Morgunblaðið - 09.11.1994, Page 25

24 MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 1994 25

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
TEKJUTENGING
BÓTA
FRIÐRIK Sophusson, fjármálaráðherra, hefur upplýst
á Alþingi, að tekjutenging barnabótaauka og vaxta-
bóta spari ríkissjóði um fimm milljarða króna á ári. Fram
kemur, að á þessu ári nema greiðslur barnabótaauka 1,9
milljörðum króna, en hefðu numið 6,4 milljörðum króna,
ef ekki hefði verið um tekju- og eignatengingu bóta-
greiðslna að ræða. Tekjutengingin ein skerðir þessar
greiðslur úr ríkissjóði um 3,5 milljarða króna.
Sömu sögu er að segja um vaxtabætur. Alls eru á
þessu ári greiddir 3 milljarðar króna i vaxtabætur, til
27 þúsund fjölskyldna, en ef ekki hefði komið til tekju-
tengingar, hefðu vaxtabætur numið 4,5 milljörðum króna.
Hér er augljóslega um mikla hagsmuni að ræða fyrir
ríkissjóð og þar með skattgreiðendur, þar sem útgjöld
vegna tekju- og eignatengingar, einungis vegna þessara
tveggja bótaþátta, dragast saman um samtals sex millj-
arða króna og munar um minna, þegar litið er á halla-
rekstur ríkissjóðs.
Tekjutengingunni fylgir aukið réttlæti, vegna þess að
þeir, sem hafa minnsta möguleika á að afla sér góðra
tekna, njóta hér bóta frá velferðarkerfinu, umfram þá
sem eru tekjuháir eða eiga möguleika á að auka tekjur
sínar með aukinni vinnu. Þannig stuðlar tekjutengt bóta-
kerfi að auknum jöfnuði í þjóðfélaginu.
Velferðarkerfið er dýrt, hvort sem mönnum líkar betur
eða verr, og ríkissjóður þarf á miklum fjármunum að
halda til þess að halda því uppi. Rikissjóður á því miður
ekki í mörg önnur hús að venda með tekjuöflun en þau
sem heita vasar skattborgaranna.
En í þessum efnum sem öðrum verða menn þó að
gæta fyllstu hófsemi, til þess að þeir verði ekki fyrir
óréttlæti skattkerfisins, sem síst skyldi. Það er stað-
reynd, að um 25% skattgreiðenda þessa lands bera höfuð-
þunga af greiðslum á tekju- og eignaskatti, eins og fram
hefur komið hér í Morgunblaðinu. Líklega er höfuðskýr-
ing þessa sú, hversu óheyrilegur íjöldi þeirra sem afla
sér tekna, kemst upp með það, að svíkja lungann úr tekj-
um sínum undan skatti, þannig að áætlað er að skatt-
svik nemi hér um 11 milljörðum króna á ári, að minnsta
kosti.
Hins vegar getur tekjutengda bótakerfið komið illa við
ungt fólk, sem er að hefja lífsbaráttuna. Unga fólkið, sem
er að koma sér upp þaki yfir höfuðið í fyrsta sinn, stofna
fjölskyldu og ráðast í barneignir. Unga fólkið þarf í dag
að vinna hörðum höndum, til þess að rísa undir þeim
verðtryggðu skuldbindingum, sem það hefur tekist á herð-
ar, og vegna mikillar vinnu getur það lent í hátekju-
flokki og er skattlagt samkvæmt því.
Þetta unga fólk verður þannig að sætta sig við, að
jaðarskattar þess aukist einnig, því það fær ekki sama
barnabótaauka og þeir sem tekjuminni eru, eða sömu
vaxtabætur. Það þarf að leggja meira á sig fyrir vikið og
til sanns vegar má færa að tekjutenging bótakerfisins
lengi þann tíma sem þetta unga fólk er fast í vítahring
mikillar vinnu og hárrar greiðslubyrði.
Þeir sem eldri eru, hafa margir litla samúð með og
takmarkaðan skilning á þessum vanda ungra húsbyggj-
enda eða húsnæðiskaupenda í dag. Ailt fram til byijunar
síðasta áratugar áttu húsbyggjendur og fasteignakaup-
endur sér dijúgan liðsmann, sem hét ýmist verðbólga eða
óðaverðbólga. Verðbólgan tók ríkulegan þátt í að greiða
niður húsbyggingar og húsnæðiskaup um langt skeið.
