Morgunblaðið - 21.04.1993, Blaðsíða 48

ÓSKAYsLÍFEYRIR
aö þínii valil
----------m
Sími 91-692500 |
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN I 103 REYKJAVÍK
SÍMI 091100, SÍMBRÉF 691181, PÓSTHÓLF 1506 / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTl 85
MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 1993
VERÐ í LAUSASÖLU 110 KR.
Flugumferðarstjórum
dæmd hækkun frá 1990
Vinnslustöðin hf. o g ísfélag Vestmannaeyja hf.
Tapið samtals yfir
400 milljómr í fyrra
VINNSLUSTÖÐIN hf. í Vestmannaeyjum tapaði yfir 200 millj-
ónum króna á síðastliðnu ári. Að sögn Sighvats Bjarnasonar
framkvæmdastjóra Vinnslustöðvarinnar eru skýringar þessar-
ar slæmu afkomu fyrirtækisins á árinu fyrst og fremst gengis-
felling og misgengi á gjaldmiðlum síðastliðið haust. Isfélag
Vestmannaeyja tapaði samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins
um 200 milljónum króna á árinu 1992 og segir Sigurður Einars-
son forstjóri fyrirtækisins að sömu skýringar séu að baki af-
komunnar hjá þeim og hjá Vinnslustöðinni.
„Þetta er í raun og veru alveg
skelfílegt. Við erum að verða þokka-
lega sáttir við rekstur okkar, en það
eru þessar utanaðkomandi breytur
sem við ráðum ekkert við, sem gera
það að verkum að afkoman er ekki
betri. Þrátt fyrir að hafa aukið skuld-
ii okkar um rúmar 200 milljónir
króna út af gengisfellingu og mis-
gengi gjaldmiðla, þá náðum við þeim
árangri á árinu að lækka skuldir
fyrirtækisins um 400 milljónir króna
frá upphafi ársins í fyrra,“ sagði
Sighvatur Bjarnason í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Grafalvarleg staða
Sigurður Einarsson segir að hann
hafí enga ástæðu til að ætla að það
versta sé afstaðið. „Það er alveg ljóst
að þetta er grafalvarleg staða. Það
eina sem hjálpar fyrirtækjunum í
dag er að það er lítil sem engin verð-
bólga,“ sagði Sigurður.
„Ef við berum saman aflaheimild-
irnar sem þetta félag er með-í þorski
í ár við það sem var 1987, þá kem-
ur á daginn að nú eru þær 1476
tonn en þá voru þær 2679 tonn.
Þarna munar 1200 tonnum, sem eru
í framleiðsluverðmæti á milli 150
og 200 milljónir króna, þannig að
ástandið er ekki björgulegt. Við
þessar aðstæður þurfa fyrirtækin
að gera allt sem þau geta til þess
að draga úr kostnaði, því þau róa
lífróður til þess að geta haldið áfram
rekstri," sagði Sigurður Einarsson.
Of háir vextir
„Það er náttúrlega út í hött og
algjörlega ofvaxið mínum skilningi
að vextir skuli þurfa að vera allt upp
í 12%, þegar verðbólga er í kringum
2% á íslandi. Auðvitað er skiljanlegt
viðhorf að sparifjáreigendur vilji
ávaxta sitt fé, en því má ekki gleyma
að án atvinnulífs í landinu er tómt
'mál að tala um myndun sparifjár,
að nú ekki sé talað um ávöxtun
þess,“ sagði Sighvatur. Sighvatur
sagði að fjármagnskostnaður væri
bókstaflega að sliga fyrirtækin í
landinu og það væri skuggalegt, í
nánast engri verðbólgu.
Jóhannes Nordal seðlabankastjóri á ársfundi Seðlabankans
Hlutfall erlendra skulda
hefur aldrei verið hærra
HLUTFALL langra erlendra lána af landsframleiðslu hefur
hækkað verulega á síðustu fimm árum. Um síðustu áramót
nam það 54,7% og hefur ekki orðið hærra áður. Jóhannes
Nordal seðlabankastjóri sagði í ræðu sinni á 32. ársfundi Seðla-
bankans í gær að veik staða þjóðarbúsins út á við væri veru-
legt áhyggjuefni, enda hefði viðskiptahallinn verið jafnaður
svo að segja eingöngu með erlendum lántökum.
Jóhannes gerði að umtalsefni
mikla skuldsetningu fyrirtækja,
heimila og opinberra aðila sem átt
hefur sér stað síðastliðinn áratug.
Jóhannes sagði að í hlutfalli við
landsframleiðslu væru skuldir heimil-
anna nú rúmlega fjórum sinnum
meiri en þær voru í upphafi síðasta
áratugar. Vegna hinna miklu skulda
þjóðarbúsins út á við væri óhjá-
kvæmilegt að halda áfram þeirri
stefnu að fjármagna meirihlutann af
lánsfjárþörf ríkissjóðs á innlendum
markaði. „A meðan svo er ástatt í
ríkisfjármálunum og skuldasöfnun
heimilanna heldur áfram, að veru-
legu leyti fyrir milligöngu hins opin-
bera húsnæðislánakerfis, er ólíklegt
að vextir lækki nægilega til þess að
hafa æskileg áhrif á hagvöxt og at-
vinnustig," sagði Jóhannes.
