Morgunblaðið - 22.07.1993, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1993
31
Guðrún Svava Ama
dóttír — Minnmg
Fædd 23. desember 1908
Dáin 16. júlí 1993
Guðrún Ámadóttir er látin. Hún
lést í sjúkrahúsi Akraness 16. júlí.
Guðrún fæddist 23. desember
1908, dóttir Árna Eiríkssonar leik-
ara og kaupmanns og konu hans
Vilborgar Runólfsdóttur. Þrír ætt-
liðir föður hennar höfðu búið í
Reykjavík en móðurættin var skaft-
fellsk.
Hún ólst upp í Reykjavík, sem
þá var lítill bær og vingjarnlegur,
þar sem allir þekktust og aðkomu-
maður vakti athygli á götum bæjar-
ins. Að loknu gagnfræðaprófi í
Reykjavíkurskóla fór hún til náms
í Skotlandi í eitt ár og dvaldist hjá
tengdafólki hálfsystur sinnar af
fyrra hjónabandi Árna. Komin heim
vann hún um tíma í Hljóðfærahúsi
Reykjavíkur og stundaði nám í hús-
stjórnardeild Kvennaskólans.
Um þær mundir kom heim ungur
maður — Ásgeir Þ. Ólafsson — og
hafði lokið dýralæknisprófi í
Hannover. Hann er einn af fyrstu
dýralæknum landsins. Þau felldu
hugi saman og giftust hinn 6. sept-
ember 1930.
Ásgeir tók við embætti dýra-
læknis á Vesturlandi og sat í Borg-
arnesi. Héraðið var æði víðlent,
náði frá Botnsá í Hvalfírði að sunn-
an og norður að ísafjarðardjúpi, en
nú sinna sjö dýralæknar þeim hér-
uðum. Ræður af líkum að mikil
ferðalög fylgdu embættinu, og sá
sem átti að sinna heilsufari búpen-
ings í sjö sýslum hefir oft verið að
heiman og lengi. Hvíldi öll bústjóm
á herðum húsmóðurinnar þá og æ
síðan. Margir áttu erindi við dýra-
lækninn, var gestkvæmt á heimilinu
alla tíð og þó mest framan af, enda
lítið um gistihús og matsölur og
samgöngur erfiðar. Þá varð ekki
skroppið ofan úr Borgarijarðardöl-
um í Borgarnes og lokið öllum er-
indum á einu síðdegi. Hjónin voru
bæði tvö gestrisin og veitul. Gest-
risni þeirra var í raun um efni fram,
launin voru lág og þurfti að halda
vel á svo fjölskyldan kæmist af, þó
ekki kæmi til gestagangur, en allir
sem erindi áttu við dýralækninn
voru velkomnir að borði þeirra, og
margir gistu.
Framan af bjuggu þau við þröng-
an húsakost og þægindasnauðan.
Er þá ekki miðað við þægindi okkar
nú á tíð, heldur við lífsháttu í
Reykjavík fyrir sjö tugum ára. Guð-
rún þurfti að semja sig að búskapar-
háttum fyrri tíma. Á sláturtíð þurfti
að birgja heimilið upp að vistum
fyrir veturinn. Kæligeymslur voru
engar til, og varð að sjóða niður
það, sem nota þurfti af kjöti og
öðru nýmeti til jafnlengdar.
Það hafa ekki verið sældardagar
ungri Reykjavíkurstúlku að takast
á við nýtt líf og erfiðleika af öðru
tagi en hún hafði áður þekkt. Þá
kom sér vel að hún var nýtin og
hagsýn, bæði að upplagi og upp-
eldi. Móðir hennar var listamaður
í öllu sem viðkom heimilishaldi og
varð hver króna að tveimur í henn-
ar höndum. Var kært með þeim
mæðgum og sótti Guðrún ráð og
styrk til móður sinnar alla tíð með-
an báðar lifðu.