Að auki voru öll vaxtagjöld frádráttarbær frá skatti. Það
er nauðsynlegt að huga að endurbótum á hinu tekja-
tengda kerfi með þennan vanda unga fólksins í huga.
Það er ljóst, að auknar skattbyrðar verða ekki lagðar
í ríkum mæli á það lága hlutfall skattgreiðenda, sem
stendur undir svo stórum hluta af tekjum ríkissjóðs.
Meginverkefnið hlýtur því að verða, að finna Ieiðir, sem
breikka stofn skattgreiðenda til muna frá því sem nú er.
Það verður ekki gert, nema með því að koma böndum á
neðanjarðarhagkerfið og svarta atvinnustarfsemi í land-
inu. Þannig verður skattkerfið réttlátara. Þannig verður
samkeppnisaðstaða jöfnuð í þjóðfélaginu. Þannig verða
fleiri til að bera byrðarnar, fyrir hina sem eru ófærir um
það og þurfa á hjálp samfélagsins að halda.
KJARADEILA SJÚKRALIÐA
+
SJÚKRALIÐAR héldu fjölmennan félagsfund í gær, þar sem farið var yfir stöðu samningamála.
00
AF
INNLENDUM
VETTVANGI
ELLEFU hundruð sjúkraliðar
leggja niður störf á mið-
nætti þann 10. nóvember,
náist ekki samningar fyrir
þann tíma. Verkfall sjúkraliða kemur
verst niður á stóru sjúkrahúsunum í
Reykjavík og á öldrunarstofnunum,
því margir sjúkraliðar á landsbyggð-
inni eru í öðrum félögum en Sjúkral-
iðafélagi íslands og áhrif verkfallsins
því víða lítil eða engin þar. Viðbrögð
sjúkrahúsa í Reykjavík verða þau að
draga sem mest úr innlögnum með
því að sinna aðeins brýnum tilfellum,
auk þess sem sjúklingar verða útskri-
faðir fyrr en ella. Það hefur svo keðju-
verkandi áhrif, því ásókn í heima-
hjúkrun mun þá aukast. Sjúkraliðar
kenna óbilgimi samninganefndar rík-
isins og Reykjavíkurborgar um þann
hnút sem málið er nú komið í og segja
nefndina ekki virða viðlits þá ósk
sjúkraliða að lagðar verði fram raun-
hæfar tölur um launaskrið annarra
stétta, sem hægt sé að taka mið af
í samningum. Samninganefndin hefur
hins vegar sagst vera tilbúin til samn-
inga við sjúkraliða með hliðstæðum
hætti og við önnur félög opinberra
starfsmanna. Sjúkraliðafélag íslands
hafi á síðasta hausti, eitt félaga innan
BSRB, hafnað samningi hliðstæðum
þeim sem gerðir höfðu verið á al-
mennum markaði og við hluta opin-
berra starfsmanna.
Deila um vaktir í verkfalli til
Félagsdóms
Þrátt fyrir að verkfallið nái til
1.100 sjúkraliða innan vébanda
Sjúkraliðafélags íslands munu þeir
ekki allir leggja niður störf á mið-
nætti á morgun, þar sem félagið held-
ur uppi neyðarþjónustu. Þar eru menn
ekki á eitt sáttir, en þó er nú að Ijúka
vinnu við að skipuleggja neyðarþjón-
ustuna víðast hvar. Hart er deilt milli
sjúkraliða og Landakotsspítala.
Sjúkrahúsið leitaði í gær til Félags-
dóms til að leita stuðnings við þann
skilning á lögum um kjarasamninga
opinberra starfsmanna að sjúkralið-
um sé skylt að virða skrá yfir hversu
mörgum þeirra beri að starfa á hverri
deild sjúkrahússins þrátt fyrir verk-
fall. Málflutningur verður líklega fyr-
ir Félagsdómi á föstudag og dóms
er að vænta innan fárra daga.
Ljóst er að verkfall sjúkraliða veld-
ur margvíslegum vanda á sjúkra-
Samningar
eruekki
í sjónmáli
\
Ekkert bendir til annars en að verkfall sjúkraliða
heffist á miðnætti annað kvöld. Samningafundur
hefur að vísu verið boðaður í dag, en ekkert þokað-
ist í samkomulagsátt í gær fremur en fyrri daginn.
