Morgunblaðið - 05.04.1995, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Talsmanni nýrrar leigubílastöðvar
vikið úr starfi hjá BSR
Sagður vinna
gegn hagsmun-
um fyrirtækisins
Bílstjórinn segist nú ekki
geta nýtt atvinnuleyfi sitt
JÓNI Smith, leigubílstjóra sem
verið hefur talsmaður hóps bíl-
stjóra sem hafa undirbúið stofnun
nýrrar leigubílastöðvar, var sagt
upp starfi sínu hjá Bifreiðastöð
Reykjavíkur sl. föstudag vegna
samstarfsörðugleika.
Jón kveðst telja fullvíst að mál-
flutningur hans í fjölmiðlum hafi
orðið þess valdandi að honum var
sagt upp störfum. Hann hafi verið
rekinn fyrirvaralaust og uppsögin
hafi komið á honum á óvart nú.
Hann hafi frekar átt von á henni
fyrr, eða þegar fregnir um undir-
búning að stofnun stöðvar tóku
að birtast í fjölmiðlum.
Óeðlilegt að
starfsmaður stofni
samkeppnisfyrirtæki
Guðmundur Börkur Thorarens-
en, framkvæmdastjóri BSR, segir
það alrangt að Jóni hafi verið sagt
um vegna ummæla sinna á opin-
berum vettvangi. Ástæðumar séu
margþættar, þó ekki persónulegs
eðlis, og hann vilji ekki rekja þær
til hlítar að svo stöddu.
„Við teljum okkur hafa fullan
rétt til ráða og reka þá starfsmenn
sem við viljum eins og önnur fyrir-
tæki, og þótt að Jóni finnist það
kannski ekki óeðlilegt, finnst mér
það óeðlilegt að hann sé að vinna
að stofnun samkeppnisfyrirtækis
BSR, sem getur ekki verið í þágu
hagsmuna fyrirtækisins, en haldi
samt áfram að vinna hjá BSR.
Slíkt ástand væri vart liðið annars
staðar í þjóðfélaginu," segir Guð-
mundur Börkur.
Getur ekki nýtt
atvinnuleyfi
Jón segir uppsögnina þýða að
hann geti ekki nýtt sér atvinnu-
Ieyfi sitt, því hann sé skyldugur
til að starfa á stöð. Aðrar stöðvar
séu honum tæpast opnar. Af þeim
sökum annist nú lögfræðingur
hans málið.
„Ég hef verið í starfsmannafé-
lagsstjórn BSR og unnið stöðinni
allt hið besta og það held ég að
jafnvel félagar mínir í stjórninni
viðurkenni. Það getur ekki verið á
móti hagsmunum stöðvarinnar
þótt ég sé að vinna að hagsmunum
bílstjóra út á við. Ég hef aldrei
skuldað stöðinni krónu og aldrei
fengið kvörtun á mig. Stöðin hefur
vissulega rétt til að segja upp bíl-
stjórum, en þá verða að vera æm-
ar ástæður að baki og ef það er
orðið svo í þessu þjóðfélagi, að
menn mega ekki tjá skoðanir sínar
og vinna að hagsmunamálum sinn-
ar stéttar, án þess að eiga á hættu
að vera reknir úr vinnu, er eitt-
hvað alvarlegt að,“ segir Jón.
I gærkvöldi hugðust þeir sem
standa að stofnun nýrrar stöðvar
yfírfara hlutafélagslög vegna
stofnunarinnar. Jón segir undir-
búningi miða vel að öðm leyti.
FRÉTTIR

Morgunblaðið/Árni Sæberg
RUDOLF Adolfsson er einn af frumkvöðlum áfallahjálpar á íslandi. Hann flytur hér erindi sitt
um áfallahjálp fyrir fullum suðursal Borgarspítalans.
Nefnd um áfallahjálp
tekur til starfa
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA hefur
skipað nefnd um áfallahjálp. Nefnd-
inni er ætlað að móta heildarskipulag
áfallahjálpar innan heilbrigðisþjón-
ustunnar, gera tillögur um hlutverk
sjúkrahúsa og heilsugæslustöðva,
fjalla um menntun heilbrigðisstarfs-
fólks og hlutverk neyðarskipulags
Almannavama. Vilborg Ingólfsdótt-
ir, yfirhjúkmnarfræðingur landlækn-
isembættisins, er formaður nefndar-
innar. Hún kynnti skipan og tilgang
nefndarinnar í pallborðsumræðum á
fræðsludegi um áfallahjálp í Borgar-
spítalanum á þriðjudag. Nefndin hef-
ur haldið einn fund og hefur hún sex
mánuði til að skila tillögum sínum.
Hjá Hildi Helgadóttur, hjúkrunar-
fræðingi, kom fram að lengi hefði
verið veitt áfallahjálp á Borgarspítal-
anum. Hún hefði hins vegar hvorki
verið kölluð sínu rétta nafni né gefin
tilhlýðilegur gaumur fyrr en nýlega.
