Morgunblaðið - 24.04.1994, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1994
Minning
Baldur Jónsson
fv, yfirlæknir
Fæddur 8. júlí 1923
Dáinn 18. april 1994
Á morgun verður til moldar bor-
inn vinur minn og samstarfsmaður
til margra ára, Baldur Jónsson,
fyrrverandi yfírlæknir við bama-
deild FSA.
Það er erfitt að ímynda sér síð-
degin á Akureyri án Baldurs, sem
iéttur og kvikur í hreyfíngum fór
sína daglega gönguför, brosandi og
heilsandi á báða bóga vinum og
kunningjum.
Baldur hugðist láta af störfum
fyrir aldurs sakir um sl. áramót.
Hann átti um tíma erfítt með að
sætta sig við að þurfa að láta af
lækningum, jafnfrískur og honum
fannst hann vera. Hann náði þó á
endanum góðum sáttum við þessa
staðreynd og oft bar á góma okkar
i milli hvemig hann hygðist veija
tíma sínum þegar erli hversdagsins
lyki. Svo mörg vora áhugamál hans,
að ekki var annað sýnna en sólar-
hringinn þyrfti að lengja um svo
sem þriðjung til þess að hann gæti
sinnt öllu því sem hugur hans stóð
til. Það var síðan fjórum dögum
áður en áramót gengu í garð að
Baldur kom til mín og tjáði mér
að hann væri með sjúkdóm sem
þyrfti nánari rannsóknar við en
væri sennilega ólæknandi. Þrátt
fyrir dökkt útlit einkenndi æðra-
leysi orð hans og athafnir. Hann
lauk sínum starfsferli svo sem áætl-
að var og gekkst síðan undir þær
rannsóknir sem nauðsynlegar
þóttu. Dómur læknisfræðinnar var
upp kveðinn. Granur hans reyndist
réttur. Stríðið var hafíð. Það varð
stutt stríð háð af reisn og karl-
mennsku og hann féll með sæmd.
Baldur Jónsson var Akureyringur
í húð og hár. Hann ’var fjórða bam,
af átta, hjónanna Jóns Kristjáns-
sonar af Arndísarstaðaætt úr
Bárðardal, síðar verslunarmanns á
Akureyri og Laufeyjar Jónsdóttur
frá Melrakkasléttu.
Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri 1944
og lokaprófí frá Læknadeild Há-
skóla íslands 1952. Að lokinni til-
skilinni námsdvöl á Landspítala var
hann aðstoðarlæknir héraðslæknis
í Keflavík um fjögurra mánaða
skeið, en að fengnu almennu lækn-
ingaleyfí fluttist Baldur til Þórs-
hafnar á Langanesi þar sem hann
starfaði til haustsins 1957. Á Þórs-
höfn batt Baldur vináttu við marga
sem entist ævilangt. Haustið 1957
hélt Baldur til Svíþjóðar til náms í
bamalækningum. Hann leitaði víða
fanga í námi sínu, en dvaldi þó
lengst við bamadeild á sjúkrahúsinu
í Vástervik. 1961 hlaut Baldur við-
urkenningu á íslandi sem sérfræð-
ingur í bamalækningum og flutti
þá þegar heim til Akureyrar. Þar
og hvergi annars staðar skyldi
Blómastofa
Fridfinns
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opiðöllkvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
m
starfsvettvangur hans vera. Baldur
mun hafa verið sjötti íslenski lækn-
irinn sem hlaut barnalæknisviður-
kenningu og sá fyrsti með þá
menntun sem settist að utan höfuð-
borgarsvæðisins. Við heimkomuna
gerðist Baldur deildarlæknir við lyf-
lækningadeild FSA og fékk til um-
ráða sjö rúm fyrir veik börn. Tólf
áram síðar vora rúmin orðin tíu. í
janúar 1974 var barnadeild stofnuð
með formlegum hætti við sjúkra-
húsið og Baldur ráðinn yfirlæknir
hennar. Samtímis sinnti Baldur
heimilislækningum í rúmlega tvo
áratugi og var um tíma læknir Vist-
heimilisins Sólborgar.
Baldur var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Sigríður Axelsdóttir.
