Morgunblaðið - 08.03.1994, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 08.03.1994, Blaðsíða 24
24 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1994 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Flaraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar: 691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið. Horfur á næstu árum 44. þing'Norðurlandaráðs var sett í Stokkhólmi í Svíþjóð í gær. Davíð Oddsson í forsvari fyrir forsætisráðheri Samstarfíð við Norð aldrei verið mikilva Stokkhólmi. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins. í SETNINGARRÆÐU sinni á 44. þingi Norðurlandaráðs sagði Davíð Oddsson forsætisráðherra allar ríkisstjórnir Norðurlanda væru sam- mála um að hugsanleg aðild Svíþjóðar, Finnlands og Noregs að Evrópu- sambandinu, ESB, drægi alls ekki úr mikilvægi norrænnar samvinnu, heldur styrkti hana þvert á móti. Á blaðamannafundi norrænu forsæt- isráðherranna eftir opnunarræðuna undirstrikaði Carl Bildt, forsætis- ráðherra Svía, að undanfarið ár hefði norræn samvinna einmitt verið enn meiri en áður og það hefði meðal annars borið árangur í aðildar- viðræðum Svíþjóðar, Noregs og Finnlands að Evrópusambandinu. egar litið er til næstu ára er það einkum þrennt sem haft getur áhrif til breyttrar og betri afkomu þjóðarinnar. í fyrsta lagi ef vel tekst til um eflingu þorskstofnsins. í annan stað ef hagvöxtur eykst í helztu viðskiptalöndum okkar. í þriðja lagi ef hrint verður í fram- kvæmd áætlunum um bygg- ingu nýs álvers Atlantsáls eða aðra stóriðju. Það auðveldar okkur síðan róðurinn upp úr öldudalnum ef við lögum þjóð- arbúskap okkar að viðskipta- háttum í umheiminum. Það er ekki síður mikilvægt að standa trúan vörð um þann árangur sem við höfum náð í viðureign- inni við verðbólguna, viðskipta- hallann og háa vexti. Þjóðhagsstofnun hefur met- ið efnahagshorfur í þjóðarbú- skapnum næstu fimm árin, 1994-1998, að gefnum ákveðnum forsendum. Þetta mat, sem sett er fram í marz- hefti Þjóðarbúskaparins, gerir 'áð fyrir hægri uppsveiflu frá og með árinu 1995, eða 2,5% hagvexti að jafnaði á ári á tímabilinu 1995-1998. Þessi áætlaði þjóðhagsbati er sem fyrr segir bundinn tilteknum forsendum: * 1) Mat Þjóðhagsstofnunar byggist meðal annars á því að hagvöxtur í ríkjum OECD verði 2,7% á líðandi ári og 3% frá árinu 1995. Reiknað er með að raunvextir á erlendum skuldum okkar hækki um 0,5% frá 1993. * 2) Gert er ráð fyrir óbreyttu raunvirði á sjávaraf- urðum frá 1994. Einnig að hægt verði að auka þorskveiðar að marki frá árinu 1997. Gert er ráð fyrir að útflutningur sjávarvöru aukizt um 1% á ári 1995 og 1996 en síðan um 3% á ári næstu árin. Ekki er reikn- að með nýju álveri en hins veg- ar er gert ráð fyrir að álfram- leiðsla aukist lítillega hjá ísal. * 3) Að því er varðar hið opinbera er reiknað með að samneyzla aukizt um 2% árlega frá 1995 og að vöxtur fjárfest- ingar hins opinbera verði svip- aður á árunum 1995-1998. Sú forsenda er og lögð til grundvallar að skattbyrði breytist ekki frá árinu 1994. Síðan segir: „Að gefnum þessum for- sendum má búast við aukningu landsframleiðslu á ný frá árinu 1995, eftir samdráttarárið 1994. Hagvöxturinn er knúinn af aukningu útflutnings sem nemur 2,5% að jafnaði á ári árin 