Morgunblaðið - 26.02.1993, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1993
Minning
Anna Sigríður
Jóhannesdóttir
Fædd 7. nóvember 1903
Dáin 18. febrúar 1993
Mig langar í fáeinum orðum að
minnast Siggu ömmu minnar sem
lést 18. febrúar síðastliðinn.
Sigga amma var fædd 7. nóvem-
ber 1903. Á þeim tíma lærðist fólki
snemma að lífíð er erfið þraut, enda
vann amma ávallt hörðum höndum
fyrir sér og sínum, og fylgdi hjarta-
hlýja og hjálpsemi hveiju verki. í
einu ljóða Jóns úr Vör er minnst á
þessar góðu konur.
„Konur, sem bera mjólkurkönnu
undir svuntu sinni í hús nágrann-
ans, þegar böm eru veik, konur, sem
lauma í rökkrinu nýskotnum fugli
eða fiskspyrðu inn um eldhúsgætt
grannkvenna sinna, ef farið hefur
verið á fjörð." (Þorpið 1946).
Þegar ég lít til baka til áranna
þegar Sigga amma og Ella amma
áttu heima á Patró, finn ég fyrir
inniiegri hlýju. Mínar fyrstu æsku-
minningar eru tengdar hvíta húsinu
við ána, Grýtu, þar sem Ella og
Sigga amma áttu heima. Ég man
eftir mér á fjórða ári vera að labba
alein til ömmu, án þess að hafa lát-
ið nokkum vita af þessum heim-
sóknum mínum. Það var alltaf svo
gott að koma til ömmu og alltaf var
vel tekið á móti mér, jafnvel þótt
ég kæmi rennblaut upp fyrir haus
eftir eitt af mörgum óhöppunum við
ána.
Um haustið 1977 flytjast amma
og Ella til Reykjavíkur, en hugurinn
leitaði mikið til Patreksflarðar. Ella
átti erfitt með að ferðast en amma
var bæði heilsuhraust og drífandi
og kom oftast vestur í nokkrar vik-
ur á hverju sumri. Og tíminn var
vel nýttur til að heimsækja ættingja
og vini.
í Álfheimunum líkaði Siggu
ömmu og Ellu ömmu vel að búa og
var þar ætíð gestkvæmt. íbúðin var
full af hlýju og kærleik og alltaf
höfðu þær meira að gefa.
Þegar Ella amma lést 1986, varð
Sigga amma fyrir því slysi að brenn-
_ ast illa og eftir sjúkrahúsvistina
fluttist hún á Sólvang í Hafnarfirði.
Amma varð aldrei söm eftir slysið,
enda rak síðan hvert áfallið annað.
Á þessari kvc-ðjustund hef ég þá
trú að það hafi verið vel tekið á
móti Siggu ömmu hinum megin og
minningamar munu lifa með okkur,
sem eftir sitjum um ókomna tíð.
Blessuð sé minning hennar.
Far þú I friði,
fiiður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Elín Jóhannesdóttir.
Nú er lífshlaupi elsku ömmu okk-
ar lokið. Okkur langar til að minn-
ast Siggu ömmu í örfáum orðum.
Þegar við lftum til baka koma
margar minningar um samveru-
stundir með Siggu ömmu upp í hug-
ann. Hún og Ella amma, systir
hennar, bjuggu í kjallaranum hjá
okkur í mörg ár.
Við minnumst þess þegar við
vorum að fara niður til þeirra að
heilsa upp á þær. Við fengum alltaf
jafn hlýlegar móttökur og það var
notalegt að vita af þeim í kjallaran-
um. Okkur er einna minnisstæðast
•BLCM ©ÁVEXTIR
HAFNARSTRÆTI 4 SÍMI 12717
Skreytingar
unnar af
fagmönnum
OPIÐ KL. 9- 19
þegar við fórum niður til þeirra að
borða í hádeginu. Það brást aldrei
að á slaginu tólf var Sigga amma
tilbúin með matinn handa okkur;
hafragraut eða gijónagraut.
Við minnumst þess einnig að þær
systur fengu litasjónvarp á undan
okkur uppi. Þá hlupum við systkinin
á harðaspretti niður í kjallara til að
fá að horfa á Tomma og Jenna í
lit. Það var jú miklu meira varið í
það heldur en að sjá þá í svarthvítu.
