Morgunblaðið - 06.04.1995, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 1995
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Gjaldþrota lána-
sjóður gagn-
ast engum
í FRÉTTAKLAUSU
í DV hinn 29. mars er
vikið að ummælum
mínum í sjónvarpsþætti
fyrir skömmu. Fyrrver-
andi formaður Stúd-
entaráðs, Dagur Egg-
ertsson, sakaði mig um
að fara þar með rangt
mál að því er varðar
tölur um fjölda náms-
manna. Orðrétt sejgir í
fréttaklausunni: „I yf-
irlýsingunni (frá Stúd-
entaráði) segir að með
því að saka námsmenn
um að skrökva hafí
ráðherra vikið sér und-
an því að svara óþægi-
legum spumingum um breytta sam-
setningu námsmannahópsins og
lánþega." Þá segir einnig að upplýs-
ingar sem fyrrverandi formaður
Stúdentaráðs hefur dreift til stjórn-
málaflokka séu frá Lánasjóði ís-
lenskra námsmanna. Ég skal með
mikilli ánægju svara þessum ásök-
unum með eftirfarandi staðreynd-
um.
Greiðsluþrot blasti við
LÍN var forðað frá greiðsluþroti
í byijun kjörtímabilsins með marg-
víslegum aðhaldsaðgerðum og fjár-
hagsstaða hans hefur verið treyst.
Gjaldþrota sjóður stuðlar augljós-
lega ekki að jafnrétti til náms.
Námslán höfðu á árunum 1989-
1990 verið hækkuð um 20% umfram
verðlag með reglugerð þáverandi
menntamálaráðherra, Svavars
Gestssonar, en á sama tíma voru
fjárveitingar af samráðherra hans í
ríkisstjóm, Ólafi Ragnari, lækkaðar
verulega. Þrautalending þeirra var
að auka lántökur með háum vöxtum
til skamms tíma til þess að standa
straum af aukningu útlána.
Greiðslustaða sjóðsins var því komin
á hættumörk og sjóðurinn er enn
að glíma við að endurgreiða þessi
óhagstæðu lán. Slíkur var viðskiln-
aður Svavars Gestssonar, fyrrv.
menntam.álaráðherra og Ölafs
Ragnars Grímssonar, fyrrv. fjár-
málaráðherra við þennan mikilvæga
sjóð námsmanna.
Fleiri stunda nám
íslenskum námsinönnum í láns-
hæfu framhaldsnámi hefur fjölgað
um rúmlega 800 á gildistima nýrra
laga og eru fleiri en nokkru sinni í
sögunni. Þær hrakspár fulltrúa
stjómarandstöðu um að fólk myndi
hrekjast frá námi í stórum stíl vegna
laganna, hafa því - sem betur fer
- ekki ræst.
í tíð síðustu ríkisstjórnar fækkaði
námsmönnum í Háskólanum en lán-
þegum úr hópi þeirra fjölgaði um
755 manns. Vart er hægt að hugsa
sér skýrari visbendingu um að fólk
hafi tekið námslán þótt það gæti
komist hjá því vegna námsins en
lánin hækkuðu um 20% umfram
verðlag árin 1989 og 1990, eins og
áður segir.
Færri taka lán
Mun færri námsmenn taka lán
eftir gildistÖku laganna en fjár-
magna nám sitt af eigin rammleik.
Skuldir heimila þessara námsmanna
aukast því mun minna en ella á
meðan þeir eru í námi. Fækkun lán-
þega stafar m.a. af því að nú fær
fólk sem ekki skilar upplýsingum
um árangur engin lán, en áður gátu
slíkir menn orðið lánþegar. Skólaár-
ið 1990-91 skiluðu yfir 1000 manns
engum upplýsingum um námsár-
angur sinn og skólaárið 1991-92
náði þessi ijöldi 1400 manns, Þetta
fólk taldist þá til lánþega sjóðsins.
Nú fær slíkt fólk ekki lán og „fækk-
ar“ því lánþegum af þessum sökum.
Sparnaðurinn af því að veita ekki
fólki lán sem ekki er í
námi nemur hundruð-
um milljóna króna á
ári.
