Morgunblaðið - 25.03.1995, Page 24

Morgunblaðið - 25.03.1995, Page 24
24 LAUGARDAGUR 25. MARZ 1995 MORGUNBLAÐIÐ ÚRVERINU SAMTÖK fiskvinnslustöðva án útgerðar vilja að allur fiskur fari um markaði. Hér er verið að bjóða upp fisk hjá Fiskmiðlun Norðurlands. Allur afli af Islandsmið- um fari um fiskmarkaði Umræðufundur SFAU um mismunun í fiskverslun LOGI Þormóðsson framkvæmda- stjóri fiskvinnslufyrirtækisins Tros í Sandgerði og Benedikt Valsson framkvæmdastjóri Farmanna- og fiskimannasambandsins telja brýnt að opna augu stjórnmálamanna fyr- ir mikilvægi þess að allur afli sem veiddur er í landhelgi Islands fari um fiskmarkaði. Bar lagasetningu jafnvel á góma í framsöguerindum þeirra á almennum félagsfundi sem Samtök fiskvinnslustöðva án út- gerðar (SFÁÚ) efndu til á fimmtu- dagskvöld undir yfírskriftinni sam- keppnismismunun í fískverslun. Það vakti jafnframt nokkra at- hygli á fundinum að frambjóðendur stjórnmálaflokkanna sem kvöddu sér hljóðs skyldu í grundvallaratrið- um taka í sama streng. Mörður Ámason Þjóðvaka, Kristín Sigurð- ardóttir Kvennalista og Hjálmar Árnason Framsóknarflokki lýstu sig öll fylgjandi hugmyndinni. Kristján Pálsson Sjálfstæðisflokki kvaðst einnig vera á svipaðri skoðun og framsögumenn en sagði að þær breytingar sem farið væri fram á þörfnuðust mikillar umfjöllunar enda miklir hagsmunir í húfi. Stj ór nmálamenn bera ábyrgð Að mati Loga Þormóðssonar er það ekki rétt í samfélagi sem bygg- ir afkomu sína alfarið á auðlindum hafsins að sami aðili hafí aflaréttinn og ráðstöfunarréttinn. „Það þarf nefnilega alls ekki að vera að hags- munir kvótaeigandans og hagsmun: ir þjóðarbúsins séu þeir sömu.“ Logi sagði að stjórnmálamenn bæru ábyrgð á þessu ástandi enda hefðu þeir sett lög um stjórnun físk- veiða en ekki um fiskvinnslu. Sam- keppnismismunun í sjávarútvegi væri því jafnframt á þeirra ábyrgð. Hann bar að vísu blak af þeim stjórnmálamönnum sem settu lögin sakir þess að aðstæður í sjávarút- vegi hefðu verið aðrar á þeim tíma. Nú væru hins vegar nýir tímar gengnir í garð, tímar sem kölluðu á breytingar. í huga Loga er lausnin sú að allur afli sem veiddur er í lögsögu íslands fari í gegnum fískmarkaði. „Það verður að reka áróður og byggja upp rök sem svara bulli sægreifanna um eigið ágæti og gefa stjórnmálamönnum þannig rétta innsýn og sjálfstraust til að þora að standa uppi í hárinu á þessu liði. Það verður að berjast fyrir því að réttur vinnslunnar sé metinn til jafns við veiðamar og tryggja að þjóðin fái alltaf hæsta mögulegt verð.“ Logi sagði að íslendingar væm vel í stakk búnir til að selja físk á markaði. ÖIl rök sem hnigju að öðru væru á þrotum, þar með talin rökin fyrir því að fiskmarkaðir stuðli að byggðaröskun. „Þetta er ekki frekja í okkur kvótalausum ræflunum. Við erum aðeins að biðja um að fá að taka þátt í því að skapa þjóðinni eins háar tekjur og hægt er að fá upp úr þessari langstærstu auðlind hennar." Fiskverð ákveðið einhliða Benedikt Valsson hóf mál sitt á þeim orðum að kerfí verðmyndunar á fiski væri að ýmsu leyti ábóta- vant hér á landi. „Þessi galli birtist helst í því að ekki er um að ræða eina alhliða reglu eða eitt samræmt kerfi. Þess í stað myndast fiskverð með ólíkum hætti þannig að seljend- ur og kaupendur á físki sitjaækki allir við sama borð.“ Að sögn Benedikts eiga sjómenn undir högg að sækja sakir þess að verð á fiski er víða ákveðið einhliða af útgerðum. Lögum samkvæmt eigi sjómenn hlut í afla og velti framkvæmdastjórinn því fyrir sér á fundinum hvort ekki sé verið að brjóta landslög þegar sjómenn fá ekki aðgang að samningum um fískverð. Farmanna- og fiskimannasam- bandið vill að allur fískur fari um fískmarkaði. Benedikt. sagði hins vegar að sú von væri orðin veik. Nefndi hann tvær ástæður í því sambandi. „I fyrsta lagi bendir allt til þess að hlutdeild markaða muni minnka á næstunni vegna þess að litlum útgerðum sem hafa selt hvað mestan afla á markaði hér innan- lands fer