Guðrún var dugnaðarforkur,
annars hefði hún ekki ráðið við
fyrstu Borgamessárin. Sumt dugn-
aðarfólk er hrjúft, göslast um með
bægslagangi og eys á báðar hend-
ur. Það var ekki háttur Guðrúnar,
hún var jafnlynd, geðgóð og glað-
sinna.
Ég hygg, að allir sem kynntust
henni hafi metið hana að verðleik-
um, ekki einasta fyrir það hvern
veg liún rak heimili þeirra hjóna,
heldur fyrir fágaða framkomu og
alúð í viðmóti við alla þá mörgu,
sem komu í snertingu við dýralækn-
isheimilið. Vettvangur hennar var
heimilið og utan þess ekki, nema
að hún gaf sér tíma til að starfa í
kvenfélagi Borgarness og gegndi
þar formennsku um sinn.
Maður hennar gegndi stóru hér-
aði, en það minnkaði eftir því sem
fleiri dýralæknar tóku til starfa og
var orðið viðráðanlegt um það lauk.
Höfðu þá jafnframt batnað launa-
kjör svo þau komust vel af. Það er
erfitt að vera einyrkja læknir, hvort
heldur hann á að lækna fólkið eða
búpening þess. Ég tel, að Guðrún
hafi átt gijdan þátt í þeim vinsæld-
um, sem Ásgeir naut í héraði sínu.
Synir þeirra hjóna eru þrír: Ólaf-
ur Arni, f. 4. ágúst 1931, verkfræð-
ingur í Texas, kvæntur Guðrúnu
Ottósdóttur; Bragi, f. 20. mars
1940, tannlæknir í Reykjavík,
kvæntur Eddu Hinriksdóttur; og
Ásgeir, f. 23. júní 1948, búsettur í
Borgarnesi, deildarstjóri tölvudeild-
ar kaupfélagsins þar. Guðrún var
sonum sínum góð móðir, lét sér
annt um uppeldi þeirra og þroska.
Hún skar upp eins og hún sáði,
allir eru þeir vænir menn og standa
fyrir sínu.
Þegar Ásgeir varð sjötugur árið
1972 lét hann af störfum og þau
fluttu til Reykjavíkur. Þá var Guð-
rún aftur komin heim. En það breyt-
ist allt með árunum. Þetta var ekki
sú Reykjavík, sem hún þekkti í
æsku sinni. Þá voru kunningjar á
hveiju strái, hvar sem farið var.
Þá var Öskjuhlíð úti í sveit og beija-
land Reykvíkinga, og það tók dag-
inn að fara í sundlaugarnar til Páls
Erlingssonar að læra sund. Nú eru
þessir staðir miðsvæðis og sömu
líkur að hitta kunningja á gangi í
bænum og á ferð í erlendri borg.
Með hækkandi aldri minnkaði
þrekið. Þeim varð báðum þyngra
undir fæti og sjúkleiki sótti á Guð-
rúnu. Þau fengu inni í Dvalarheim-
ili aldraðra í Borgarnesi og fluttu
þangað að hausti 1992. Þeim hafði
alltaf fallið vel í Borgamesi, bæði
við fólk og stað, og þarna var að-
búð góð, þjónusta með ágætum og
viðmót markað af elskusemi og al-
úð. Þarna ætluðu þau að eyða ævi-
kvöldinu.
Það kvöldaði fýrr en varði. Þau
áttu von á syni sínum í heimsókn
frá Texas á útmánuðum. Guðrún
hlakkaði ákaft til þeirra funda.
Fáum dögum áður en hann kom
fékk hún heilaáfall og var flutt í
sjúkrahúsið á Akranesi. Þaðan átti
hún ekki afturkvæmt og fékk hægt
andlát að morgni hins 16. júlí.
Með Guðrúnu er fallin ein af
þeim stoðum, sem farsælt þjóðfélag
byggir á. Hún sinnti því hlutverki,
sem hún hafði kosið, með sæmd
og án fordildar. Hún starfaði ekki
að þjóðfélagsmálum eða leitaði
frama utan heimilis og hafði þó til
þess alla burði hefði hún viljað.