Samsetning
lánþegahópsins
hliðstæð
Engan marktækan
mun er hægt að greina
á hlutfallslegum fjölda
í einstökum hópum
lánþega LÍN fyrir og
eftir lagabreytingu,
t.d. eftir kynferði, bú-
setu í landinu eða Ijöl-
skylduaðstæðum.
Hlutfall einstakra lán-
þegahópa er svipað og
áður. Hlutfall kvenna af heildar-
fjölda lánþega hefur hækkað jafnt
og þétt allan síðasta áratug og hef-
ur verið 49% árið 1991-92, 48%
árið 1992-93 og 49% árið 1993-94.
Hlutfall einstæðra foreldra hefur
verlð hliðstætt síðustu ár, þ.e. árið
Mikilvægt var að reisa
við fjárhag Lánasjóðs
íslenskra námsmanna,
segir Olafur G. Einars-
son, og stnðla að jafn-
rétti til náms.
1990-91 7% árið 1991-92 8% og tvö
síðustu skólaár 7%. Þá sýnir athug-
un, sem óskað var eftir af fjárlaga-
nefnd Alþingis, að hlutfall lánþega
eftir kjördæmum er mjög hliðstætt
fyrir og eftir lagabreytingu.
Meiri aðstoð en í öðrum ríkjum
Norðurlanda
LÍN tryggir námsmönnum ■ eftir
breytingamar á lögunum frá 1992
hliðstæða eða meiri fjárhagslega
aðstoð meðan á námi stendur en
sambærilegir sjóðir á Norðurlönd-
um, en Norðurlönd eru fremst Evr-
ópuríkja á sviði námsaðstoðar. Sér-
staða íslenskrar námsaðstoðar er
óbreytt. Námsmönnum með börn á
framfæri er tryggð meiri námsað-
stoð en um getur í nálægum Evrópu-
löndum.
Minna tekjutillit
Þrátt fyrir almennar aðhaldsað-
gerðir hafa verið settar ýmsar regl-
ur sem em námsmönnum til hags-
bóta. Tekið er minna tillit til tekna
en áður. Barnabætur og bamabóta-
auki reiknast ekki í tekjutilliti, eins
og áður gerðist, en það skiptir miklu
fyrir námsmenn með börn á fram-
færi og svigrúm til aðstoðar í fram-
haldsháskólanámi hefur verið aukið
svo nokkuð sé nefnt.
Námsárangur batnað
Regla um að fullt lán sé einungis
veitt fyrir 100% árangur hefur leitt
til þess að námsárangur lánþega
sjóðsins hefur batnað verulega.
Þetta hefur m.a. orðið til þess „að
virkni stúdenta" í Háskóla íslands
hefur aukist eins og rektor hefur
komist að orði.
Markmiðum ríkis-
sljórnarinnar náð
Það má því með sanni segja að
markmiðum ríkisstjórnarinnar um
að reisa við íjárhag Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna og efla hann
sem og að stuðla að eðlilegri sókn
íslenskra námsmanna í lánshæft
framhaldsnárr. og stuðla að jafnrétti
manna til náms án tillits til efna-
hags, hafi verið náð.
Höfundur er
mcnntamálaráðherra.
Ólafur G.
Einarsson
Framsóknarmenn róa
dulbúnir á Davíðsmið
SKOÐANAKANN-
ANIR sýna, að Sjálf-
stæðisflokkurinn er að
tapa fylgi. Framsókn-
arflokkurinn er í sókn.
Þetta eru alvarleg tíð-
indi fyrir þjóðina alla.
Hún stendur í þeim
sporum, að geta valið
á milli festu í lands-
stjórninni undir for-
ystu Sjálfstæðisflokks-
ins og upplausnar, þar
sem Framsóknarflokk-
urinn verður þungam-
iðjan. Það er fráleitt
að ætla, að menn
styrki tveggja flokka
stjórn undir forystu sjálfstæðis-
manna með því að lýsa yfir stuðn-
ingi við Framsóknarflokkinn í skoð-
anakönnunum eða greiða honum
atkvæði á kjördag.
Á því vantar allar haldbærar
skýringar, hvers vegna Framsókn-
arflokkurinn dregur nú að sér fylgi.
Kosningastefnuskrá hans einkenn-
ist af áráttunni frá tímum sjóða-
sukksins, að lofa milljarði í þetta
og milljarði í hitt. Flokknum ferst
ekki að kenna gjaldþrotastefnu við
aðra. Hann hefur sjálfur mesta
reynslu af slíku og er að leita langt
yfir skammt, þegar hann nýr öðrum
gjaldþrotum um nasir.
