Morgunblaðið - 06.04.1995, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 1995 61
IUIINNIIMGAR
GUÐMUNDURIVAR
ÞÓRÐARSON
+ Guðmundur
ívar Þórðarson
fæddist á Stokks-
eyri 22. júlí 1918 og
lést á Kumbara-
vogi, Stokkseyri,
26. mars sl. For-
eldrar hans voru
hjónin Agústa Guð-
mundsdóttir frá Iðu
og Þórður Árnason
frá Arnarhóli, er
bjuggu lengst af á
Hólmi, Stokkseyri.
Guðmundur var
elstur sinna systk-
ina, en hin eru Ing-
var, Aldís og Magnúsína. Árið
1947 kvæntist Guðmundur
Mörtu Petersen frá Færeyjum.
Eignuðust þau fjögur börn.
Þau eru: Ágústa,
Elísabet, Þórður
og Katrín. Synir
Mörtu, Jens og
Sigurður Peters-
en, ólust einnig
upp hjá þeim og
gekk Guðmundur
þeim í föðurstað.
Barnabörnin eru
fjórtán. Eftir lát
Mörtu árið 1984
dvaldist Guðmund-
ur með yngstu
börnum sínum,
Þórði og Katrínu,
uns hann fór á
hjúkrunarheimilið á Kumbara-
vogi árið 1991. Útför Guð-
mundar var gerð frá Stokks-
eyrarkirkju.
HÉR hefur í fáum orðum verið rak-
inn æviferill Guðmundar Þórðarson-
ar, en okkur sem höfum notið vin-
áttu hans frá æskudögum finnst
þetta fátækleg upptalning. Föður
sinn missir hann 14 ára og verður
þá fyrirvinna heimilisins. Þá voru
engar almannatryggingar eða opin-
ber samhjálp og má nærri geta
hvort ekki hefur þurft ýtrustu að-
gæslu til að endar næðu saman.
Guðmundur stundaði alla almenna
vinnu til sjós og lands. Hann réri á
vetrarvertíðum og var í vegavinnu
á sumrum, vann í mörg ár hjá Al-
menna byggingafélaginu við virkj-
anir, við Ljósafoss, Hitaveitu Sel-
foss, hafnargerð í Þorlákshöfn og
fleira. Síðustu starfsárin vann hann
við fiskverkun og veiðarfæri á
Stokkseyri, en þar átti hann heim-
ili alla ævi, lengst af í Útgörðum
eftir að hann fór úr foreldrahúsum.
Með þessum aðalstörfum hafði
hann alltaf svolítinn búskap, átti
nokkrar skepnur sér til gagns og
ánægju. Hann hafði manna best vit
á skepnum og var snjall ræktunar-
maður búfjár. Hér var komið að
þeim þætti í ævistarfi Guðmundar
sem ekki gleymist samferðamönn-
um hans. Hann var fæddur dýra-
læknir eins og verið hafði Þórður
faðir hans og var mikið sóttur af
sveitungum sínum og raunar víðar
að til að hjálpa skepnum við erfiðan
burð og fleiri læknisstörf. Hann var
jafnan boðinn og búinn til hjálpar,
jafnt á nóttu sem degi. Þessi störf
vann hann af fórnfýsi einni saman
því hann var ófáanlegur til að taka
við peningagreiðslum fyrir þau. Oft
var haft á orði, að Guðmundur hefði
haft mikla hæfileika til að læra til
læknis, dýra eða manna. Skorti
hann ekki námsgáfur, hafði bæði
hvassan skilning og stálminni.
Á fímmtugsaldri kennir Guð-
mundur þess meins er átti eftir að
þjá hann til æviloka, liðagigtar.
Hann varð fljótlega óvinnufær og
lá oft vikum og mánuðum saman á
sjúkrahúsi og gekkst oft undir að-
gerðir á liðum. Annars var hann í
heimahúsum og naut hjúkrunar
sinnar ágætu eiginkonu meðan
henni entist heilsa og líf, og síðan
yngstu dóttur sinnar, Katrínar, sem
með aðdáanlegri alúð og umhyggju
gerði honum kleift að dvelja sem
lengst heima. Árið 1991 fer hann
á hjúkrunarheimilið að Kumbara-
vogi og dvelst þar til æviloka en
fer þó stundum á sjúkrahús í
Reykjavík.