fækkandi. í annan stað virðast ekki miklar líkur á því að útgerð sem er í samrekstri með fisk- vinnslu komi til með að auka fram- boð sitt á afla á mörkuðum hérlend- is á næstunni." Benedikt telur því að grípa verði til lagasetningar til að tryggja að allur fískur fari um fiskmarkaði. Verði það gert megi fastlega reikna með ávinningi til sjávarútvegsins og þjóðarbúsins í heild vegna betra hráefnis, aukinnar sérhæfingar og vöruþróunar í greininni. „Þetta skapar ekki aðeins aukin verðmæti heldur er einnig rennt styrkari stoð- um undir jafnari samkeppnisskil- yrði milli fiskvinnsluaðila með og án útgerðar. Slík skilyrði veita jafn- ari aðgang að sameiginlegri auðlind landsmanna." Ólögmæt mismunun? Jón Steinar Gunnlaugsson lög- maður gerði á fundinum grein fyrir erindi sem hann hefur fyrir hönd SFÁÚ borið upp við Samkeppnis- stofnun en samtökin vilja vita hvort fískvinnslustöðvum án útgerðar annars vegar og með útgerð hins vegar sé mismunað með ólögmæt- um hætti. í erindinu kemur fram að þau fyrmefndu hafi ekki sama aðgang að fiski til vinnslu - bæði með til- liti til magns og verðs - fyrir þær sakir að þau eigi ekki kvóta. Talið er að þessi aðstaða hafi augljóslega hamlandi áhrif á samkeppni. í er- indinu segir ennfremur að aðalmis- mununin felist í því að þau fyrir- tæki sem bæði reki fiskvinnslu og útgerð og fengið hafi úthlutað kvóta endurgjaldslaust frá ríkinu geti flutt íjármuni beint og óbeint frá útgerð til fískvinnslu þó í raun sé um tvær atvinnugreinar að ræða. Að sögn Jóns Steinars snýst er- indið ekki um núverandi stjórnkerfi fískveiða heldur um það að lög- skylt sé að framkvæma það kerfi sem þar var komið á. „Það mætti til dæmis komast hjá samkeppnis- tmflunum af þessu tagi með því að láta allan físk upp úr sjó fara um fiskmarkaði áður en hann fer til vinnslu eða að minnsta kosti að fiskverð utan markaðanna taki mið af meðalverði á mörkuðunum." I máli Jóns Steinars kom fram að í erindinu væri beðið um al- menna umfjöllun um skilyrði til við- skipta á sviði fiskvinnslu en ekki ætlast til þess að Samkeppnisstofn- un grípi til beinna afskipta af ákveðnum viðskiptum. I samkeppnislögum stendur að telji Samkeppnisstofnun að ákvæði laga og stjórnvaldsfyrirmæla stríði gegn markmiðum laganna og tor- veldi frjálsa samkeppni í viðskiptum þá skuli vekja athygli ráðherra á því áliti. Að mati Jóns Steinars standa vonir til þess að sjónir beinist að þessu atriði sem muni síðan leiða til þess að stofnunin komist að þeirri niðurstöðu að hér megi betur fara um framkvæmd á þessu sviði. „Eg held að það yrði sterkt innlegg í almenna umfjöllun um þau skilyrði sem um ræðir.“ FRÉTTIR: EVRÓPA Schengen tekur gildi á sunnudag Óvissa um ósk- ir Norðurlanda um aðild SJÖ af fímmtán aðildarríkjum Evr- ópusambandsins fella á sunnudag niður eftirlit á landamærum gagn- vart hvor öðru en þá tekur Scheng- en-samkomulagið gildi. Samkomu- lagið var undirritað í bænum Schengen í Lúxemborg árið 1985 af Belgíu, Hollandi, Lúxemborg, Þýskalandi og Frakklandi. Spánn og Portúgal gerðust aðilar að sam- komulaginu árið 1992. Frá og með sunnudeginum munu farþegar sem fljúga á milli þessara ríkja fara frá innanlandsflugstöðv- um í stað alþjóðaflugstöðva og eng- in tolla- eða vegabréfsskoðun mun fara fram. Á móti verður ytra landamæra eftirlit hert til muna og byggt hefur verið upp sameiginlegt tölvukerfi til að fylgjast með glæpamönnum. Það má þó búast við að brösulega muni ganga í fyrstu. Til dærais geta ríkisborgarar ESB-ríkja, sem standa fyrir utan samkomulagið (og íslendingar og Norðmenn), átt von á strangari vegabréfaskoðun í fyrstu, en þeir hafa átt að venjast til þessa. Á flugvöllum í ríkjunum hafa verið byggðar nýjar flugstöðvar til að þeir geti tekið á móti þrenns konar farþegum og ekki hefur náðst að klára þær allar í tæka tíð. Einungis ESB-ríki Ekkert Norðurlandanna er aðili að Schengen-samkomulaginu og á síðasta Norðurlandaráðsþingi var ákveðið að reynt