Morgunblaðið - 26.03.1994, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. MARZ 1994
17

Afturhvarf til úr-
eltu aðferðanna
Meinið
Eins og fram hefur komið gengur
rekstur fyrirtækja í sjávarútvegi mis-
vel. Svo virðist sem framsýni og
hæfileiki forráðamanna til að stjórna
beðið skipbrot og glatað trúverðug-
leika. Búast má við að yfir gangi
holskefla af krðfum um sértækar
aðgerðir úr öllum áttum. Eins er víst
að ef stjórnvöld hyggjast taka upp
nútímalegri aðferðir við hagstjórn á
nýjan leik, þá muni það reynast erf-
itt miðað við það sem á undan er
gengið.
Tímanna tákn
Það er ef til vill tímanna tákn að
fyrrverandi forsætisráðherra, einn
aðal forvígismaður sértæku aðgerð-
anna, kemur nú sterklega til greina
sem Seðlabankastjóri, þar sem hann
lögum samkvæmt verður einn helsti
ráðgjafi ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum.
Höfundur er hagfræðingur
Samtaka iðnaðarins.
eftir Þorstein M.
Jónsson
Fyrirheit um nýja tíma
Um það leyti sem núverandi rík-
isstjóm tók við völdum lét hún á sér
skilja að tími hinna sértæku aðgerða
í efnahagsmálum væri liðinn og tími
hinna almennu aðgerða runninn upp.
Nóg væri komið af því sem kallað
var sjóðasukk og óeðlilega mikil af-
skipti stjórnmálamanna af atvinnu-'
lífinu. Þannig hefðu verulegar íjár-
hæðir tapast og skuldir hlaðist upp.
Vandinn hefði ekki verið leystur
heldur einungis slegið á frest. Ríkis-
stjórnin hefði fengið svokallaðan
fortíðarvanda í arf. Nú skyldi aftur
á móti innleiða nýja og ábyrgari
hugsun. Megininntak hennar var að
einstök fyrirtæki eða landshlutar
áttu ekki að leita á náðir ríkisvalds-
ins þegar eitthvað bjátaði á, eins og
áður var gert, heldur skyldu stjórn-
endur og forsvarsmenn leysa við-
fangsefnin sjálfir. Ríkisstjórnin sýndi
þrautseigju og fýlgdi eftir áformun-
um sínum með almennum aðgerðum,
til dæmis var tekjuskattur lögaðila
lækkaður í tveimur áföngum og að-
stöðugjald afnumið.
Það urðu margir til að fagna því
að úreltu aðferðimar vikju fyrir öðr-
um og nútímalegri hagstjómarað-
ferðum, sem almennt er viðurkennt
að séu réttlátari og vænlegri til
árangurs. Almennar aðgerðir koma
jafnt við alla og stuðla þannig að
hagkvæmari nýtingu framleiðslu-
þátta. Sértækar aðgerðir aftur á
móti mismuna atvinnugreinum og
einstökum fyrirtækjum innan sömu
atvinnugreinar og brengla eðlilega
framþróun í atvinnustarfseminni.
Afturhvarf
En nú kveður allt í einu við annan
tón. Svo virðist sem ríkisstjórnin
ætli að kasta fyrir róða meginreglu
sinni við framkvæmd hagstjómar.
Fyrirhugaðar eru sértækar aðgerðir
í efnahagsmálum til handa sjávarút-
vegsfyrirtækjum á Vestfjörðum.
Væntanlega fylgja í kjölfarið sértæk-
ar aðgerðir fyrir fyrirtæki í öðrum
landshlutum, sem eiga ekki við minni
vandamál að glíma og verðskulda
ekki síður sömu aðgerðir af hálfu
hins opinbera, fýrst farið er út í þær
á annað borð. Það hefur m.ö.o. orðið
nánast kúvending í viðhorfum rík-
isstjórnarinnar til stjórnunar efna-
hagsmála. Þó að fjárhæðin sem til
stendur að ráðstafa í þetta skipti sé
ekki há, þá er það fordæmisgildið
og fráhvarfið frá meginreglunni sem
er alvarlegra. Furðu sætir hvað upp-
haflegi ásetningurinn er látinn fara
fyrir lítið.
Það er því eðlilegt að spurt sé
hvað hafi orðið um það göfuga mark-
mið að losa þjóðina undan þeirri
óábyrgu hugsun, sem hefur verið
dijúgur hluti efnahagsvandans í
gegnum tíðina, þeirri hugsun að það
skipti ekki máli hvað er gert og
hvemig að málum er staðið, það sé
alltaf hægt að leita á náðir ríkisvalds-
ins þegar í óefni er komið og fá úr-
lausn mála. Ríkisvaldið er þannig í
hlutverki einskonar tryggingarstofn-
unar fyrir ákveðin fyrirtæki.
Dæmin sanna að fjárausturs-
aðferðin gengur ekki upp. Það er
einfaldlega ekki svigrúm til að fresta
því enn einu sinni að taka á vandan-
um með nýjum lántökum. Sá tími
er liðinn að hægt sé að komast hjá
því að horfast í augu við staðreynd-
ir. Auk þess er mismununin og ójafn-
ræðið sem sértæku aðgerðirnar fela
í sér dragbítur á hagvöxt og heil-
brigt atvinnulíf. íslendingar eru að
súpa seyðið af því um þessar mundir
og eiga eftir að gera um ókomin ár.
skipti sköpum fyrir afkomu. Það er
því ekki úr vegi að álykta að hluti
vandans sem nú er við að etja sé
stjómunarlegs eðlis. Því er eina raun-
hæfa aðgerðin til að koma fyrirtækj-
unum á Vestfjörðum til hjálpar að
styrkja stjórnun þeirra með einhveij-
um hætti.
Ef látið er undan núna, þá hefur
stefna stjórnvalda í þessum efnum
„Það hefur m.ö.o. orðið
nánast kúvending í við-
horfum ríkisstjórnar-
innar til stjórnunar
efnahagsmála.“
Þorsteinn M. Jónsson
Fermingargjöfin í ár!

\ ■ ■

BráðskemmtUegt
íslenskt spil
sem slær í gegn
Mftaab
Grín, gabb
og spenna!
Frœðandi skemmtun!
Stórskemmtilegt spil sem reynir á
ímyndunarafl og útsjónarsemi þátttakenda.
Spennandi, gáskafullt, fróðlegt og
þroskandi spil fyrir hressa íslendinga
með tvö þúsund skrýtnum, skondnum og
sjaldgæfum orðum.
Spil sem allir kunna að meta: Klækjarefir,
gabbarar, gáfnaljós, stuðboltar, orðhákar,
snillingar og grínarar.
Gefðu skemmtilega
ferm ingargjöf!
VAKA-HELGAFELL
Síðumúla 6 - sími 6SS 300
BÉÉIIÍÍÍMÍÉÍÉnÉlRðÍWto
.