Morgunblaðið - 24.04.1994, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1994
Minning
Bergmundur
Stígsson frá Homi
Fæddur 1. nóvember 1915
Dáinn 14. apríl 1994
Bergmundur Stígsson frá Horni
- byggingameistari á Akranesi -
lést hinn 14. apríl sl. Útför hans
verður gerð frá Akraneskirkju á
morgun. Bergmundur var fæddur
að Homi í Sléttuhreppi 1. nóvem-
ber 1915. Foreldrar hans voru
hjónin Stígur Haraldsson frá Homi
og Jóna E. Jóhannesdóttir frá
Höfðaströnd í Grunnavíkurhreppi
en fædd að Dynjanda í sömu sveit.
Bergmundur ólst upp í stórum og
glaðværum systkinahópi og átti
góðar endurminningar um æsku
sína. Böm þeirra hjóna á Horni
vom tíu. Fimm drengir og fimm
stúlkur. Af þeim komust 9 til full-
orðins ára. Mikill hagleikur, góð
greind og einstök góðvild ein-
kenndi þennan stóra systkinahóp.
Umhverfið á Homi var stórbrot-
ið og margir möguleikar til verð-
mætaöflunar úr skauti náttúmnn-
ar en það var ekki heiglum hent.
Það þúrfti bæði kjark og útsjónar-
semi að beijast við óblíð náttúm-
öflin, hvort sem var á sjó eða landi.
Ströndin hafnlaus en stutt á gjöful
fiskimið. Enn utar vom fengsæl
hákarlamið sem vom mjög eftir-
sótt fyrr á áram. Hombjargið var
fullt af fugli og eggjum á vorin.
Þangað var þó ekki auðvelt að
sækja björgina og reyndist mörg-
um torsótt. Bömin á Homi lærðu
fljótt sögumar af því þegar þessi
eða hinn hrapaði í bjarginu. Það
vom víti til vamaðar. Það er því
ekki að undra þótt æskustöðvamar
yrðu Bergmundi eftirminnilegar
og hugurinn leitaði oft þangað.
Langafí Bergmundar í föðurætt
- Stígur Stígsson - flutti að Homi
1854. Hann var fæddur að Sútara-
búðum í Grannavík 1832. Hann
gerðist umsvifamikill útvegsbóndi
og bátasmiður á Homi. Hann varð
víðkunnur af hagleik sínum og
dugnaði. Þórleifur Bjamason rit-
höfundur segir ítarlega frá honum
í Homstrendingabók. Honum
bregður einnig fyrir í skáldsögum
Þórleifs. Stígur Stígsson þótti ein-
stakur hagleiksmaður og fór orð-
stír hans víða. Hann smíðaði tugi
skipa og lagfærði önnur, sem þóttu
fara illa í sjó. Hann var jafnvígur
á tré og jám. Gerði marga smá-
hluti sem til vom á bæjum þar
vestra. Væri spurt hver hefði smíð-
að þetta var svarið hið sama: „Hver
heldur þú að smíðað hafi svona
nema Stígur á Horni“. Þórleifur
segir ennfremur: „Var Stígur jafn-
an fús á að hjálpa þeim, sem til
hans leituðu og vildi hveijum sem
best reynast." Þá segir: „Hvers-
dagslega var Stígur jafnan ljúfur
í viðmóti en þó ekki orðmargur.
Hann hafði glöggt auga fyrir öllu
broslegu í tiltækjum og tali manna
og glotti þá á laun.“ Mér fínnst
lýsing þessi alveg eins geta átt við
Bergmund og að margir bestu eig-
inleikar Stígs á Horni hafi komið
fram hjá honum.
Bergmundur fór í Héraðsskól-
ann á Núpi haustið 1937 og dvaldi
þar við nám í tvo vetur. Síðan var
hann við nám í bændaskólanum á
Hvanneyri veturna 1941-1943.
