Morgunblaðið - 12.03.1993, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1993
Dómsmálaráðherra svarar fyrírspurn Hjálmars Jónssonar
Mannanafnalög endurskoðuð
Mannanafnanefnd hefur sagt af sér
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTIÐ hefur tekið ákvörðun um að Iög um manna-
nöfn sem samþykkt voru í mars 1991 verði endurskoðuð vegna gagn-
rýni sem fram hafði komið. Dómsmálaráðherra greindi frá því að
mannanafnanefnd hefði sagt af sér. Sr. Hjálmar Jónsson (S-Nv) segir
fólk ekki skilja suma úrskurði nefndarinnar og sætta sig illa við þá.
í fyrirspurnatíma í gær innti
Hjálmar Jónsson dómsmálaráð-
herra eftir því hvort hann hygðist
beita sér fyrir endurskoðun laga um
mannanöfn í ljósi þeirrar reynslu sem
af þeim væri fengin?
Fyrirspyijandi sagði að nafnið
væri fyrsta stóra gjöfín sem við
gæfum bömunum okkar og mikil-
vægt væri að vanda valið vel. Nafn-
ið væri hluti af manninum, einkenni
sem hann bæri alla ævina. Nú hefðu
lög um mannanöfn verið samþykkt
árið 1991 og væri nokkur reynsla
komin á þau. Hjálmar vitnaði til gild-
andi mannanafnalaga: „Eiginnafn
skal vera íslenskt eða hafa unnið sér
hefð í íslensku máli. Það má ekki
bijóta í bága við íslenskt málkerfí."
Hjálmar sagði að um gæslu þessa
hefði mannanafnanefnd úrskurðar-
vald. En 5. gr. þessara laga ákveður
að sé nafn ekki á mannanafnaskrá
skuli málið borið undir mannanafna-
nefnd.
Ræðumanni var fulljóst að í þess-
"ífcum efnum væru álitamálin mörg og
erfíð. Hann benti t.d. á að manns-
nafnið „Jón“ bryti í bága við íslenskt
málkerfi. Eftir ströngum reglum
ætti það að vera „Jónn“ eins og
„Bijánn" og „Sveinn“. Svona langt
væri að vísu ekki gengið í því að
framfylgja lagabókstafnum. En hinu
væri ekki að leyna að álitamál hefðu
hlaðist upp að undanfömu. Fólk
skildi ekki suma úrskurði nefndar-
innar og sætti sig illa við þá. Þar
væm prestar ekki undanskildir. Sr.
__Hjálmar vildi þó taka skýrt fram að
*hann talaði hér ekki beint fyrir hönd
prestastéttarinnar.
Hjálmar sagði nefndina hafa hafn-
að sumum endingarlausum nöfnum,
s.s. „Ásberg“, „Valberg“, „Svan-
berg“. Með sömu rökum mætti hafna
nöfnum eins og „Ármann“, „Krist-
mann“ og „Guðmann“. Hjálmar upp-
lýsti þingmenn um að meðal þeirra
nafna sem nefndin hefði bannað
væri nafnið „Haukdal".
Mannanafnanefnd sagt af sér
Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra sagði hér vera hreyft við vand-
meðfömu máli. Ráðherra hugði al-
menna samstöðu vera meðal þjóðar-
innar að varðveita islensk nöfn og
~5þær hefðir sem myndast hefðu. Sú
löggjöf sem síðast hefði verið sett
miðaði að því að fylgja þessari stefnu
fram. En hinu væri ekki að leyna
að talsverðrar óánægju hefði gætt
með framkvæmd laganna, hefðu
dómsmálaráðuneytinu borist mjög
margar kvartanir af þessum sökum.
Honum væri og kunnugt um að
málum hefði verið skotið til umboðs-
manns Alþingis.
Dómsmálaráðherra greindi frá
þeim tíðindum nýjustum að manna-
nafnanefnd hefði sagt af sér. Tæki
sú afsögn gildi 15. mars næstkom-
andi. Það kæmi fram í bréfi nefndar-
innar til ráðuneytisins að ástæða
afsagnarinnar væri fyrst og fremst
óánægja með þá starfsaðstöðu sem
nefndin teldi að sér væri búin. Dóms-
málaráðherra sagði að nefndin fengi
til að sinna sínum verkum á flárlög-
um 400 þúsund krónur auk þess sem
ráðuneytið byði fram alla venjulega
skrifstofu- og ritaraaðstöðu.
