Morgunblaðið - 06.04.1995, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Svíakonungur afhendir Hörpu Árnadóttur verðlaun í keppni ungra teiknara
Hlaut 1. verðlaun í
samkeppni Nat-
ional Museet
ÍSLENSK listakona,
Harpa Árnadóttir,
fékk fyrstu verðlaun
fyrir teikningu í
samkeppni sem
National Museet í
Stokkhólmi efndi til.
Harpa veitir verð-
laununum viðtöku í
dag úr hendi Karls
Gústafs Svíakon-
ungs, sem er vernd-
ari samkeppninnar.
Sænskir fjölmiðlar
hafa fjallað töluvert
um verðlaunin, t.d.
birtist langt viðtal
við Hörpu í Svenska
Dagbladeti gær, aukþess sem
TV4-sjónvarpsstöðin sagði ítar-
lega frá verðlaununum og birti
viðtal við listakonuna í beinni
útsendingu. Sýning á verkum í
samkeppninni stendur nú yfir í
National Museet.
Harpa Árnadóttir lauk námi
frá Myndlista- og handíðaskó-
lanum fyrir tveimur árum, en
áður hafði hún lokið BA-prófi
í sögu og bókmenntum frá Há-
skóla íslands. Undanfarin tvö
ár hefur hún numið við Wallant-
listaskólann í Gautaborg.
Harpa sendi fjög-
ur verk í árlega sam-
keppni ungra teikn-
ara, sem National
Museet í Stokkhólmi
gengst fyrir. í úr-
skurði dómnefndar,
sem valdi teikningu
Hörpu, Foss I, í
fyrsta sæti, segir
m.a. að í þeim takist
listakonunni á ein-
faldan hátt að draga
fram ljóðræna
stemmningu. Mynd-
imar fjórar, sem
Harpa sendi í sam-
keppnina, verða
eign National Museet. Verð-
launin, sem Harpa fær afhent í
dag, nema 15 þúsund sænskum
krónum, eða tæpum 130 þúsund
krónum.
Litli fossinn við Ólafsvík
í viðtali við Svenska Dagblad-
et, sem ber fyrirsögnina „Lítið
á þögnink!" segir Harpa að
teikningar hennar eigi rætur
að rekja til þess tíma er hún bjó
í Ólafsvík sem bam. Hús fjöl-
skyldunnar hafi verið niður við
sjó, en í fjallshlíðinni á bak við
Harpa Árnadóttir
ÚRKLIPPA úr Svenska Dagbladet, sem birti
hálfrar síðu viðtal við Hörpu í gær.
það lítill, næstum gegnsær foss,
sem hafi líkst slæðu. Þegar hún
hafi lagst til svefns á kvöldin
hafi hún heyrt þytinn í foss-
inum í hlíðinni, en neðan úr
fjörunni hafi borist andardrátt-
ur bylgnanna. Þegar hún hafi
flutt til Reykjavíkur hafi litli
fossinn búið áfram innra með
henni og hann sé oft fyrirmynd
verka hennar. „Ég reyni ekki
að lýsa því í verkunum hvernig
fossinn lítur út, heldur tilfinn-
ingunni og þránni eftir einfald-
leika og kyrrð,“ segir Harpa í
viðtalinu.
Harpa, sem er þrítug, er gift
Bimi Zoega, sem stundar sér-
fræðinám í bæklunarskurð-
lækningum í Gautaborg og eiga
þau fjögurra ára son, Arna
Berg. Foreldrar hennar eru
Lilja Garðarsdóttir og sr. Ámi
Bergur Sigurbjörnsson.
Samið um
verðlaun
til upp-
ljóstrara
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTI, lög-
reglustjórar og átakið Stöðvum
unglingadrykkju hafa náð sam-
komulagi um hvernig staðið verði
að veitingu 10.000 króna verð-
launa til þeirra sem veita lögreglu
upplýsingar sem leiða til þess að
ljóstrað er upp um bruggstarfserpi.
Samkvæmt því mun dómsmála-
'ráðuneytið annast greiðslu verð-
launafjárins samkvæmt upplýs-
ingum frá lögregluembættum og
er þessi háttur hafður á, að því
er fram kemur í frétt frá forsvars-
mönnum Stöðvum unglinga-
drykkju, til að standa vörð um
leynd þá sem hvíla á yfir því hveij-
ir veita upplýsingar.
Ætlast er til þess að þeir sem
vilja gefa upplýsingar um brugg-
ara snúi sér beint til lögrgluemb-
ættanna. Síðan verða verðlaunin
greidd þegar iögreglan telur að
málið sé að fullu upplýst. Hafi
fleiri en einn aðili veitt upplýs-
ingar um aðila sem ljóstrað er upp
um skiptist verðlaunaféð milli upp-
lýsingagjafa.