Hann var ágætur námsmaður og
lauk námi í skólum þessum með
miklum sóma. Hann minntist oft
á kennara sína á Hvanneyri og
skólabræður sína þar sem hann
mat mikils. Hann sótti nemenda-
mót sem haldið var á Hvanneyri á
sl. vori í tilefni 50 ára útskriftar,
vom það miklir dýrðardagar í lífi
hans, enda trygglyndur og vinfast-
ur. Hans Jörgensen frá Akranesi
var kennari á Hvanneyri þessa tvo
vetur. Hann kenndi m.a. handa-
vinnu en smíðanámi hafði hann
lokið á undan Kennaraskólanum.
Hann flytur síðan á Akranes og
1944 gerðist Bergmundur nemandi
hjá honum í trésmíði og lýkur
sveinsprófi og námi í Iðnskóla
Akraness 1948. Var þetta eini
nemandi Hans í trésmíði og var
hann jafnan mjög stoltur af hon-
um.
Þetta vom tildrög þess að Berg-
mundur settist að á Akranesi og
átti þar heimili til dauðadags eða
í 50 ár. Eftir það varð trésmíði og
byggingarstarfsemi atvinna hans.
Hann þótti strax afburða góður
smiður - vandvirkur og samvisku-
samur - svo orð fór af. Eftir tilskil-
inn tíma varð Bergmundur bygg-
ingameistari og sá um byggingu
íjölda íbúðarhúsa og margra stór-
bygginga í áratugi m.a. starfs-
mannabústað sjúkrahússins og
safnaðarheimilið Vinaminni. Þótti
hveiju því verki vel borgið sem
Bergmundur tók að sér.
Bergmundur kvæntist 1. janúar
1948 Jónu Björgu Guðmundsdótt-
ur hjúkmnarkonu, bónda í Múla
við Suðurlandsbraut í Reykjavík
Jónssonar og konu hans Guðríðar
R. Jónsdóttur. Jóna er öndvegis-
kona sem starfaði í áratugi á veg-
um bæjarins sem hjúkrunarkona.
Fyrst hjá Sjúkrasamlagi Akraness
og síðar í bamaskólanum. Börn
þeirra em tvö: Bergþóra kennari
búsett á ísafirði gift Guðmundi
Ágústssyni húsasmíðameistara og
Þórir læknir á Akranesi kvæntur
Guðríði Guðmundsdóttur hjúkran-
arfræðingi. Barnabörnin era fjög-
ur.
Um skeið starfaði Bergmundur
nokkuð að félagsmálum iðnaðar-
manna. Hann var lengi dómkvadd-
ur af bæjarfógetanum á Akranesi
ásamt öðrum manni til að gera
matsgerðir ef ágreiningur reis um
tilteknar framkvæmdir eða
skemmdir sem urðu á eignum sem
meta þurfti til verðs. Allir treystu
Bergmundi til að finna sanngjarna
niðurstöðu og undu ágreinings-
menn furðu vel úrskurði hans.
Hann hefur lengi starfað í Gideon-
félaginu og þótti vænt um starf-
semi þess, enda einlægur trúmað-
ur. Hinsvegar var Bergmundur
ákaflega hlédrægur og forðaðist
að vera í sviðsljósinu og lét eins
lítið fara fyrir sér og nokkur mað-
ur gat gert.
Bergmundur varð fljótlega eftir-
sóttur sem byggingameistari.
Hann þótti vandvirkur, úrræða-
góður og duglegur við að koma
byggingunum áfram. Hann valdi
sér úrvalslið. Slæpingshátt og þó
einkum ónytjumælgi við störf þoldi
hann illa og urðu slíkir starfsmenn
ekki mosavaxnir í liði hans. Bygg-
ingarkostnaðurinn reyndist oft
lægri en áætlað var. Hann hugsaði
um hveija framkvæmd sem hann
ætti hana sjálfur og sýndi alla þá
hagsýni sem unnt var. Hann átti
það til að fylgjast með húsum þeim
sem hann byggði og líta eftir því
hvort einhveijir gallar eins og
spmngur eða sig kæmu í ljós. Sam-
viskusemin var einstök og aldrei
fannst honum nógu vel vandað til
undirbúnings og nákvæmni við
framvæmdina. Þá kunni hann því
betur að húsum hans væri sómi
sýndur í viðhaldi, þótt ekki nefndi
hann það við nokkum mann. Slík
var háttvísi hans. Sá sem einu sinni
fékk Bergmund til að byggja hús
leitaði til hans öðra sinni þyrfti
hann á því að halda. Og ekki að-
eins það heldur og börnin hans og
aðrir vandamenn. Verkin lofuðu
meistara sinn.
