Morgunblaðið - 21.04.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 1993
23
Alvarlegar ásakanir á hendur forstjórum Volvo
Sömdu sín í milli
um gífurleg1 laun
London. Daily Telegraph.
ASAKANIR um hundraða
milljóna króna greiðslur til
toppanna, afar rausnarlega
launasamninga, fjáraustur í
einkaþotu, hótelsvítu og líf-
verði verða meðal umræðu-
efnanna á aðalfundi Volvo-
verksmiðjanna í Gautaborg
í dag. Beinast ásakanirnar
aðallega að þeim kunna
manni Pehr Gyllenhammar,
sem sljórnað hefur Volvo í
meira en áratug, og er búist
við, að hann muni eiga held-
ur á brattann að sækja gagn-
vart hluthöfunum.
Búist er við, að um 2.000 hluthaf-
ar sæki aðalfund Volvo og þeir vilja
fá að vita hvort rétt sé, að Volvo
hafí stórhækkað laun toppmann-
anna, veitt þeim alls konar fríðindi
og „gulltryggt" þá að auki með
samningum um hundraða milljóna
króna greiðslur fyrir utan laun. Þetta
á að hafa gerst á sama tíma og
Volvo hefur tapað gífurlegu fé, yfir
30 milljörðum kr. á síðasta ári.
Leynilegar greiðslur
Það er ekki síst lífstíll Gyllen-
hammars sjálfs, sem vekur athygli,
en eitt sænsku blaðanna áætlar, að
hann kosti Volvo nærri 1,8 milljarða
kr. á ári. Þá koma einnig við sögu
leynilegar greiðslur til þriggja fyrr-
verandi framkvæmdastjóra upp á
nærri 800 milljónir króna. Mestar séu
100 milljónir í árslaun
SUMIR telja, að örlög Pehrs
Gyllenhammars sem forstjóra
Volvo kunni að ráðast í dag.
þær til Christers Zetterbergs, fyrr-
verandi aðalframkvæmdastjóra
Volvo, rúmlega 630 milljónir auk 3,5
milljóna kr. árslauna þar til eftir-
launaaldri er náð.
Zetterberg, sem er aðeins hálf-
fimmtugur, var vikið til hliðar í fyrra
þegar Volvo reyndi að sameinast
matvæla- og lyfjasamsteypunni
Procordia en þá var stjómarformaður
hennar gerður að aðalframkvæmda-
stjóra. Zetterberg starfar nú hjá fjár-
málafyrirtæki í London.
56% launahækkun 1991
Gyllenhammar, sem býr í húsi,
sem Volvo keypti fyrir 10 árum og
kostaði um 50 milljónir kr., fékk 56%
launahækkun 1991 og hefur nú rúm-
lega 100 milljónir kr. í árslaun.
Forráðamenn Volvo hafa ekkert
viljað segja um þessar ásakanir en
Sören Gyll, núverandi aðalfram-
kvæmdastjóri, segir, að þeir þurfi
„ekki að skammast sín fyrir neitt“.
Stjómin ætlaði hins vegar að koma
saman snemma í morgun til að semja
svar við ásökununum en sagt er að
almennir stjómarmenn, aðrir en þeir
sem starfa við fyrirtækið, hafi ekk-
ert vitað um leynisamningana við
Gyllenhammar og aðra, þar á meðal
um fasta hótelsvítu í New York og
fyrirtækisþotuna, sem kostaði um
600 millj. kr. Þá er sagt, að samning-
urinn við Gyllenhammar hafi verið
gerður á fundi aðeins þriggja fram-
kvæmdastjóra Volvo og var hann
sjálfur einn þeirra.
Samtök sænskra hluthafa, sem
hafa 65.000 litla fjárfesta innan
sinna vébanda, hafa sént Volvo bréf
þar sem spurt er um „gulltryggingu"
forráðamanna fyrirtækisins og um
launagreiðslur til Gyllenhammars og
Gylls. Kveðst Lars-Erik Forsgardh,
formaður samtakanna, ætla að krefj-
ast rannsóknar á þessum málum öll-
um.