Frumvarp það sem umhverfísráð-
herra mælti fyrir í gær gerir ráð
fyrir því að reglugerðarheimild ráð-
herra sem er að fínna í 3. grein lag-
anna um hollustuhætti og heilbrigði-
seftirlit verði breytt nokkuð. Gerð
skýrari og víðtækari. Eiður Guðna-
son umhverfisráðherra gerði grein
fyrir því að í tuttugasta viðauka
samningsins um EES væru sérstök
ákvæði um ráðstafanir til að girða
fyrir umhverfísspjöll og væri þar lögð
áhersla á úrbætur þar sem tjón ætti
upphaf sitt og að bótaskylda væri
lögð á þann sem mengun ylli. í við-
aukanum væru fjölmargar tilskipanir
sem vörðuðu mengunarmál, meng-
unarvamir, viðmiðunarmörk, fram-
kvæmd eftirlits og endurskoðun
starfsleyfa.
Umhverfísráðherra sagði nauð-
synlegt að laga íslenska mengunar-
Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra sagði að af þessu tilefni og
vegna þeirrar gagnrýni sem fram
hefði komið, hefði ráðuneytið tekið
ákvörðun um að láta endurskoða lög-
in með tilliti til þeirrar reynslu sem
komin væri. Ráðherra sagði að í bréf-
um til tilnefningaraðila í manna-
nafnanefnd hefði verið greint frá
þessari ákvörðun, þessi bréf hefðu
verið send viðkomandi háskóladeild-
um 5. þessa mánaðar. En í 17. grein
laganna er kveðið á um að ráðherra
skipi 3 aðalmenn og 3 varamenn í
mannanafnanefnd til fjögurra ár í
senn eftir tilnefningu heimspeki-
deildar og lagadeildar Háskóla ís-
lands.
Nafn fyrir guði en
ekki mönnum?
Svavar Gestsson (Ab-Rv) sagði
mikilvægt að framkvæma manna-
nafnalögin þannig að samstaða yrði
um þau. Það væri mikilvægt að
mannanafnanefnd tæki tillit til þess
sem viðgengist hefði. En honum var
vamarlöggjöf að efni þessara tilskip-
ana og þætti eðlilegt að útfæra
ákvæði þar að lútandi í mengunar-
vamarreglugerð. Ráðherra sagði að
eins og núgildandi lög um hollustu-
hætti og heilbrigðiseftirlit væm orð-
uð væri reglugerðarneimildin að
sumu leyti of takmörkuð fyrir þá
þætti sem kveða þyrfti á um í reglu-
gerðinni vegna gildistöku EES. Að
endingu lagði framsögumaður til að
þessu máli yrði vísað til umhverfís-
málanefndar.
Umhverfisgæði ekki ókeypis
Þrír þingmenn tóku til máls um
frumvarp umhverfísráðherrans. Þeir
tóku allir undir það viðhorf að úr-
bóta væri þörf í umhverfis- og meng-
unarmálum og við hlytum að vilja
ganga frá þeim málum svo viðun-
andi væri og við gætum skammlaust
það harmsefni að aðstöðuleysi skyldi
hafa orðið til þess að nefndin hefði
sagt af sér og væri það stóralvarlegt
mál.
Ingibjörg Pálmadóttir (F-Vl)
sagði yfírlýsingu dómsmálaráðherra
um endurskoðun laganna vera mjög
mikilvæga. Hún vildi spyija dóms-
málaráðherra um það í hvaða stöðu
foreldrar væru sem hefðu skírt bam
sitt t.d. nafninu „Svanberg“ og það
nafn verið skráð í kirkjubækur. En
Hagstofan neitaði að skrá nafnið því
það væri ekki löglegt. Foreldrar
væru að vonum tregir til að breyta
eða afturkalla nafnagjöf sem hefði
verið skráð í kirkjubækur.
Geir H. Haarde (S-Rv) minnti á
að þegar þessi lög voru sett hefðu
margir þingmenn látið í ljós ugg um
hvemig framkvæmd þessara mála
yrði háttað. Nú væri komið á daginn
að þessi ótti hefði verið á rökum
reistur. Það hefði verið mikilvægt
að túlka þessi lög af víðsýni en ekki
þröngsýni. Geir sagðist geta nefnt
fleiri dæmi heldur en það sem Ingi-
horft framan í aðrar þjóðir. Hjörleif-
ur Guttormsson (Áb-Al) sagði að
sjálfsagt væri að lögfesta þau ákvæði
sem gerð væri tillaga um, að yfirveg-
uðu og óháðu mati. Það mátti skilja
að þótt ýmis ákvæði í tuttugasta við-
auka EES-samningsins væru honum
ekki óskapfelld, væri hans skoðun
sú að íslendingar ættu að setja nú-
tímalöggjöf um þessi efni óháð af-
drifum EES. Hann varð einnig að
greina frá efasemdum sínum um að
nægilega vel væri búið að þeim aðil-
um og stofnunum sem ættu að fram-
fylgja mengunarvörnum.