Minning hennar geymist óflekk-
uð í huga þeirra sem þekktu hana.
Bjarni Jónsson.
Um þetta leyti eru liðin tæp 40
ár frá því ég kom fyrst á heimili
dýralæknishjónanna í Borgamesi,
þeirra Ásgeirs Ólafssonar og Guð-
rúnar Árnadóttur. Mér hafði boðist
starf að leysa héraðsdýralækninn
af í sumarleyfi hans þetta sumar.
Það var með vissum kvíða að ég
lagði í hann, þar sem reynsla mín
af dýralæknisstörfum fram að þess-
um tíma var frekar klén, aðeins
verið á skólaklínikinni og ekki fyrr
þurft að standa á eigin fótum í
þeim efnum. Þegar uppeftir kom
leitaði ég uppi dýralæknisbústaðinn
og spurði eftir dýralækninum. Til
dyra kom vingjarnleg kona, sem
reyndist vera dýralæknisfrúin.
Sagði hún að dýralæknirinn væri
úti í vitjun og kæmi ekki heim fyrr
en eftir 2-3 tíma. Næst kynnti ég
mig og sagði að ég væri sumar-
afleysingarmaðurinn. Mér var um-
svifalaust boðið inn, og á næstu
klukkustundum setti hún mig inn í
dýralæknisstarfið í Mýra- og Borg-
arfjarðarhéraði, jafnframt því
hvernig ætti að stjóma „praxísn-
um“ svo að ekki sköpuðust vand-
ræði þegar dýralæknirinn væri í
vitjunum og erfitt að ná til hans.
Tel ég mig hafa búið að þessum
leiðbeiningum allt fram á þennan
dag.
Síðar, þegar ég tók við starfí
dýralæknis í Dalaumdæmi, mynd-
uðust sterk tengsl milli fjölskyldna
okkar sem hafa haldist alla tíð. Það
var alltaf viss eftirvænting að fara
í heimsókn til Borgarness og ætíð
fórum við léttari í bragði heim á leið.
Guðrún var fædd og uppalin í
Reykjavík og bjó þar uns hún gift-
ist Ásgeiri og fluttist í Borgames.
Hún undi sér vel í Borgarnesi, eign-
aðist þar fjölmarga vini og tók þátt
í margháttuðum félagsstörfum.
Mér fannst sem hún saknaði alltaf
Reykjavíkur og lífsins þar, en það
kann þó að hafa skapast af því að
við vorum bæði uppalin þar og þrátt
fyrir nokkurn aldursmun beindust
umræður okkar æði oft að fólki og
atburðum tengdum borginni.
Guðrún var skartkona og glæsi-
leg í framkomu. Hún var skemmti-
leg og fróð og manni leið vel í ná-
vist hennar. Á dýralæknaþingum
var hún hrókur alls fagnaðar og
verður þeirra hjóna sárt saknað af
kollegum og mökum þeirra.
Þegar heilsu Guðrúnar hrakaði á
síðustu misserum og hún treysti sér
ekki lengur til að halda heimili fýr-
ir þau hjón, ákvað hún að þau flyttu
í elliheimilið í Borgarnesi þar sem
öruggari þjónustu væri að fá. Því
miður gafst ekki langur tími til að
endurnýja gamlan kunningsskap og
vera í nábýli við yngsta soninn eins
og hún hafði horft fram til með
ákveðinni eftirvæntingu.
Á fáum stöðum á íslandi er
kvöldfegurra en í Borgarnesi. Þegar
vestursólin skín og fjallahringurinn
verður hvað stærstur og skuggar
kvöldsólarinnar skapa mesta dýpt
í landslagið. Á slíkum degi lagði
Guðrún í sina hinstu ferð. Við mun-
um minnast hennar lengst, þar sem
hún stendur brosandi í kvöldskininu
fyrir utan dýralæknisbústaðinn í
Borgarnesi og veifar í kveðjuskyni
eftir skemmtilegan fund með þeim
hjónum.