Þau slitu samvistir og Sigríður lést
1990. Baldur og Sigríður eignuðust
sex böm. Elst er Málfríður, mat-
vælafræðingur í Reykjavík. Síðan
koma Jón, smiður í Reykjavík,
Laufey röntgentæknir á Akureyri,
Axel verkamaður í Reykjavík, Ingi-
björg bankamær í Njarðvíkum og
Baldur yngri, sem býr nú í Reykja-
vík.
Síðari kona Baldurs er Ólöf Am-
grímsdóttir, og lifír hún mann sinn.
Olöf og Baldur eignuðust soninn
Amgrím, sen nemur ensku við
Háskóla íslands.
Áður en Baldur kvæntist Sigríði
eignaðist hann soninn Örn, sem
lengi var búsettur hér á Akureyri,
en nú fluttur til Reykjavíkur.
Baldur Jónsson naut þannig mik-
ils barnaláns, sem hann kunni vel
að meta. Hann átti orðið 16 afa-
börn og sex langafaböm þegar
hann lést.
Baldur var um margt sérstæður
maður. Hann var fljóthuga mjög.
Hugsaði hratt, talaði hratt, las
hratt, gekk hratt og skrifaði hratt.
Hann átti auðvelt með að sökkva
sér ofan í viðfangsefnin, gleymdi
þá gjaman stund og stað og hugs-
aði upphátt. Á slíkum stundum
hrukku oftlega upp úr Baldri setn-
ingar, sem í hita augnabliksins virt-
ust í fullkomlega úr samhengi við
það sem var að gerast, en urðu
sumar fleygar síðar.
En Baldur var líka „humanisti"
í þess orðs bestu merkingu, sem
unni fræðum, sumpart fræðanna
vegna. Hann var mikill smekkmað-
ur á íslenskt mál og var latínugráni
af gamla skólanum, sem enn kunni
sína latnesku málfræði. Ósjaldan
gaf latínukunnátta okkar yngri
læknanna honum tækifæri til að
henda að okkur góðlátlegt grín.
Sagði hann þá gjarnan, að hið eina
sem við kynnum í latínu væri að
setja punkt á heppilegan stað í
skammstöfun svo við yrðum okkur
ekki til skammar í beygingarfræð-
inni. Baldur unni náttúranni og var
áhugasamur fuglaskoðari. Þær era
ófáar ferðimar, sem hann átti með
Eyjafjarðará á vorin þegar mófugl-
ar voru teknir til við hreiðurgerð
og á hveiju ári sást hann af og til
sitja tímunum saman grafkyrr á
sama steini að telja fugla, hvernig
sem viðraði. Hann var snjall ljós-
myndari á yngri áram, átti góðar
myndavélar og tók mikið af fugla-
og náttúralífsmyndum. Baldur fór
til laxveiða á hveiju sumri, enda
þótt veiðimennska væri honum ekki
í bijóst borin. Sögur hans úr veiði-
ferðum fjölluðu enda oftar en hitt
um hversu marga fugla hann hefði
séð, eða hvernig gróðurfar hefði
breyst. Hitt skipti hann minna máli
hvort fískur kom á öngulinn eða
ekki. Baldur var og bókelskur mað-
ur og átti gott safn bóka. Aðeins
einum manni öðram hef ég kynnst
sem var jafn hraðlæs og Baldur og
um leið minnugur á aðalatriði les-
efnisins. Skipti þar engu hvort um
var að ræða fag- eða fagurbók-
menntir. Það var með eindæmum
hvað maðurinn komst yfir að lesa.
Framar öðra var Baldur þó góður
læknir. Haijn var fljótur að átta sig
á aðalatriðum hveiju sinni, greindi
sjúkdóma yfírleitt fyrst af einkenn-
um þeirra og með skoðun, og rann-
sóknaráætlanir hans vora mark-
vissar.
Baldur lét félagsmál ekki mikið
til sín taka af fyrra bragði. Ekki
fór hjá því að honum yrði trúað
fyrir veigamiklum störfum. Hann
gengdi formennsku í stjóm Heilsu-
vemdarstöðvar Akureyrar um ára-
bil og byggði þá m.a. upp ungbarna-
vemdina, sem flestir telja sjálfgefna
í dag. Hann var formaður læknar-
áðs FSA um fjögurra ára skeið og
sat í ýmsum nefndum á vegum
læknaráðs.