Draga þarf úr notkun
verðtryggingar
Varðandi vaxtaþróun benti hann
á að vegna samkeppni milli sparifjár
í innlánsstofnunum og verðtryggðra
markaðsverðbréfa hefðu vextir á
langtímamarkaðnum haft óeðlilega
mikil áhrif á bankavexti. Ur þessu
þyrfti að bæta með því að hefja út-
gáfu eins til tveggja ára óverð-
tryggðra ríkisverðbréfa, en vextir af
þeim gætu þá orðið viðmiðun við
vexti af bundnu sparifé í innláns-
stofnunum. „Samtímis þessu þarf að
stefna markvisst að því að draga úr
notkun verðtryggingar í bankakerf-
inu, enda veldur hið tvöfalda vaxta-
kerfi innlánastofnunum verulegum
erfiðleikum og eykur áhættu í rekstri
þeirra," s'agði Jóhannes. Hann sagði
Seðlabankann að undanförnu hafa
átt viðræður við innlánsstofnanir um
fyrstu skrefin í þessa átt.
Sjá ræðu seðlabankastjóra á
miðopnu og bls. 28 og fréttir á
bls. 19.
Lagasetn-
iiig1 um lann
gilti ekki
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
felldi í gær dóm, þar sem komizt
er að þeirri niðurstöðu að bráða-
birgðalögin, sem síðasta ríkis-
stjórn setti árið 1990 til að hamla
gegn almennum launahækkunum
í kjölfar kjarasamninga við
BHMR, hafi ekki náð til launa-
hækkana flugumferðarstjóra
vegna lækkunar starfsaldurs.
Dómurinn dæmdi því fjármálaráð-
herra, fyrir hönd ríkissjóðs, til að
greiða einstaklingi í Félagi ís-
lenzkra flugumferðarstjóra, sem
höfðað hafði mál, launakröfu hans
að upphæð kr. 280.000 auk vaxta.
Starfslokaaldur . flugumferðar-
stjóra var lækkaður árið 1989, úr
70 árum í 60 ár. Með vísan til þess
að ævitekjur hefðu skerzt, gerði þá-
verandi fjármálaráðherra samkomu-
lag við flugumferðarstjóra í marz
1990 um að laun þeirra hækkuðu
um sex launaflokka, um 16,85% alls.
Ríkið féll frá samningnum í septem-
ber og vísaði til bráðabirgðalaganna.
Lögin taka ekki til bóta
í dómsniðurstöðum segir að
ákvæðum bráðabirgðalaganna hafi
fyrst og fremst verið ætlað að koma
í veg fyrir verðbólgu. Samkomulagi
ríkisins við Félag flugumferðarstjóra
hafi á hinn bóginn verið ætlað að
bæta skertan starfsaldur. „Verður
að líta svo á, að lögunum hafi al-
mennt ekki verið ætlað að taka til
bóta sem njóta verndar 67. greinar
stjórnarskrárinnar [um friðhelgi
eignarréttar], þ.e. löggjafinn hafi
ekki ætlað að breyta samningum um
umsamdar bætur, enda ber að skýra
lög er hefta samningafrelsi þröngt.
Er það því álit dómsins, að greind
lög taki ekki til umrædds heildarsam-
komulags um bætur til handa flug-
umferðarstjórum."
Sár hafarn-
ar saumuð á
heilsugæslu
Ólafsvík
TVEIR ungir menn, Jón Thorarensen og
Þorsteinn Bjarnason, björguðu í gær ha-
ferni, sem hafði flækt fótinn í vír og skor-
ist svo að mikið blæddi. Þeir fóru með
fuglinn til Ólafsvíkur og vísaði lögregla
þeim á heilsugæslustöðina því að dýra-
læknis þarf að leita í Stykkishólm. Þau
Steingerður Sigurbjörnsdóttir og Sigurð-
ur Baldursson, læknar á Heilsugæslustöð-
inni, tóku með ljúfu geði þessu óvenjulega
erindi, deyfðu fuglinn og saumuðu sár
hans. Þau sjást hér með örninn á skurðar-
borðinu ásamt Þorsteini, t.v., og Kolbrúnu
Baldursdóttur, í miðið. Fuglinn er merkt-
ur og er því einskonar kunningi þeirra á
Náttúrufræðistofnun. Nú er örninn fijáls
að nýju. Vonandi á hann eftir að svífa
um fjölmörg ár, vængjum þöndum, yfir
gjöfulum veiðilendum Breiðafjarðar.
Helgi
Morgunblaðið/Alfons
TOLLVERÐIR a Keflavikurflugvelli handtoku 35 ara gamlan Hol-
lending á föstudaginn langa er hann reyndi að smygla inn í landið
1.337 grömmum af amfetamíni. Maðurinn, sem hafði efnið allt innan-
klæða í belti, er nú í vörslu lögreglunnar í Reykjavík, og hefur ver-
ið úrskurðaður í gæsluvarðhald til 3. maí.
Þorgeir Þorsteinsson, sýslumað-
ur í Keflavík, sagði að þetta væri
mjög mikið magn og verðmæti þess
í götusölu væri áætlað um 20 millj-
ónir kr.
Komið hingað 20 sinnum
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur maðurinn komið til
landsins 20 sinnum síðastliðin þijú
ár og átta sinnum sl. níu mánuði.
Hann var að koma með flugvél frá
Lúxemborg þegar hann var hand-
tekinn í Flugstöð Leifs Eiríkssonar.
Enginn Islendingur hefur verið
handtekinn í tengslum við þetta
mál, en aðspurður um hvort talið
væri að íslendingar væru í vitorði
með Hollendingnum sagði Þorgeir:
„Einhveija samstarfsaðila hlýtur
maðurinn þurft að hafa, það þykir
mér líklegt. Þetta er það mikið
magn.“
Þetta er mesta magn amfetamíns
sem Tollgæslan á Keflavíkurflug-
velli hefur lagt hald á í einu, en til
eru nokkur dæmi þess að fíkniefna-
deild lögreglunnar hafi lagt hald á
meira magn í einu.
Tekinn með 20 millj.
virði af amfetamíni