Nú hefur verið tekið 5 notkun sér-
stakt símanúmar til að auðvelda al-
menningi að nýta sér þjónustuna.
Tekið verður á móti beiðnum um
áfallahjálp í síma 569 6626 á slysa-
deild Borgarspítalans.
Rudolf Adolfsson, geðhjúkrunar-
fræðingur, útskýrði að áfallahjálp
byggði á vitneskju um eðlileg við-
brögð einstaklinga og hópa við alvar-
legum áföllum sem yllu sálrænu
umróti og streituviðbrögðum hjá
þeim sem hlut ættu að máli. Hann
tók fram að hjálpin fælist í skamm-
vinnum, fyrirbyggjandi aðgerðum til
að koma í veg fyrir að viðbrögðin
þróuðust yfír í sjúklegt ástand.
Áfallahjálp væri ekki sorgarvinna,
sálgæsla, meðferð, handleiðsla eða
stuðningur við starfsfólk.
Hætta á áfallahugsýki
Halldór Kolbeinsson, yfírlæknir á
geðdeild Borgarspítala, sagði sál-
ræna skyndihjálp mikilvæga til að
streituviðbrögð þróuðust ekki út í
áfallahugsýki. Hann sagði að áfalla-
hugsýki gæti átt við þegar einstakl-
ingur hefði upplifað, verið áhorfandi
eða útsettur fyrir alvarlegri
hættu/atburði sem falið hafi í sér
mannslát eða næstum dauða, alvar-
legt slys eða aðra ógn gagnvart eig-
in lífi og heilsu eða annarra og svör-
un hans hefði verið mikill ótti, hjálp-
arleysi eða skelfing/hryllingur. Ein-
staklingar með áfallahugsýki hafa
tilhneigingu til að endurlifa áfallið á
einn eða annan veg, forðast og hliðra
sér hjá áreitum í tengslum við áfall-
ið og fá viðvarandi einkenni, s.s. ein-
beitingar- og svefnerfíðleika. Áfalla-
hugsýki á við hafí einstaklingurinn
fundið fyrir einkennunum í meira en
einn mánuð og hafi þau valdið honum
það mikilli röskun að það hafi komið
niður á félags- og starfshæfni og
valdið atvinnuleysi og örorku.
Áfallahugsýki eykur að sögn Hall-
dórs tiðni geðröskunar/geðtruflunar,
s.s. ofsahræðslu, fælni, þráhyggju,
félagsfælni, þunglyndi, geðrænni
svörun, áfengis- og fíkniefnanotkun.
Hann segir algengi sjúkdómsins í
þjóðfélaginu 0,5% til 14%. Rannsókn-
ir á hermönnum, þolendum glæpa
og eldgosa hefðu leitt í Ijós 3-58%
algengi og á flóttamönnum frá
stríðshijáðum löndum 86% og 10
árum seinna voru 80% með þung-
lyndiseinkenni.
Sr. Sigfínnur Þorleifsson, sjúkra-
húsprestur, talaði um samstarf og
samvinnu og lagði áherslu á að sam-
stilling krafta væri mikilvæg í allri
áfallahjálp. Sr. Birgir Ásgeirsson sló
botn í fyrri hluta fræðslufundsins
með erindinu „Hver huggar huggar-
ann?“ og minnti á að einstaklingum
í áfallahópum veitti ekki af stuðningi
hvers annars.
í pallborðsumræðum kom fram að
nauðsynlegt væri að taka áfallahjálp
inn í nám heilbrigðisstétta. Veita
þyrfti starfandi heilbrigðisstarfs-
mönnum fræðslu og tryggja með því
grunnþekkingu á hverjum stað. Fram
kom að eftir snjófljóðið í Súðavík
hefðu fleiri og smærri hópar sóst
eftir fræðslu um áfallahjálp. Má í
því sambandi nefna björgunaraðila.
Stangaveiðimenn benda á að krákustígar óljósra reglugerða bjóði upp á eitt o g annað
Utlendingar leigja lax-
veiðiár milliliðalaust
Erlendir einstaklingar, frá Frakklandi, Bret-
landi og Sviss, hafa nú á leigu allar lax-
veiðiár í Þistilfirði og á Sléttu að Sandá og
Svalbarðsá undanskildum. Aðeins í Sandá
-----------...........—--——---
veiða einungis Islendingar. Um er að ræða
Hafralónsá, Deildará, Hölkná og Ormarsá,
auk þess sem menn úr þessum hópi hafa
haft Haukadalsá í Dölum á leigu um árabil.
Arthur Bogason Gylfi Pálsson
ARTHUR Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda, er
áhugamaður um stangaveiði og
hann vakti máls á þessu á síðasta
aðalfundi Stangaveiðifélags Reykja-
víkur. Hann sagði að mælirinn hefði
fyllst er Iandeigendur við Ormarsá
hafí leigt Svisslendingnum Ralph
Dopler ána ti! tíu ára frá þessu ári
án þess að bjóða Stangaveiðifélag-
inu Flugu á Akureyri að bjóða bet-
ur, en Fiuga hafði leigt ána í tvo
áratugi og ræktað hana upp á þeim
tíma.
