Morgunblaðið - 20.02.1993, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 1993
Guðrún Hallvarðs-
dóttir - Minning
Fædd 17. október 1888
Dáin 15. febrúar 1993
Langri lífsgöngu er lokið. Lang-
amma mín, Guðrún Hallvarðsdóttir,
Iést síðastliðinn mánudag, 104 ára
gömul. Mig langar að minnast
hennar í fáum orðum. Ég sé hana
langömmu mína fyrir mér, þegar
ég kom að heimsækja hana, þar sem
hún situr í rauða stólnum sínum
við stofugluggann, ýmist að pijóna
ssýte. hekla.
Þegar ég var minni fannst mér
svo sniðugt að sjá hana drekka
mjóikurblandið sitt af undirskál og
ég sat við hliðina á henni og horfði
á hana.
Hún sagði mér oft sögur frá því
þegar hún var lítil stelpa, sögur af
huldufólki og af því þegar hún og
langafí minn voru að kynnast. Ég
hafði svo gaman af þessum sögum
og ég bar mikla virðingu fyrir henni,
hún vissi svo margt.
Langamma var alveg óþreytandi
að horfa á mig og Sigríði frænku
leika leikrit fyrir hana, hún hló allt-
af á réttum stöðum og var alltaf
_svo þolinmóð við okkur.
^ Langamma var alla tíð mjög
hraust og sést það best á því að
hún var ekki til í læknaskýrslum
fyrr en í tíræðisaldri.
Einhvem veginn fannst mér að
hún langamma mín ætti að vera
alltaf héma hjá okkur og fylgja
okkur í gegnum lífíð, en hún er svo
sannarlega búin að ljúka sínu hlut-
verki hér með sóma og hefur hvfld-
in því verið henni kærkomin.
Ég kveð elsku langömmu mína
og mun minnast hennar með þakk-
læti og hlýju.
Andrea Inga.
Hversu auðvelt það ævinlega er,
að kalla fram í hugann sólríka, glað-
væra sumardaga austur á Kirkjubæ
í Vestmannaeyjum. Þar sem við
fetuðuðum fyrstu skrefín á sjötta
og sjöunda áratugnum í skjóli lítill-
ar húsaþyrpingar og sérstæðs
mannlífs austast á Heimaey. Þar
sem amma var miðdepill alls, klett-
ur í einstakri tiivem, fyrirmynd
okkar og skjól. Lágvaxin, hnellin,
með gráar fléttur vafðar um höfuð-
ið. Létt í lundu, hláturmild og hlý.
__ Þannig munum við ömmu okkar,
fyjúðrúnu Hallvarðsdótur, sem sofn-
uð er svefninum langa, á 105. ald-
ursári.
Hún fæddist 17. október 1888 á
Eystri-Sólheimum í Mýrdal, ein tíu
systkina, og taldist til tíðinda, að
hún vó aðeins átta merkur. Nokk-
urra vikna var hún send í fóstur
og löngu síðar sagði hún okkur
krökkunum af fóstru sinni á Ketils-
stöðum í Mýrdal, sem henni þótti
svo afar vænt um.
Amma kom til Vestmannaeyja í
fyrsta sinn 1916 og kynntist manni
sínum og afa okkar, Jóni Valtýs-
syni frá Önundarhomi undir Eyja-
fjöllum. Þau hófu búskap í Eyjum
1918 og tveimur árum síðar keyptu
þau gamalt hús á Kirkjubæjum fyr-
ir þrettán hundruð krónur og áttu
þá næstum ekkert annað. En nokkr-
um árum síðar eignuðust þau fyrstu
kúna og sama ár fæddist fyrsta
bamið. Smátt og smátt fjölgaði í
heimilinu og búið stækkaði.
Þegar afí dó, 1958, hélt amma
búskapnum áfram með aðstoð
bama sinna. Allt þar til gosið hófst
í Heimaey fyrir tuttugu ámm. Á
fyrstu dögum gossins hvarf Kirkju-
bæjarbyggðin undir hraun og hálfr-
ar aldar búskap ömmu lauk.