yrði að viðhalda vegabréfafrelsi innan Norðurlanda með því að ísland og Noregur tækju að sér ytra landamæraeftirlit sam- kvæmt Schengen ef Danmörk, Sví- þjóð og Finnland, gerðust aðilar að samkomulaginu. Alain Lamassoure, Evrópuráðherra Frakklands, asgði hins vegar á blaðamannafundi í vik- unni að þetta væri óraunhæft. „Noregur getur ekki orðið aðili að Schengen þar sem ríkið er ekki aðili að Evrópusambandinu," sagði Lamassoure. Italía og Grikkland hafa undirrit- að samkomulagið en geta ekki gerst aðilar að sameiginlega upplýsinga- kerfínu. Austurríkismenn eru enn sem komið er áheyrnarfulltrúar. Bretar andvígir Bretar eru eina ESB-ríkið sem alfarið hefur hafnað aðild að Schengen og ef írland gerðist aðili myndi það þýða að settar yrðu upp landamærastöðvar á milli írlands og Norður-írland. 80% þeirra er fara frá írland fara annað hvort til Norður-írlands eða Bretlands. „Eg held nú að um leið og hinir bresku vinir okkar sjá að farþegi á milli Heathrow og Roissy verður að sæta jafn ströngu eftirliti og farþegi frá Washington muni þeir átta sig á hagkvæmni þess að ger- ast aðilar að Schengen," sagði Lam- assoure. Bjerregaard gagnrýnd RITT Bjerregaard, fulltrúi Dana í framkvæmdastjórn- inni, hefur verið harðlega gagnrýnd af þýskum fjöl- miðlum og Evrópuþing- mönnum undanfama daga. Ástæða þess er að Bjer- regaard ákvað að fara í skíðaferðalag til Noregs í síðustu viku í stað þess að sitja fund í framkvæmdastjórninni þar sem tillögur hennar til aðgerða gegn gróðurhúsaáhrifum voru af- greiddar. Hún gat heldur ekki setið fund með Evrópuþinginu um sama mál. Loks mætti hún ekki á undir- búningsfund í Bonn vegna mikillar umhverfíssráðstefnu, sem haldin verður í Berlín í lok mánaðarins. „Þegar maður tekur vetraríþróttir fram yfír mikilvægar umræður um koltvísýring þá hefur maður ekki áttað sig á alvöru málsins," sagði Karl-Heinz Florenz, fulltrúi Þjóð- veija í umhverfísnefnd Evrópuþings- ins. Fjölmiðlamenn sátu heldur ekki á vandlætingu sinni á blaðamanna- fundi í framkvæmdastjórninni fyrr í vikunni. John Iversen, talsmaður • FRAMKVÆMDASTJÓRNIN hefur ákveðið að taka til skoðunar samstarfsáætlanir hollenska stál- fyrirtækisins Hoogovens og þýska fyrirtækisins Klöckner á sviði stál- framleiðslu. Á nýja samstarfs- fyrirtækið að bera nafnið ODS- Hoogovens Handel BV. Fram- kvæmdastjórnin segir að við fyrstu sýn virðist sem þetta sam- starf brjóti í bága við ákvæði sam- keppnisreglna ESB um að fyrir- tæki megi ekki fá yfirburðastöðu á markaðnum. Bjerregaard, neitaði að tjá sig um hvaða mikilvægu verkefnum hún hefði þurft að sinna. Hann sagðist vera talsmaður fyrir umhverfis- málastefnu hennar en ekki einkalíf. Þá kröfðust þýskir fjölm- iðlamenn svara við því hvort að nýir fulltrúar í fram- kvæmdastjórninni ættu rétt á leyfi eftir einungis um mánaðarstarf. Talsmaðurinn sagðist ekki geta svar- að því né heldur vildi hann tjá sig um það hvort að aðrir fulltrúar í framkvæmdastjóminni væru sáttir við að fulltrúi umhverfísmála væri fjarverandi er mikilvægar ákvarðanir væru teknar. Bjerregaard vísar allri þessari gagnrýni á bug. Hún segir að koltví- sýringsáætlunin hafí þegar verið fullfrágengin fyrir fundinn og að Christos Papoutsis, sem fer með orkumál, hafí komið í hennar stað. Þá ættu fulltrúar í framkvæmda- stjórninni, sem hefðu verið að búa sig undir hið nýja starf frá því í haust, vissulega rétt á vikuleyfi að hennar mati. • GUNHILD Oyangen, land- búnaðarráðherra Noregs, segir að nú verði norsk sljórnvöld að reyna að draga sem mest úr slæmum áhrifum þess, að standa fyrir utan ESB. „Stefna stjórnarinnar er sú að reyna að ná sem bestum skil- yrðum fyrir norskt atvinnulíf með samningum við ESB. Það er hins vegar umhugsunarefni að fyrir- tækin sjálf kváðu sér ekki hljóðs fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna og vöruðu við þeim vandamálum sem við stöndum nú frammi fyrir.“

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.