Allt þetta þekkti ég af eigin
raun. Þegar ég kom til Akraness
fyrir 40 ámm leitaði ég fljótlega
eftir byggingameistara, ásamt vini
mínum sem flutti hingað um svipað
leyti og þurfti einnig á húsnæði
að halda. Bergmundur lét tilleiðast
eftir all langa umhugsun enda var
hann hlaðinn verkum langt fram
í tímann sem ljúka varð fyrst.
Húsið steypti hann upp sumarið
1955 og var það fokhelt þegar kom
fram á haustið. Þetta var erfitt
verk því fram eftir öllu sumri kom
varla þurr dagur og varð hið vaska
lið hans að vera í sjóstökkum flesta
daga. Þá svall honum móður í
bijósti. En allt fór vel. Þá sá ég
strax hvílíkur snillingur Berg-
mundur var. Síðan hef ég metið
hann og virt umfram flesta aðra
sem ég hef kynnst á lífsleiðinni
og átt_ vináttu hans og hjálpsemi
vísa. Á næsta ári réði ég Berg-
mund til að byggja starfsmannabú-
stað Sjúkrahúss Akraness sem er
mikil bygging upp á þijár hæðir.
Það verk var unnið bæði fljótt og
vel eins og allt annað sem Berg-
mundur tók sér fyrir hendur.
Bergmundur var góður félagi
og virtur af öllum. Ekki mátti hann
vamm sitt vita í neinu. Að eðlis-
fari var hann fámáll en sá þó flest-
um betur það broslega í fari manna
og glotti þá út undan sér. Stundum
gat hann sett fram stutta þraut-
hugsaða setningu, sem lauk um-
ræðunni. Hann tók undir með sr.
Hallgrími sem sagði: „Oft má á
máli þekkja, manninn hver helst
hann er.“ Bergmundur þurfti ekki
lengi að hlusta á ókunnugan mann
svo hann vissi ekki nákvæmlega
hvað í honum bjó. Þetta reyndist
honum vel.
Væra oflátungar að belgja sig
út í návist hans eða einhveijir með
vanhugsaðar aðfinnslur eða merki-
legheit hlustaði Bergmundur stein-
þegjandi stundarkorn en setti síðan
fram stutta þrauthugsaða setn-
ingu. Um leið datt botninn úr öllu
bullinu og hrokinn hvarf. Hann
hafði andúð á skmmi og hverskon-
ar yfirborðsmennsku og spjátrung-
ar áttu ekkert erinci til hans. Hann
var áhugamaður um framfarir
þjóðarinnar til betra og fegurra
lífs. Bruðl og sýndarmennska var
honum þyrnir í augum. Hann dáð-
ist að ungum mönnum sem áttu
sér djörf og vel undirbúin framtíð-
aráform og taldi ekki eftir sér að
leggja þeim lið.
Mikill mannkostamaður hefur
kvatt eftir farsælt ævistarf. Vinir
og nágrannar þakka Bergmundi
góðvildina og ljúfmannleg sam-
skipti. Þeir kveðja hann með virð-
ingu og söknuði og munu jafnan
minnast hans er þeir heyra góðs
manns getið. Við hjónin sendum
fjölskyldunni allri samúðarkveðjur
og þökkum dýrmæta vináttu í ára-
tugi.
Daníel Ágústínusson.
Fallinn er í valinn Bergmundur
Stígsson trésmíðameistari á Akra-
nesi, einn virtasti og duglegasti
iðnaðarmaður bæjarins. 011 verk
sem hann tók að sér vann hann á
þann veg að ekki varð á betra
kosið.
