Morgunblaðið - 02.04.1995, Síða 11

Morgunblaðið - 02.04.1995, Síða 11
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGÚR 2. APRÍL 1995 11 Skipting útgjaida í verðlagsgrundvelli sauðfjárafurða 1. mars 1994 Laun og launatengd gjðld 3,61% Vextir at tjártest. 11,27% Afskriftir Breytilegur kostnaður aði lambakjöts annars vegar og framleiðslu svína- og fuglakjöts hinsvegar enda er hvíta kjötsfram- leiðslan algengust úti í heimi vegna þess hversu miklu hagkvæmari hún er á allan hátt. Svínin eru mun af- urðameiri kjötframleiðsludýr en sauðfé, en ein gylta gefur að meðal- tali af sér eitt tonn á ári á meðan ein kind gefur um 18 kg að meðal- tali á ári. Þannig að með tilliti til byggðar í landinu og vanda sauðfj- árbænda, verður það að viðurkenn- ast að lambakjötið keppir alls ekki án opinberra styrkja, sérstaklega í ljósi þess hvernig framleiðsluskipu- lag sauðfjárbúskaparins hefur verið rekið með kvótakerfi, ríkisafskipt- um og forsjárhyggju.“ Að mati formanns Svínaræktar- félagsins verður að losa sauðfjár- bændur úr viðjum framleiðslutak- markana til þess að framleiðslan færist til þeirra svæða og til þeirra bænda, sem framleitt geta með sem hagkvæmustum hætti. „Ef horft er til reynslu svínabænda, þá er það þetta fyrst og síðast sem dugað hefur, þó fullyrða megi að sú að- gerð myndi ekki duga að fullu til að jafna þann mun, sem er á fram- leiðslukostnaði því margfalt færri fóðureiningar fara í að framleiða svínakjöt en lambakjöt. „Stuðningur við sauðljárrækt er í mínum huga hluti af stuðningi við byggð í land- inu þó svo að breyta mætti styrkja- fyrirkomulaginu þannig að hætt verði að framleiðslutengja greiðsl- urnar, en tengja þær frekar nokk- urs konar búsetustyrkjum og leyfa mönnum að framleiða eins og að- stæður og afköst leyfa.“ SJÁ NÆSTU SÍÐU HALLDÓR BLÖNDAL LANDBÚNAÐARRÁÐHERRA Beingreiðslur til bænda þarfnast athugunar á ný VANDI sauðfjár- bænda er fyrst og fremst kominn til af því að framleiðsla þeirra hefur dregist mjög mikið saman frá því að búvörusamning- urinn var gerður. Þeir hafa bæði þurft að taka á sig flatan niður- skurð, sem þýtt hefur allt að helmings kjara rýrnun á sumum búum, auk þess sem innanlandsneyslan stefnir í að verða 7.200 tonn í ár miðað við 8.400 tonn árið 1991 eða það ár sem búvöru- samningur var gerður, en hann byggðist m.a. á því að útflutnings- bætur voru felldar niður og bein- greiðslur til bænda miðaðar við inn- anlandsneysluna eingöngu. Engin varnagli var sleginn í samningnum ef til slíks samdráttar í innanlands- neyslu kæmi sem nú er reyndin. Sá samdráttur bitnar því allur á sauðfjárbændum og erfitt hefur reynst að taka málið upp eftir á, að sögn Halldórs Blöndal landbún- aðarráðherra. Búvörusamningur- inn, sem nær til 1. september 1998, verður aftur á móti tekinn til endur- skoðunar á þessu ári og lýsir ráð- herrann sig mjög svo fúsan til við- tals um endurskoðun á þessu atriði. Skoðun ráðherrans er sú að ekki sé hægt að draga viðstöðulaust úr beingreiðslum, heldur verði að taka þennan þátt samningsins að nýju til athugunar þar sem margir sauðljárbændur búi nú við mikla fátækt og gangi á eigur sínar. Sam- tímis telur hann að til greina komi að styrkja Jarðasjóð svo hann geti ef til vill í samvinnu við sveitarfélög- in keypt jarðir, sem ekki seljast á frjálsum markaði og að bændum verði jafn- vel heimiluð áfram- haldandi búseta ef þeir sjá fram á að geta snú- ið sér að öðru til að koma sér út úr sauðíj- árrekstrinum. „Þrátt fyrir að sauðfjárbænd- ur skuldi ekki mikið hvíla auðvitað vissar kvaðir á búunum sem nauðsynlegt er að svara og þurfa bændur auðvitað einhvern höf- uðstól ætli þeir að snúa sér að öðrum hlutum. í þriðja lagi verður að leggja áherslu á það í markaðssetningu hér heima og er- lendis að lambakjötið verði áfram sú hollustuvara, sem það er. Lagt verði upp úr heilbrigði búpeningsins í stað þess að nota vaxtahormóna og önnur fíkniefni til framleiðslunn- ar, eins og gert er víða erlendis. Til þess að styrkja þessa ímynd