Ragnhildur Sverrisdóttir kynnti sér afstöðu
sjúkraliða og viðsemjenda þeirra og þau áhrif sem
verkfallið hefur á sjúkrastofnunum.
stofnunum. Eins og áður hefur komið
fram hefur verið dregið úr innlögnum.
Á Borgarspítala kemur verkfallið
verst við öldrunardeildir og endurhæf-
ingar- og taugadeildir og á þessum
deildum er fyrirsjáanlegt að senda
verði sjúklinga heim.
Á Landspítalanum er reiknað með
rifa þurfí seglin á lyflækninga- og
handiækningadeildum, en Bergdís
Kristjánsdóttir, hjúkrunarfram-
kvæmdastjóri, sagði í gær að á þess-
um deildum yrði legurýmum líklega
fækkað um 30%. Þá verði einnig ein-
hver fækkun á barnadeildum. „Það
eru auðvitað takmörk fyrir því hvað
við getum dregið saman í starfsem-
inni, því hér er fjöldi sjúkinga sem
ekki er hægt að útskrifa," sagði hún.
„Ástandið mun að sjálfsögðu versna
eftir því sem verkfallið dregst á lang-
inn.“
Bergdís sagði að hún ætti ekki von
á að nein vandræði kæmu upp varð-
andi neyðarþjónustu sjúkraliða.
„Þetta er ábyrgt fólk, svo það kemur
áreiðanlega ekki til neinna slíkra
vandræða."
Logi Guðbrandsson, framkvæmda-
stjóri St. Jósefsspítala, Landakoti,
sagði að á sjúkrahúsinu væru deildir
sem ekki væri mögulegt að loka.
„Við getum ekki sent fólk á hjúkrun-
ardeildunum heim. Fólk á oft ekki
að neinu að hverfa og aðstandendur
geta ekki sinnt því eins og þarf. Við
erum hins vegar ekki með neinar
bráðavaktir á handlækninga- eða
lyfjadeild, svo þar getum við minnkað
umsvifin með því að taka ekki inn
nýja sjúklinga."
Álag í heimahjúkrun eykst
Verði fólk sent heim af hjúkrunar-
deildum eða öðrum deildum fyrr en
ætlað var, hefur það annan vanda í
för með sér, því þá eykst álag á
heimahjúkrunina. Heilsugæslustöðv-
ar sinna hluta heimahjúkrunar, dag-
þjónustu, en Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur hefur einnig slíka dag-.
þjónustu á sinni könnu, auk kvöld-
og helgarþjónustu í borginni. Búast
má við auknu álagi á heimahjúkrun
heilsugæslustöðvanna, að sögn Ragn-
heiðar Ragnarsdóttur, hjúkrunarfor-
stjóra á Heilsugæslustöð miðbæjar.
„Hjá okkur starfar enginn sjúkraliði,
en ef sjúkrahúsin útskrifa fjölda sjúkl-
inga eykst áíagið hjá okkur. Hjá
Heilsuverndarstöðinni starfa sjúkra-
liðar við kvöld- og helgarþjónustu og
þar má búast við erfíðleikum með
aukinni eftirspurn eftir þjónustunni.
Ég vona bara að verkfallið verði ekki
langt, en því miður hafa síðustu verk-
föll heilbrigðisstéttanna oftast verið
mjög löng.“
Sjúkraliðar hafa kosið að fara í
verkfall nú, þar sem þeir telja sig
l(afa dregist aftur úr öðrum stéttum;
ekki aðeins heilbrigðisstéttum. Krist-
ín Á. Guðmundsdóttir, formaður
Sjúkraliðafélagsins, segir að þau rök
séu notuð gegn sjúkraliðum, beri þeir
sig saman við hjúkrunarfræðinga, að
hjúkrunarfræði sé nám á háskólastigi
og eðlilegt að launin séu hærri. Krist-
ín segir að sjúkraliðar sjái ekki ofsjón-
um yfír launum hjúkrunarfræðinga,
en hins vegar séu þessi rök léttvæg.