Við Agnes og bömin þökkum
fýrir liðnar stundir og sendum Ás-
geiri og öðrum ástvinum einlægar
samúðarkveðj ur.
.Agnes og Bryryólfur Sandholt.
Mín elskulega amma Gúlla er
dáin. Hver hefði getað trúað því
að hún ætti eftir að deyja á undan
honum afa Ásgeiri? Hún sem var
búin að hugsa svo vel um þau bæði
á Kleppsveginum og var loksins
komin á elliheimili í Borgamesi þar
sem hún ætlaði nú heldur betur að
njóta þess að láta stjana við sig.
Þar þurfti hún ekki að hafa áhyggj-
ur af neinu. Hún fékk þvottinn
hreinan og straujaðan upp á her-
bergi, fór í hárgreiðslu og snyrtingu
og hafði það eins og á flottasta
hóteli og hún átti það svo sannar-
lega skilið.
Afi Ásgeir og amma Gúlla
bjuggu í Borgarnesi í tæplega hálfa
öld. Afi var héraðsdýralæknir og
amma sá um heimilið. Það var oft
mikill erill á því heimili, þar sem
bændur í héraðinu komu mikið til
þeirra til að ná í lyf. Það var því
oft sem amma þurfti að sinna því
að afgreiða lyf og hvíldi mikið á
henni, þar sem héraðið hans afa
var svo stórt áð hann var oft ekki
heima í marga daga. Afi sagði að
hún væri ekki minni dýralæknir en
hann og var hann oft feginn þegar
hún hafði lagt á ráðin við bænd-
urna, því þá þurfti hann oft ekki
að fara í vitjanir til þeirra.
Mínar fyrstu minningar frá því
að fara í heimsókn til ömmu og afa
eru mjög skemmtilegar. Þá bjuggu
foreldrar mínir í Reykjavík og kom
fyrir að maður fór með rútunni
uppeftir. Þá tók ferðin lengri tíma
en í dag og ég var oft orðin óþolin-
móð þegar á leiðarenda kom. En í
Borgarnesi væsti ekki um mann.
Amma var mjög nákvæm og snyrti-
leg kona. Ég man eftir því, að þeg-
ar maður var búinn að hátta á
kvöldin, þá þurftu fötin að vera
vandlega brotin saman, og þau
þurftu að vera á ákveðnum stól í
herberginu. Þetta þótti mér ekkert
sérlega skemmtilegt sem bami, en
í dag skil ég þetta og hef tekið
mér til fyrirmyndar.
Eftir að amma og afí voru flutt
til Reykjavíkur áttu þau mjög góða
daga saman. Þau voru miklir vinir
og fóru nánast allt saman. Það er
því ekki hægt að tala um þau sitt
í hvoru lagi, þau voru alltaf saman.
Það lýsir því best, að einu sinni var
ég að spyrja hana af hveiju hún
færi ekki eitthvert þar sem gamla
fólkið væri saman komið. Hún taldi
að það gengi ekki, því afi væri svo
sérvitur að hann myndi aldrei fínna
sig í svoleiðis „selskap", þannig að
hún fór ekki neitt. Þau fóru um allt
í strætisvagni, afí og amma, en
amma óskaði þess oft heitt að hún
ætti bíl og gæti keyrt, en hún tre-
ysti sér ekki til þess eftir að þau
fluttu ofanað, en þar keyrði hún
eins og herforingi.
Þau voru mjög dugleg að fara á
hina ýmsu listviðburði, að ég tali
nú ekki um að fara í leikhús, en
þau sáu nánast allt sem sýnt var.
Það var ömmu mikið áfall þegar
sjóninni hjá afa fór að hraka og
hann gat ekki fylgt henni eins mik-
ið eftir. Henni fannst þetta erfitt,
þar sem þau höfðu verið svona sam-
rýnd, og nú fannst henni hún ekk-
ert fara eða gera og það átti aldeil-
is ekki við hana. En ef henni var
boðið eitthvað, þá hikaði hún ekki
við það að þiggja boðið. Það var
mjög gaman að taka hana með í
Kringluna eða niður Laugaveginn
og fá sér kaffi á eftir. Hún var
dugleg að drífa mig með í leikhús.