Já, við áttum svo sannarlega góð-
ar samverustundir með Ellu og
Siggu ömmu.
Hún Ella amma dó fyrir tæpum
sjö árum og nú hefur Sigga amma
einnig fengið hvíldina. Hvíli elsku
amma okkar í friði.
Ingibjörg og Ólafur.
Fullu nafni hét hún Anna Sigríð-
ur, en seinna nafnið, Sigríður, var
tamara í tungu og verður það því
notað í þessari minningargrein. Hún
var fædd í Geirseyri við Patreks-
Qörð 7. nóvember 1903, yngsta
bam hjónanna JóhannesarÁmason-
ar, f. 1858, d. 1917, og Herdísar
Jónatansdóttur, f. ^1872, d. 1940.
Herdís og Jóhannes vom bæði und-
an Jökli, hún frá Hellu í Bervík, en
hann frá Einarslóni. Þótt bæði væm
úr sömu sveit munu kynni þeirra f
millum fyrst hafa orðið er þau vom
samtíða í ólafsvík á ámnum upp
úr 1890. Þaðan lá svo leiðin í at-
vinnuleit til Flateyjar, þar sem þau
stofnuðu heimili. í Flatey gerðist
Jóhannes stýrimaður á skútu í eigu
Islands Handels og Fiskeri Co.
(IHF), sem þá rak verslun og út-
gerð á ýmsum stöðum vestanlands,
en faktor í Flatey var þá Pétur A.
Ólafsson. Árið 1902 fluttist fjöl-
skyldan til Patreksfjarðar. Pétur
A. Ólafsson hafði þá keypt útgerð
og verslun IHF á Geirseyri og þar
hélt Jóhannes áfram að stunda sjó-
inn. Systkini Sigríðar vom þau Elín
hjúkranarkona, f. 1895, d. 1986,
Ami, f. 1896, d. 1903, Ólafía Þómý,
f. 1897, d. 1961, og Siguijón, f.
1899, d. 1903. Þeir Ami og Sigur-
jón dóu með mánaðar millibili úr
bamaveiki, sem þá geisaði.
Þau Herdís og Jóhannes vora alla
tíð fátæk, en samt tókst þeim að
eignast lftinn bæ á Geirseyrinni, sem
Baldurehagi nefndist. Faðir Sigríðar
lést árið 1917, en hún var á fjórt-
ánda ári. Systur hennar tvær, sem
Er ég frétti andlát elskulegs
frænda míns hingað til Danmerkur
langaði mig til þess að setjast niður
og setja eitthvað af minningum á
blað um hann „Gúnda frænda".
Faðir hans, Kristinn kaupmaður á
Laufásveginum, hafði gaman af
þegar ég sem lítill drengur kom í
heimsókn í búðina hans og stakk
hann jafnan að manni einhveiju
góðgæti. Hlýju og áhuga á velferð
annarra erfði Gúndi frá föður sín-
um.
Föðuraystir Gúnda bjó í næsta
húsi og hét Guðbjörg. Hún var bam-
laus og fékk drenginn lánaðan til
uppeldis og leit alltaf á hann sem
son sinn. Gúndi hafði verslunarblóð
í æðum og fór í gegnum Verelunar-
skólann en þar eignaðist hann þá
vini er héldu tryggð við hann til
æviloka.
Ég kynntist frænda mínum fyrir
alvöra mörgum áður síðar eða um
1969. Þá réðst ég til starfa hjá
Loftleiðum á Keflavíkurflugvelli og
af tilviljun var frændi minn vakt-
stjóri og yfirmaður minn í farþega-
þá vom um tvítugt, héldu áfram
heimili með móður sinni, og Sigríður
einnig er hún komst til fullorðinsára.
Sigríður ólst upp við svipuð kjör
og þá gerðist í sjávarplássum þessa
lands. Atvinnuöryggi lítið, engin
ákvæði um lágmarkskaup, engar
sjúkratryggingar eða neitt af því,
sem við teljum svo sjálfsagt í dag.
Hún var því ein af þeim hljóða fjölda,
sem með ótrúlegri vinnusemi, heið-
arleika og kjarki lögðu undiretöð-
urnar að því nútíma íslandi, sem
við þekkjum í dag.