Kynni okkar Baldurs era orðin
löng. Þau hófust eiginlega þegar í
bemsku minni. Nokkur kunnings-
skapur og samgangur var á milli
foreldra hans og móðurfólks míns.
Leiðir skildu um tíma, en sl. tuttugu
ár höfum við aftur átt samleið við
barnadeild FSA. Sú leið hefur
stundum verið hál, stundum grýtt,
brött og erfíð, en oftar bein og greið
og ætíð notalega hlý. Á þessari leið
komu mannkostir Baldurs vel í ljós
og hæfileiki hans að vinna með
öðram. Stjórntæki hans vora nán-
ast ætíð bros og ljúfmennska.
Trú Baldurs á framtíð barna-
deildar við FSA var byggð á bjarg-
fastri vissu um nauðsyn hennar.
Þessi deild var Baldri hjartans mál
og hann vildi veg hennar sem mest-
an. Svo lengi sem ég man hefur
hann barist fyrir bættum húsakosti
deildarinnar, en of lengi fyrir dauf-
um eyrum. Oft var hann leiður þeg-
ar bið varð á undirtektum og hafði
þá jafnan á orði að þessi deild
mætti sín lítils hefðu ekki komið
til konur í Kvenfélaginu Hlíf. Starf
þeirra við uppbyggingu tækjabún-
aðar á deildinni er ómetanlegt og
það starf þeirra kunni yfirlæknirinn
vel að meta.
Þegar nú loksins hillir undir var-
anlegar úrbætur í húsnæði bama-
deildarinnar veit ég að hann gladd-
ist innilega að sjá loks afrakstur
erfíðis síns, þótt enn væri hann
ekki nema á teikniborðinu.
Þegar ég lít yfír farinn veg er
mér þó efst í huga einlæg, djúp og
drengileg vinátta Baldurs, sem við
hjón þökkum af alhug. Eiginkonu
Baldurs og fjölskyldu hans allri
vottum við samúð okkar í sorg
þeirra. Héðan er genginn góður
drengur.
Magnús Stefánsson
og Sigriður Jónsdóttir.
Baldur Jónsson fæddist á Akur-
eyri 8. júní 1923, var fjórði í röð-
inni af átta systkinum, sonur hjón-
anna Jóns Kristjánssonar verslun-
armanns og Laufeyjar Jónsdóttur
frá Grasgeira á Sléttu. Hann varð
stúdent 1944 og lauk kandidats-
prófí í læknisfræði 1952. Viður-
kenndur sérfræðingur í barnalækn-
ingum varð hann 1960. Hann var
námskandidat á Landspítalanum
1952-1953, héraðslæknir á Þórs-
höfn 1953-1957 og við sérfræðin-
ám í Svíþjóð 1957-1961, lengstum
í Vástervik. Sérfræðingur var hann
við Fjórðungssjúkrahúsið á Akur-
eyri 1961-1973 og yfirlæknir við
barnadeildina þar 1974 til ársloka
1993, þegar hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir. Jafnframt var
hann starfandi heimilislæknir að
hluta til 1961-1985.
Baldur giftist Sigríði Axelsdóttur
hjúkrunarfræðingi 1949. Þau
skildu. Böm þeirra era sex, Málfríð-
ur, Jón, Laufey, Axel, Ingibjörg og
Baldur. Árið 1973 giftist hann Ól-
öfu Amgrímsdóttur og eignuðust
þau einn son, Arngrím, háskóla-
nema í ensku. Fyrir hjónaband átti
Baldur einn son, Öm, deildarstjóra
á Keflavíkurflugvelli. Móðir hans
er Sigurbjörg Stefánsdóttir.
Baldur hafði veg og vanda af
stofnun barnadeildar við Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri, var frum-
kvöðull hennar og hvatamaður.