Eins og fleiri Vestmannaeyingar
bjó amma í Reykjavík um nokkurt
skeið. En hún sneri aftur til Eyja
og keypti hús á Strembugötu,
ásamt bömum sínum. Þar tók hún
á móti gestum á hundrað ára af-
mælinu sínu. Þá pijónaði hún enn,
þurfti ekki gleraugu og fylgdist
með daglegu lífí.
Ekkert okkar hafði nokkm sinni
efast um að amma yrði hundrað
ára. Og ekkert okkar gat hugsað
sér veröldina áji hennar. Við komum
og fómm í áranna rás, en amma
var þar alltaf. Hún leiddi okkur
fyrstu skrefin og miðlaði okkur af
lífsspeki sinni. Hún lagði okkur lífs-
reglumar; samviskusemi, iðjusemi,
heilindi. En einkum þó að bera virð-
ingu fyrir öllu sem lifír og útiloka
aldrei nöguleikann á tilvist annars,
þó að ekki sæist bemm augum.
Sjálf var hún fordæmið og beitti
mildri leiðsögn.
Þá var líflegt á Kirkjubæjum.
Mas fullorðna fólksins, tilfíð í pijón-
unum hennar ömmu. Sagan hennar
af Álfhildi álfkonu. Danssporin okk-
ar ömmu á eldhúsgólfínu. Amma í
fjósinu með skupluna sína og við
að vappa í kring, að trúa henni
fyrir leyndarmálum. Mild sumar-
kvöldin í eldhúsinu hennar ömmu
og þessir dagar þegar sólin skein
skærar en nokkm sinni. Glettnin í
augunum hennar ömmu, gleðin í
hjörtum okkar. Minningin um þessa
yndislegu bemskutíð í Eyjum. Það
er eins og ekkert lýsi henni betur
en tónar og tal Oddgeirs og Ása í
Bæ:
Sólbrúnir vangar, siglandi ský
og sumar í augum þér.
Angandi gróður, golan hlý
og gieðin í hjarta mér.
Elsku amma, við emm fullorðin
og búum að veganestinu þínu. En
rétt eins og áður er erfítt að hugsa
sér veröldina án þín. Það haustar í
sálinni, eins og þegar við kvöddum
þig síðsumars forðum. Nú verður
minningin um þig að verða okkur
haldreipi í lífsins ólgusjó, eins og
viska þín og gæska áður. Hafðu
þakkir fyrir allt.
Eddi og Gunnar.
Hún amma er dáin. Á 105. ald-
ursári yfírgaf hún þennan heim.
Smám saman var eins og hún fjar-
lægðist uns lífíð slokknaði og yfír
andliti hennar hvíldi friður, friður
sem manni fannst reyndar einkenna
allt hennar líf þó að margt hefði
hún mátt reyna.
Hún var ekki bara góð amma,
hún var góð og mikil mannkosta-
kona, sem maður gjaman vildi líkj-
ast. Hún hélt alltaf sínu jafnaðar-
geði á hveiju sem gekk, hvort sem
voru veikindi eiginmanns hennar,
dauðsföll, eldgosið á Heimaey þar
sem hún missti heimili sitt og lífs-
starf allt. Hún stóð af sér allar raun-
ir eins og klettur.
Þessi kona var Guðrún Hallvarðs-
dóttir frá Kirkjubæ í Vestmannaeyj-
um. Guðrún fæddist 17. október
1889 á Eystri-Sólheimum í Mýrdal.
Foreldrar hennar vom Hallvarður
Ketilsson frá Bólstað í Mýrdal og
Þómnn Sigurðardóttir frá Raufar-
felli undir Eyjafjöllum og var hún
ein tíu bama þeirra og sú eina sem
átti afkomendur.
