Morgunblaðið - 23.10.1993, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1993
9
Rýmingarsala
á sýningarbaðinnréttingum.
Mikill afsláttur.
Mávainnréttingar,
Kænuvogi 42, sími 688727.
VISA K.ænuvogi4i;, simiböö/i:/. (
Opiðtil kl. 18 ídag og frá 14-16 á morgun.
Royal
súkkulaðibúðingur
- eftirlæti bamanna
DICO járnrúm
nýkomin - mikið úrval
Teg. 601. Breiddir 120-140-160-180.
Litir: Svart/gyllt - Hvítt/gyllt - Algyllt.
Visa-Euro radgreióslur
OPIÐ í DAG TIL KL. 16.00
HÚSGAGNAVERSLUN
REYKJAVÍKURVEGI 66, HAFNARFIRÐI, SlMI 654 100
[íSBENDING yíSBENDING
Er menntastefnan í
takt við þarfir
atvinnuiífsins?
Einkavæðing
skapar tækifæri
Ólafur Gunnarssón JÓnas Guíi'"undsson
Lítill hagvöxtur á Islandi undanfarin
ár cr eitt alvarlegasta vandamálið í
íslcnsku efnahagslíli. í Ijósi þcss vakna
spunungar um h vort cilthvað í hagstjórn
eða nytingu opinberra Ijámiuna mætti
bctur fara nl að snúa þessari þróun við.
Al),r Vl|a hvcrnig fór þcgar hjarga álti
malum f cmni svipan mcð Ijáifcslingum
• nyjum aivmnugrcinum scm nær cngin
reyn^la cða þckking var til staðará hór á
Sagt er að cinkavæðiug opinhcrra
lyrirtækja skapi tækifæri til að tcngja
almcnmng atvinnurckstri. I>ciia gcrist
oft mcð þcim hætti að hlutahrcf í
einkavæddum fyrirtækjum cru hoðin til
kaups a almcnnum markaði. Brcfin cru
j'alnvd txxliii almcnningi mcðsérsuikum
kjorum. svo til án cndurgjalds. cn þá að
þvf tilskildu að hvcr cinstaklingur gcli
aðcins cicnasi taktn.rl-.A
Einkavæðing og
menntun
Staksteinar staldra í dag við tvær
greinar í Vísbendingu. Annars vegar
grein Jónasar Guðmundssonar, lektors
við Samvinnuháskólann, um einkavæð-
ingu og almenna hlutdeild í atvinnu-
rekstri. Hins vegar grein Ólafs Gunnars-
sonar, hagfræðings, um tengsl menntun-
ar og hagvaxtar.
Fjárfesting í
menntun
Ólafur Gunnarsson,
hagfræðingur, segir í
Vísbendingu:
„Hagvöxtur er afteið-
ing margra samverkandi
þátta, bæði ytri aðstæðna
og þátta sem eru á valdi
stjómvalda. Til þess að
hámarka hagvöxt við
þær aðstæður sem ríkja
á hvetjum tíma þarf að
nýta sem bezt opinbera
fjármuni sem tengjast
atvinnulifinu og búa at•
viimuvegunum þær al-
mennu aðstæður að þeir
fái þrifizt með sem bezt-
um hætti. Til þess að
nýta takmarkað ljár-
magn sem bezt þarf að
koma til öfiug stefnumót-
un stjórnvalda til langs
tima...
Þeir þættir sem stjóm-
völd geta haft áhrif á til
að örva hagvöxt em til
dæmis rannsóknar- og
þróunarstarfsemi, veit-
ing áhættufjármagns til
nýrra atvinnugreina,
bókleg menntun og verk-
þekking. Til þess að nýta
takmarkað fjármagn
sem bezt er nauðsynlegt
að skipting milli þessara
þátta sé með sem hag-
kvæmustum hætti í sam-
ræmi við þarfir atvinnu-
lífsins.
Hver sem skýringin
kann að vera á þvi að
fjárfesting í menntun
hafi ekki skilað sér betur
en raun ber vitni í auk-
inni nýsköpun og fram-
leiðslu þá er ljóst að
horfa þarf á menntun í
víðara samhengi sem
eina af mörgum forsend-
um fyrir aukningu á
framieiðsluverðmæti
þjóðarbúsins... Ef skipu-
lag atvinnutengdrar
menntunar er ekki í sam-
ræmi við heildstæða
mynd af atvinnulífinu er
hætta á að fjármunum
verði sóað.
Hin mikla aukning
menntunar án þess að
nýsköpun hafi aukizt
merkjanlega bendir til
þess að menntunin hafi
fremur leitt til þess að
sömu störf séu unnin með
betur menntuðu fólki en
áður... Mestur vöxtur
hefur verið í þjónustu-
greinum og starfsemi
hins opinbera sem hvort
tveggja má te\ja til hluta
af yfirbyggingu þjóðfé-
lagsins. Því virðist sem
stór hluti af hinu mennt-
aða vinnuafli á undan-
förnum árum hafi ein-
ungis bætt við þennan
hiuta efnahagsstarfsem-
innar“.
