Morgunblaðið - 24.04.1994, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1994
yfir gömlu og virðulegu húsi þeirra
hjóna, enda þótt frúin sjálf þvertaki
fyrir að hafa franskan smekk. Hún
getur þó ekki neitað því að Frans-
menn áttu stóran þátt í því að gera
hana að dömu, því í heilan vetur
var hún í námi hjá Madame Lucky,
fyrrum sýningarstúlku hjá Dior,
sem kenndi stúlkum tiginna manna
siði og leiddi þær í sannleikann um
hátískuna. Þegar hún hafði numið
þau fræði í París kom hún heim og
stofnaði Tískuskóla Andreu sem hún
rak í ellefu ár.
Afhjúpun
Andrea segist alltaf hafa verið
fagurkeri. „Móðir mín var líka mik-
ill fagurkeri og kvenleg kona. Hún
var óþreytandi að innprenta mér
háttvísi og kurteisi og talaði um
hluti sem kannski allir vita en ræða
ekki upphátt, eins og til dæmis það,
að ekki væri nóg að vera í failegum
kjól ef undirfötin væru í ólagi. Döm-
ur ættu ekki að setja naglalakk á
lykkjuföll eða vera í bijóstahöldum
með siitnum hlýra. Þú gætir lent í
slysi, sagði hún, og þurft að fara
upp á sjúkrahús. Þar yrðir þú af-
hjúpuð og mundu, að allir hafa
tungu!
Eg var síðar með hóp hjúkrunar-
kvenna í skólanum hjá mér og sagði
að það væri kannski óþarfi af mér
að ræða um þrifnað við þær, en þá
sagði ein yfirhjúkrunarkonan fast-
mælt: Frú Andrea, þér getið aldrei
farið of ítarlega í þessa hluti.“
Áður en Andrea hélt til Parísar
dvaldi hún á þriðja ár í Boston í
Bandaríkjunum þar sem hún vann
á verkfræðiskrifstofu, en fékk síðan
um sér sem öðrum. Það er óþarfí
að taka fram að mannasiðir tíðkast
jafnt í heimahúsi sem á vinnustað,
á opinberum stöðum sem í nærveru
sálar. Þeir eru í vissum skilningu
ytra borð eða ef til vill brot af þeim
innra manni sem okkur þóknast að
sýna umheiminum hveiju sinni. Af
ýmsu má mæla siðfágun fólks og
umgengnisþroska. Af tali þess og
klæðaburði, látbragði og viðmóti,
raddblæ og rithætti svo eitthvað sé
nefnt.“
Andrea fékk þá hugdettu, eins
og hún segir, að stofna skóla og
kenna íslenskum konum háttvísi.
Frænka hennar Högna Sigurðar-
dóttir arkitekt í París, þær frænkur
eru reyndar bæði systra- og
bræðradætur, kannaði hvaða skólar
stæðu henni til boða_ og hóf Andrea
síðan nám í París. í skólanum var
hún í einn vetur ásamt stúlkum
hvaðanæva úr heiminum. „Við vor-
um bæði í hóp- og einkatímum.
Þetta voru stúlkur sem þurftu að
kunna að taka á móti gestum. Við
lærðum að umgangast fólk, hreyfa
okkur, ganga uppi á pöllum, klæða
okkur úr og í kápu, halda á regn-
hiíf og svo framvegis. Það er ekki
sama hvernig maður hreyfir sig, það
er til dæmis ekki meiningin að mað-
ur dingli höndunum í samkvæm-
iskjól."
Og frú Andrea stendur upp og
sýnir mér hvernig dömur eiga að
hreyfa sig og býður mér síðan inn
í borðstofu með þeim þokkafyllstu
hreyfingum sem ég hef nokkru sinni
séð.
„Mér fannst ekki vanþörf á því
að kenna mannasiði hér heima,“
hún mætti borða með þá? Maðurinn
sem gaf sig út fyrir að kunna helstu
siði og reglur, sagði að það ætti hún
vitanlega að gera. En að sjálfsögðu
borða dömur ekki með hanska.