Arthur sagði í samtali við Morg-
unblaðið að honum virtist sem er-
lend ásælni af þessu tagi væri að
aukast og bætti við listann að ofan,
að Frakkinn Guy Geoffrey leigði
lungann af veiðitímanum í Hofsá í
Vopnafírði og bændadaga í Selá og
veiðidagarnir í umræddum ám væru
til sölu á erlendri grundu.
Verður að draga
skýrar línur
„Það verður að draga fram skýr-
ari línur um hver má hvað og hvað
ekki í þessum efnum. Ég óttast að
þetta sé forsmekkurinn af því sem
koma skal ef ekki verður tekið á
málinu tafarlaust," sagði Arthur.
í kjölfarið á erindi Arthurs ritaði
stjórn Landssambands stangaveiði-
félaga Halldóri Blöndal landbúnað-
arráðherra bréf með fyrirspumum
um hvort heimilt sé að leigja erlend-
um ríkisborgara veiðirétt í laxveiðiá
hér á landi til eins eða fleiri ára og
hvort Islendingi, í umboði erlends
aðila, sé heimilt að leigja veiðirétt
í laxveiðiá hér á landi til eins eða
fleiri ára.
Stjóm LS vitnaði í bréfi sínu til
álitsgerðar Ólafs W. Stefánssonar,
Stefáns M. Stefánssonar og
Tfyggva Gunnarssonar: „Samning-
urinn um evrópska efnahagssvæðið
og fasteignir á íslandi". Þar stendur
m.a. þetta:
í 1. gr. fasteignalaga segir: „Eng-
inn má öðlast eignarrétt eða afnota-
rétt yfír fasteignum hér á landi, þar
á meðal veiðirétt, vatnsréttindi og
önnur fasteignaréttindi, hvort sem
er fyrir fijálsa afhendingu eða nauð-
ungarráðstöfun, hjúskap, erfðir eða
afsal, nema því sé fullnægt sem nú
skal greina:
1) Ef einstakur maður er þá skal
hann vera íslenskur ríkisborgari eða
með lögheimili á Islandi í samfellt
a.m.k. fimm ár ..." Ef um félag er
að ræða er einnig ákvæði um ís-
lenskt ríkisfang eða lögheimili aðila
í fímm ár að minnsta kosti.
Undanþága
dómsmálaráðherra
Á meðan beðið var eftir svarbréfi
frá ráðherra segir ritstjóri Veiði-
mannsins, Gylfí Pálsson, að hann
hafí gert fyrirspurnir um lagalegt
réttmæti þessara mála í dómsmála-
ráðuneytinu. Þar fékk hann þau
svör, að ríkisborgarar EES-ríkja, í
þessu tilviki Frakklands og Bret-
lands, þyrftu ekki sérstakt leyfi til
atvinnu- og þjónustustarfa ef um
væri að ræða skemmri tíma en 3
ár eða tilskilin uppsagnarákvæði.
Væntanlega væru leigusamningarn-
ir þinglýstir og á ábyrgð sýslumanna
að gæta þess að allt væri eins og
lög gerðu ráð fyrir.
Öðru máli gegndi ef um væri að
ræða einstaklinga frá löndum utan
EES, Sviss í þessu tilviki. Slíkir ein-
staklingar yrðu að fá sérstakt leyfi
frá dómsmálaráðherra og slíkt leyfi
hefði Ralph Doppler upp á vasann.
í svarbréfi Iandbúnaðarráðherra
til stjórnar LS var sam-
hljóða svar.
ísland til sölu
erlendis
Gylfi segir svo frá
að hann hafi einnig
farið í viðskiptaráðu-
neytið og spurst fyrir
um tilhögun þessara
leigumála, þar sem
honum hafði verið tjáð
að „atvinnustarfsemi
erlendra aðila væri
óheimil hér á landi
nema að gefnu leyfi
viðskiptaráðherra"
eins og hann kemst að
orði og bætir við, „þar sem vitað
er að umræddir leigutakar selja
öðrum útlendingum og jafnvel Is-
lendingum veiðileyfi í umræddum
ám og hljóti starfsemin því að flokk-
ast undir atvinnurekstur og við-
skipti sem ættu að leiða af sér
skýrslugerð og skattaskil“.
Gylfi segir um heimsóknina í við-
skiptaráðuneytið: „Það er skemmst
frá að segja að í ráðuneytinu fannst
ekkert um viðskipti Ralphs Doppler
eða annarra útlendinga við veiðifé-
lög og taldi viðmælandi að ef veiði-
leyfín væru seld á erlendri grundu
til útlendinga þyrfti engin leyfi frá
ráðuneytinu þar eð starfsemin færi
ekki fram innanlands. Þar hljótum
við að vera á hálum brautum ef
erlendir atvinnurekendur með
skattaskil í eigin landi skuli teljast
jafnréttháir og jafnvel ganga fyrir
íslenskum félögum sem greiða
skatta og skyldur af sinni starfsemi
innanlands."