Eins og áður er sagt var Guð-
mundur skarpgreindur. Hann hafði
ákveðnar skoðanir á þjóðmálum,
sem komu meðal annars fram í því
að styðja þá sem minna máttu sín
eða á einhvern annan hátt stóðu
höllum fæti. Hann var ósérhlífinn
og forkur duglegur meðan heilsan
entist. Hann var auðsærður og gat
GUÐNISTEINDÓR
BJÖRNSSON
+ Guðni Steindór
Björnsson var
fæddur 17. nóvem-
ber 1929 í Norð-
firði, hann lést í
Reykjavík 1. apríl
siðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Helga Jenný
Steindórsdóttir og
Björn Ingvarsson.
Guðni stundaði sjó-
mennsku alla sína
tíð, lengst af sem
stýrimaður og síð-
ar skipsljóri á Sam-
bandsskipunum.
NÚ ÞEGAR þú ert farinn af jörð-
inni og til Guðs þá finnst mér eins
og ég eigi eftir að þakka þér fyrir
svo margt og mikið. Eins og til
dæmis allar fjöru- og hjólreiðaferð-
irnar út í Gróttu og út í krabbafjör-
una okkar, líka allar góðu og
skemmtilegu ferðirnar í sundlaug-
ina á Nesinu eða þegar þú hélst á
mér allan tímann meðan verið var
að afhjúpa listaverkið Skyggnst
bakvið tunglið eftir Siguijón Olafs-
son við sundlaugina.
Það er svo margt, elsku afi minn,
sem þú gerðir fyrir mig, sem hann
Spilli litli vill þakka þér fyrir. Oft
vorum við búnir að ræða hvað við
ætluðum að gera saman, eins og
að setja skilti í afturrúðuna á nýja
bílnum sem þú áttir að
fá á afmælisdaginn
minn, 19. maí næst-
komandi. Á skiltinu átti
að standa: Maíarinn
1995 pr 353, og svo
margt fleira áttum við
eftir að gera og ég ætla
að gera þetta allt í
huganum með þér, þú
mátt trúa því, afi minn.
Elsku afi, ég ætla að
halda áfram að hringja
tvisvar á dyrabjölluna á
Unnarbrautinni en
núna kemur elsku
amma mín til dyra.
Guð blessi þig elsku afi minn.
Þinn,
Frantz (Spilli).
Mig langar til áð minnast fyrrum
tengdaföður míns, Guðna Steindórs
Björnssonar, sem nú er látinn, að-
eins 65 ára.
Hann og eldri sonur minn,
Frantz, urðu miklir vinir og þegar
ég skildi þótti mér mjög vænt um
hvað þeirra vinskapur hélst og var
alla tíð mikill. Guðni, ég vil þakka
þér allar þær góðu stundir sem þú
gafst Frantza, þær eru bæði honum
og mér ómetanlegar.
Kæra Ólöf, ég votta þér og dætr-
um þínum mína dýpstu samúð.
Pétur Ingi Frantzon.
þá svarað hressilega fyrir sig. Ætli
skoðanir hans í gegnum árin hafi
ekki mótast strax þegar hann við
lát föður síns þá 14 ára hét móður
sinni því að aðstoða hana við forsjá
heimilisins.
Við sem þetta ritum eigum marg-
ar og góðar minningar um Guð-
mund Þórðarson. Hugurinn reikar
50-60 ár aftur í tímann til Stokks-
eyrar, þar sem við áttum okkar
æsku- og bernskuspor. Þá voru
ekki komin öll þau afþreyingartæki
sem nú stytta fólki stundir. Ungt
fólk þurfti þá ekki síður en nú eitt-
hvað fyrir sig. Þá var farið út á
kvöldin og gengið um götur og
stíga. Rúnturinn var stundum lang-
ur, gengið var austur fyrir Háamel
og vestur að Sundvörðu. Svo var
stansað undir göflum húsa og á
götuhornum. Asgeirsbúðarhornið
var einkar vinsælt og mátti oft
heyra áhyggjulaust skvaldur ung-
menna sem barst út í kyrrð vor-
kvöldsins eða rökkur haustkvölda.
Allt er þetta liðin tíð og kemur aldr-
ei aftur og þó.
Kannske á upprisunnar mikla morgni
við mætumst öll á nýju götuhomi"
(Tómas Guðmundsson)
Við kveðjum Guðmund með
söknuði og þakklæti og vottum
vandamönnum hans innilega sam-
úð.