Reuter
Viðvaningur við stjórnvölinn
MESTA mildi þykir að farþegar og áhöfn japanskrar þotu, alls 77
manns, skyldu lifa af er DC-9 þotu hlekktist á í lendingu á flugvellinum
í Hanamaki í fyrrakvöld. Aðstoðarflugmaðurinn var við stjómvölinn og
er reynsluleysi hans kennt um hvernig til tókst en snarpur hliðarvindur
var er þotan lenti. Rakst vængur í jörðina og eldur kviknaði. Er þotan
staðnæmdist áttu þeir sem um borð voru fótum sínum fjör að launa.
Leita ráða
við „uppa-
flensunni“
London. Reuter.
BRESKIR læknar og vísinda-
menn hafa komið á fót stofn-
un, sem á að leita lækninga á
„uppaflensunni“, sem svo hef-
ur verið kölluð. Hefur hún
einnig verið nefnd „síþreyta"
og hrjáir um 100.000 manns í
Bretlandi.
Talsmenn stofnunarinnar sögðu,
að með rannsóknunum væri vonast
til, að lækning fyndist á þessum
erfiða veirusjúkdómi eða ME (My-
algic encephalomyelitis). Þeir, sem
þjást af honum, sýna margvísleg
einkenni, meðal annars andlega og
líkamlega þreytu, brenglað skamm-
tímaminni, einbeitingarskort, melt-
ingartruflanir, verki í vöðvum og
liðamótum og svefnleysi.
Orsök veikinnar hefur lengi vaf-
ist fyrir vísindamönnum en hún var
kölluð „uppaflensa" vegna þess, að
hún leggst oft á ungt fólk, til dæm-
is námsmenn og þá, sem vinna
undir miklu álagi. James Mowbray,
ónæmisfræðingur við Læknaskóla
Sjúkrahúss Sankti Maríu í London,
segir, að reynt verði að finna á því
skýringar hvers vegna veiran valdi
flensueinkennum, sem hjá sumum
standi aðeins í nokkra daga en hjá
öðrum í langan tíma.
Einna erfíðast við ME-sjúkdóm-
inn er, að hann getur risið og hnig-
ið fyrirvaralaust. Ástand sjúklings-
ins getur því sveiflast til frá einni
klukkustund til annarrar en stund-
um vara einkennin árum saman.
Hugsanlegar afleiðingar harmleiksins í Waco á mánudag
Gæti styrkt kröfurnar um
að byssueftirlit verði hert
New York. Frá Huga ólafssyni, fréttaritara Morgun-
blaðsins.
EIN spurninganna sem vakna eftir
harmleikinn í Waco í Texas er hvern-
ig dómsdagsspámaðurinn David Kor-
esh gat komið sér upp vopnabúri sem
hefði sæmt litlu herfylki. Svarið er
að hann gat það á auðveldan og lög-
legan hátt og yfirvöld gátu lítið að
gert. Mál Koresh og safnaðar hans
verður nú án efa til að ýta undir
kröfur um hert eftirlit með vopna-
sölu, en Bill Clinton forseti hefur
skorað á þingið að hætta að draga
lappirnar og samþykkja frumvarp
þess efnis, sem hefur verið látið ryk-
falla árum saman.
Utsendarar lögreglu, sem gengu í söfnuð
Koresh undir fölsku flaggi, segjast hafa séð
þar tugi eða hundruð hríðskotariffla — banda-
ríska M-16, rússneska AK-47 og ísraelska Uzi
— sem eru hannaðir til hernaðar, en eru seldir
almenningi í búðum í Bandaríkjunum. Hluti
vopnabúrsins var gerður upptækur árið 1987
þegar Koresh var ákærður fyrir skotárás á
trúbróður sinn, en hann fékk svo rifflana sína
aftur eftir að réttarhöldunum var slitið vegna
formgalla. Hitt var keypt í byssubúðum eða í
gegnum póstverslun, en það var rifinn pakki
með handsprengjuvörpu sem hratt af stað rann-
sókn yfirvalda í Washington á söfnuðinum.