„Hjúkrunarfræðingar voru með 20%
hærri laun en sjúkraliðar eftir að nám
þeirra færðist á háskólastig og við
getum í sjálfu sér fellt okkur við þann
mun, þrátt fyrir að aðeins 500 af
2.000 hjúkrunarfræðingum séu með
háskólamenntun. Nú hefur enn dreg-
ið í sundur með þessum stéttum. Við
höfum þó ekki horft eingöngu til
hjúkrunarfræðinga eða annarra heil-
brigðisstétta, því við teljum að það
hafí orðið umtalsvert launaskrið
miklu víðar. Við viljum sjá þær tölur,
raunhæfar tölur sem við getum miðað
okkar kjör við. Samninganefnd ríkis-
ins og borgarinnar hefur hins vegar
ekki viljað fara yfir nein slík plögg.
Þar á bæ viðurkenna menn launa-
skrið, en vilja ekki líta til þess hvað
okkur varðar. Það hefur ekkert miðað
í samningaviðræðum hvað beinar
kjarabætur varðar, en við höfum þó
rætt um menntunarmál og samninga
sjúkraliða úti á landi.“
Kristín segir að stefnan sé greini-
lega sú að halda fjölmennum lág-
launahópum niðri. „Forsætisráðherra
og fjármálaráðherra tala um batnandi
þjóðarhag. Verkalýðshreyfíngin sam-
þykkti að taka þátt í að kveða niður
verðbólgu með þjóðarsátt, en þá var
líka um það rætt að láglaunahópar
nytu þess þegar betur áraði. Núna
er það ekki hægt, því ef við fáum
kjarabætur vilja sjálfsagt ýmsir hópar
fylgja á eftir; starfsstúlkur, sem eru
á smánarlegum launum, afgreiðslu-
fólk og fleiri og fleiri. Fjölmennar,
lágt launaðar kvennastéttir sitja eft-
ir.“
Langt íland
Þorsteinn Geirsson, formaður
samninganefndar ríkisins og Reykja-
víkurborgar, segir að hann vonist til
að samningar náist sem fyrst, en hins
vegar sé langt í land. „Við höfum
rætt við sjúkraliða af og til í marga
mánuði og boðið upp á svipaða samn-
inga og flestir launþegar hafa gert.
Það hafa þeir hins vegar ekki viljað
sætta sig við.“
Þorsteinn sagði að komið hefði
verið til móts við sjúkraliða með við-
ræðum um menntunarmál þeirra og
hvernig viðbótarmenntun myndi nýt-
ast til hækkunar í launaflokkum.
„Hvað beinar kauphækkanir varðar
höfum við hins vegar miðað við þann
ramma, sem flestir launþegar eru
innan í sínum samningum. Það hefur
ekki gengið upp og því miður er enn
langt í land.“
Fimm ár frá falli Berlínarmúrsins
Hik og ráðleysi
í V estur-E vr ópu
AÐ KVÖLDI níunda nóvember
1989 gáfu stjómvöld
kommúnista í Austur-Berl-
ín skyndilega vörðum við
Berlínarmúrinn fyrirmæli um að hindra
ekki fólk sem vildi komast til Vestur-
Berlínar. Þótt mikið hefði gengið á
vikumar á undan í alþýðulýðveldinu,
mótmælafundir og mannaskipti á
æðstu stöðum, kom þetta svo flatt upp
á flesta að langt var liðið á kvöldið
er það var ljóst að sjálfur Múrinn, tákn
kúgunar kommúnista og Kalda stríðs-
ins, var fallinn.
Þúsundir manna streymdu að úr
öllum áttum, fyrstu gestunum að
austan var tekið með gríðarlegum
fögnuði og gleðitárum, kampavínið
rann í stríðum straumum. Vestur-
þýska stjórnin gaf daginn eftir gest-
unum að austan vasapeninga svo að
þeir gætu notið vestrænnar ofgnóttar
og keypt sér banana.
Næsta ár sameinuðust þýsku ríkin
tvö í eitt en fögnuðurinn tók skjótt
enda. Austurhémðin gegna nú oft því
hlutverki í hugum kjósenda vesturhér-
aðanna að vera aðalorsök helstu
vandamála í landinu. Sumir eru ekki
svo harðorðir en segja að fátt sé til
yndisauka hjá þjóðbræðrunum í
austri, þar sé „flatt og leiðinlegt lands-
lag, niðurníddar íbúðarblokkir frá
kommúnistatímanum, umferðarhnút-
ar vegna stanslausra byggingarfram-
kvæmda og fólk sem er illa við okk-
ur“. Þannig lýsa vestur-þýsk hjón
ástandinu og segjast heldur vilja fara
til Búdapest eða Prag ef þau feiðist
austur á bóginn.