Samkvæmt upplýsingum Valdi-
mars Jóhannessonar, fram-
kvæmdastjóra Stöðvum unglinga-
drykkju, hafa nú þegar verið upp-
Iýst þijú mál vegna upplýsinga
tengdum þessu átaki og tvö önnur
eru í athugun.
Munur á niðurstöðum kannana Félagsvísindastofnunar og Gallups á fylgi flokka
M
'UNUR á niðurstöðum
kannana á fylgi flokk-
anna, annars vegar í
könnun ÍM Gallups, sem birt var
í Ríkisútvarpinu í fyrrakvöld, og
hins vegar í könnun Félagsvísinda-
stofnunar, sem Morgunblaðið
sagði frá í gær, hefur orðið mörg-
um umhugsunarefni.
Sérstaklega kom munur á fylgi
Sjálfstæðisflokksins á óvart. Hjá
Gallup mældist flokkurinn með
31,8% fylgi en Félagsvísindastofn-
un mældi fylgi hans 37,6%. í fyrra
tilvikinu var um að ræða minnk-
andi fylgi frá seinustu könnun, í
því síðara var um fylgisaukningu
að ræða.
Nýrri könnun Gallups
sambærilegri
Munurinn getur átt sér fullkom-
lega eðlilegar skýringar. Til dæm-
is voru þessar kannanir ekki gerð-
ar á nákvæmlega sama tíma.
Könnun Gallups, sem birt var í
gærkvöldi, er í raun sambærilegri
við könnun Félagsvísindastofnun-
ar, þar sem hún var gerð sömu
dagana, eða 2.-4. apríl.
I þeirri könnun Gallups er fylgi
Sjálfstæðisflokks 34,5%, Fram-
sóknarflokks 23,4%, Álþýðuflokks
12,3%, Alþýðubandalags 10,8%,
Þjóðvaka- 9,8% og Kvennalista
6,7%. Hjá Félagsvís-
indastofnun fékk Sjálf-
stæðisflokkur 37,6%,
Framsóknarflokkur
21,1%, Alþýðubandalag
12,8%, Þjóðvaki 11,3%,
Alþýðuflokkur 10,6% og Kvenna-
listi 5,1%.
Svipaðar úrtaksaðferðir
Aðferðir beggja eru svipaðar.
Félagsvísindastofnun tekur 1.500
manna úrtak úr þjóðskrá og ræður
alger hending því hvaða íslending-
ur á aldrinum 18-75 ára lendir í
úrtakinu. Félagsvísindastofnun
telur, út frá líkindareikningi, þessa
aðferð tryggja að úrtakið endur-
spegli þjóðina með tilliti til aldurs,
kyns og búsetu.
Taka verður tillit
til skekkj umarka
Kannanir ekki
fullkomið
mælitæki
Félagsvísindastofnun reynir síð-
an í þijá daga (sunnudag, mánudag
og þriðjudag) að ná til þeirra, sem
í úrtakið koma, og var svarhlutfall-
ið nú tæplega 72%, sem telst vel
viðunandi. Spurt er þriggja spum-
inga til að lækka hlutfall óákveð-
inna eins og hægt er.
Gallup tekur 500 manna úrtak
á degi hveijum, og reiknar niður-
stöður sínar út frá þremur slíkum
í einu, eða alls 1.500 manns. Þann-
ig fellur 500 manna hópur framan
af úrtakinu á hveijum degi, en
aðrir 500 bætast við. í könnun-
inni, sem birt var í gær, var þriðju-
dagsúrtakið raunar 630 manns og
heildarúrtakið þannig 1.630
manns. Á mánudegi og þriðjudegi
er haldið áfram að reyna að ná í
þá, sem komu í sunnudagsúrtakið
en ekki hefur enn náðst í, og þann-
ig koll af kolli. Þannig er hluti
-------- úrtaks Gallups í könn-
uninni, sem var birt í
gær, nýrri en úrtak Fé-
lagsvísindastofnunar.
________ Svarhlutfallið er lítið
eitt hærra en hjá Fé-
lagsvísindastofnun, eða rúmlega
74%.
Gallup tekur hins vegar ekki
hreint tilviljunarúrtak, heldur svo-
kallað „lagskipt úrtak“. Það þýðir
að hlutföllum kynja, kjördæma og
aldurshópa er haldið nákvæmlega
eins og hjá þjóðinni í heild, en til-
viljun að öðru leyti látin ráða því
hveijir koma í úrtakið.
Munur á spurningum
Munurinn á úrtaksaðferðum
fyrirtækjanna er ekki mjög líkleg
Mismunur á niðurstöð-
um kannana á fylgi
flokkanna getur átt sér
eðlilegar skýringar,
skrifar Ólafur Þ.
Stephensen. Taka
verður tillit til skekkju-
marka og óvissu í
spumingakönnunum.
skýring á mismunandi niðurstöð-
um. Hennar gæti hugsanlega verið
að leita í því hvernig spurt er.