Þá átti hún það til að vera búin að
panta miða og tilkynna manni tive-
nær ætti að mæta.
Það var einhvern veginn svo með
þau ömmu og afa, að þau vöktu
hvarvetna athygli. Það geislaði af
þeim og þau voru svo vel til fara.
Oft var talað um að afi væri eins
og „enskur lord“ og það er mikið
rétt. Amma hafði gaman af að segja
frá því þegar þau voru eitt sinn á
gangi niður Laugaveginn, en þá
stöðvaði þau maður og spurði afa
hvar hann hefði fengið þessa skó
sem hann var í.
Ég má til með að segja frá einum
skörungsskap ömmu, en þá bjarg-
aði hún mér heldur betur. Þannig
var, að ég var nýbúin að kynnast
manninum mínum sem er líka dýra-
læknir. Framundan var haustfund-
ur dýralækna og mikið „hóf‘ á eft-
ir eins og amma orðaði það. Amma
og afi ætluðu sér ekki að fara, þar
sem afi var eitthvað lélegur og þess
vegna ætlaði ég ekki heldur að fara.
Þegar amma frétti þetta, þá var
hún ekki lengi að „dressa“ afa upp,
fara í lagningu sjálf og í „hófíð“
fórum við öll. Þessa var oft minnst
og á ég henni mikið þakklæti fyrir.
Eftir að ég kynntist dýralæknum
sjálf, og sérstaklega hinum eldri
sem muna eftir ömmu og afa, fínn
ég að þeir bera mikla virðingu fyr-
ir þeim og eru' mjög ánægðir með
að barnabarn þeirra sé tengt stétt-
inni því að hún er ekki svo stór.
Með þessum orðum ætla ég að
kveðja hana ömmu Gúllu. Það var
gott að hún þurfti ekki að vera upp
á neirm komin. Það hefði ekki átt
vel við hana, þessa sjálfstæðu
kjamakonu. Ég vil þakka starfs-
fólki Akranesspítala, einnig starfs-
fólki Elliheimilisins í Borgamesi,
innilega fyrir þeirra aðhlynningu.
Elsku afí, þinn missir er mikill.
Jóna Dís Bragadóttír.
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og jarðarför eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
ÞORLÁKS SKAFTASONAR.
Sérstakar þakkir til starfsfólks Vífilsstaðaspítala og handlækninga-
deildar Landspítalans.
Gyða Vestmann Einarsdóttir,
Örn Þorláksson,
Anna Björg Þorláksdóttir, Stefán Böðvarsson,
Þór Þorláksson, Áslaug Gunnarsdóttir,
Einar Þoriáksson, Gyða Sigriður Einarsdóttir,
og barnabörn.
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem
sýndu okkur samúð og vinarhug við
andlát og útför eiginkonu minnar, móð-
ur okkar, tengdamóður, ömmu og
langömmu,
JÓHÖNNU SIGRÍÐAR
BJÖRNSDÓTTUR,
Meistaravöllum 21.
Hafsteinn Þorsteinsson,
Björn Hafsteinsson, Sigrún G. Óskarsdóttir,
Hörður Hafsteinsson, Sævar A. Hafsteinsson,
Þorsteinn Hafsteinsson, Marsibil Baldursdóttir,
Anna María Hafsteinsdóttir, Einar Guðmundsson,
Elsa Hafsteinsdóttir, Einar Kristinsson,
Ægir Hafsteinsson, Emilía Fannbergsdóttir,
Hafsteinn Hafsteinsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Lokað
Vegna jarðarfarar KRISTINS MÁS MAGNÚSSONAR
verður Lystadún-Snæland hf. lokað í dag frá
kl. 13.00-15.00.