Sljórnarskrárbundinn réttur
Lög um byssusölu og -eign í Bandaríkjunum
LÖGREGLUMAÐUR í Flórída miðar riffli
sínum á verslun þar sem óður maður hélt
fólki í gíslingu. Atburðurinn varð fyrir
nokkrum árum; áður en maðurinn var
yfirbugaður hafði hann skotið fjóra til
bana og sært 18 manns.
gerðu lögreglu ekki auðvelt fyrir, enda flest
gert til að tryggja stjórnarskrárbundinn rétt
manna til að bera vopn og koma í veg fyrir
afskipti yfirvalda. Lögreglu er til dæmis óheim-
ilt að tölvuvæða gögn um byssusölu, eins og
gert er með bifreiðar.
Hver sem á 1.800 krónur getur fengið leyfi
til byssusölu og ólögleg sala á skotvopnum
telst ekki fangelsisglæpur, heldur er flokkuð
með smábrotum eins og stöðumælasektir. Yfir-
völdum er skylt að gefa út leyfi 45 dögum
eftir umsókn þó að athugun á ferli vopnasalans
væntanlega sé ekki lokið, en þau ná ekki að
rannsaka nema um sex af hundraði umsækj-
enda. Lögskráðir byssusalar í Bandaríkjunum
eru enda fleiri en bensínstöðvar eða um
285.000.
Það þarf vart að koma á óvart að byssueign
er hvergi almennari en í Bandaríkjunum; um
45 af hundraði sögðu í nýlegri könnun að skot-
vopn væri á heimilinu og skráðar byssur eru
yfir 200 milljónir, eða nær jafn margar íbúum
landsins.
Það eru samtök sem kalla sig National Rifle
Association (NRA), sem mætti þýða Rifflavina-
félagið, sem eru hið raunveruléga afl á bak
við bandaríska byssulöggjöf. NRA hafa verið
kölluð öflugustu hagsmunasamtök Bandaríkj-
anna og fáir þingmenn hafa þorað að styggja
þau, því þeir sem samtökin snúast opinberíega
gegn missa harðsnúinn kjósendahóp og eiga
erfitt með að ná kjöri.
Rifflavinum virðist hins vegar hafa fatast
fimin upp á síðkastið, meðal annars með óvin-
sælli andstöðu við bann á byssukúlum sem
smjúga í gegnum skotheld vesti og kallast af
þeim sökum „löggubanar". Flest bendir nú til
að þingið í Washington samþykki frumvarp,
sem meðal annars kveður á um að kaupandi
verði að bíða í sólarhring áður en byssa er
afhent svo tími gefist til að athuga hugsanleg-
an glæpaferil eða geðveilu viðkomandi.
Málmleitartæki í barnaskólum
NRA svarar gagnrýni yfirleitt með einkenn-
isorðum sínum: „Byssur drepa ekki fólk — fólk
drepur fólk.“ Þetta telja flestir satt og rétt, en
ýmsir spyija á móti til dæmis hvort rifrildi og
reiðiköst enduðu ekki sjaldnar í dauðsföllum
ef skotvopn væru ekki tiltæk. Slíkt á ekki síst
við um unglinga en 4.200 Bandaríkjamenn á
aldrinum 14-19 ára féllu fyrir byssukúlum
árið 1990 (þegar nákvæmar tölur lágu síðast
fyrir) og málmleitartæki hafa verið sett upp í
mörgum barnaskólum í New York og fleiri
borgum til að afvopna nemendur.
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Hver er þessi andskotans Haraldur Bíldal. ???