Að lokinni skólagöngu í bama-
skóla biðu ekki mörg störf. Hlut-
skipti Sigríðar varð því eins og svo
margra annarra kvenna að vinna
hin ýmsu störf, sem til féllu, aðal-
lega fiskvinnu og vinnukonustörf.
Hún vann lengi á heimili Hönnu og
Friðþjófs Jóhannessonar, útgerðar-
manns og konsúls á Patreksfirði og
tengdist þeim sterkum vináttubönd-
um.
Sem áður segir hélt Sigriður
heimili með móður sinni og systmm.
Var svo alla tíð. Einu breytingarnar
á því urðu við fráfall móður hennar
árið 1940, og systra hennar, Ólafíu
1961, og Elínar 1986. Um 1940 er
bærinn að Baldurshaga orðinn því
nær ónýtur. Réðust þær systur þá
I það stórvirki, nánast með viljann
einan að vopni, að byggja nýtt og
myndarlegt steinsteypt hús á lóð-
inni, sem tekið var í notkun 1945.
Sigríður eignaðist sex böm, sem
öll komust til fullorðinsára og em
öll vel gefið og myndarlegt fólk. Þau
em Agnes Ágústsdóttir, f. 1926,
starfsstúlka á Landspítalanum,
Hannes Ágústsson, f. 1928, skrif-
stofumaður á Patreksfirði, Jóhannes
Ámason, f. 1935, d. 1989, sýslu-
maður Barðstrendinga og síðar
Snæfellinga, Herdís Heiðdal, f.
1939, kennari í Reykjavík, Haukur
Heiðdal, f. 1941, sjómaður í Reykja-
vík, og Elín Heiðdal, f. 1942, sjúkra-
liði í Reykjavík. Auk þess ólst upp
á heimilinu Elín Þorkelsdóttir, f.
1946, dóttir Agnesar. Það má nærri
geta að erfítt hefur verið fyrir ein-
stæða móður að sjá þessum bama-
hópi farboða, en það tókst allt giftu-
samlega með hjálp systra og móð-
ur, sem segja má, að lagt hafí allt
í sölurnar fyrir uppeldi barnanna.
Sigríður átti heima á Patreksfirði
mestan hluta ævinnar, eða frá fæð-
ingu til ársins 1977, er hún fluttist
til Reykjavíkur ásamt systur sinni
Elínu. Kynni mín af Sigríði hófust
árið 1970, er ég gekk að eiga dótt-
ur hennar. Þá mynduðust vináttu-
bönd við hana og Elínu systur henn-
ar, sem aldrei bar skugga á. Það
var gott að heimsækja þær systur
á Patreksfjörð, enda var gestrisni
þeirra viðbmgðið. Á árinu 1977
skipast mál þannig, að þær systur
selja hús sitt á Patreksfírði og kaupa
með okkur hjónum tveggja íbúða
hús f Álfheimum 22 hér í Reykja-
vík. Höfðu þær litla en snotra íbúð
afgreiðslunni. Hann tók á móti mér
með sinni alkunnu hlýju og kenndi
mér alit sem laut að starfsháttum
þar. Mest var hann stoltur og glað-
ur yfir að tveir skólafélagar hans
og vinir úr Versló störfuðu þar einn-
ig, þeir Jón Óskarsson stöðvarstjóri
og Grétar Br. Kristjánsson, þá æðsti
yfirmaður Keflavíkurstöðvarinnar.
Gúndi hafði brennandi áhuga á
öllu sem laut að flugrekstri, vár
frábær tungumálamaður og í allri
umgengni við farþega lipur og þjón-
ustufús. Hann hafði reyndar megn-
ustu skömm á allri pappírsvinnu og
setti hann mig í hauginn eins og
hann kallaði það. Eitthvað klúðraði
ég þessu af reynsluleysi fyrsta miss-
erið, en hann tók allt á sig og reyndi
aldrei að koma mistökum á aðra.
