýrir jafneftirminnilegt
fólk sem austur þar, einstakt að
gáfum, mannkostum og skemmtan.
Ein úr þessum hópi ógleymanlegs
fólks var Signý Gunnarsdóttir.
Signý Benedikta, eins og hún hét
fullu nafni, var fædd í Þinganesi í
Homafírði 16. október 1907. For-
eldrar hennar vora þaú hjón Gunn-
ar Jónsson bóndi í Þinganesi síðar
bóksali á Höfn og Ástríður Sigurð-
ardóttir frá Vík í Lóni. Signý var
næstelst í hópi fjögurra systkina,
systirin Ragna er búsett í Reykja-
vík og bræður tveir, Guðmundur á
Akureyri og Ásgeir sem býr á Höfn.
Signý giftist Karli Unnari Magnús-
syni frá Holtum á Mýrum. Hann
var skrifstofumaður á Höfn og þar
stóð heimili þeirra. Karl andaðist
árið 1977. Þau hjón eignuðust tvær
dætur, Ástu senv gift er Rafni
Eiríkssyni skólastjóra frá Miðskeri
í Nesjum og Keren sem gift er Inga
Einarssyni sjómanni frá Seyðisfírði.
Á áranum 1935-1936 var Signý við
ljósmóðumám í Reykjavík og tók
við Hornafjarðarhéraði sem ljós-
móðir 1938 og sinnti því starfí óslit-
ið. í 30 ár. Eftir lát manns síns bjó
Signý áfram á Höfn en fluttist árið
1983 ásamt Karen dóttur sinni og
Inga manni hennar til Reykjavíkur
og átti eftir það heima í sama húsi
og þau í Fljótaseli 13.
Signý og Karl bjuggu þar á Höfn
sem hét Þinghóll og hlaut hús þeirra
nafn af æskuheimili Signýjar,
Þinganesi, og hólnum er það stóð
á upp af höfninni. Þaðan sá út yfír
ósinn og austur á Almannaskarð
og Horn og vestur til Öræfajökuls,
hér var einskonar Hliðskjálf staðar-
ins. Allt bar á þessum stað vitni
um smekkvísi og fágun en um leið
hjartahlýju og höfðingsskap hús-
ráðenda. Mér fannst alltaf ég vera
heima hjá mér er ég var kominn á
Þinghól, um það þurfti engin orð.
Signý var glæsileg kona í fram-
göngu, augun björt og gáfuleg,
ennið hátt, hárið Ijóst og grannvax-
in. í samræðum var hún skemmti-
leg, fyndin og hafði næmt auga
fyrir hinum kímilegu hliðum hvers-
dagsins. Hún hafði ríka réttlætis-
kennd sem hún beindi kannski fyrst
og fremst að sjálfri sér, enda manna
ósérhlífnust og jafnan reiðubúin að
rétta þar hjálparhönd er þurfti. Hún
var viljasterk og gáfuð og bar þann
persónuleika að allir treystu henni
er þurftu til hennar að leita — og
þeir vora margir. Um áratuga skeið
var hún eina ljósmóðirin í Horna-
firði og um tíma í Lóni einnig.
Ferðaíög gátu orðið örðug, en slíkt
var allt lítilræði í augum Signýjar
eða öllu heldur skemmtan eftir á,
þegar horft horft var um öxl og
nýrrar mannvera minnst er hún
hafði hjálpað inn í heiminn. Signý
var þeirri náðargáfu gædd að geta
með persónu sinni og andlegum
styrk miðað fólki lífsorku og nýjum
þrótti, hún hafði það sem stundum
er kallað læknishendur, hún var
græðari af Guðs náð. Og konur
sóttu oft til hennar hollráð á fleiri
sviðum en þeim er beint féllu undir
hennar Ijósmóðurstarf. í erfiðum
aðstæðum og einangran á áram
áður var Signý ekki einungis ljós-
móðir Hornfírðinga heldur einnig
hjúkranarkona og læknir, er svo
bar undir. Og allt heppnaðist henni
er hún tók að sér, svo orð var á haft.
Undir ævilokin naut Signý um-
önnunar Karenar dóttur sinnar og
umhyggju dætra sinna og fjöl-
skyldna þeirra. Síðustu mánuðina
var hún sjúk og oft þjáð, en aldrei
mælti hún æðruorð eða kvartaði,
sagði sér liði vel þegar hún var innt
eftir líðan sinni.
Þótt tíminn breiði sinn óminnis-
vef yfír flest sem var, staði og
stundir og annað það sem við vild-
um geyma I minni, verða sumir
samferðamanna ógleymanlegir, það
er fólkið sem gerir fagra staði feg-
urri og ein af þeim var Signý Gunn-
arsdóttir. Þegar öll orð eru upp
brannin, allt er orðið kyrrt og hljótt,
vakir I hug mér mynd frá liðnu
hausti.