Fólkið og-
fyrirtækin
Jónas Guðmundsson,
lektor, segir í grein sinni
m.a.:
„Sagt er að einkavæð-
ing opinberra fyrirtækja
skapi tækifæri til að
tengja almenning at-
vimiurekstri. Þetta gerist
oft með þeim hætti að
hlutabréf í einkavæddum
fyrirtækjum eru boðm til
kaups á almennum mark-
aði... Gallinn við þessa
aðferð er sá, að innan
ákveðins tima hefur eign
í viðkomandi fyrirtækj-
um oft þjappast saman...
Önnur leið til að auka
þátttöku almennings í
atvinnurekstri er að fara
svokallaða starfsmanna-
leið, þ.e. að seíja starfs-
mönnum fyrirtækin ...
Nokkur hérlend, opinber
fyrirtæki hafa verið seld
starfsmönnum, þar á
meðal Landssmiðjan og
Ferðaskrifstofa Islands.
Þá var starfsmðnnum
Jarðborana ríkisins boðið
að kaupa hlutabréf á sér-
kjörum að ákveðinni
upphæð.
Opinber stefna í þess-
um efnum hefur ekki
verið nægilega skýr.
Þannig hefur fjármála-
ráðherra lýst þvi yfir að
tryggja ætti starfsmönn-
um Búnaðarbankans
ákveðinn hlut í bankan-
um, kæmi til sölu á hon-
um. Samt eru dæmi um
að einkavæðing hafi
skert áhrif starfsmanna.
Þegar lögum um Sem-
entsverksmiðju ríkisins
og Síldarverksmiðjur
rikisins var breytt til þess
að undirbúa sölu verk-
smiðjanna misstu starfs-
menn og Iaunafólk full-
trúa sem þeir áttu í
stjómum þessara fyrir-
tækja...
Erlendis hefur ýmsum
aðferðum verið beitt til
að efia áhrif starfsmanna
innan fyrirtælga. í Bret-
landi, Bandarikjunum og
Japan hafa verið mynduð
svonefnd ESOP-félög
sem eru félög um sjóð
starfsmanna. Sjóðimir
em notaðir til að kaupa
hluti i viðkomandi fyrir-
tækjum ... Fyrirkomulag-
ið er útbreiddast í Japan
þar sem um 40% launa-
fólks eiga aðild að ESOP-
félögum og í Bandaríkj-
unum þar sem um 10%
launafólks eiga aðild.“
Miimingarguðsþjónusta um prófasts-
hjónin sr. Þórarin og Ingibjörgu
Miðhúsum.
Á REYKHÓLUM var þess minnst nýlega að 30 ár eru liðin frá
því að Reykhólakirkja var vígð. Kirkjukór Reykhólaprestakalls
söng undir stjórn Mána Sigurjónssonar organista. Sr. Bragi
Benediktsson minntist sr. Þórarins Þórs prófasts og eiginkonu
hans Ingibjargar Þór. Þau hjón þjónuðu hér frá árinu 1948 til
1969. Ingibjörg lést 28. október 1978 en sr. Þórarinn lést 21.
ágúst 1993.
Þau hjón beittu sér bæði mikið
í félagsmálum og er Reykhóla-
kirkja byggð í prestskapartíð sr.
Þórarins og fylgdu þeirri byggingu
mörg aukastörf fyrir presthjónin
sem verða seint fullþökkuð.
Sr. Þórarinn var félagsmaður
mikill og áhugamaður um leiklist
og stjómaði hann hér mörgum
uppsetningum á leikritum.
Að lokinni guðsþjónustu bauð
sóknamefnd Reykhólakirkju til
veislu en kvenfélagskonur úr kven-
félaginu Liljunni sáu um veisluna
og þar flutti sr. Bragi Benediktsson
erindi um vem prófastshjónanna
sr. Þórarins og Ingibjargar. Sr.
Þórarinn kom mikið við sögu skóla-
mála hér í byggð og varð breyting
mikil á þeim málum er vísuðu fram
á veginn til hagsbóta fyrir
byggðarlagið.
- Sveinn.
SÓLSTAFIR - TVÆR GULLFALLEGAR BÆKUR <
Ferskeytlan - Vísur og steffrá ýmsum tímum - og Hver er sinnar gæfu smi&ur
- Handbók Epiktets - eru tvær lyrstu bækurnar í nýrri röð sígildra verka sem Almenna
bókafélagið gefur út. Ritröð þessi hefur hlotið nafnið Sólstafír og eru hér á ferð einkar
athyglisverð verk, hvort sem þau eru ætluð til gjafa eða eigin nota.
^ allrafalle8us,U
Ferskeytlan geymir fjölda vísna héðan
og þaSan. Allar eiga þær þaS sameigin-
legt að endurspegla lifsviShorf genginna
kynslóSa.
ssssæ0®-'

okt. sl.)
(Kolbrún Ber;
í Hver er sinnar gæfu smi&ur er aS finna heimspekilegar
vangavellur hins grísk-rómverska heimspekings Epiktets. Heimspeki
hans og lífsviðhorf eru hreinir gullmolar fyrir hugsandi fólk.
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ HF