Hún var aðeins sjö vikna gömul
þegar henni var komið í fóstur,
fyrst á Hvoli í Mýrdal hjá Jóni Ein-
arssyni hreppstjóra og konu hans,
Gróu Árnadóttur, síðan á Ketils-
stöðum í Mýrdal hjá Guðmundi
Snorrasyni og Friðbjörk Eiríksdótt-
ur konu hans, sem var henni eins
og besta móðir og var því sárt að
missa hana, en þá var amma aðeins
átta eðá níu ára g ömul.
Þegar hún var fjórtán ára fór
hún aftur að Hvoli, en þá var Guð-
mundur Þorbjamason, tengdasonur
Jóns Einarssonar hreppstjóra, orð-
inn bóndi þar. Með þeim fluttist hún
síðan að Stóra-Hofí á Rangárvöll-
um. Amma var svo lánsöm að vera
alltaf á góðu heimilu á uppvaxtarár-
um_ sínum.
Árið 1916 fór hún í fyrsta sinn
til Vestmannaeyja, þá 28 ára. Þar
kynntist hún eiginmanni sínum,
Jóni Valtýssyni frá Önundahorni
undir Eyjafjöllum. Veturinn 1918
settust þau að í Eyjum fyrir fullt
og allt. Arið 1920 keyptu þau gam-
alt hús á Kirkjubæ, sem þau stækk-
uðu svo seinna með því að byggja
utan um gamla húsið.
Amma og afi áttu fjögur böm:
Aðalheiði, fædda 20. ágúst 1918,
Jóhann Valtý, fæddan 1922 en
hann lést aðeins nokkurra vikna
gamall, Sigurberg, fæddan 19. maí
1923, dáinn 17. júní 1992, og Jó-
hönnu Svövu, fædda 19. febrúar
1927.
Bamabömin urðu fímm en eitt
þeirra er nú látið. Bamabamaböm-
in eru 11 og langalangömmubömin
em tvö.
Amma og afí vom með kúabú
og einnig höfðu þau kindur. Vegna
veikinda afa varð hún oft ein síns
liðs að hugsa um börn og bú, en
var þó alltaf tilbúin að rétta öðmm
þjálparhönd þegar þess þurfti með.
Afí dó árið 1958, en hann var þá
aðeins 69 ára gamall.
Það var oft mannmargt á heim-
ili ömmu, samt gat hún alltaf bætt
við sig. Á sumrin tók hún á móti
okkur barnabömum úr Reykjavík.
Það var gott að vera hjá ömmu.
Hún hafði létta lund og var oft
gaman að sitja með henni við eld-
húsborðið, þá var oft hlegið dátt,
hún gat bókstaflega grátið af hlátri.
Hún hafði líka frá mörgu að segja
og var gaman að hlusta á hana
segja frá.
Það var mikið líf í húsinu hennar
á Kirkjubæ. Daglega kom fólk að
sækja til hennar mjólk og nágrann-
arnir af bæjunum í kring sátu oft
yfír kaffibolla í stóra eldhúsinu
hennar, sem var virkilega alvöru
eldhús þar sem bakaðar vom heims-
ins bestu skonsur, kleinur og jóla-
kökur og amma bjó líka til mjög
góðan mat. Amma hlustaði á mess-
ur í útvarpinu og tók undir sálma-
sönginn og get ég enn heyrt
raddblæinn þegar hún söng „Hærra
minn Guð til þín“, hún hafði gott
lag. Hún var trúuð kona.
Nítján ára gömul settist undirrit-
uð að í Eyjum og var þá gott að
eiga ömmu að. Þó að aldursmunur
væri mikill var alltaf hægt að tala
við hana og trúa henni fyrir gleði
sinni og áhyggjum. Hún fylgdist
vel með þegar ég gekk með börnin
mín, gaf góð ráð í sambandi við
meðgönguna og spáði í hvort yrði
nú stelpa eða strákur eftir vaxtar-
laginu, og oft sagði hún: „Elskan
mín, farðu vel með þig.“
Meðan hún var með kindurnar
naut ég góðs af því að vera með
henni í sláturgerð á haustin. Þar
var hún góður kennari eins og á
öðrum sviðum. Hanni féll aldrei
verk úr hendi, var sípijónandi og
sá til þess að afkomendumir ættu
alltaf nóg af vettlingum og sokkum.