okkar í matvælaframleiðslu, sem við njótum raunar líka á öðrum sviðum, t.d. í ferðaþjónustu og í viðskiptum með fisk, er rétt að setja ákveðna millistigsvottun, sem svo er kölluð, utn búvöruframleiðsluna sem felur í sér strangar reglur um hollustu landbúnaðarvara. Þessi hollustuímynd, sem viðurkennd hef- ur verið í Bandaríkjunum, mun gera okkur kleift að fá hærra verð fyrir vöruna en ella væri,“ segir Halldór, en hann á von á því að gefin verði út reglugerð um svokallaða lífræna ræktun um mánaðamótin. Landbúnaðarráðherra segist hafa boðið Bændasamtökunum það oftar en einu sinni að létta mætti birgöastöðuna með því að flytja út dilkakjöt, sem framleitt hefði verið innan greiðslutnarks. Ástæðan fyrir því að samtökin treystu sér ekki til að fara þá leið var sú að afurðalán- in, sem hvíla á því kjöti, hafa verið mun hærri en það verð, sem hægt var að fá erlendis auk þess sem skortur hefur verið á erlendum mörkuðum. Halldór segir miklar vonir bundnar við útflutning lamba- kjöts í framtíðinni og ef þær vonir gangi eftir þýddi það breytta að- stöðu hjá sauðfjárbændum sem auðvitað myndi auðvelda lausn vandans að verulegu leyti. „En þó að okkur sýnist að í sjónmáli séu nýir möguleikar og markaðir á öðr- um forsendum, er ekkert fast í hendi eins og er. Við erum hinsveg- ar þeirrar skoðunar að þessum málum beri að fylgja eftir af festu og lykiilinn sé sú hollustuvottun, sem við getum gefið okkar fram- leiðslu. Sé hinsvegar horft á dæmið út frá innanlandsmarkaðinum og fari svo að vonir um útflutning bregð- ist, er óhjákvæmilegt að opna möguleika fyrir bændur, sem kjósa að hætta búskap. Við vitum hins- vegar ekki hvernig það dæmi myndi líta út eða hversu margir bændur myndu kjósa þá leið. Hinsvegar með bættum samgöngum og örvun nýrr- ar atvinnustarfsemi úti á lands- byggðinni opnast möguleikar til þess að bændur geti aflað sér tekna til hliðar við bú sín. Lítil sauðíjárbú geta vissulega verið mjög hagkvæm ef þeim er aðeins ætlað að standa undir hluta framfærslunnar. í þriðja lagi verður að gefa svigrúm til þess að þeir, sem byggja vilja alla af- komu sína af sauðfjárrækt, geti ijölgað fé og aukið framleiðsluna því ef afkastageta búanna nýtist til fulls, má lækka framleiðslu- kostnað um allt að 20%,“ segir Halldór. Um þá umkvörtun bænda að þeir njóti ekki mannréttinda á borð við aðrar stéttir hvað atvinnuleysis- bætur áhrærir, segir ráðherrann: „Síðasta ríkisstjórn lagði trygg- ingagjald á bændur og þá var út frá því gengið að þeir ættu rétt á atvinnuleysisbótum, eins og aðrar stéttir. Ég hef verið þeirrar skoðun- ar að ríkisvaldinu bæri að standa við það. Á hinn bóginn hefur ekki tekist samkomulag innan ríkis- stjórnarinnar um hvernig að því máli skuli staðið, en verið er að vinna í málinu og viðræður eru í gangi milli landbúnaðar-, félags- mála og fjármálaráðuneyta. Bænd- ur eiga auðvitað rétt á atvinnuleys- isbótum eins og hveijir aðrir á tím- um samdráttar þegar bú er orðið það lítið að það er varla lengur fullt starf fyrir eina manneskju að sinna því. í mínum huga eru atvinnuleysis- bætur neyðarlausn. Við viljum auð- vitað finna önnur úrræði svo að fólk geti aflað tekna með eðlilegum hætti. Það má vera að það geti verið skynsamlegt að horfa til þessa vandamáls sem byggðavandamáls á skilgreindum svæðum, eins og gert er víða erlendis. En þegar ég hef vakið máls á þvi hvort ekki sé rétt að skilgreina ákveðin svæði sem sauðfjársvæði og aðgerðir þeim til handa, hafa bændur ekki tekið undir þau sjónarmið. Það má eflaust segja að það séu eðlileg viðbrögð samtaka bænda enda er hér um hagsmuni að ræða. En þó ég vilji að bændur hafi sinn rétt til atvinnu- leysisbóta, er ég þeirrar skoðunar að við getum líka horft á þetta mál út frá öðrum sjónarmiðum og velt fyrir okkur hvort byggðalegar að- gerðir muni kannski koma að sama haldi og skila betri árangri gagn- vart bændum og þjóðfélaginu í heild,“ segir landbúnaðarráðherra. Halldór Blöndal

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.