Morgunblaðið - 20.12.1994, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1994 31
LISTIR
Játníngar
landnemadóttur
BOKMENNTIR
Ævlsaga
JÁTNINGAR LANDNEMA-
DÓTTUR
eftir Lauru Goodman Salverson.
Margrét Björgvinsdóttir íslenskaði.
Ormstunga, bókaútgáfa 1994 — 464
síður. 3.290 kr.
í FORMÁLA þýðanda kynnist
lesandi höfundi bókarinnar, ritverk-
um hans, lífsferli og viðhorfum, í
hnitmiðaðri frásögn, sem virkar
eggjandi á hugann áður en lestur
þessarar löngu sögu (460 bls.)
hefst. Og það fer eftir allt til síð-
ustu blaðsíðu.
Þýðandi segir að rithöfundarferill
Lauru Goodman Salverson: (f. 1890)
hafí byijað með verðlaunasmásög-
unni Hidden Fire - 1922. Síðan rak
hvert ritverkið annað. Verðlaun og
viðurkenningar hlaut höfundur fýrir
verk sín. Æðstu bókmenntaverðlaun
Kanada fyrir bók þá er hér kemur
nú út á íslensku.
Laura Goodman Salverson hlaut
einnig gullmedalíu frönsku Lista-
og bókmenntastofnunarinnar í
Frakklandi 1940. í formála kemur
fram að hún var fyrsti íslendingur-
inn í Kanada sem samdi meiri hátt-
ar bókmenntaverk á ensku. Hún
kynntist aldrei Islandi nema af frá-
sögnum ættingja og foreldra sinna,
sem leiddu hana inn í töfrandi heim
fornsagna, þjóðsagna og ævintýra
auk hinna fastmótuðu lífshátta er
þau báru með sér frá móðuijörð
þeirra.
Laura Goodman Salverson segir
sögu sína í fyrstu persónu og byijar
þar er litla stúlkubarnið hniprar sig
við hné föður síns er vagninn brun-
ar með þau yfir Dalcota-sléttuna.
Sagan er í þremur hlutum. í
fyrsta hluta eru óljósar bernsku-
minningar kallaðar fram úr vitund
hinnar þroskuðu konu. Því hlýtur
skáldskapargáfan að taka völdin,
sem hún virðist sannarlega gera.
En á svo nærfærinn og skilningsrík-
an hátt að áhrif gleði og sorgar á
líf barnsins komast vel til skila og
ná taki á lesanda.
Hamingjuríkustu mánuðir
bernskunnar byijuðu hjá Jónatan
frænda, gömlum skipstjóra í hjóla-
stól. í herbergi hans var veröld
sagna og ævintýra, með ímynduð-
um ferðum um heimsins höf.
Vel er lýst sorginni þegar litli
bróðir dó í þungri ofraun barnshug-
ans til þess að vinna úr hinum djúpa
Kyw
Skjótvirkur stíflueyóir
Eyðir stífium
fljótt
• Tuskur
• Feiti
• Lífræn efni
• Hár
• Dömubindi
• Sótthreinsar
einnig lagnir
One Shot fer
fljótt að stíflunni
af því að þaö er
tvisvar sinnum
þyngra en vatn.
Útsölustaðir:
Bensínstöðvar
og helstu ' '
byggingavöruverslanir.
Dreifing: Hringás hf.,
sími 677878 -fax 677022
Tilbuinn
stíflu
eyöir
nístandi sársauka er orðið að deyja
færði henni og lauk um leið upp
dyrum inn í hinn hræðilega heim
sorgarinnar í huga barnsins.
Annar hluti bókarinnar hefst á
komu þeirra til Bandaríkjanna er
hin marghijáða íslenska fjölskylda
flutti þangað í leit að betra lífí í
þjóðernismetnaði sínum.
Frásögnin virðist aðeins breytast
í því að skáldskapurinn er eins og
í fjarlægð, en þó ekki meir en svo
að til hans er gripið ef með þarf
til að magna og fríska frásögn.
Raunveruleikinn leitar samt skýrar
fram að því er virðist, en í fyrsta
hluta.
Hámark allrar frásagnar er þeg-
ar höfundurinn kynnist bókasafni
og barnshugurinn fyllist ósegjan-
legum unaði í því að finna hetjusög-
ur þær er foreldrarnir höfðu rótfest
í vitund barnsins. Á þeirri stundu
er hún handlék slíkar bækur í fyrsta
sinn skildi hún hvílíkur ógnarmáttur
bjó í bókum. Æðsta takmarkið —
að semja bækur — skyldi verða að
veruleika í lífí hennar. Ekkert í
veröldinni skipti hana meira máli.
„Ég stóð augliti til auglitis við þá •
vafurloga sem mér höfðu verið fýr-
irhugaðir ...“
Þriðji og síðasti hlutinn er borinn
uppi í byijun af tilfínngalegri tog-
streitu. Bókalesturinn breytir and-
rúmslofti vitundarinnar, sem berst
síðan út í hversdagsleikann og veld-
ur hugarrugluðum táningi ómæld-
um þjáningum í fálmandi leit að
lífssannindunum. Verðmætamat og
lífsgildi snúast í andhverfu sína.
Ef til vill í þessari ógnar eldskírn
myndaðist kjarni sá er síðar meir
gerði hana að frægum rithöfundi.
Svo virðist sem flutningur til
bernskustöðvanna í Kanada á ný
hafi orðið Lauru Goodman Salver-
son til gæfu.
Hér hefur verið staldrað við hina
tilfínningalegu hlið frásagnarinnar.
Frá raunsæissjónarmiði er stórkost-
legt hve höfundur gerir ljóst und-
irokunarvald þeirra er best mega
sín og um leið dugnað, þrautseigju
og stolt hinna íslensu landnema.
Ættrækni þeirra og ást á móður-
jörð var svo sterk að enn lifir glatt
í þeim glæðum hjá afkomendum
þeirra í Kanada.
Lífsbarátta iandnemanna er í
raun rauði þráður sögunnar.
Rækt Margrétar Björgvinsdóttur
við þýðinguna birtist í afar vönduðu
málfari. Ytri frágangur á bókinni
er með ágætum.
Jenna Jensdóttir
ElhSTAKAR JOLAGJAFIR

hif
1 / B
iviikio upval af
qjafavöpu, bopðl)Linaði,
listmunum o.fl.
Póstsendum
Sérpöntunarþjónusta
Verslunin
(/) W\ V
/\OcUVÍXy\\SS
Laugavegi 52, s. 5624244
GRUIIDIG CÍPIOIMEER > AudioSonic H »1 i SHARP @FISHER SKÍIltom KDL5TER

kr. 18.900 stgr.
8 B ffi K
kr. 4.990
kr. 29.900 stgr.
kr. 27.900 stgr.
BRÆÐURNIR
Þú vaknar þægilega
með útvarpsvekjara
frá okkur.
Di ORMSSON HF g 2.590
Lágmúla 9, sími 38820