Morgunblaðið - 08.03.1994, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1994
25
Forsætisráðherrar Eystrasaltslandanna
gestir á þingi Norðurlandaráðs
Löndin þrjú þurfa
bæði á stuðningi og
árangri að halda
Stokkhólmi. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsjns.
FORSÆTISRÁÐHERRAR
Eystrasaltsríkjanna þriggja eru
sérlegir gestir á yfirstandandi
'a Norðurlanda
urlönd
egara
samningana og yrðu upptekin af
ESB-málum næstu árin, þá væri
enginn vafi í sínum huga að þau
vildu halda í norrænt samstarf.
Fyrir íslendinga þýddi ekkert að
láta fara í taugarnar á sér að áhugi
hinna landanna leitaði suður á bóg-
inn. Ekki væri verið að skilja ísland
eftir, heldur hefðu íslendingar sjálfir
valið að láta við EES sitja. Nú skipti
hins vegar máli að ná tvíhliða samn-
ingi við Evrópusambandið og sjálfur
sagðist Davíð álíta að hin EFTA-
löndin, sem freistuðu inngöngu í ESB
væru siðferðilega skuldbundin til að
styðja þá viðleitni.
Um það hvort forsætisráðherra
klæjaði ekki í puttana að komast að
í ESB þar sem ráðum væri ráðið,
sagði Davíð að vissulega hefði það
kosti að vera innan vébanda sam-
bandsins, en vera íslands utan þess
væri sameiginleg ákvörðun allra
stjórnmálaflokka og hann hefði á
tilfinningunni að hún væri í samræmi
við vilja þorra almennings. Tækifær-
ið til að fara inn á sömu forsendum
og EFTA-löndin nú væri liðið og ef
síðar yrði um inngöngu að ræða yrði
hún á öðrum forsendum, en það hefði
verið vitað alla tíð.
þingi Norðurlandaráðs í Stokk-
hólmi. Á sameiginlegum blaða-
mannafundi þeirra og norrænu
forsætisráðherranna sagði Carl
Bildt forsætisráðherra Svía, að
eðlilegt væri að löndin þrjú
fengju inngöngu í Evrópusam-
bandið, eins og þau hefðu áhuga
á og að það myndi styrkja að-
stæður Norðurlandanna. Esko
Áho forsætisráðherra Finnlands
sagði að aðstoð Norðurlandanna
við Eystrasaltslöndin væri ekki
nein góðgerðastarfsemi, heldur
fengju þau eitthvað fyrir sinn
snúð.
Eftir sameiginlegan fund forsæt-
isráðherra Eystrasaltsríkjanna og
norrænu starfsbræðra þeirra undir-
strikuðu hinir fyrrnefndu að þeim
veitti ekki af öllum hugsanlegum
styrk, bæði í hagnýtum málefnum
við uppbyggingu í löndum sínum,
en ekki síst til að styðja við viðleitn-
ina til að koma rússnesku herliði
frá löndunum. Valdis Birkavs for-
sætisráðherra Lettlands sagði að
þó nógur væri stuðningurinn, vant-
aði stundum árangurinn. Um vax-
andi þjóðernisvitund í Rússlandi
sagði hann að henni ætluðu löndin
að mæta með aukinni áherslu á að
gera samninga og láta standa við
þá.
Ekki í Norðurlandaráð
Carl Bildt sagði að þó Norður-
löndunum væri styrkur að sam-
starfinu við löndin þijú stæði ekki
til að taka þau inn sem meðlimi í
Norðurlandaráði. Til þess væri
. sögulegur og menningarlegur bak-
grunnur of ólíkur. Esko Aho sagði
að í umræðum um norrænan stuðn-
ing við löndin þijú mætti ekki
gleyma að Norðurlöndunum væri
sjálfum mikill ávinningur að sam-
bandinu við löndin, bæði þar sem
eftir mörkuðum væri að slægjast,
en einnig til að auka öryggið r
næsta nágrenni við Norðurlöndin.
ja verkefni í Reykjavík
aiað
ðnum
formann Dagsbrúnar og samninga-
nefndarinnar sem hefði strax verið
henni meðmæltur. Samkvæmt til-
lögunni átti ríkið að greiða 2% af
launum til sjóðsins, sveitarfélög 1%
og viðkomandi atvinnurekandi 1%.