Skólinn minn hafði kannski lítið
með tísku að gera, enda þótt ég
hafi eitt sinn staðið fyrir mikilli
tiskusýningu. Það var fremur hátt-
vísi sem ég var að kenna og kvenleg-
ar dygðir. Nemendur mínir voru
konur úr öllum stéttum þjóðfélags-
ins á aldrinum 15 til 70 ára og það
var alltaf mikil aðsókn að skólan-
um.“
- Samt hættir þú með skólann?
„Ég hafði eignast son og mér
fannst svo leiðinlegt að geta aldrei
háttað hann á kvöldin. Mér fannst
það synd að geta ekki átt með hon-
um meiri tíma, þetta er nú einka-
barnið okkar.“
Ósiðir
Eftir að Andrea hætti með skól-
ann hefur hún verið húsmóðir í
þessu stóra húsi. í húsinu er þó
reyndar enn skóli, því í kjallaranum
er eiginmaðurinn með Málaskóla
Halldórs. Sonurinn, sem nú er upp-
kominn, er úti í heimi sem stendur
og á örugglega ekki í vandræðum
með að umgangast fólk af háttvísi.
„Að sjálfsögðu kenndum við hon-
úm góða siði, ég og móðir mín, en
hún bjó iengi hjá okkur. Þegar hann
var ijögurra ára sendi ég hann þó
í ieikskóla svo hann gæti lært að
umgangast önnur börn. Ég man að
einn daginn kom hann heim úr leik-
skólanum og spurði mig hvað ég
væri gömul. Þegar ég spurði hann
hvers vegna hann vildi vita það,
Frú Andrea: Hvað skyldu margir vita að enginn má setjast fyrr en húsmóðirin hefur fengið sér sæti?
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur/myndir Sverrir Vilhelmsson
FÁGUÐ framkoma hefur ekki verið aðalsmerki ís-
lendinga þótt alltaf hafi verið til kurteisir menn á
íslandi sem hafa mannast á erlendri grundu og
fært með sér háttvísi heim. Fyrir öld hippa og aga-
leysis var ástandið alls ekki svo slæmt hér á landi,
menn þéruðust og tóku ofan fyrir dömum, en síðan
fór allt niður á við og er nú rætt um brussugang á
báða bóga þegar samskipti kynja eru höfð í huga.
WMUKEHB&BBBi En nú þegar íslendingar vilja
Meistarinn í manna-
siðum, frú Andrea
Oddsteinsdóttir,
segir að mæla megi
siðfágun fólks af tali
þess og klæðaburði,
látbragði og viðmóti,
raddblæ og rithætti
vera þjóð meðal þjóða sjá þeir
mikilvægi þess að kunna þá
mannasiði sem gilda meðal sið-
menntaðra þjóða og ef einhver
Islendingur er vel að sér í þeim
fræðum, er það frú Andrea
Oddsteinsdóttir. Hún stofnaði
skóla á sínum tíma til að kenna
íslenskum konum háttvísi og
telst af mörgum vera frum-
heijinn á því sviði hér á landi
og lærimeistari þeirra sem á
eftir komu.
að fer ekkert á milli mála að
menn eru að heimsækja
dömu þegar þeir stíga inn-
fyrir hjá frú Andreu. Jafnvel fram-
koma heimilishundsins er óað-
fmnanleg og segir Halldór, eigin-
maður Andreu, að frúin hafi að sjálf-
sögðu kennt tíkinni þessa hæversku
framkomu. Franskur andblær er
starf hjá Útvegsbankanum þegar
hún kom heim. „Það var nú ekki
auðvelt að fá vinnu hjá bankanum
á þessum tíma og ekkert óalgengt
að menn fengju það í gegnum klíku.
En ég pantaði mér tíma hjá skrif-
stofustjóranum Henrik Thorarensen
og mætti síðan á fund
hans. Hann sagði að
það væri enga vinnu
að fá hjá þeim, en
spjallaði aðeins við mig
og spurði mig hvað ég
hefði verið að gera til
þessa. Síðan kvödd-
umst við og ég bjóst
ekki við að heyra frá
honum meir. En viku seinna, á laug-
ardegi, er bankað upp á hjá mér
og úti fyrir stendur Henrik Thorar-
ensen. Hann sagði: Ég átti leið hér
um og vildi segja yður að þér getið
mætt á mánudaginn.