Blessuð sé minning hans.
Einar Kr. Jósteinsson,
Gísli Guðjónsson,
Ketill Símonarson.
Þegar eg heyrði lát Guðmundar
Þórðarsonar, vinar míns, komu mér
í hug stef séra Matthíasar:
Svo deyja allir dagar sumarljósir
svo deyja allar lífsins fögru rósir.
Guðmundur var kominn af dug-
miklu kjarnafólki. Kunn er sagan
af Jónínu, ömmu Guðmundar, er
hún fór í vonskubyl niður á Eyrar-
bakka að sækja matbjörg. Heimilið
var matarlítið og húsbóndinn á ver-
tíð. Klyfjaði hún hest og lagði í
hríðina eftir björginni. Þótt veður-
hamurinn væri mikill, lét hún það
ekki á sig fá, enda atgervi hennar
slíkt sem karlmaður væri. Menn af
næstu bæjum sem lögðu í hríðina
jafnhliða henni snéru við, slíkur var
veðrahamurinn.
Þórður faðir Guðmundar hafði
það að atvinnu að flytja vörur á
hestvögnum frá Reykjavík til versl-
ana á Stokkseyri og mun hann
hafa haft af þessu bærilega af-
komu. Þegar vörubílar komu til
sögunnar var öllum stoðum kippt
undan flutningum á hestvögnum
og þar með afkomu Þórðar. Eftir
það bjó heimilið við sárafátækt, sem
setti mark sitt á heimilið og afkomu
þess. Þegar Guðmundur var 15 ára
lést faðir hans. Gerðist hann þá
fyrirvinna fimm manna fjölskyldu
með því að sækja vinnu hvar sem
hana var að fá, m.a. vegavinnu vítt
og breitt um héraðið. Ekki er hægt
að segja að fjölbreytni hafí verið í
fæði vegagerðarmanna í þá daga,
einvörðungu skrínukostur til hálfs-
mánaðar í senn. í hádegi á hverjum
degi var eldaður saltfiskur, en þá
eldamennsku sá Guðmundur um. I
kvöldmat var aldrei annað en kaffi,
brauð og mjólk. Þessi fábreytni í
mat á æskuárum Guðmundar hefur
að sjáfsögðu mótað hann, enda
gerði hann aldrei háar kröfur til
lífsins.
Sögu sagði Guðmundur mér frá
frænda sínum, Eiríki Eiríkssyni,
síðar þjóðgarðaverði á Þingvöllum,
en þeir voru á svipuðu reki og unnu
saman. Eiríkur var þá að vinna sér
inn fyrir námskostnaði. Sparneytni
hans var slík í mat að því mundi
vart nokkur trúa í dag. Þegar Guð-
mundur náði fullum þroska var
hann hár og þrekinn og orð fór af
hversu sterku hann var. Ósérhlífinn
var hann og gekk allsstaðar í erfið-
ustu störfin á hveijum vinnustað,
og stóð vörð um þá sem minnimátt-
ar voru. Ungum mun honum hafa
staðið hugur til náms og þá helst
til dýralækninga, enda var hann
einkar laginn að umgangast búfé,
bæði heilbrigt og sjúkt. Efnahagur
hans var ekki slíkur að skólaganga
væri kleif. Árið 1947 kvæntist Guð-
mundur færeyskri konu, Mörtu Pet-
ersen. Þau stofnuðu heimili á
Stokkseyri og bjuggu allan sinn
búskap þar. Fljótt fór að bera á
sjúkdómi sem hann losnaði aldrei
við, illræmd liðagigt hijáði hann
alla ævi, sífelldar ígerðir í liðum,
andliti og víðar. Allar lækningar
reyndust ófullnægjandi. Óteljandi
voru þær sjúkrahúslegur, sem hann
varð heyja vegna veikinda sinna.
Stöðugt svefnleysi og vanlíðan átti
hann við að stríða. Áhyggjur af
afkomu íjölskyldunnar þjáðu hann.
Ekki bætti um þegar hann veiktist
af sykursýki á háu stigi, sem varð
þess valdandi að hann missti sjón.
Ekki verður lokið minningargrein
um Guðmund Þórðarson án þess
að geta um hans miklu skarp-
skyggni varðandi búfénað og þá
sérstaklega sauðfjárrækt.