Bergmundur Stígsson var fædd-
ur og alinn upp að Horni í Hornvík
í Sléttuhreppi. Hann var sonur
hjónanna Stígs Bærings Vagns
Haraldssonar og Jónu Jóhannes-
dóttur sem þar bjuggu. Þeim varð
tíu bama auðið og var Bergmund-
ur næstelstur. Á ýmsu hefur geng-
ið í svo stórum bamahópi. Fjömgt
hefur þar verið og skemmtilegt.
Bergmundur minntist bernsku
sinnar með gleði. Mjög ung þurftu
börnin að taka til hendi því að
marga munna þurfti að metta en
mér er tjáð að aldrei hafi verið
matarþurrð þar á bæ. Oft hefur
þar þurft áræði, kjark og harð-
fylgni við að afla lífsviðurværis því
að veðráttan á Hornströndum hef-
ur jafnan verið óblíð á stundum.
En stutt var á fiskimiðin og fugla-
og eggjataka á vorin gaf björg í bú.
Þegar Bergmundur var orðinn
fulltíða maður hélt hann til náms
við Bændaskólann á Hvanneyri og
brautskráðist þaðan sem búfræð-
ingur 1943. Árið eftir var hann
þar í vinnumennsku en fluttist svo
til Akraness 1945 og hefur átt þar
heima síðan.
Fljótlega eftir komuna til Akra-
ness hóf hann nám í húsasmíði hjá
Hans Jörgenssyni byggingameist-
ara og kennara og síðar skóla-
stjóra. Eftir að hann hafði lokið
námi fór hann brátt að vinna sjálf-
stætt. Hann var byggingameistari
að ijölda húsa sem hér vom reist.
Það var sérstakt lán að fá Berg-
Guðmunda Þ. Þórar-
insdóttir — Minning
Fædd 23.9 1929
Dáin 17. 4 1994
Móðursystir mín, Guðmunda Þór-
arinsdóttir, varð bráðkvödd að
morgni 17. apríl sl., aðeins 64 ára
að aldri. Þó að hún hafi átt við
nokkra vanheilsu að stríða á síðari
hluta ævinnar kom andlátsfregn
hennar engu að síður á óvart.
Reyndar hafði hún sjálf nefnt marg-
sinnis að enginn réði sínum nætur-
stað, að fólk færi þegar kallið kæmi,
og að þessu leyti virtist hún undir
þetta búin þó að aðrir væm það
ekki. Hún hafði óskað þess að fá
að deyja í svefni þegar þar að kæmi.
Segja má að það hafi næstum því
gengið eftir því að hún var varla
komin á kreik á sólbjörtum sunnu-
dagsmorgni þegar hún hneig niður
örend. Þannig lauk hennar lífs-
göngu. Engin þjáning, engin kvöl;
alveg eins og hún vildi hafa það -
en við hefðum samt viljað fá að
hafa hana miklu lengur hjá okkur.
Við fráfall Daddýjar, eins og hún
var alltaf kölluð, leita margar minn-
ingar á hugann en aðeins er hægt
að impra á fáeinum brotum hér.
Við sem þekktum hana munum
hana líka hvert á sinn hátt. Persónu
hennar er ekki auðvelt að lýsa með
orðum. Fólk þurfti að þekkja hana
vel til þess að átta sig á henni,
hugsunum hennar og tilsvömm.
Hún var fljótari en flestir að mynda
sér skoðanir á mönnum og málefn-
um og lýsa þeim í fáum orðum -
og þar með var málið útrætt. Sum-
um fannst hún taka stundum djúpt
í árinni og eiga það jafnvel til að
vera fordómagjörn - en við hin sem
þekktum hana betur vissum að hún
var þá e.t.v. að skemmta bæði sjálfri
sér og öðmm. Hún var slíkrar gerð-
ar að hún lét allt flakka. Maður
lærði því fljótt að taka hana mátu-
lega alvarlega.