Hann var orðinn vel að sér í sinni
sérgrein þegar hann kom að sjúkra-
húsinu hér og fylgdist frá upphafi
starfsferils síns grannt með þróun
og framvindu hennar með faglestri
bóka og tímarita og með námsferð-
um utanlands eins og honum þótti
nauðsyn til. Baldur var góður náms-
maður, ,var, n?eniur,og óypnjij puijn-
ugur á það sem hann las, hafði
skarpan skilning á læknisfræðileg-
um vandamálum og var glöggur í
sjúkdómsgreiningum sínum. Hann
var verklundaður maður, léttur til
starfa og samviskusamur. Það var
Baldri mjög til baga, að deildinni
var jafnan þröngt skorinn stakkur
í húsnæði og þó að húsrými hennar
stækkaði og tvöfaldaðist árið 1976
hrökk það skammt til. En skömmu
áður en Baldur hætti störfum barst
sjúkrahúsinu tilkynning frá stjórn-
völdum um að deildin yrði stækkuð
veralega með nýbyggingu á næstu
áram. Baldur mátti reyna það að
„fáir njóta eldanna, sem fyrstir
kveikja þá“.
Deildin efldist þó smám saman
að starfskröftum. Árið 1973 bættist
aðstoðarlæknir í starfslið deildar-
innar og 1975 réðst þangað sér-
fræðingur í barnalækningum í
hlutastarf og enn kom þangað ann-
ar sérfræðingur í sömu grein í
hlutastarf. Þannig óx deildin í starf-
semi jafnt og þétt undir stjóm Bald-
urs og styrktist.
Enda þótt Baldur fengist ekki
við rannsóknarstörf eða vísindi um
ævina má óhætt fullyrða að hann
var mjög hæfur bamalæknir, skól-
aður af áratuga langri klínískri
reynslu og stöðugum faglestri. Ekki
er efamál að hann vann bæ sínum
og byggð mjög til bóta og létti
áhyggjum af foreldram hér út af
bömum þeirra, svo að bamafólk
settist frekar að á Akureyri en ella.
Hann var þarfur maður í sínu starfí
og hjálpaði mörgum börnum og
unglingum í veikindum þeirra til
heilsu á ný. Hann gerði samfélagi
sínu gagn.
Baldur var yfírleitt heilsugóður
um ævina. Foreldrar hans entust
vel, móðir hans varð 78 ára, faðir
hans 95 ára gamall. En samskonar
endingu var ekki að fagna hjá
Baldri. Við starfslok hans fannst
hjá honum við ómskoðun hnefastórt
æxli við lifur. Skurðaðgerð leiddi í
ljós krabbamein, sem ekki var
skurðtækt. Var það þungur dómur,
sem hann sætti þar þá er brostin
var öll von um líf. Þó sá enginn
honum bregða og hélt hann æðru-
leysi sínu og hugarrósemi, meðan
hann var með ráði og rænu. Góður
maður og þokkasæll er genginn,
sem saknað er af þeim, er höfðu
af honum kynni. Eiginkonu hans
og öðram er vottuð hluttekning og
djúp samúð í þeirra þunga harmi.
Blessuð sé minning Baldurs Jóns-
sonar.
Ólafur Sigurðsson.
Baldur Jónsson barnalæknir á
Akureyri lést mánudaginn 18. aprfl
af völdum krabbameins í kviðarholi
og verður útför hans gerð á morgun
frá Akureyrarkirkju.
Baldur var borinn og bamfæddur
Akureyringur, fæddur 8. júní 1923,
sonur hjónanna Jóns Kristjánssonar
verslunarmanns og Laufeyjar Jóns-
dóttur.
Hann varð stúdent frá Mennta-
skólanum á Akureyri 1944 og lauk
læknanámi frá Háskóla Islands
1952. Næstu árin stundaði Baldur
ýmis almenn læknisstörf, var meðal
annars um fjögurra ára skeið hér-
aðslæknir í Þórshafnarhéraði. í lok
árs 1957 tók hann sig upp með fjöl-
skyldu sína og fór í framhaldsnám
til Svfþjóðar. Lagði hann fyrir sig
barnalækningar og hlaut viður-
kenningu sem sérfræðingur í þeirri
grein í október 1960. Baldur flutti
heim síðla árs 1961 og settist að á
Akureyri. Hann var þar heimilis-
læknir til margra ára en jafnframt
sérfræðingur við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri. Árið 1974 varð
hann yfirlæknir barnadeildar FSA
en lét af því starfí vegna aldurs um
síðastliðin áramót.
Baldur tók þátt í ýmsum stjóm-
unarstörfum á FSA, öðram en
snertu bamadeildina, var m.a. for-
maður Læknaráðs FSA um skeið.
