Morgunblaðið - 17.07.1993, Blaðsíða 28

--28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1993
Hjónaminning
Jóna Vilhjálmsdóttir
Vigfús Sigurðsson
Jóna
Fædd 28. september 1905
Dáin 5. júlí 1993
Vigfús
Fæddur 24. júlí 1893
Dáinn 25. febrúar 1970
Hver kynslóð er örstund ung
og aftur til grafar ber,
en eilífðaraldan þung
lyftir annarri á bijósti sér.
'"*í Þá kveðjumst við öll, voru kvöldi hallar
en kynsióð nýja til starfa kallar
sá dapr sem órisinn er.
(Tómas Guðmundsson)
Kynslóðir koma, kynslóðir fara.
Eftir sitja minningar um þá, sem
æviveginn hafa gengið með okkur
um lengri eða.skemmri tíma.
Jóna Vilhjálmsdóttir fæddist að
Hamrahóli í Holtum. Hún var dótt-
ir Vilhjálms Gíslasonar, járnsmiðs
og ferjumanns við Óseyrarnes, f.
20. ágúst 1874 að Stóra-Hofi á
Rangárvöllum, d. 1959, og konu
hans Guðbjargar Jónsdóttur, f. 3.
apríl 1870 að Vetleifsholti í Odda-
sókn, d. 1948.
—f Vilhjálmur var víða kunnur fyrir
dugnað og atorku, hann_ feijaði
ferðamenn yfir Ölfusá við Óseyrar-
nes. í bókinni „Fólkið í landinu" er
viðtal við Vilhjálm skráð af Sigurði
Magnússyni, þar segir Vilhjálmur:
„Ferðamenn komu i hrotum, stund-
um engir, en fyrir kom að þeir
skiptu hundruðum, og fjórtán ferðir
mun ég hafa farið flestar á einum
degi. Hestar voru tíðast látnir synda
eftir bátnum, en fyrir kom þó, að
ég skiplagði bæði nautkind og
_»hross. Flestir borgúðu tollinn skil-
víslega.
Vermönnum lánaði ég oft, þang-
að til í vertíðarlok, en þá voru skuld-
ir greiddar. Skrifaði aldrei mér til
minnis en stórmundi allt og tapaði
því ekki, enda vanskilamenn engir.“
Jóna ólst upp á Óseyramesi. Það
var oft erfitt fyrir óharðnaðan ung-
ling að ganga þaðan til barnaskól-
ans á Eyrarbakka og síðan heim
aftur, alein í myrkrinu, heyra brim-
öldumar brotna í skeijagarðinum
og storminn æða. „Þá var ég stund-
um hrædd,“ sagði hún þegar við
ræddum þessa skólagöngu hennar.
Jóna ólst seinna upp á Stokks-
eyri ásamt systkinum sínum. Sjö
-þeirra komust upp. Elst var Guð-
björg, þá Stefanía, Gísli, Jóna, Sig-
urgeir, Soffía og Sigurbjörg. Soffía,
framkvæmdastjóri Peysunnar, er
nú ein eftirlifandi, en þær systur
voru einkar samrýndar.
Jóna var sérlega hlý og hjálpsöm
við þá sem minna máttu sín. Hún
var einstök í áhuga sínum á öllu
sem við kom náttúruskoðun. Allur
gróður, grös, blóm og jurtir vöktu
áhuga hennar og þá ekki síður dýra-
líf. Almanak þjóðvinafélagsins var
alltaf innan seilingar og fylgst
grannt með flóði, fjöru og gangi
himintungla og hvert tímabil ársins
athugað með tilliti til áranna á
undan.
Hún miðlaði stöðugt þekkingu
sinni, var óspör á að fræða okkur,
ef við máttum vera að því að hlusta
og til þess var tekið hversu vel
henni fórst að annast börn og ung-
linga og vekja áhuga þeirra á ríki
náttúrunnar. Fjörugöngur með
Jónu voru ævintýri, sem ekki
gleymast, þegar hún Ieiddi okkur
um og skýrði með þekkingu sinni
frá skeljum, steinum og smádýrum.
Eftir að hún fluttist á Hrafnistu
og var bundin í hjólastól og ferðir
stijáluðust í sumarbústaðinn í
Grímsnesinu, þá spurði hún um
hrafninn, hvar hann hefði orpið,
hvað lömbin væru orðin stór, um
sætukoppana á blábeijalynginu.
Ekkert var henni óviðkomandi og
hugurinn fylgdist sívakandi með
öllu sem gerðist.
Hún var dugmikil húsmóðir og
stóð fyrir stóru heimili, meðan Vig-
fús rak útgerð og margir vertíðar-
menn bjuggu á heimili þeirra.