Bæði fyrirtæki spyija þriggja
spurninga til þess að fækka óá-
kveðnum. Félagsvísindastofnun
spyr fyrst hvaða lista menn myndu
kjósa ef alþingiskosningar væru
haldnar á morgun. Síðan er spurt,
segist menn óákveðnir, hvað sé
líklegast að þeir kjósi, og segist
þeir enn óákveðnir, er spurt hvort
líklegra sé að þeir kjósi Sjálfstæð-
isflokkinn eða einhvern annan
flokk og þeim, sem segjast líklega
munu kjósa einhvern annan, er
skipt niður á aðra flokka í hlut-
falli við fylgi þeirra eftir fyrri tvær
spurningarnar. Með þessari aðferð
hefur þeim, sem eru óákveðnir eða
neita að svara, fækkað í rúmlega
12%.
Gallup hefur lengst af notað
nákvæmlega sömu aðferð, en hef-
ur á seinustu dögum spurt hvað
menn ætli að kjósa á laugardag-
inn, eða hvað sé líklegast að þeir
kjósi þá, enda er nú liðið nálægt
kjördegi. Þessi breyting virðist
hafa þau áhrif, að þeim fjölgi
nokkuð, sem segjast óákveðnir eða
neita að svara, og eru þeir nú í
kringum 20% hjá Gallup, en hafa
verið 12-15%, að sögn dr. Þorláks
Karlssonar lektors í aðferðafræði,
sem er ráðgjafi Gallups.
Óhjákvæmileg óvissa
líklegasta skýringin
Þessi munur á hlutfalli óvissra
svarenda er hins vegar tæplega
skýring á þeim mismun, sem fram
kemur í umræddum könnunum,
þar sem hátt hlutfall óákveðinna
verður yfírleitt til þess að fylgi
Sjálfstæðisflokks mælist of hátt.
Hér er þessu öfugt farið.
Líklegasta skýringin
er þess vegna sú, sem
alltaf verður að hafa í
huga, þegar niðurstöður
skoðanakannana eru _____________
metnar; að þótt spurn-
ingakönnunin sé gott mælitæki,
er hún ekki fullkomin. Marktekt
niðurstaðnanna byggist á ákveðn-
um líkindareikningi. Bæði skoð-
anakönnunarfyrirtækin gefa upp
skekkjumörk fyrir fylgi hvers
flokks. í báðum könnunum eru þau
á bilinu 1,5% til hvorrar áttar fyr-
ir fylgi Kvennalistans, og upp í
rúmlega 3% til eða frá fyrir fylgi
Sjálfstæðisflokksins.
Miðað við þá aðferðafræði, sem
þessi tvö vönduðu skoðanakönnun-
arfyrirtæki nota, telja þau sig í
Venjuleg
óvissa líkleg-
asta skýring
Það
raun aðeins geta fullyrt að 95%
líkur séu á því að fylgi hvers flokks
sé innan skekkjumarkanna. Það
má líka orða þannig að mælist
fylgi Sjálfstæðisflokksins t.d. 35%
og skekkjumörkin séu 3,1%, sé
hægt að fullyrða með 95% öryggi
að fylgi flokksins meðal þjóðarinn-
ar sé á bilinu 31,9% til 38,1%.
Líkurnar á því að í tveimur könn-
unum, sem gerðar væru með sömu
aðferðum á sama tíma, væri fylgi
flokksins við neðri skekkjumörk
annars vegar og efri mörkin hins
vegar, eru ekki miklar en mögu-
leikinn er fyrir hendi.
Af sömu ástæðu er ekki talað
um tölfræðilega marktækar breyt-
ingar á milli kannana nema fylgi
flokkanna hafí breytzt um meira
en sem nemur skekkjumörkunum.
Hins vegar gefa niðurstöðurnar
álltaf ákveðnar vísbendingar og
reynslan hefur sýnt að vandaðar
skoðanakannanir ^geta gefíð tals-
vert nákvæma mynd af raunveru-
legu fylgi flokka í kosningum.
Nálgun við sannleikann
Sé þetta haft í huga, sjá menn
að ekkert þarf að vera óeðlilegt
við þann mun, sem kemur fram á
niðurstöðum fyrirtækjanna
tveggja. Sé miðað við könnun Fé-
lagsvísindastofnunar og könnun
Gallups, sem birt var í
gær, er í öllum tilfeilum
mun minni munur á
fylgi flokkanna en
skekkjumó'rk í hvorri
könnun um sig.
er ekkert óeðlilegt að
nokkrum dögum fyrir kosningar,
þegar hvert prósentustig skiptir
máli í slagnum, bijóti fólk heilann
um mismun af þessu tagi. Á miðju
kjörtímabili gera menn mun minna
veður út af mismunandi niðurstöð-
um kannana, sem gerðar eru á
svipuðum tíma. Þeir, sem fylgjast
með stjórnmálunum, verða að
sætta sig við að skoðanakannanir
geta ekki gert betur en að nálgast
sannleikann — rétt eins og nánast
öll önnur vísindi.