Hún var mikill dýravinur og áttu
heimilislausar kisur þar hauk í
homi. Hún lagði á sig vökunætur
þegar kýmar í fjósinu vom að bera
og störf dýralæknisins voru jafn
hátt metin hjá henni og störf ann-
arra lækna.
Amma vildi fylgjast með afkom-
endum sínum og bar hag þeirra
allra fyrir bijósti.
Sá lánar Drottni, sem líknar fátækum
og hann mun launa honum góðverk hans.
(Ok.l9:17)
Þessi orð eiga vel við um líf henn-
ar, hún vildi öllum vel. Það var
dýrmætt að þekkja hana svo náið
og njóta hennar svona lengi. Ég
_______________________________ t
og fjölskylda mín þökkum henni
fyrir allt sem hún var okkur.
Guð blessi minningu hennar.
Jóna Andrésdóttir.
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
fegin hvíldinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu’ og blessaðu þá,
sem að lðgðu mér lið.
Ljósið kveiktu mér hjl
(H. Andrésd.)
Með nokkram orðum langar mig
að minnast elskulegrar ömmu
minnar sem lést á Sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja 15. febrúar síðastliðinn,
í hárri elli eða á 105. aldursári.
Amma fæddist á Eystri-Sólheimum
í Mýrdal 17. október 1888. Foreldr-
ar ömmu vora Hallvarður Ketilsson
og Þórann Sigurðardóttir frá Reyn-
isholti í Mýrdal. Amma fluttist til
Vestmannaeyja 1916 og kynntist
þar manni sínum Jóni Valtýssyni
og hófu þau búskap árið 1920 á
jörðinni Mið-Hlaðbæ. Eignuðust
þau fjögur börn, Aðalheiði, Sigurð
(dó nokkurra vikna), Sigurberg (lést
1992) og Svövu. Éftir að afí lést
1958 bjó amma áfram á jörðinni'
með tveim bömum sínum, Sigur-
bergi og Aðalheiði, og ráku þau
búið fram að eldgosínu 1973.
Amma hafði lifað tímana tvenna
en það var henni mikið áfall að
þurfa að horfa á allt lífsstarf verða
að engu á einni nóttu. En með róleg-
heitum sínum og góða skapi komst
hún yfír þessa erfiðleika og þakk-
aði hún Guði fyrir að allt mannfólk
skyldi komast heilt frá þeim hörm-
ungum sem urðu nóttina 23. janúar
1973.
Amma fluttist aftur ásamt fjöl-
skyldunni til Eyja í nóv. 1974 í
nýtt hús og nýtt umhverfí og undi
amma sér vel þrátt fyrir miklar
breytingar. Aldrei sat amma auðum
höndum og stytti hún sér stundir
við að pijóna og hekla. Vettlinga,
sokka og peysur skorti aldrei og
hekluðu dúkarnir eru orðnir margir
sem amma gerði og gleraugnalaus.
Ógleymanlegar era flatkökumar og
kleinumar sem amma bakaði.
Amma var alla sína ævi hraust
sem sést best á því að þegar hún
leitaði læknis fyrst á 101. ári, þá
fannst ekki stafkrókur um þessa
öldraðu konu á Heilsugæslustöðinni
í Eyjum. Eftir þetta dvaldi amma
á öldranardeild sjúkrahússins í góð-
um höndum starfsfólks.
Fyrir hönd aðstandenda ömmu
vil ég koma á framfæri innilegum
þökkum til lækna og hjúkranarfólks
sjúkrahússins sem önnuðust hana
af einstakri natni og kærleika í
þessi þijú ár. Umhyggja þeirra fyr-
ir velferð hennar og sú aðhlynning
sem þau veittu henni verður seint
fullþökkuð. Guð blessi ykkur öll.
Áð lokum þakka ég elsku ömmu
minni fyrir allt það sem hún var
mér og minni fjölskyldu. Góðar
minningar um hana mun ég varð-
veita í hjarta mínu. Blessuð sé
minning hennar.