Jóna var formaður kvenfélagsins
Líknar í Vestmannaeyjum í 14 ár
og hún lagði sig fram í því starfi,
eins og öðru sem hún tók að sér.
Hún var einnig virk í starfi Odd-
fellow-reglunnar í Vestmannaeyj-
um og Reykjavík.
Við eldgosið í Vestmannaeyjum
1973 fluttist Jóna til Reykjavíkur
og gat fest sér þar kjallaraíbúð í
stað hússins sem fór undir hraun,
hún bjó þar fram til ársins 1988,
en fluttist þá til dvalar á Hrafnistu
í Hafnarfirði og bjó þar til æviloka.
Minni Jónu var óbrigðult og með
ólíkindum hvað hún kunni af sög-
um, vísum og kvæðum.
Það var alltaf gott að vita af
Jónu nálægt sér, við vorum sam-
hent og hún sló ekki slöku við þeg-
ar verkefni lágu fyrir, hvort heldur
var innanhúss eða utan.
Fyrir nokkrum árum vorum við
að lagfæra girðingu við sumarbú-
staðinn, þegar við heyrðum lamb
jarma sárt. Það hafði orðið viðskila
við móður sína og okkur langaði til
þess að hjálpa því. En hvað átti að
gera?
Jóna gengur að þúfu, sest og
jarmar móti lambinu, sem strax
leggur við eyrun og nálgast hana.
Ég fylgdist með af áhuga. Lambið
kemur til hennar og þefar af henni,
leyfir henni síðan að klappa sér,
það treystir henni. Nú heyrum við
jarm kindar langt í burtu út undir
Neðra-Apavatni. Jóna rís hægt á
fætur og leggur af stað og lambið
eltir hana. Þau jarma bæði öðru
hvoru og ég brosi með sjálfum
mér. Þegar þau nálgast bæinn heyr-
ir kindin jarmið í lambinu sínu,
kemur hlaupandi og lambið veit
hvar það á að leita að mjólkursopan-
um sínum.
Seint mun ég gleyma gleðisvipn-
um á andliti Jónu þegar hún kom
til baka. Þetta atvik lýsir vel hug
hennar og hjarta til manna og
málleysingja.
Aldrei heyrði ég um að hún hefði
gert á hlut nokkurs manns. Aldrei
kvartaði hún um hlutskipti sitt í
lífinu, hvorki vegna ástvinamissis,
náttúruhamfara né sjúkleika síns.
Við höfðum hlakkað til sumarsins
og samverustunda með henni, en
í dag felldu blómin mín blöðin sín.
Og húmið kom óvænt inn til mín.
Ég hélt þó að enn væri sumar og sólskin.
(Tómas Guðmundsson)
Vigfús Sigurðsson, oftast kennd-
ur við Pétursborg, hús foreldra
sinna í Vestmannaeyjum, fæddist á
Vestdalseyri við Seyðisfjörð og ólst
þar upp. Foreldrar hans voru Sig-
urður Vigfússon, f. 14. september
1865 á Stóra-Hofi í Öræfum, og
Ingibjörg Björnsdóttir, fædd 1.
september 1868 í Kirkjubæ í Vest-
mannaeyjum. Fluttist Vigfús síðan
til Vestmannaeyja 12 ára gamall
með foreldrum sínum og bjó þar til
æviloka.
Systkinin voru átta: Björg, Vig-
fús, Gunnar, Bjöm, Jón, Hallvarð-
ur, Finnbogi og Lilja, en þau eru
öll látin.
Hann stundaði róðra frá Vest-
mannaeyjum, sótti bát, sem hann
átti að einum þriðja, til Noregs, þar
sem hann var smíðaður 1924-
1925. Báturinn hét Gunnar Há-
mundarson VE 271, 17 tonna. Var
Vigfús skipstjóri og útgerðarmaður
á þeim bát margar vertíðar.
Ung stúlka, Jóna Vilhjálmsdóttir,
kom til Vestmannaeyja í vertíðar-
vinnu og þar hófust kynni þeirra
Vigfúsar. Foreldrar hennar munu
ekki hafa verið sáttir við áform
þeirra um ráðahag, en Vigfús brást
þannig við að hann sótti ástmey
sína til Stokkseyrar á bát sínum
og var sagt að þar hefði brúðarrán
átt sér stað.