Þegar ég hugsa til baka til gömlu
flugstöðvarinnar furðar mig oft á
hvað honum tókst að halda vaktinni
gangandi snurðulaust því að í þá
daga var Völlurinn millilendinga-
völlur fyrir næstum allt flug flugfé-
laga milli Ameríku og Evrópu. Við
á „vaktinni" voram sem ein ijjöl-
á jarðhæðinni til umráða og héldu
þar heimili allt þar til Elín lést á
árinu 1986. Hér í húsinu ríkti því
lengi andblær liðins tíma, þegar
margar kynslóðir bjuggu undir
sama þaki. Heimilin höfðu styrk
hvort af öðra, börn okkar tvo áttu
athvarf hjá ömmu sinni og frænku,
þegar þau komu úr leikskóla eða
skóla, og við önnuðumst útréttingar
og annað það sem þær þurftu með
út á við. Börnin sóttust eftir að
vera hjá þeim systram, enda ekki í
köt vísað. Þar voru mjólk og kökur
og annað matarkyns eins og hver
vildi og ekki sköðuðu nú sögumar
sem þeim vom sagðar eða lesnar
vom fyrir þau. Börnin minnast þessa
tíma með gleði en um leið trega í
huga. Þarna nutu þau öryggis, sem
bömum er svo mikils virði, og ekki
má gleyma hinum góðu uppeldislegu
áhrifum, sem þetta veitti.
Elín systir Sigríðar lést i apríl
1986. Um sama leyti brenndist Sig-
ríður illa og komst hún ekki til góðr-
ar heilsu á ný. Dvaldist hún á hjúkr-
unarheimilinu Sólvangi frá þeim
tíma. Síðustu tvö árin hefur hún
verið mikið veik og rúmliggjandi,
og má því segja, að dauðinn hafi
komið sem líkn. Á Sólvangi naut
hún góðrar hjúkmnar og hafi starfs-
fólk þar allt innilegustu þakkir fyrir.
Á þessari kveðjustund em Sigríði
færðar þakkir fyrir allt sem hún var
fjölskyldu minni. Við vitum, að á
nýjum slóðum líður henni vel í hópi
ástvina sinna.
Magnús Ólafsson.
Mig langar með örfáum orðum
að minnast tengdamóður minnar,
Sigríðar Jóhannesdóttur.
Sigríður fæddist á Patreksfirði
3. nóvember 1903, dóttir hjónanna
Herdísar Jónatansdóttur og Jóhann-
esar Árnasonar, sem ættuð vom af
Snæfellsnesi. Sigríður var yngst
skylda undir ömggri og föðurlegri
stjóm Gúnda. Ég og Trausti Tómas-
son tókum á móti flugvélunum á
„rampinum" og hjálpuðum með far-
angur, María Eyþóra sá um innritun
farþega ásamt Henný Hermanns
og Gúndi hljóp í allt það sem um-
fram var með hjálp Gísla Holgere.
Og að hugsa sér að við tókum á
móti allt að 27 flugvélum á dag.
Ég er frænda og þessum fyrrver-
andi samstarfsmönnum mínum
þakklátur fyrir þessa eldskírn í
starfí.
Guðmundur var kvennagull, enda
glæsimenni á velli og einn sá mesti
húmoristi sem ég hefí kynnst og
eftirsóttur í samkvæmislifínu. Hann
var virkilegur heimsmaður og var
það mér unun að ferðast erlendis
með honum. Vel lesinn var hann
um alla þjóðháttu erlendra, og hafði
einstakt lag á að sjá björtu hliöar
lifsins. En þegar maður lifir hátt
og hratt tekur það sinn toll. Heilsa
hans brást og við sameiningu flug-
félaganna 1973-1974 lenti ég
ásamt honum undir hnífnum. Hann
lét reyndar af störfum aðeins fyrr
þar sem hann sá hvað verða vildi.
Næstu árin starfaði hann við
umsýslan eigna Guðbjargar og
hafði á höndum innflutning. Hann
hafði verið giftur sem ungur maður
og átti eina dóttur, en eftir ára-
langa einvera giftist hann Henný
fimm systkina, en einungis komust
upp þijár systur: Elín, fædd 1895,
Ólafía Þómý, fædd 1897, dáin 1961,
og Sigríður. Bræður hennar tveir,
Árni og Sigurjón Hannes, dóu í
æsku.
Kynni mín af Sigríði hófust árið
1960, er ég í fyrsta skipti kom til
Patreksfjarðar með syni hennar,
Jóhannesi Ámasyni, sem varð eig-
inmaður minn. Tókum við okkur
ferð á hendur með Esjunni um pásk-
ana ásamt systram hans. Eftirvænt-
ing mín var mikil og sjálfsagt hefur
Sigga verið jafn spennt að sjá tilvon-
andi eiginkonu sonarins.