Guðmundur Bjarnason (F-Ne)
saknaði þess að umhverfísráðherra
hefði I framsöguræðu sinni ekki rætt
þann kostnað sem hlytist af mengun-
arvamarreglugerðinni. Það yrði að
líta til þess hvað væri framkvæman:
legt og innan hvaða tímamarka. í
viðauka EES væri á nokkrum stöðum
talað um 1. janúar 1995. Og í tilskip-
un EB varðandi hreinsun skólps frá
þéttbýli væru tímafrestir á árunum
2000 og 2005.
Guðmundur benti á að í umsögn
fjárlagaskrifstofu fjármálaráðuneyt-
is kæmi fram að kostnaður fyrir-
tækja og sveitarfélaga sem gert
væri að hlíta reglunum yrði veruleg-
ur. Hann vildi spyija ráðherra hvort
það hefði verið athugað hvort ríkið
gæti með einhveijum hætti komið
til móts við þessa aðila, t.d. aðstoðað
til þess að útvega fjármagn. Hann
taldi t.d. ólíklegt að það yrði auðvelt
fyrir fiskvinnslufyrirtækin að taka á
sig byrðar.
Kristín Ástgeirsdóttir (SK-Rv)
kvaðst í sjálfu sér vera sammála efni
og tilgangi frumvarpsins. Hún fagn-
aði fjölmörgum atriðum, s.s. um
áhættumat og eftirlit. En hún varð
að benda á að Islendingar ættu sjálf-
ir að ráða hraðanum við nauðsynleg-
ar úrbætur og ákveða forgangsröð-
ina. Því miður væri það svo að við
yrðum nú að búa við töluverða erfíð-
leika, ekki bara í ríkisíjármálurn
heldur ekki síður hjá sveitarfélögum
og atvinnufyrirtækjum. Vissulega
væri hér um atvinnuskapandi fram-
kvæmdir að ræða en það yrði ekki
framhjá því litið að þær kostuðu
peninga. 6-7 milljarðar hefðu heyrst
nefndir vegna umbóta í fráveitumál-
um.
Óhjákvæmilegt óháð EES
Eiður Guðnason umhverfísráð-
herra þakkaði fyrri ræðumönnum
fyrir þau jákvæðu orð sem þeir hefðu
látið falla um frumvarpið. Umhverf-
isráðherra sagði það eðlilegt að menn
ræddu um kostnað í þessari umræðu
björg Pálmadóttir hefði tilgreint.
Nöfn sem ekki fengjust skráð hjá
Hagstofunni þar sem mannanafna-
nefnd teldi nöfnin ekki íslensk, jafn-
vel þó að slík nöfn hefðu verið notuð
áratugum eða öldum saman. „Þetta
gengur auðvitað ekki og þessu verð-
ur að breyta, annaðhvort með því
að knýja fram rýmri túlkun á vegum
mannanafnanefndar eða einfaldlega
endurskoða og breyta lögunum.“
Mildi og umburðarlyndi
Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra þakkaði fyrirspyijanda og öðr-
um þingmönnum fyrir þessa um-
ræðu. Hann tók undir orð Svavars
Gestssonar að mikilvægt væri að um
þessi efni skapaðist samstaða og
gildandi löggjöf og framkvæmd
hennar leiddi ekki til ósættis í þjóðfé-
laginu. Dómsmálaráðherra sagðist
hyggja að sá ágreiningur sem nú
væri uppi um framkvæmd laganna
stafaði ekki af aðstöðuleysi manna-
nafnanefndar. Þar kæmu aðrir hlutir
til og þess vegna væri óhjákvæmilegt
að endurskoða lögin í ljósi þeirrar
reynslu sem væri fengin. Og í þeim
tilgangi að skapa meiri sátt um fram-
kvæmdina. Það þyrfti ekki að deila
um meginmarkmiðið en í fram-
kvæmd laganna hefðu komið upp svo
mörg álitaefni að undan því yrði
ekki vikist að hefja endurskoðun.
en hann gæti í þessu sambandi bent
á að kostnaður sá sem mönnum
væri svo tíðrædd um væri ekki nema
að litlu leyti vegna ákvæða EES-
samningsins. Vegna frárennslismála
væri svo metið að ný ákvæði í meng-
unarreglugerð vegna tilskipana
EB/ESS myndu gera sveitarfélögun-
um skylt að endurbæta fráveitukerfi
sín fyrir allt að 1,9 milljarða króna
fram til ársins 2005, umfram þær
kröfur sem fælust í gildandi reglu-
gerð.