Þetta var nú bara ofurlítil grobb-
saga,“ bætir hún svo við.
SiAfágun
Andrea vill nú ekkert fuilyrða um
að framkoman hafi ráðið úrslitum
í þetta sinn, en það er ekki úr vegi
að spyrja hana hvað séu að hennar
mati mannasiðir?
„Mannasiðir ná til flestra ef ekki
allra mannlegra samskipta," segir
Andrea. „Það sama gildir um þá og
siðfræðina sem þeir eru að nokkru
leyti runnir frá. Hvoru tveggja
fylgja skyldur, jafnt gagnvart sjálf-
Fólk er sí-
borðandi, úti á
götu og hvar
sem er
segir hún. „Ég stofnaði skólann
árið 1962 og var með hann fyrstu
átta árin á Skólavörðustígnum í
mjög skemmtilegu húsnæði sem
Högna frænka mín innréttaði. Síð-
ustu Ijögur árin var ég svo með
hann hér í húsinu. Skólinn byijaði
síðdegis hvern dag og
var langt fram á kvöld.
Hvert námskeið stóð í
sex vikur og ég var
bæði með einstaklinga
og hópa frá fyrirtækj-
um. Til dæmis fékk dr.
Broddi Jóhannsson þá-
verandi rektor Kenn-
araskólans, mig til að
halda fyrirlestra yfir kennaranem-
um um mannasiði. Þetta var stór
hópur og ég kveið þessu voðalega
því ég er nú frekar til baka að eðlis-
fari. Þarna voru sætir strákar sem
reyndu auðvitað að setja mig út af
laginu. Af hveiju má_ ekki sleikja
hnífinn? hrópuðu þeir. Ég skýrði það
fyrir þeim að það væru ástæður
fyrir öllum reglum. Mörgum er illa
við reglur, en á þeim byggist nú
einu sinni lífið. Það veitir öryggi að
vita hvernig manni ber að haga sér.
Mér dettur nú í hug í þessu sam-
bandi galaballið sem var í Perlunni
um síðustu áramót. Stuttu áður var
þáttur á einhverri útvarpsrásinni
þar sem maður sat fyrir svörum
varðandi mannasiði. Stúlka hringdi
inn, sagðist ætla að vera með háa
hanska á umræddu balli og hvort
sagði hann að fóstrurnar vildu vita
það. Og hveiju svaraðir þú, spurði
ég. Ég sagði að þú værir sjötu ,
sagði hann í einlægni."
Og Andrea hlær innilega þegar
hún riQar þetta upp. „Frændi hans
hafði nefnilega orðið sjötugur
skömmu áður og honum fannst eðli-
legt að fullorðnir væru allir á þeim
aldri. En vitanlega talaði fólk um
mig og skólann á þessum árum.“
I skóla Andreu lærðu konur að
umgangast fólk á fágaðan máta,
lærðu borðsiði, veislusiði, kynning-
ar, lærðu að hreyfa sig rétt, snyrta
sig, greiða og allt sem snerti klæða-
burð. í einkatímum tók frúin þær
svo fyrir og las heldur betur yfir
þeim, einkum ef þær höfðu gleymt
að lauga hendumar eftir að þær
komu af snyrtingu.
- Það er nú liðin tíð að þær
gleymi því, er það ekki? segi ég.
Hún horfir í aðra átt og getur
vart leynt vanþóknun sinni. Tíkin
Táta opnar dyrnar út á svalir, hverf-
ur út og lokar hljóðlega á eftir sér.
„Jú, það tíðkast því miður enn-
þá,“ segir hún. „Ég tek eftir því
þegar ég fer á snyrtingu í leikhús-
inu.
Mörgu er enn ábótavant í þrifn-
aði. Ég sé oft illa hirtar tennur,
kannski af því að fólk hefur ekki
efni á að fara til tannlæknis, og
alltof margir eru í óburstuðum
skóm. Auk þess eru ósköp að sjá
sumt kvenfólk ganga á háhæluðum