1995-1998. Búizt er við að þjóðarútgjöld vaxi eilítið hraðar. Að öllu samanlögðu má búast við að verg lands- framleiðsla aukizt um rúmlega 2% á ári að jafnaði. Vegna minnkandi erlendra skulda og bættra viðskiptakjara má bú- ast við að þjóðarframleiðsla og þjóðartekjur muni aukast nokkru hraðar en landsfram- leiðslan, eða um 2,5% á ári. Búizt er við að vöru- og þjónustujöfnuður verði já- kvæður um 2,5% að jafnaði á árunum 1995-1998. Vaxta- greiðslur af erlendum lánum munu minnka frá 3,5% af vergri landsframleiðslu árið 1994 í 3% árið 1998. Við- skiptajöfnuður verður nei- kvæður um 0,5% að jafnaði 1995-1998 og erlendar skuld- ir minnka úr 58% af vergri landsframleiðslu árið 1994 í tæplega 50% árið 1998.“ Eins og af framansögðu sést eru nokkur jákvæð teikn á lofti í mati Þjóðhagsstofnun- ar á efnahagshorfum næstu árin, sem að visu er fram sett með ýmsum fyrirvörum. Gatan til betri tíðar er þó engan veg- inn auðfarin. Ljóst er að árið 1994 verður okkur erfitt. Gert er ráð fyrir að landsfram- leiðsla minnki um 1,1% frá fyrra ári og að þjóðartekjur lækki um 1,3%. Þetta þýðir að atvinnuleysi vex á árinu, en spáð er að um 7.000 manns verði án vinnu að meðaltali frá upphafi til loka árs 1994. í því sambandi er og rétt að minna á að Hagstofan spáir því að Islendingum á vinnu- aldri fjölgi um 7.500 manns á árunum 1995 til 1998. Það er því mikilvægara en nokkru sinni fyrr að styrkja rekstrar- og samkeppnisstöðu íslenzkra atvinnuvega og fyrirtækja næstu misserin og efla rann- sóknar- og þróunarstörf í þágu atvinnulífsins. Spá Þjóðhagsstofnunar um 2,5% hagvöxt í þjóðarbúskapn- um á árunum 1995 til 1998 bendir til betri tíma hér á landi, ef við höldum vöku okkar og líkleg framvinda í umheimin- um og í lífríki sjávar gengur eftir. I þeim efnum vegur og þungt sá árangur sem náðst hefur í viðureigninni við verð- bólgu, viðskiptahalla og hátt vaxtastig. Hann auðveldar okkur róðurinn upp úr öldu- dalnum þegar uppsveiflan í umheiminum og styrking þorskstofnins fara að segja til sín. Davíð Oddsson hélt opnunarræðu Norðurlandsráðs, þar sem ísland er nú í forsæti í Norðurlandaráði næsta árið og þar með er Davíð Oddsson formælandi hinna forsætisráðherr- anna á meðan. Davíð benti á að þar sem forsætisráðherrar landanna gegndu nú forystuhlutverki á vett- vangi Norðurlandaráðs væri ljóst að samstarfið innan EES og við Evrópu- sambandið yrði fastur liður á fundum þeirra, auk þess sem allt ráðherra- samstarfið tæki lit af ESB- og EES- samstarfmu. Davíð lýsti yfir sér- stakri ánægju með að Norðurlöndin þrjú, sem eru að sækja um aðild að Evrópusambandinu, hefðu undir- strikað áframhaldandi áhuga sinn á norrænni samvinnu, einnig við þau lönd, sem standa utan Evrópusam- bandsins. Þar sem menningarmál verða þungamiðja í norrænu samstarfi næstu árin sagði Davíð Oddsson að samvinna á sviði sjónvarpsefnis og kvikmyndagerðar skipti miklu máli, ekki síst til að mæta alþjóðlegri sam- keppni. Almennt bar ræðan þess merki að norrænt samstarf væri ekki aðeins pappírsvinna, heldur skipti verulegu máli, til að styrkja norræn viðfangsefni í stærra sam- hengi. Þetta mikilvægi mun ekki minnka þó fjögur af Norðurlöndun- um fimm gangi í Evrópusambandið. Norræn samvinna á að þróast Á fundi forsætisráðherranna