Hlutverk sjóðsins átti að vera greiða
atvinnuleysisbætur ef atvinnuleysi
væri og i öðru lagi að lána atvinnu-
fyrirtækjum til að afstýra atvinnu-
leysi og það hefði ekki síður verið
hlutverk hans. Hann sjálfur hefði
verið á móti þessu og ekki viljað
gefa eftir þá kauphækkun sem um
var að ræða sem var nálægt 5%.
Eðvarð hefði haft áhyggjur af and-
stöðu hans og kallað saman nokkra
eldri Dagsbrúnarmenn sem hefðu
sannfært hann um hið gagnstæða
og hefði hann eftir það greitt at-
kvæði með tillögunni. Þessir Dags-
brúnarmenn hefðu verið orðnir full-
orðnir og verið upp á sitt besta á
kreppuárunum. Þeir hefðu sagt að
það hefði verið gott að hafa atvinnu-
leysisbætur þegar heimilin hefðu
verið bjargarlaus og enginn matur
til og atvinnubótavinna einungis átt-
undu eða níundu hveija viku. Þessir
menn hefðu lagt áherslu á að þetta
yrði samþykkt og í þessu hefði lausn
málsins verið fólgin, þó verkfallið
yrði sex vikur áður en upp var stað-
ið. Eðvarð hefði viljað að framlög
til sjóðsins yrðu skráð eftir því hvað
yrði greitt af félagsmönnum hvers
félags til hans og þegar það hefði
ekki fengist samþykkt hefði hann
viljað að framlög yrðu skráð eftir
sveitarfélögum en það hefði heldur
ekki fengist samþykkt. Það hefði
ekki verið hugsunin að hvert sveitar-
félög fengi einungis það sem það
hefði lagt til sjóðsins, heldur einung-
is að það væri gott að hafa upplýs-
ingar um þetta. Samtrygging hefði
verið alla tíð sú hugusn sem hefði
legið að baki.
Verðbréfaeign um 2 milljarðar
Guðmundur sagði að sér hefði
ekki tekist að fá upp hver iðgjöld
til sjóðsins hefðu verið frá upphafi,
en verðbréfaeign sjóðsins nú væri
um tveir milljarðar. Um einn millj-
arður væri í skuldabréfum Bygg-
Fjörur skoðaðar
FULLTRÚAR ellefu ára nemenda afhentu niðurstöður fjörurannsókna í gær; f.v. Árni Friðberg,
Markús Örn Antonsson, Sigríður Dóra, Sigríður Helga, Sigrún Þórsdóttir, kennari í Ölduselsskóla,
Álfheiður Eva og Arndís Björnsdóttir, kennari í Vogaskóla.
11 ára nemendur skila niðurstöðum úr fjöruskoðun
10—16 km af fjörum
eru skoðaðir árlega
ELLEFU ára nemendur tveggja bekkja í Ölduselsskóla og Voga-
skóla skiluðu í gær niðurstöðum úr fjöruskoðun til Markúsar
Arnar Antonssonar borgarsljóra. Átta skólar tóku upphaflega
þátt í verkefninu í vetur, en aðeins tveir skiluðu og segir Guð-
rún Þórsdóttir, kennslufulltrúi á Fræðsluskrifstofu Reykjavík-
ur, að heimtur hafi verið óvenju slæmar að þessu sinni, m.a.
sökum þess að veður hafi hamlað skoðunarferðum og tafið vinnu
nemenda með þeim afleiðingum að hinir skólarnir náðu ekki
að skila á tilskildum tíma. Hún segir að á hverju ári skoði ell-
efu ára nemendur í Reykjavík 10-16 kílómetra af fjörum.
Fjöruskoðun ellefu ára nem-
enda hófst fyrir fjórum árum og
hefur verið árvisst verkefni síðan.
Upphaflega var um að ræða sam-
vinnuverkefni Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur og Náttúruvernd-
arfélags Suðvesturlands en hin
seinustu ár hefur Borgarskipulag
einnig verið þátttakandi. Hver
bekkur fær úthlutað 500 metra
löngum skika af fjöru á svæði
Reykjavíkur og nágrennis og
rannsakar það sem þar er að
finna, og reynir síðan að koma
með tillögur til úrbótá. Borgar-
skipulag tekur síðan við niður-
stöðunum, ber saman niðurstöð-
ur milli ára og hélt seinasta vor
sýningu þar sem þetta verkefni
fékk veglegan sess.