Umhverfisráðherra lagði áherslu á
að hér væri um að ræða framkvæmd-
ir sem hvort eð er þyrfti að ráðast í
og sumar þeirra væru nú þegar
komnar á framkvæmdastig. Hann
benti og á að íslendingar væru mat-
vælaframleiðsluþjóð og yrðu að gera
strangar kröfur ef þeir ætluðu sér
að selja hreina og ómengaða gæða-
vöru. Ráðherrann dró enga dul á að
mjög erfitt væri að meta kostnað
fyrirtækja, en reynslan sýndi, t<d.
hjá fískvinnslufyrirtækjum, að þar
hefðu bættar mengunarvamir leitt
til betri nýtingar á hráefni, og fjár-
festingin því ekki bara skilað betra
umhverfí heldur líka peningum.
Umhverfísráðherra vildi svara
Guðmundi Bjamasyni nokkru um það
hvort koma ætti til móts við sveitar-
félögin eða aðstoða þau með ein-
hveijum hætti við úrbætur í frá-
rennslismálum og mengunarvörnum.
Hann sagði að samkvæmt verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga væru
þessi mál tvímælalaust verkefni
sveitarfélaganna. Það gæti auðvitað
komið til álita að ríkið kæmi með
einhverjum hætti að þessum málum.
En það yrði þá að vera í tengslum
við endurskoðun á verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga. Umhverfisráð-
herra vildi og benda á að sveitarfé-
lögin réðu yfír mjög sterkri lána-
stofnun sem væri Lánasjóður sveitar-
félaga. E.t.v. þyrfti að breyta eitt-
hvað lögum og reglum til að sá sjóð-
ur gæti sinnt verkefnum af þessu
tagi en það ætti ekki að standa mjög
í mönnum. Ræðumaður benti líka á
að Iðnlánasjóður hefði tekið upp sér-
stakan lánaflokk til umhverfísmála.
Einnig væri hægt að nefna að Nor-
ræni fjárfestingarbankinn veitti lán
með góðum kjörum til umbóta í
umhverfísmálum. Eiður Guðnason
umhverfisráðherra ítrekaði það sem
fyrr hafði heyrst í þessari umræðu.
Hér væri um að ræða mjög atvinnu-
skapandi umbótaverkefni sem óhjá-
kvæmilegt væri að framkvæma.
í gær var frumvarpinu vísað til
umhverfisnefndar með 35 samhljóða
atkvæðum.
jL- M-
CÍ7 Skilafrestur rennur út
J Miy
fý^/ S
Wís
./>,/ —
I/_
TTl-7T
Skattframtal einstaklinga
með sjálfstæðan atvinnurekstur:
þann 15. mars
Síðasti skiladagur skattframtals einstaklinga sem höfðu með
höndum sjálfstæðan atvinnurekstur á árinu 1992 er 15. mars.
Skattframtalinu á að skila til skattstjóra
í viðkomandi umdæmi.
RSK
RÍKISSKATTSTJ ÓRI
. K \ v/ 'iJ,/ \ i
?L\ \ 'J. ^V'aV -o.
Óhjákvæmileg og kostnaðarsöm
umbótaverkefni í umhverfismálum
Eiður Guðnason umhverfisráðherra vill sterkari mengunarvarnarákvæði
EIÐUR Guðnason umhverfisráðherra mælti í fyrradag fyrir frumvarpi
„um breytingu á lögum nr. 81. 3. ágúst, um hollustuhætti og heilbrigði-
seftirlit, ásamt síðari breytingum, vegna samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið". Þingmenn stjórnarandstöðu töldu flest eða margt
jákvætt í frumvarpinu en bentu á að mengunarvamir kostuðu gífurleg-
ar fjárhæðir. Umhverfisráðherra segir að sá kostnaður sé óhjákvæmi-
legur og ekki hægt að rekja hann nema að hluta til samningsins um EES.