Esjan kom til Patreksfjarðar kl.
6 að morgni og er við komum í
Grýtu, en svo var hús þeirra systra
jafnan nefnt, beið okkar rjúkandi
kakó og kökur og þessi einstaka
hjartahlýja og kærleikur sem alla
tíð einkenndi heimili þeirra systra.
Nú að leiðarlokum rifjast upp
margar minningar frá Patreksfjarð-
arámnum, en þar átti ég eftir að
búa í tæp 20 ár. Heimilið í Grýtu
varð eins og hornsteinn í lífi mínu
sem alltaf var hægt að treysta á.
Ég sé Siggu alltaf fyrir mér með
drifhvíta svuntuna á fleygiferð í til-
tektunum. Það var engu líkara en
það væri hennar líf og yndi að gera
allt tandurhreint, og vandvirk var
hún með afbrigðum. Því átt.i ég eft-
ir að kynnast betur því margsinnis
hugsaði hún um heimili mitt, þegar
ég þurfti að skreppa til Reykjavík-
ur, og þá var nú gott að koma heim.
Þvotturinn í skápunum svo vel
straujaður að það var eins og hann
væri nýkominn úr þvottahúsi og
allt spegilgljáandi og í pottinum
venjulega ijúkandi kjötsúpa.
Sigríður eignaðist sex böm, sem
öll hafa komist vel til manns eins
og sagt var í gamla daga. Þau era
í aldursröð: Agnes, fædd 1926,
Hannes, fæddur 1928, Jóhannes,
fæddur 1935, dáinn 1989, Herdís
fædd 1939, Haukur, fæddur 1941,
og^ngst Elín, fædd 1942.
Arið 1977 flytjast þær systur til
Reykjavíkur og búa í lftilli notalegri
íbúð í sambýli við Herdísi, dóttur
Siggu, og manns hennar, Magnúsar
Ólafssonar, í Álfheimum 22. Þar
held ég að Siggu hafi liðið mjög vel
þar til Elín systir hennar deyr 1986,
en þá verður hún fyrir því að brenn-
ast á fótum og náði sér aldrei full-
komlega eftir það.
Síðustu árin hefur Sigga dvalist
á Sólvangi í Hafnarfirði og hafa
síðustu tvö árin verið henni ákaflega
erfið.
Hjartans þökk fyrir samfylgdina.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama
en orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Hermannsdóttur fyrram samstarfs-
félaga okkar og danskennara. Ekki
giftist Henný honum fyrir fótalip-
urð, enda kunni hann aðeins einn
dans er hét „Lazy Man“ að hans
sögn. Þau skildu eftir nokkurra ára
sambúð sem góðir vinir og héldu
alltaf sambandi, enda áttu þau fal-
legt barn saman. Heilsubrestur og
veikindi lögðust nú þungt á hann.
Er ég var staddur f nokkra mán-
uði á Islandi 1989 fékk ég mörg
góð ráð við stofnun fyrirtækis míns
hér í Danmörku og stæret var gleð-
in þegar Grétar Kristjáns birtist í
dyranum og áttum við innilega og
skemmtilega stund saman. Þetta
var f síðasta sinn sem við Gúndi
sáumst og þegar maður sem hann
deyr fínnst mér eins og einhver
hluti af sjálfum mér deyi um leið.
Ég vil senda séretakar samúðar-
kveðjur til Margrétar á Laufásveg-
inum, sem er trúuð hvítasunnukona
og annaðist Gúnda gegnum öll árin
f veikindum hans af trúfesti og
móðummhyggju. Systkinum hans,
Kristínu og Kristjáni, sendi ég inni-
legar samúðarkveðjur, en Drottinn
þekkir þjáningu okkar og nú er
hann frændi minn í faðmi hans og
nýtur huggunar og hvíldar eftir ára-
tugalanga þjáningu þessa jarðlífs.
Drottinn blessi minningu hans.
Ragnar Haraldsson,
Danmörku.
Sigrún Siguijónsdóttir.
Guðmundur S. Krist-
insson — Minning