Fimm árum eftir hrun múrsins og
kommúnismans í leppríkj-
um Sovétmanna hafa mál
ekki þróast að öllu leyti eins
og við var búist, hvorki í
vestri né austri. Göfuglyndi
vestrænna stórvelda var í _________
upphafi mikið og rætt um
stórfellda fjárhagsaðstoð við þjóðirnar
sem loksins höfðu brotið af sér hlekki
kommúnismans. Þær voru boðnar vel-
komnar í hóp fijálsra þjóða, nú átti
að gera þeim kleift að auðgast með
því að koma á markaðsbúskap og
fijálsum viðskiptum við Vesturlönd,
allir myndu hagnast.
\4nþakklæti og leti
Þýskir hagfræðingar og flestir
stjórnmálaleiðtogar eru bjartsýnir og
benda á að framfarir í austurhéruð-
Vestræn ríki tóku því fagnandi er kommúnista-
stjómirnar í Austur- og Mið-Evrópu hrundu hver
af annarri 1989 og næstu ár en í grein Kristjáns
Jónssonar segir að loforðin til handa nýfijálsu þjóð-
unum um fjárhagsaðstoð og aðgang að mörkuðum
hafí ekki verið efnd.
unum séu miklar, allt bendir til þess
að efnahagslegum jöfnuði milli lands-
hlutanna verði náð innan áratugar og
hvarvetna er verið að byggja og end-
urbæta. Hvað sem því líður fínnst
almenningi í vesturhlutanum að aust-
anmenn séu vanþakklátir, latir og
fastir í því fari að ríkisvaldið eigi að
annast þarfír þeirra.
Austanmenn saka nýju systkinin
um hroka og skilningsleysi, margir
segjast nú harma að öllu góssi komm-
únistaríkisins hafí verið fleygt á haug-
ana, sumt hafí þrátt fyrir allt verið
nýtilegt.
Hlutverk kvenna
Þeim finnst einnig að vestrænt
neyslukapphlaup sé stundum svo
uppáþrengjandi að minni á andleg
hermdarverk, Konsumterror er hug-
takið nefnt á þýsku.
Konur í austurhéruðunum hafa orð-
ið að sætta sig við að minna framboð
er nú af dagvistum og ríkjandi við-
horf til kynjanna í vesturhéruðunum
eru meira í ætt við hefðbundna hlut-
verkaskipan en tíðkaðist í alþýðulýð-
veldinu. „Konan á að
vera heima og hugsa um
börnin og pottana" er
enn býsna algengt við-
kvæði fyrir vestan, eink-
___________ um til sveita.
Pólveijar, sem áttu í
geysilegum þrengingum, fengu nokk-
urt liðsinni fyrst eftir hrun kommúnis-
mans og erlendar skuldir þeirra voru
að verulegu leyti afskrifaðar. Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn studdi þá með
ýmsum ráðum, einkum til að styrkja
gjaldmiðilinn. En efnahagsaðstoðin
mikla við Austur-Evrópu varð aldrei
að veruleika annars staðar en í austur-
héruðum Þýskalands.
Deila má um það hvort nýfijálsu
þjóðirnar muni standa verr að vígi án
efnahagshjálpar þegar upp er staðið.
ESB verndar
eigin markaði
með tollum
Þar sem ekki var um neitt óeðlilegt
fjárstreymi inn í hagkerfið að ræða
var ekki hægt að hækka laun á tilbún-
um forsendum án stoðar í aukinni og
bættri framleislu.
Aukin samkeppnishæfni
Allra síðustu árin hefur komið í ljós
að samkeppnishæfni fyrirtækja
Tékka, Pólveija og Ungveija á al-
þjóðamörkuðum er í mörgum tilvikum
orðin meiri en keppinauta þeirra í
austurhéruðum Þýskalands sem notið
hafa bróðurlegrar aðstoðar. Frum-
kvæðið er öflugra, fleiri smáfyrirtæki
eru stofnuð í þessum löndum, ábyrgð-
artilfinning stjórnenda er víða sterk.