eftir opnun þingsins sagði Carl Bildt að ekki væri um að ræða að varðveita norræna samvinnu nú við breyttar aðstæður, heldur að þróa hana frek- ar svo hún hæfði þeim. Esko Aho forsætisráðherra Finnlands lét í ljósi von um að norræn samvinna yrði veigameiri en áður og að breyttar aðstæður gæfu henni nýja mögu- leika. Líflína fyrir íslendinga í samtali við Morgunblaðið sagði Davíð Oddsson að fyrir íslendinga hefði samstarfið við Norðurlönd aldr- ei verið mikilvægara en nú og að öll löndin legðu áherslu á að halda henni áfram. Allir aðilar hefðu skiln- ing á nauðsyn þess að vinna vel sam- an á þeim vettvangi, sem ekki væri hluti af Evrópusamstarfinu og þá ekki síst á menningarsviðinu. Einnig kæmi fram ríkur skilningur á að haga samstarfinu þannig að hags- munum íslendinga væri borgið. Davíð sagðist ekki vera í vafa um að Evrópusambandið væri betra en áður, ef fjögur Norðurlandanna yrðu meðlimir, því þar væri þá fjórum vinaþjóðum að mæta. Nú orðið væri norrænt samstarf ekki einangrað fyrirbæri, heldur angi af samstarfi við Evrópusambandið, en eiginlega þætti sér gott að einmitt nú þegar hugur og hjarta hinna landanna fjög- urra væri í Brussel, færi ísland ein- mitt með formennsku þó hin löndin væru klárlega upptekin við aðildar- Formaður Dagsbrúnar telur Atvinnuleysistryggíngasjóð eiga að styð. Komið að borgim fá framlög úr sjó GUÐMUNDUR J. Guðmundsson, formaður verkamannafélagsins Dagsbrúnar, segir að Atvinnuleysistryggingasjóður verði að styðja átak Reykjavíkurborgar í atvinnumálum og útvega fé í það eins og þarf, en eins og kunnugt er ætlar Reykjavík að leggja 800 millj- ónir til sérstaks átaks í atvinnumálum, enda fáist 400 milljóna króna framlag frá Atvinnuleysistryggingasjóði. Guðmundur segir að það verði að útrýma atvinnuleysi og það nái ekki nokkurri átt að borga fjóra milljarða króna á ári í atvinnuleysisbætur. Menn hvar í flokki sem þeir standi eigi að fylkja sér á bak við þetta átaksverkefni og Dagsbrún styðji það af heilum hug. Fyrirhugaðar vegaframkvæmd- ir í Reykjavík séu arðbærar framkvæmdir og bæði tryggingafélög og lífeyrissjóðir eigi að geta lánað fé til þeirra þar sem þessar framkvæmdir muni spara þeim fé til lengri tíma litið vegna færri slysa og minni tjóna. Guðmundur sagði að fram til þessa hefði landsbyggðin notið At- vinnuleysistryggingasjóðs í meira mæli en Reykjavíkurborg og nú væri komið að borginni að fá fram- lög úr sjóðnum. „Við viljum hag félaga okkar vítt og breitt um land- ið sem bestan, en við viljum ekki að við verðum útundan með eitt mesta atvinnuleysi sem nokkurn tíma hefur verið hér hingað til,“ sagði Guðmundur. Hann riljaði upp að Atvinnuleysis- tryggingarsjóður hefði verið settur á laggirnar í kjölfar harðvítugrar vinnudeilu árið 1955, þar sem Dags- brún hefði verið í forystu. Þegar verkfall hefði staðið í fimm vikur og engin lausn hefði verið í sjón- máli hefði fimm manna sáttanefnd verið skipuð til að vinna með sátta- semjara að lausn málsins. Tveir sátt- arnefndarmenn, Emil Jónsson og Brynjólfur Bjarnason, hefðu þá kom- ið með þá hugmynd að stofna At- vinnuleysistryggingasjóð í stað til- tekinnar kauphækkunar og rætt hana mikið við Eðvarð Sigurðsson,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.