Framsóknarmenn treystu sér
ekki til að standa að stuðningi við
aðild íslands að Evrópska efnahags-
svæðinu (EES). Aðildin hefur verið
atvinnulífi um land allt lyftistöng.
Þrátt fýrir skammsýni sína, telja
framsóknarmenn sig hafa efni á
því að lofa 12.000 nýjum störfum
á næstu fímm árum með stjórn-
valdsákvörðunum.
Framsóknarmenn
ætla að ná 3% hag-
vexti einhvem tíma á
næsta kjörtímabili.
Það markmið hefur
þegar náðst undir for-
ystu ríkisstjórnar Dav-
íðs Oddssonar. Því réð
ekki tilviljun, að síð-
asta stöðnunarskeið í
íslensku efnahagslífi
hófst á árinu 1988,
þegar mynduð var
þriggja flokka vinstri
stjórn undir forsæti
Framsóknarflokksins.
Undir forystu Hall-
dórs Ásgrímssonar var
lagður grunnur að kvótakerfinu.
Vilji menn andmæla því ættu þeir
síst að kjósa Framsóknarflokkinn.
Skýr kostur
Halldór Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins, fer ekki leynt
með þá skoðun sína, að vinstri
stjórn sé markmið flokksins. Sé sú
skýring á fylgisaukningu framsókn-
armanna í könnunum, að hún sýni
vilja fólks til tveggja flokka stjórnar
undir forystu Sjálfstasðisflokksins,
er um mikinn misskilning að ræða.
Kjósendur styðja ekki Sjálfstæðis-
flokkinn til áhrifa í íslenskum
stjórnmálum meða því að kjósa
Framsóknarflokkinn.
Fyrir fáeinum árum skaut Stein-
grímur Hermannsson, forveri Hall-
dórs Ásgrímssonar, sér á bak við
slagorðið: Allt er betra en íhaldið!
Segja má, að Jóhanna Sigurðardótt-
ir hafi stolið þessum glæp af fram-
sóknarmönnum núna. Hún beitir
útilokunaraðferð gagnvart Sjálf-
stæðisflokknum. Mörður Árnason,
Engin rök mæla með
því, að fylgi Framsókn-
arflokksins aukist, segir
Björn Bjarnason, síst
af öllu ef menn vilja að
Sj álfstæðisflokkurinn
leiði tveggja flokka
stjórn.
frambjóðandi Þjóðvaka Reykjavík,
segir, að Sjálfstæðisflokkurinn sé
minnihlutahópur, einskonar nýbúi,
sem eigi að víkja til hliðar, svo að
vitnað sé í hrokafull ummæli hans
á fundi með stúdentum í Háskóla
íslands fyrir skömmu.
Þessi heift Þjóðvaka í garð Sjálf-
stæðisflokksins hefur dregið at-
hyglina frá þeirri staðreynd, að
framsóknarmenn líta á sig sem
helsta keppinaut sjálfstæðismanna.
Framsóknarmenn sætta sig illa við
forystuna, sem Jóhanna hefur tekið
gegn Sjálfstæðisflokknum. Þeir
geta hins vegar í skjóli Jóhönnu
látið eins og Framsóknarflokkurinn
sé samstarfskostur fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn. Framsóknarmenn hika
ekki við að gera út á vinsældir
Davíðs Oddssonar. Kjósendur eiga
hins vegar að hafa hugfast, að at-
kvæði greitt Framsóknarflokknum
er atkvæði gegn Davíð Oddssyni.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykja vík.
Björn Bjarnason
Skýrir valkostir í
kosningunum
Þegar landsmenn
ganga að kjörborðinu í
vikulokin blasa við
skýrir valkostir. Ann-
ars vegar tveggja
flokka ríkisstjórn undir
forystu Davíðs Odds-
sonar en hins vegar
fjögurra eða fimm
flokka vinstri stjórn.
Allir vinstri flokkarnir
hafa hótað að láta það
verða sitt fyrsta verk
að mynda slíka fjöl-
flokkastjórn ef þeir fá
fylgi til þess. Ekkert
mun því geta komið í
veg fyrir þá fyrirætlan
nema öflugur Sjálf-
stæðisflokkur. Eina 1<
Geir H.