Það er varla tilviljun að litlar verslan-
ir og ódýrir veitingastaðir á landa-
mærum Póllands og Þýskalands eru
flest Póllandsmegin.
Margir munu vafalaust nota tæki-
færið á fimm ára afmælinu og tala
um að nýr múr, efnahagslegur að
þessu sinni, sé að rísa milli austur-
og vesturhluta álfunnar. Með slíku
tali er verið að vanmeta efnahagsleg
tækifæri íbúanna í gömlu kommún-
istaríkjunum. Hins vegar
vanmeta Vestur-Evrópu-
menn einnig þann vanda
sem samkeppni við þessi
ríki á alþjóðamörkuðum
getur orðið þegar þeim
vex fiskur um hrygg.
Vaclav Klaus, forsætisráðherra
Tékklands, gagnrýndi nýlega Vestur-
Evrópuríkin. „Kerfíð hjá þeim er þrúg-
að af reglugerðafargani og ofstýr-
ingu“, sagði hann og taldi það engan
veginn geta orðið Tékkum heppileg
fyrirmynd. Ef til vill er Klaus of fljót-
ur að hreykja sér. Þótt framfarir hafi
verið miklar í Tékklandi er enn beitt
þar gamaldags miðstýringu og hvers
kyns ríkisafskiptum en miklu skiptir
að þorri kjósenda í landinu virðist
hafa tekið þá ákvörðun að sætta sig
Framfarir og
eftirsjá í
A-Þýskalandi
við lág laun og léleg lífskjör meðan
verið sé að framkvæma þá efnahags-
legu hundahreinsun sem Klaus og
menn hans hafa staðið fyrir. Síðar
megi njóta erfiðisins.
Fjárhagsaðstoðin lét á sér standa
en verra er að viðskiptafrelsið hlaut
sömu örlög. Útflutningur vestrænna
þjóða til gömlu austantjaldsríkjanna
hefur vaxið á hveiju ári frá falli kom-
múnismans 1989. Þeim fyrirtækjum
í nýfijálsu ríkjunum sem helst hefðu
getað selt framleiðslu sína á vestræn-
um mörkuðum, þ.e. stálverksmiðjum,
vefnaðarvörufyrirtækjum og mat-
vælaframleiðendum, hefur þrátt fyrir
þetta verið bægt frá mörkuðum ESB
með tollum og innflutningshömlum.
Ógnir í austri.
Reyndar hafa V-Evrópuríkin keypt
minna af landbúnaðarvörum frá þess-
um ríkjum síðustu árin en gert var á
tímum kommúnistaveldisins; verndar-
stefnan hefur færst í aukana í ESB
samfara batnandi hag útflutningsfyr-
irtækja grannanna í austri og mark-
aðssókn þeirra allra síðustu árin. Þau
eru orðin ógn og viðbrögðin eru þau
að loka enn fleiri dyrum með hefð-
bundnum aðferðum niðurgreiðslna og
öðrum bolabrögðum til að vernda
hagsmuni bænda í sambandinu.
Staðreyndin er sú að fengju Pólveij-
ar, Tékkar og Ungveijar aðild að sam-
bandinu, eins og rætt er um að gæti
orðið um aldamótin, yrði nauðsynlegt
að stokka upp landbúnaðarstefnu
sambandsins. Oflug hagsmunasamtök
bænda beijast gegn öllum slíkum tilsl-
ökunum og þau eru sterk á þjóðþing-
unum.
Hve lengi geta ráða-
menn V-Evrópuríkjanna
leyft hiki og ráðleysi að
ríkja? Óvíst er hvort þolln-
________ mæði A-Evrópuþjóða
verði nægilega mikil,
hvort þær geti beðið meðan ráðamenn
í vestri eru að safna kjarki til að taka
á þeim óþægilegum málum sem hrun
kommúnismans hafði í för með sér.
Taki efnahagsumbæturnar í ný-
fijálsu löndunum, með öllum sínum
pólitísku og félagslegu púðurtunnum,
of langan tíma getur örvæntingin tek-
ið völdin. Þá gæti V-Evrópuríkjum
reynst erfítt að spoma við nýrri ógn;
herskörum fólks á flótta undan fá-
tækt og blóðugum átökum. Viðskipta-
legur múr dygði ekki.
í
j