Kynni okkar Guðmundar hófust
eftir fjárskiptin 1951. Minnisstæðar
eru komur hans að Oddgeirshólum
til þess að velja lífhrúta fyrir sveit-
unga sína, komur hans voru vel
þegnar og ánægjulegar. Eftir að
kunningsskapur okkar hófst vandi
eg mjög komur mínar til hans á
Utgörðum. Áður hef eg minnst á
líkamsstyrk Guðmundar, en ekki
var sálarstyrkur hans minni. Sama
var hversu illa hann var haldinn
líkamlega, alltaf gat hann sagt eitt-
hvað skemmtilegt, ævinlega leiddi
hann umræðurnar, enda var minni
hans við brugðið. Margháttaður
fróðleikur lá honum á tungu og var
Stretsbuxur kr. 2.900
Konubuxur kr. 1.680
Mikið úrval af
allskonar buxum
Opið á laugardögum
ERFIDRYKKJUR
P E R L A N sími 620200
Crfiscirvkkjur
&
Uallingohú/ið
GAPi-inn
Sími 555-4477
ERHSDRYKKfUR
Glæsilegir salir, gott verö
^lpggó&þiónusta.^
#»VEBLIIELDHIISH)
WpS#ÁLFHElMUM 74 - S. 568-6220
Erfidrykkjur
Glæsileg kaffi-
hlaðborð, fallegir
salir og mjög
góð þjónusta.
Upplýsingar
í síma 22322
FLUGLEIDIR
HÖTEL LOFTLEIÐiR
framsögn áheyrileg og skýr. Hann
átti lengst af nokkrar ær vænar og
afurðamiklar. Þeim varð hann að
farga heilsunnar vegna árið 1975.
Tveim árum síðar hresstist hann
það að hann gat veitt sér að koma
upp smá íjárbúi að nýju. Honum
áskotnuðust m.a. tvær ær mórauðar
og átti nokkur ár vísi að mórauðum
stofni. Flestar voru sex að tölu. Það
sýnir best fjárræktarsnilli hans að
innan þessa litla hóps fékk hann
fram einstaklinga, sem nafnkenndir
voru meðal fjárræktarmanna í ná-
lægum sveitum, sem nú hafa mark-
að spor í sunnlenskri sauðfjárrækt.
Guðmundur tók virkan þátt í sauð-
fjársýningum í Stokkseyrarhreppi
bæði sem sýnandi og dómari. Dr.
Halldór Pálsson ráðunautur lét eftir
sér hafa að hann hafi á ferli sínum
um landið engum kynnst jafnoka
Guðmundar í Útgjörðum að sjá
kosti og galla sauðfjárins.
Guðmundur unni mjög konu sinni
og syrgði hana mjög er hún lést
úr kvalafulium sjúkdómi árið 1984.
Börn Guðmundar og Mörtu eru
fjögur, auk þess átti Marta þijá
syni frá fyrra hjónabandi og gekk
Guðmundur þeim í föðurstað.
Yngsta dóttirin, Katrín, sá um
heimilishald að Mörtu látinni ásamt
bróður sínum Þórði, en aðrar dætur
hans höfðu stofnað sitt eigið heim-
ili. Þótt Guðmundur byggi við erfið
lífskjör, lifði hann samt hamingju-
sömu lífi með konu sinni og börn-
um, sem virtu hann, mátu og léttu
honum lífsbyrðina sem mest þau
máttu. Barnabörnin voru honum til
óblandinnar ánægju og yljuðu hon-
um um hjartarætur.
Síðustu æviárin dvaldi Guðmund-
ur á Öldrunarheimilinu í Kumbara-
vogi og naut hann þar aðhlynningar
hjúkrunarfólks. Það er varla harms-
efni þótt aldraður maður sem lifað
hefur áratugum saman ótrúlegu lífi
andist. Þó hygg eg að niðjum hans
og vinum þyki vandfyllt það skarð,
sem opið stendur við andlát hans
og verði hugsað til þess hversu
gefandi hann var í vanmætti sínum.
Eg vil svo að lokum þakka honum
órofa tryggð mér til handa, börnum
hans og niðjum votta eg mína
dýpstu samúð.
Þín list var fógur full af yndi
og fas þitt hreint sem morgunljós á tindi.
(M. Joch.)
Ólafur Árnason.
‘Dömuhártoppar
*SérCega Céttar ogfalíegar
® 9{ýjar jjerðir
• ,,‘DoCCy CParton
‘Borgarkringíunni, s. 32347.