Haarde
til að í öllum
drætti, lægra afurða-
verði í útlöndum og
þar með lækkandi
þjóðartekjum. Einnig
hefur þurft að takast
á við afleiðingarnar af
ákvörðunum fyrri rík-
isstjórnar og gera upp
eftir gjaldþrota sjóða-
stefnu hennar.
Árangurinn er ótví-
ræður og nú horfir
þjóðin fram á betri
tíma. Verðbólgan er
horfin, vextir hafa
lækkað sem og matar-
verð og mikill stöðug-
leiki ríkir í efnhagslíf-
inu. Það er ómetanlegt
:ri, hjá opinberum aðil-
tryggja að sjálfstæðismenn verði
áfram við stjórnarforystu er að
kjósa D-listann.
Ýmsir telja eflaust að með
skrípalátunum í kringum sjtórnar-
sáttmálann, sem Ólafur Ragnar
Grímsson segist hafa samið, hafi
hann brennt allar brýr að baki sér
gagnvart væntanlegu samstarfs-
fólki í Framsókn, Kvennalista, Þjóð-
vaka og Alþýðuflokk. Því er þó
engan veginn að treysta. Ásetning-
ur þessara aðila er skýr: Þeir ætla
að mynda vinstri stjóm ef þeir fá
stuðning til þess. Þess vegna er nú
svo brýnt að efla Sjálfstæðisflokk-
inn til að koma í veg fyrir að þessi
áform nái fram að ganga.
Út úr erfiðleikunum
Undanfarin ár hefur þjóðin þurft
að takast á við margháttaða erfið-
leika sem stafað hafa af aflasam-
um, atvinnufyrirtækjum og heimil-
um. Nú er hægt að gera raunhæfar
áætlanir um tekjur og gjöld. í at-
vinnugrein eins og ferðaþjón-
ustunni, sem í er fólginn mikill vaxt-
arbroddur, er það grundvallaratriði
að geta gefið út verðskrár langt
fram í tímann. I þeirri grein eins
og reyndar hvarvetna í atvinnulífinu
er starfsumhverfið nú gjörbreytt.
Það mun að sjálfsögðu skila sér í
fjölgun starfa og bættum lífskjör-
um.
Spor fyrri vinstri stjórna
hræða
Verkinu er þó engan veginn lok-
ið. Uppbyggingarstarfið er ekki
búið. Nokjcur kaupmáttaraukning
er þó fyrirsjáanleg á þessu ári og
hagvöxturinn er að taka við sér.
Framsóknarflokkurinn talar nánast
eins og það eigi að lögbinda 3%
Vinstri stjórnir hafa
ávallt, segir Geir
Haarde, klúðrað efna-
hagsárangri, sem tekist
hafði að byggja upp.
hagvöxt á íslandi næstu árin og
fjölgun starfa um 12 þúsund fram
til aldamóta. Slíkur málflutningur
er auðvitað barnalegur. Núverandi
ríkisstjórn hefur hins vegar breytt
hinu almenna efnahagsumhverfi og
búið þannig í haginn að störfum
fjölgaði verulega í fyrra og mun
áfram fjölga mikið næstu árin sam-
fara bættum efnahag.
Reynslan sýnir að við aðstæður
eins og þær sem nú hafa skapast
er brýnt að vel sé stjórnað í land-
inu. Ástandið er brothætt og það
er auðvelt að bijóta niður það sem
byggt hefur verið upp. Festa í
stjórnarfari er lykilatriði. Vinstri
stjórnir hafa ævinlega eyðilagt
þann efnahagsárangur sem búið var
að byggja upp. Þannig var það með
stjórnendur sem tóku við 1971,
1978 og 1988. Engin slík ríkisstjórn
hefur megnað að sitja í heilt kjör-
tímabil. Við skulum ekki taka
áhættuna af því að fá slíka stjórn
yfir okkur. Þjóðin á betra skilið.
Kjósum því Sjálfstæðisflokkinn í
kosningunum á laugardag.
Höfundur er formaður þingflokks
sjálfstæðismannn ogskipar 4. sæti
á lista Sjálfstæðisflokksins í
Rcykjavík.