Þau gengu síðan í hjónaband 11.
desember 1926. Varð ráðahagur
þeirra hinn besti, þau samhent í að
vinna sig áfram í lífínu og sýndu
hvort öðru ást og umhyggju,
byggðu sér vandað einbýlishús við
Bakkastíg í Vestmannaeyjum, eign-
uðust dætumar Ástu og Lám. Ásta
er fædd 15. júlí 1928, hún starfar
á Hrafnistu, Hafnarfírði, er gift
Adólf Óskarssyni pípulagninga-
meistara, en þau eiga fjögur börn
á lífi: Hörð, Erlu, Hilmar og Adólf,
en sonur þeirra Vigfús lést af slys-
fömm 1967. Lára er fædd 25. ág-
úst 1929, innanhússarkitekt, var
gift Hilmari Daníelssyni flugmanni
sem fórst við Snæfellsnes í sjúkra-
flugi 1959, en seinni maður hennar
er Jóhann F. Guðmundsson, fyrrum
flugumferðarstjóri og síðar deildar-
stjóri við heilarit Landspítalans.
Ásta og Lára nutu góðs uppeldis
t
Faðir okkar,
BJÖRN STEFFENSEN
löggiltur endurskoðandi,
Álfheimum 27,
lést í Borgarspítalanum fimmtudaginn
15. júlí.
Theódóra, Sigþrúður, Helga, Björn B. Steffensen
og fjölskyldur.
t
Hjartans þakkir sendum við öllum þeim, er sýndu okkur samúð
og vinarhug við andlát og útför
JÓHANNS STEINÞÓRS GUÐNASONAR
skipaafgreiðslumanns,
Siglufirði.
Guð blessi ykkur öll.
Una Dagný Guðmundsdóttir,
María Jóhannsdóttir, Sigurður Þór Haraldsson,
Hreiðar Þór Jóhannsson,
Eirfkur Sævaldsson, Jóna G. Eiðsdóttir,
Ingibjörg Guðnadóttir,
Hugljúf Dagbjartsdóttir,
og barnabörn.
Þuríður Sæmunds-
dóttir — Minning
Fædd 2. nóvember 1903
Dáin 8. júlí 1993
Þuríður var fædd á Borg í
Hraunshverfi, Eyrarbakka. For-
eldrar hennar vom Ingveldur Jóns-
dóttir og Sæmundur Guðmundsson
sem bjuggu síðar að Garðstöðum
og Foki í sama hverfí. Síðan fluttu
þau að Bræðraborg, Stokkseyri.
Systkini Þuríðar vom Jón Ólafsson
sammæðra, Guðríður Sæmunds-
dóttir, Guðmundur Sæmundsson dó
í bernsku, og uppeldissystir var Sig-
ríður Alexandersdóttir sem kom til
þeirra aðeins þriggja nátta gömul
og var sem þeirra systir alla tíð.
Þuríður vann hin ýmsu störf, svo
sem húsverk, kaupakonustörf og
fiskvinnslu. Hún var mjög virk í
leikfélagi Stokkseyrar, kvenfélag-
inu og kirkjukómum. Árið 1931
giftist hún Guðlaugi Bjömssyni frá
Engigarði í Mýrdal. Þeim varð
þriggja barna auðið. Þau em: Hörð-
ur Sigurbjörn Guðlaugsson, hans
kona er Hannelore Helga Jánke;
Sæmundur Ingvi Guðlaugsson,
hans kona er Lilian Guðlaugsson;
Guðrún Sigríður Guðlaugsdóttir,
sambýlismaður hennar er Bragi
Óskarsson.
Ekki átti Þuríður því láni að
fagna að búa lengi með manni sín-
um, því hann lést 3. maí 1937 eftir
erfið veikindi. Þá stóð hún ein uppi
með þijú ung börn og ekki vora
þá styrkir eða bætur til að lifa af.
Þá var það harkan og dugnaðurinn
í þessari skapmiklu konu, sem barð-
ist fyrir því að fá að halda börnum
sínum og koma þeim til manns og
það tókst henni með miklum sóma.
I 15 ár bjó Þuríður í Túni á Stokks-
eyri með bömum sínum.
Árið 1949 flytja þau að Selfossi
og áttu þau þar saman góð og
ánægjuleg ár. Árið 1964 eru synirn-
ir búnir að stofna sín eigin heimili
og flytja þær mæðgur þá til Reykja-
víkur. Þar vann Þuríður hjá Pijóna-
stofunni Iðunni og síðar hjá Slátur-
félagi Suðurlands. Árið 1975 hætti
Þuríður að vinna úti og sá um heim-
ili dóttur sinnar og dóttursona sem
henni þótti sem sínir eigin synir.
Kynni mín af Þuríði hófust í októ-
ber 1988, er ég flyt inn á heimili
hennar. Kynntist ég fljótt kostum
hennar og ákveðni og sá að þar fór
kona sem hafði ákveðnar skoðanir
á hlutunum og vildi hafa allt í röð
og launuðu þær foreldram sínum
með umhyggju sinni og atlæti á
efri ámm þeirra.