Boðleiðir borgarkerfisins
„Tilgangur verkefnisins er að
vekja unga Reykvíkinga til vit-
undar um sitt nánasta umhverfi
og gefa þeim tækifæri til að hafa
einhver áhrif á það. Það er greini-
legt að fjörur eru afar viðkvæm-
ar og illa um þær hugsað víða í
kringum borgina, þar sem fyrir-
tæki láta sig litlu varða hvað þau
setja fyrir aftan húsin sín. Rusl
hefur þó minnkað á þeim stöðum
sem voru skoðaðir, sérstaklega í
nágrenni Fossvogs,“ segir Guð-
rún. Hún segir hinn megintilgang
verkefnisins að auka skilning hjá
nemendum á boðleiðum innan
borgarkerfisins og kenna þeim
að koma skilaboðum á rétta staði
ef eitthvað fer aflaga í borginni.
Við afhendinguna í gær gerðu
fulltrúar bekkjanna grein fyrir
því í máli hvað þeim fannst aðf-
innsluvert og komu með góðar
ábendingar til borgarstjóra, að
sögn Guðrúnar.
Guðmundur J. Guðmundsson, for-
maður verkamannafélagsins Dags-
brúnar.
ingasjóðs og Atvinnutryggingasjóð-
ur sem settur hefði verið á laggirnar
fyrir fáum árum hefði fengið lán
hjá Atvinnuleysistryggingasjóði og
skuldaði honum nú 632 milljónir
króna. Lögum um sjóðinn hefði ver-
ið breytt og gjald til hans verið fellt
saman við slysatryggingagjald og
launaskatt og sett á eitt trygginga-
gjald sem væri 6,5% í ár. Af því
rynnu innan við tvö prósentustig til
sjóðsins. Hann hefði einnig athugað
upphæð bóta og á árabilinu 1965
til 1980 hefðu bæturnar numið 3,1
milljón gamalla króna og mjög verið
mismunandi eftir byggðalögum hve
mikið hefði farið til hvers um sig.
Til dæmis hefði mikið farið til Siglu-
fjarðar og Skagastrandar. Frá 1981
til 1993, að báðum árunum meðtöld-
um, hefðu bætur numið 8,5 milljörð-
um króna. Að auki hefði sjóðurinn
lánað til ýmis konar framkvæmda,
svo sem til hafnarframkvæmda,
vatnsveitna, frystihúsabygginga og
togarakaupa vítt og breitt um land-
ið. Þetta hefði verið mörgu bæjarfé-
laginu ómetanlegt og gert í þeim
anda að draga úr atvinnuleysi á ein-
staka stöðum og reisa atvinnulífið
við.
Viljum sitja við sama borð
„Það er ekkert um að deila að
þessar lánveitingar til sveitarfélaga
vítt og breitt um landið og atvinnu-
framkvæmda höfðu oft úrslitaþýð-
ingu, en það er eitt sveitarfélag sem
er greinilega ekki hátt skrifað þegar
lánveitingar eru annars vegar og
það er Reykjavík,“ sagði Guðmund-
ur. Hann sagði að Reykjavík hefði
einungis fengið lánað til byggingar
malbikunarstöðvar og byggingar
Hafnarbúða og í dag skuldaði
Reykjavík sjóðnum ekki krónu.
Reykjavík hefði greitt til sjóðsins
allan þennan tíma en það hefði yfir-
leitt aldrei verið atvinnuleysi í
Reykjavík nema á árunum 1968-70
þegar atvinnuástand hefði alls stað-
ar verið erfitt. Á síðasta ári hefðu
tekjur sjóðsins numið 1.200 milljón-
um króna, 300 milljónir hefðu kom-
ið frá atvinnurekendum og 900 millj-
ónir frá ríkinu. Að auki hefðu kom-
ið 570 milljónir króna frá ríkinu til
sérstakra átaksverkefna og 500
milljónir frá sveitarfélögnum í sam-
ræmi við fjölda íbúa og þar hefði
Reykjavík borgað hátt í 200 milljón-
ir. „„Við erum ekki að krefjast þess
að tekið sé frá öðrum sveitarfélög-
um, en þegar það er fjöldaatvinnu-
leysi í Reykjavík viljum við náttúru--
lega að minnsta kosti sitja við sama
borð og aðrir og atvinnuleysi er
meira í Reykjavík heldur en víðast
hvar annars staðar,“ sagði Guð-
mundur. „Þeir sem öðrum fremur
hafa notið þessa sjóðs er lands-
byggðin, en Guð hjálpi þeim ef þeir
ætla að útiloka Reykjavík.“ Að-
spurður sagði hann að atvinnuleysi'
meðal Dagsbrúnarmanna hefði kom-
ist upp í það að ná 17% í vetur.