Daddý var dóttir hjónanna Guð-
rúnar Georgsdóttur og Þórarins
Vilhjálmssonar en þau eru nú bæði
látin. Hún fæddist á Hellissandi en
ólst upp í Reykjavík og átti þar
heima alla tíð. Hún var elst sjö
systkina og eru fjögur þeirra enn á
lífi. Daddý hélt lengi heimili! með
föður sínum í Hlíðargerði 16 en
eftir að hann gerðist vistmaður á
Hrafnistu árið 1974 fluttist hún að
Meistaravöllum 29 og átti þar
heima, svo að segja, til æviloka.
Daddý giftist aldrei en eignaðist
tvo syni, Jón, trésmið, f. 1948,
kvæntan Rósu Þorsteinsdóttur og
eiga þau ijögur böm, og Hilmar,
einnig trésmið, f. 1961, kvæntan
Elínborgu S. Jónsdóttur og eiga þau
tvö börn. Þeir em báðir Þórarins-
synir. Daddý var afar stolt af son-
unum og Ijölskyldum þeirra og
mátti líka vera það því að þetta er
mikið prýðisfólk.
Þær systur, móðir mín og Daddý,
vora báðar einstæðar og höfðu því
oft félagsskap hvor af annarri eftir
að fjölskylda mín fluttist til Reykja-
víkur. Eg mun ætíð minnist þess
þegar þær leigðu sumarbústað sam-
an í Munaðarnesi nokkur sumur í
röð og gerðu mig að sérlegum bíl-
stjóra sínum þangað. Hvað þær
hlökkuðu alltaf mikið til fararinnar!
Við Hilmar, sonur Daddýjar, höfð-
um stundum á orði að þær hefðu
verið búnar að pakka öllu niður í
töskur hálfum mánuði fyrir brott-
för. Og þó að hvomg þeirra væri í
vinnu sökum heilsuleysis töluðu þær
alltaf um að þær væm að fara í
„frí“. Þær áttu auðvitað við að það
væri gott að losna úr viðjum vanans
og tilbreytingarleysisins í Reykjavík
og njóta frelsisins í „sveitinni".
Það var gaman að umgangast
systurnar á meðan þær biðu eftir
því að komast í sumarbústaðinn.
Tilhlökkunin var slík að maður gat
ekki annað en hrifíst með. Konan
mín og bömin fóm svo með í þess-
ar ferðir og við gistum yfirleitt hjá
þeim í tvær nætur. Ýmislegt var
gert til dundurs: Ekið um í nágrenn-
inu, farið í stuttar gönguferðir, spil-
að á kvöldin, hlegið og gantast -
og margt fleira sem fylgir sumarbú-
staðarlífi. Maður gladdist alltaf í
hjarta sínu yfír því hvað þessi dvöl
hressti systurnar mikið. Og núna
þegar önnur þeirra er fallin frá
verða þessar minningar enn kærari
en áður.
Vart er hægt að segja um
Daddýju að hún hafi notið sín til
fullnustu hin síðustu ár vegna van-
heilsu sinnar. Við sem þekktum
hana vel skynjuðum betur en aðrir
hvernig henni leið. Hún gat virst
hijúf á yfirborðinu en undir niðri
bærðist viðkvæmt og hlýtt hjarta.
Dagarnir voru oft langir því að hún
bjó ein og hafði ekki jafn mikið
fyrir stafni og þeir sem höfðu heilsu
til að starfa á meðal fólks. En það
komu, sem betur fór, góðir dagar
á milli og þegar eitthvað sérstakt
stóð til og heilsan var sæmileg
blómstraði Daddý og var manna
kátust. Hún átti auðvelt með að
hrffa aðra með sér á siíkum stund-
um.
En nú er þessi góða frænka mín
fallin í valinn. Við fáum ekki lengur
að heyra smitandi hláturinn hennar
og hin mörgu sérkennilegu og
skemmtilegu tilsvör - eða að njóta
dvalar í sumarbústað með henni.
Eftir lifa einungis bjartar minning-
ar. Við þökkum góðum Guði fyrir
allt það sem hún var okkur, fyrir
allar góðu stundirnar sem við áttum
með henni. Sonum hennar og fjöl-
skyldum þeirra votta ég dýpstu
samúð mína.
Eðvarð Ingólfsson.