Vigfús frá Pétursborg var happa-
sæll skipstjóri, dugmikill og áræð-
inn. Fórst honum skipstjórn vel úr
hendi þótt veðurofsi færi um öldur
hafsins, og var orð á gert og um
skrifað, samanber frásögn í Sjó-
mannadagsblaði Vestmannaeyja
1982, ritaða af Guðmundi Vigfús-
syni um Stokkseyrarveðrið 9. jan-
úar 1926.
Þar segir Guðmundur: „Er liðinn
var rúmur klukkutími frá því að
lagt var af stað frá Stokkseyri var
komið suðaustan fárviðri, nú biður
Vigfús formaður okkur hásetana
að strengja tóg milli vanta á sitt
hvort borð, einnig strengdum við
tóg úr framstagi og afturí stýrishús.
Ég vil segja að þessi fýrirhyggja
formannsins hafí bjargað lífí okkar
hásetanna, því við fómm aldrei af
dekki meðan á ferðinni stóð, nema
til að hjálpa og hlynna að farþeg-
um.“
Farþegar voru 28 og fjórir í áhöfn
á þessari 17 tonna skel. Ferðin mun
hafa tekið um 16 klst. og í þessu
veðri fómst bæði menn og skip.
Franskir sjómenn eiga sína sjó-
ferðabæn, sem þeir biðja þegar
þeir láta úr höfn: „Drottinn, haf
þitt er stórt, en fley okkar lítið.
Vilt þú varðveita okkur.“
íslenskir sjómenn hafa treyst
Drottni og falið Honum vegu sína
gegnum aldirnar og hefur það oft
snert alþjóð, þegar þeir hafa sagt
frá björgun úr sjávarháska, eftir
að hafa falið Drottni aðstæður allar.
Vigfús átti við bakveiki að stríða
og hóf vömbílaakstur um skeið, en
varð síðar verkstjóri hjá ísfélagi
Vestmannaeyja og síðustu ár sín
ráðsmaður við sjúkrahúsið þar í bæ.
Alstaðar sýndi hann prúð-
mennsku, dugnað, ósérhlífni og
jafnframt lítillæti. Enn minnist ég
þess þegar ég hitti hann á götu í
Vestmannaeyjum, þá var tengda-
faðir minn að aka nauðsynjum til
sjúkrahússins í hjólböram.
Vigfús var félagi í Oddfellow-
reglunni og þar eins og annars stað-
ar lagði hann sig fram um að sýna
trúmennsku og félagshyggju og
eignaðist þar marga góða vini.
Hinn 24. þessa mánaðar er 100
ára fæðingardagur Vigfúsar. Ætl-
un okkar var að minnast þessa
dags með Jónu, en „mennirnir
álykta, Guð ræður“. Nú munum við
því minnast þeirra beggja, Jónu og
Vigfúsar, þann dag. Sæmdarhjón
em horfin, nýjar kynslóðir em kall-
aðar til starfa. Megi þeim vel farn-
ast.
í einum Davíðs sálma segir:
„Megi Drottinn vera oss athvarf frá
kyni til kyns.“
Jóhann F. Guðmundsson.
og reglu. Ég vil segja, „Þuríður
mín eða amma“ eins og drengirnir
á heimilinu kölluðu þig. Ég vil
þakka þér þessi fáu ár sem við
þekktumst og bjuggum á sama
heimili. Ég vona að ég sé maður
til að standa við þau orð, sem okk-
ar fóru á milli fyrir eigi löpgu síð-
an, um traust og trúnað. Ég sendi
mínar innilegustu samúðarkveðjur
til allra aðstandenda Þuríðar og bið
Guð að blessa minningu hennar.
Þó að kali heitur hver
-Jiylji dali jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal ég gleyma þér.
(Vatnsenda-Rósa)
Bragi Óskarsson.
í dag kl. 14.00 fer fram frá
Stokkseyrarkirkju útför Þuríðar
Sæmundsdóttur, sem lést á Hjúkr-
unarheimilinu Grund í Reykjavík,
hinn 9. júlí sl.
Þuríður var fædd 3. nóvember
1903 að Borg í Hraunshverfi, sem
í þá daga tilheyrði Stokkseyrar-
hreppi, og þar ólst hún upp í glað-
værum systkinahópi. Foreldrar
henhar vom Ingveldur Jónsdóttir
og Sæmundur Guðmundsson. Fimm
vom börnin að Borg á þessum
árum, Þuríður, Guðríður og Guð-
mundur Sæmundarbörn og hálf-
bróðir þeirra var Jón Ólafsson,
fimmta barnið var Sigríður Alex-
andersdóttir sem þau hjónin á Borg