Læknisstörfín stundaði Baldur
af kostgæfni og samviskusemi.
Hann fylgdist vel með í faginu með
lestri tímarita og bóka og gerði sér
far um að viðhalda menntun sinni
og auka með tíðum námsferðum á
sjúkrastofnanir erlendis og þátttöku
í læknaráðstefnum.
Á menntaskólaáranum sátum við
Baldur saman í nokkra vetur og á
öðra ári okkar í háskólanum deild-
um við saman herbergi á Gamla
Garði. Baldur var mjög ástundunar-
samur í námi sínu bæði í mennta-
skóla og háskóla. Hann var ljúfur
og lipur í allri umgengni og sam-
skiptum, glaðsinna og greiðvikinn,
tryggur í vinsemd sinni.
Margar góðar og skemmtilegar
minningar era frá þessum samvist-
aráram. Eitt og annað var í gamni
gert og ótal skondin atvik rifjast
upp á þessari skilnaðarstundu og
geymast í sinni.
Baldur stofnaði til heimilis nokk-
uð snemma miðað við það sem tíðk-
aðist á þeim tímum. Hann kvæntist
Sigríði Oddnýju Axelsdóttur hjúkr-
unarkonu árið 1949 og átti með
henni sex börn. Þau slitu samvistir.
Sigríður lést 1990. Baldur kvæntist
Ólöfu Stefaníu Amgrímsdóttur
hjúkranarkonu 1970 og átti með
henni einn son. Fyrir hjónaband
eignaðist Baldur son með Sigur-
björgu Stefánsdóttur.
Aðdragandi fráfalls Baldurs var
skammur. Hann leit inn til mín í
byijun janúar. Var þá að koma
beint að norðan til innlagnar á
handlækningadeild Landspítalans.
Hafði kennt sér smávegis lasleika
fyrir áramótin. Við aðgerð kom í
ljós að meinsemdin var komin á það
stig að engri lækningu varð við
komið. Hann átti þó allgóða daga
eftir á heimaslóðum og brá sér í
stutta skemmtireisu til sólarlanda.
En svo fór að syrta í álinn tveimur
til þremur vikum fyrir andlátið.
Baldri eru þökkuð kynnin og
samfylgdin í þessu lífí. Veit ég að
þar er mælt fyrir hönd allra bekkj-
arsystkina.
Ölöfu og börnum hans öllum, svo
og öðrum ættmennum, er vottuð
innileg samúð.
Víkingur Heiðar Arnórsson.
Collega minn Baldur Jónsson
bamalæknir er fallinn í valinn.
Genginn er góður drengur. Hvílík
sorg. Lífsstarfinu lauk hann fyrir
þremur mánuðum og ætlaði sér
þónokkra ró og grúsk á ævikvöld-
inu. Það varð ekki svo. Strax í
starfslok sótti Hel að honum með
miklu offorsi. Hann dó mjög hratt.
Ýmislegt í fari hans minnti á
hraða, hreyfingar með taktföstum
séreinkennum, hraður talandi og
hröð hugsun. Baldur var bráðskarp-
ur. Hann var fljótur að komast að
réttum niðurstöðum og því mjög
glúrinn og farsæll læknir. Hann
átti stundum erfitt með að hemja
þann miðagrúa, sem var í sloppvas-
anum eða á skrifborðinu. Honum
tókst að skila afardijúgu verki árin
eftir að hann lauk sérfræðinámi
sínu. Hann var sflesandi og hélt
kunnáttunni vel við.
Baldur var mikill öðlingur, afar
kurteis og mjög ljúfur í samstarfí.
Veitti hann mér oft þögula áminn-
ingu í gassaskap mínum með elsku-
legu viðmóti sínu. Sérhver óx í ná-
vist hans. Hann var hjálpsamur og
vildi öllum gott. Skapgerð hans var
auk þess kímin og stutt í grínið
þannig að öllum leið vel í návist
hans. Stundum dró hann að taka
af skarið, ef honum fannst hann
þurfa að gera á hlut viðeigandi.
Honum var eðlislæg háttvísi.
Samstarf okkar Baldurs var
hnökralaust í tæp 25 ár og var þar
að mestu honum að þakka. Alltaf
var allt pjálfsagt, sem ég bað hann