Aðeins vængtök álfta
kljúfa frosna kyrrðina.
Hvit þoka yfir
dimmu hafi.
Lygn streyma fljótin
og fleyta
gullnu skini
inn I nóttina.
Rögnvaldur Finnbogason,
Staðastað.
Mínar fyrstu bemskuminningar
tengjast ömmu Signýju á Þinghól.
Heimurinn var smár og afmarkaðist
annars vegar af Þinghól, þar sem
við bjuggum og hins vegar af Þinga-
nesi, þar sem hún amma fæddist.
Ut um eldhúsgluggann á Þinghól
sást yfír að Þinganesi, og við þenn-
an glugga sagði hún mér sögur af
bemsku sinni og systkina sinna.
Svo stækkaði heimurinn og stund-
um næddi um, en hjá ömmu á Þing-
hól var alltaf skjól.
Amma Signý og hann afí minn
Karl Unnar Magnússon (f. 5.6.
1904, d. 14.7. 1977) urðu mér og
öllum hinum bamabömunum akk-
eri I lífinu. Þau ólu okkur upp, dekr-
uðu við okkur og lásu okkur lífsregl-
umar þegar við urðum brokkgeng
um of. I huga ömmu voram við
alltaf böm sem lítt kunnum fótum
okkar forráð. Flest okkar áttu heim-
ili sitt hjá þeim um lengri eða
skemmri tíma.
Heimilið á Þinghól var um margt
sérstakt, þar var mannmargt og
hýsti ávallt nokkrar kynslóðir fjöl-
skyldunnar. Amma stóð við stjóm-
völinn, ströng og ákveðin, en afí
kímdi og fór hægar.
Amma var ljósmóðirin á staðn-
um, heimilið á Þinghól var fæðinga-
stofnunin. Á stóra mannmörgu
heimili var alltaf hægt að rýma til
fyrir sængurkonum og gestir þeirra
fengu góðan viðurgjöming. Einnig
þurfti amma stundum að dvelja
langdvölum að heiman ef konur
völdu að fæða heima hjá sér. Þeir
höfðu það fyrir sið verðandi feður
að banka í svefnherbergisgluggann
þegar þeir vora að „sækja ljósmóð-
urina“ og bömin virtust alltaf þurfa
að velja vont veður þegar þau komu
I heiminn. Ég fylltist alltaf óöryggi
þegar amma.var „sótt“. Þá reyndi
á glaða lund afa og hann „spásser-
aði“ meira og hermdi eftir samborg-
uranum og sagði skrýtnar sögur.
Þau afí og amma eignuðust tvær
dætur, Ástu og Karen Sigríði. Við
barnabörnin eram níu, langömmu-
bömin era fjórtán og nú I haust
bættist I hópinn langalangömmu-
bamið hennar.
Síðasta minningin um ömmu eins
og við viljum muna hana er frá því
I október á síðasta ári. Þá var ég
orðin amma og fímm kynslóðir
komu saman og á myndinni sem
þá var tekin er amma enn hnar-
reist og aristókratísk I fasi eins og
okkur konum af Þinganesætt ber
að vera.
Fyrir tíu áram síðan barst mér
bréf frá ömmu þangað sem ég bjó
erlendis. Þá enn las hún mér lífs-
reglur og brýndi fyrir mér að vera
sæl með það sem lífíð gæfi. í þessu
bréfí lýsir hún lífí sínu sem skrýtnu
ævintýri þar sem margir komu við
sögu og þrátt fyrir að hún hafí
ekki lifað viðburðaríku lífi á mæli-
kvarða heimsins, þá hafí það verið
alveg eins og hún hafí viljað hafa
það, þótt oft hafi á móti blásið hafi
allt blessast að lokum. Sumpart var
amma hafín yfír stað og stund.
Tíminn virtist líða I takt við hana
og hennar áætlanir, hún var aldrei
of sein og flýtti sér aldrei. Amma
ákvað og flugvélar, áætlunarbílar
og skip tóku það með I reikninginn.
íbúar á Hornafirði þekktu
Signýju ljósmóður, við þekktum
ömmu á Þinghól, og vissulega komu
þær stundir að okkur fannst að íbú-
amir eignuðu sér hana um of, við
vildum hafa hana útaf fyrir okkur.
Þótt amma ynni myrkranna á milli
þá hafði hún alltaf tíma til að sinna
smámálum bamanna, hún hafði líka
tíma til að taka I spil, spila á píanó-
ið og kynna okkur menninguna.
Hún vildi veg síns fólks sem mestan
og bestan og gladdist yfír vel-
gengni okkar og aðstoðaði þegar á
móti blés. Hún gaf okkur góðar
minningar og við þær dveljum við
nú allir afkomendumir sem komu
við á Þinghól.
Sölvína Konráðs.