Morgunblaðið - 22.07.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1993
Þing Evrópusamtaka smá- og meðalstórra fyrirtækja
Fyrirtæki, en ekki ríkisstjórn-
ir, skapa atvinnutækifæri
EUROPMI er skammstöfun
Evrópunefndar sjálfstæðra smá-
og meðalfyrirtækja. Fyrirtækja-
sambönd aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins, EB, eiga aðild að
nefndinni og geta á þeim vett-
vangi haft bein áhrif á áætlanir
EB sem snerta málefni smá- og
meðalfyrirtækja í Evrópu.
EUROPMI ákvað fyrir tæpu ári
að veita samtökum EFTA-ríkj-
anna fulla aðild og öllum samtök-
um sem starfa að málefnum smá-
og meðalfyrirtækja er heimil
þátttaka.
EUROPMI hélt þing á Mallorca
29. og 30. maí sl. Var þingið haldið
á Palma í framhaldi ársþings PIM-
EM-samtaka smá- og meðalfyrir-
tækja á Mallorca. Viðskipta- og iðn-
aðarráðherra Mallorca setti þingið
og því var slitið af forsætisráðherra
Mallorca. Meginefni þingsins var
„EB-markaðurinn og samkeppni
smá- og meðalfyrirtækja", sem
skipt var í eftirfarandi fjóra mála-
flokka:
Efnahags- og þjóðfélagsþróun
smá- og meðalfyrirtækja í Evrópu
og ástandið í einstökum löndum EB.
Samkeppnin í dag; þjóðleg, al-
þjóðleg og evrópsk áskorun. (Tak-
markanir í skipulags- og umhverfis-
málum og vegna kringumstæðna.
Fjármögnunarvandamál. Viðskipta-
reglur stórfyrirtækja gagnvart smá-
og meðalfyrirtækjum.)
Heildarstefna varðandi tryggingu
samkeppni smá- og meðalfyr-
irtækja. (Stefna einstakra þjóða og
dæmi frá Bandaríkjunum. Framtíð-
arstefna EB um aðgerðir til trygg-
ingar áframhaldandi stefnu í mál-
efnum fyrirtækja. Nauðsyn efna-
hags- og alþjóðlegrar sameiningar;
framleiðni, tollamál og framtíð Evr-
ópu.)
Forgangsverkefni við endurupp-
byggingu á samkeppni. (Skýrslur
frá rannsóknarstarfi á smá- og
meðalfyrirtækjum í Evrópu. For-
gangsverkefni XXIII Directorate
Gereral frá Evyópubandalagsnefnd-
inni.)
Flutningur skýrslna meðlima
EUROPMI og viðræður fóru fram
á 4 tungumálum, sem jafnóðum
voru þýdd af þingtúlkum.
{ opnunrræðu sinni lagði Brian
A. Prime forseti EUROPMI áherslu
á að EB marki langtímastefnu
gagnvart smá- og. meðalfyrirtækj-
um innan þess.
„Að setja 12 lönd saman í einn
markað, skapar ekki aðeins aukna
samkeppni heldur einnig mörg
vandamál á sviði reglugerða og
framkvæmda þeirra. Stóru fyrir-
tækin hafa ekki sýnt jafn mikinn
sveigjanleika í alögunarhæfni sinni
að aukinni samkeppni og smá- og
meðalfyrirtækin. Eg óttast að ein-
hveijir reyni að fara aðrar leiðir en
samkeppnisleiðina á grundvelli
framleiðslugæða, magns og rétts
verðs," sagði Brian.
„Ég tel það þess vegna mikil-
vægt, að EB marki skýra stefnu
um samkeppni fyrir framtíðina."
Nær öll fyrirtæki I Evrópu eru
smá- og meðalstór
Bruno Wattenbergh skrifstofu-
stjóri EUROPMI gerði grein fyrir
ástandinu í Evrópu: „Mörg smá- og
meðalfyrirtæki hafa sýnt sterka
mótstöðu gegn efnahagslægðinni,
sem ríkir í aðildarríkjunum, þrátt
fyrir að mörg hafi orðið undir. En
stór fyrirtæki með sterkan efnahag
verða líka gjaldþrota. Þrátt fyrir
ýmsa möguleika, sem smáfyrirtæk-
in geta ekki nýtt sér á sviði skatta
og fjármögnunar, eru stórfyrirtækin
stirðari í aðlögun sinni að nýjum
aðstæðum en smáfyrirtækin. Smá-
fyrirtækin eru líka laus við verð-
Á EUROPMI - þingi: Donald Martin, fulltrúi brezkra smáfyrirtækja, Brian Prime, forseti Europmi og
Joan Fuster varaforseti samtakanna.
bréfabrask. Viðhorf efnahagssér-
fræðinga til smá- og meðalfyrir-
tækja hafa breyst. Áður voru þeir
hlynntir stórfyrirtækjarekstri en nú
hefur mikilvægi smá- og meðalfyr-
irtækja sífellt orðið skýrara. Fleiri
en 9 af hveijum 10 fyrirtækjum eru
lítil og meðalstór. Smáfyrirtækin
skapa stærstan hluta atvinnu í allri
Evrópu og eru þannig grundvöllur-
inn að velferð þjóðanna. Ég vonast
til þess, að ríkisstjómir Evrópu-'
bandalagsríkjanna hugsi um þetta
atriði og skapi heilbrigðari forsend-
ur fyrir starfsemi smáfyrirtækjanna
í löndum sínum,“ sagði Bmno Watt-
enberg.