Marý og fjölskylda.
Minning
Guðrún Þórðardótt-
irfrá Ranakoti
Fædd 25. nóvember 1906
Dáin 30. janúar 1993
Hún Gunna í Ranakoti er dáin.
Mér kom það ekki á óvart því hún
var búin að verða fyrir hveiju áfall-
inu á fætur öðra. Á tíu mánuðum
var hún búin að missa báðar dætur
sínar og tengdadóttur. Varla er
hægt að leggja meira á 87 ára
gamla konu.
Ég kynntist henni Gunnu fyrir
22 áram þegar hún sendi mér fyrstu
sængurgjöfina. Maðurinn hennar
kom þá með pakka og sagði: „Kon-
an bað mig að færa þér þetta."
Þetta var bara byijunin. Það var
óskaplega gott að koma í Ranakot.
Þar var alltaf einhver heima og
kaffi á könnunni, vöfflur og ijómi
eða eitthvað nýbakað. Þó að hús-
móðirin væri með annan fótinn í
rúminu var alltaf nýbakað kaffí-
brauð.
Gunna var oft lasin og þurfti oft
að dvelja á sjúkrahúsi en hún var
alltaf hress og ekkert uppgjafar-
hljóð í henni. Hún átti mjög sterka
trú og bjó yfír miklum styrk og
hjálpaði þannig mörgum sem höfðu
misst ástvini eða áttu við veikindi
að stríða.
Þótt kveðji vinir einn og einn •
og aðrir týnist mér,
ég á þann vin sem ekki bregst
og aldrei burtu fer.
Þótt styttist dagur, daprist ljós
og dimmi meir og meir,
ég þekki ljós, sem logar skært,
það ljós er aldrei deyr.
Þótt hverfí árin, líði líf,
við líkam skilji önd,
ég veit að yfír dauðans djúp
mig Drottins leiðir hönd.
Hún var mjög þakklát fyrir það
sem var gert fyrir hana. Hún dáði
Sísí, tengdadóttur sína. Sísí var ein-
staklega góð við gömlu hjónin. Hún
hefði ekki getað verið þeim betri
þótt hún hefði verið dóttir þeirra.
Gunna var alltaf fín og vel til
höfð, hún hafði gaman af að fara
í fallegan kjól og búa sig uppá.
Sísí hjálpaði henni með föt, hún
saumaði og lagfærði fyrir hana svo
hún gæti skartað sínu fegursta. Ég
kynntist sjálf hjálpsemi Sísíar,
ósjaldan hjálpaði hún mér með
saumaskap, með einu símtali gat
hún leyst úr hveijum vanda á því
sviði. Gunna sagði líka oft: „Hún
Sísí mín saumaði þetta fyrir mig.“
Það var því mikið áfall þegar Sísí
veiktist og ég held að þegar hún
dó 18. janúar sl. þá hafí Gunna
mín misst lífslöngunina.
Hún hafði mikið yndi af söng,
hún var í kór Stokkseyrarkirkju í
fjölda ára. Eftir að hún missti hann
Jón sinn bjó hún ein í Ranakoti.
Valli sonur hennar og Sísí komu til
hennar á hverjum degi og stundum
oft á dag. Gunnu fannst erfitt að
fara frá Ranakoti því þar vildi hún
vera, en það kom að því að hún
gat ekki verið þar ein og fór þá á
Hrafnistu. Ég spurði hana af hveiju
hún vildi ekki bara vera hjá Sísí
og Valla því að ég vissi að þau
vora margbúin að bjóða henni það.
Þá sagði hún: „Ég get ekki hugsað
mér að horfa á Ranakot án þess
að mega vera þar.“ Ég hef oft sagt
að Gunna og Jón í Ranakoti hafí
komið í staðinn fyrir ömmu og afa
hjá mér. Það var svo gott að koma
til þeirra, þau umvöfðu mann í orðs-
ins fyllstu merkingu.