I erindi sínu um niðurstöður rann-
sókna á stöðu smá- og meðalfyrir-
tækja í Evrópu setti Alexander
Wennekers fram fjórar spumingar:
1. Hvesu mörg ný fyrirtæki eru
stofnuð?
2. Hversu mörg störf skapa smá-
og meðalfyrirtækin?
3. Hvemig er fjármögnun smá-
og meðalfyrirtækjanna háttað?
4. Hvaða vandamál mæta smá-
og meðalfyrirtækin oftast í starf-
seminni?
Alexander Wennekers er starfs-
maður hollensku efnahagsstofnunar
lítilla og meðalstórra fyrirtækja, en
sú stofnun leiðir og samræmir allar
rannsóknir innan EB um þessi mái.
Dæmigerða EB-fyrirtækið
hefur 6 starfsmenn
Sem svar við fyrstu spurningunni
byijaði Wennekers á að leggja fram
skilgreiningu á hugtökunum ör-,
smá-, meðal- og stórfyrirtæki:
„Örfyrirtæki hefur 0-9 fastráðna
starfsmenn. Smáfyrirtæki hefur
10-99 fastráðna starfsmenn. Með-
alfyrirtæki hefur 100-499 fastr-
áðna starfsmenn. Stórfyrirtæki hef-
ur 500 eða fleiri fastráðna starfs-
menn. Samtals eru um 15,7 milljón-
ir einkafyrirtækja innan EB. Af
þeim flokkast einungis um 12 þús-
und undir skilgreininguna stórfyrir-
tæki. Dæmigerða EB-fyrirtækið er
örfyrirtæki með 6 ráðna starfs-
menn. Meðalfjöldi fyrirtækja á
hveija þúsund íbúa er 45, nokkuð
hærri í Suður-Evrópu eða um 60 á
Grikklandi og í Portúgal.
Árlega eru stofnuð 1,4 milljónir
nýrra fyrirtækja innan EB. 60%
þeirra eru enn starfandi eftir 4 ár.
Þannig taka á milli 6 og 7 þúsund
einstaklingar áhættu á hveijum
vinnudegi og stofna ný fyrirtæki,
sem koma af fullum krafti inn í
framleiðsluna. Á meðan ég hef talað
hafa 500 ný fyrirtæki verið stofn-
uð,“ sagði Wennekers.
Smá- og meðalfyrirtækin
skapa 70% atvinnu
einkafyrirtækja
Fjöldi starfa hefur aukist hjá
smá- og meðalfyrirtækjum, þrátt
fyrir efnahagslægð undanfarinna
ára. 70% af öllum störfum hjá einka-
fyrirtækjum eru hjá smá- og meðal-
fyrirtækjunum. 75% allra nýrra
starfa á árunum 1989-1992 skap-
aðist hjá smá- og meðalfyrirtækjun-
um. Átímabilinu 1991-1992 jukust
atvinnutækifærin eingöngu hjá ör-
fyrirtækjunum. Alls starfa tæplega
64 milljónir manna hjá smá- og
meðalfyrirtækjunum. Fleiri konur
og yngri starfsmenn starfa hjá smá-
og meðalfyrirtækjunum en hjá stór-
fyrirtækjunum. Meiri þekkingar er
oftar krafist og hærri launakostnað-
ur er hjá stórfyrirtækjunum. Þar er
framleiðnin einnig hærri, þar sem
stórfyrirtækin geta nýtt sér afköst
fjöldaframleiðslunnar. Hæsta fram-
leiðnin á sviði þjónustu er hjá meðal-
fyrirtækjunum.
Styrkur smá- og meðalfyrirtækj-
anna er:
— Fjöldi nýstofnaðra fyrirtækja.
— Sveigjanleiki.
— Hátt hlutfall þjónustu.
— Hátt hlutfall undirverktaka-
samninga.
— Kraftur við atvinnusköpun.
Veikleiki smá- og meðalfyrirtækj-
anna er:
— Fj'öldi fyrirtækja sem hætta
störfum.
— Veik markaðsstefna.
— Lág framleiðni.
— Hár fjármagnskostnaður.
Áhrif sameiningu markaðsins á
smá- og meðalfyrirtækin:
Sameiningaráhrifm geta í byijun
tafið fyrir lækkun raunkostnaðar.
Litið til aðeins lengri tíma verður
markaður smá- og meðalfyrirtækj-
anna stærri, samkeppnin harðari,
viðskiptin aukast og hagnýtni í
framleiðslu fyrirtækjanna eykst.
Séð til langtíma eykst þróttur við-
skiptalífsins, velmegunin eykst og
neytendavenjur verða fleiri og
fjölbrytilegri. Nýir möguleikar opn-
ast fyrir smá- og meðalfyrirtækin
innan EB.
Langvinn áhrif
efnahagslægðar í EB
Hagvöxtur innan EB var +3,3%
árlega 1986-1989, +2,8% 1990,
+1,4% 1991, +1,1% 1992, en nei-
kvæðum hagvexti er spáð 1993.
Aðrar tilhneigingar eru:
— Færri yngri starfsmenn
— Hærri meðalaldur neytenda
— Örari tækniþróun
— Sveigjanleg framleiðsla
— Markaðurinn verður alþjóðlegri
Tækifæri fyrir smá- og meðalfyr-
irtækin:
— Fleiri einstaklingar stofna fyr-
irtæki.
— Fjölbreytilegri neytendamark-
aður.
— Innkun lágframleiðni og tækni-
þróum
— Útlflutningsmöguleikar.
Hættur fyrir smá- og meðalfyrir-
tækin:
— Efnahagslægðin er lengri en
gert var ráð fyrir.
— Harðari alþjóðasamkeppni.
— Meiri gæðakröfur í verktaka-
samningum.
— Tækniþróun minnkar atvinnu-
sköpun.
— Fjáröflun og fjármagnsmark-
aðurinn.
Ójafnir skilmálar á
fjármagnsmarkaði EB
í greinargerð sinni um rannsókn-
ir á stöðu smá- og meðalfyrirtækj-
anna á fjármagnsmarkaði Evrópu,
ræddi Dr. Robert Cressy frá ensku
rannsóknarstofnuninni við Warwic
Business School, m.a. um aðstöðu-
mun stórfyrirtækjanna. „Stórfyrir-
tækin njóta betri kjara hjá bönkun-
um en smá- og meðalfyrirtækin.
Bankarnir telja áhættuminna að
lána stórfyrirtækjum og lánakostn-
aður er minni af stærri lánum. Stór-
fyrirtækin borga um 1-2% lægri
vexti af langtímalánum sínum en
smá- og meðalfyrirtækin þurfa að
greiða fyrir samsvarandi lán. Frá
1987 hafa fjármagnstekjur lækkað
af útlánum. 60-70% af lánsijár-
magni kemur frá bönkum, trygging-
arfélögum og ellilífeyrissjóðum inn-
an EB. Lánsfjármagnið um 30 bil-
ljónir ECU árið 1991. Ef litið er á
hveijir það eru sem taka lána, fá
örfyrirtækin 8,9%, smáfyrirtækin
27,3%, meðalfyrirtækin 34,6% og
stórfyrirtækin 29,2% af lánveiting-
um.“
Fulltrúar frá flestum Everópu-
bandalagsríkjunum voru með á
þinginu, sep forsætisráðherra Mall-
orca sleit. í Iokaorðum sínum þakk-
aði hann tilvist og þinghöld
EUROPMI með þeim orðum, að öll
lönd þyrftu á smá- og meðalfyrir-
tækjum að halda og oft væri erfitt
fyrir stjórnmálamenn að' átta sig á,
hvað væri réttast, því „það eru fyrir-
tækin sjálf sem skapa atvinnuna en
ekki ríkisstjómirnar".
EUROPMI mun halda fleiri þing
síðar á þessu ári, í Napólí, Prag og
Edingborg.
Vandamálin einung’is leyst í
samstarfi við smáfyrirtækin
Max Rosan, sem í dag er heiðurs-
forseti EUROPMI, sagði þetta um
bakgrunninn að Evrópusamstarfi
smá- og meðalfyrirtækja:
Ég rak fyrirtæki f pappírsiðnað-
inum í Belgíu og var framkvæmda-
stjóri í fyrirtækjasamtökum þar. Á
ákveðinni stundu var ákveðið að
stofna sérstök samtök smáfyrir-
tækja, sem gætu sinnt vandamálum
þeirra og var ég kosinn forseti
þeirra. •
Við höfðum á þessum árum starf-
andi fyrirtækjasamtök í Belgíu, sem
var stjórnað af stóru fyrirtækjunum,
þrátt fyrir að flestallar stærðir fyrir-
tækja væru meðlimir. Okkur, sem
áttum smá og meðalstór fyrirtæki,
fannst okkar hagur vera fyrir borð
borinn. Einn daginn hittumst við til
að ræða þessi mál og útkoman varð
sú, að við stofnuðum sérstakt sam-
band smá- og meðalfyrirtækja í
Belgíu. Við gátum ekki Iengur verið
með í samtökum, sem styrkt voru
af hagsmunum stórrekstursins. Ég
var forseti þessara samtaka milli
1975 og 1985.
Samtök okkar gengu með í
EUROPMI og 1981 skrifuðu Frakk-
arnir bréf og báðu okkur um hjálp
við að hleypa nýju lífi í EUROPMI.
Ég var beðinn um að gegna for-
mennsku, sem ég afþakkaði vegna
tímaskorts, en var kjörinn varafor-
seti. Ég vil gjarnan, að það komi
skýrt fram, hvers vegna smá- og
meðalstór fyrirtæki vilja hafa eigin
samtök:
Við viljum að stjórnvöld taki tillit
Max Rosan