Morgunblaðið - 03.05.1995, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 1995
Ljáðu mér eyra
TÓNLIST
íþróttahúsinu
Smáranum
BARNAKÓRAMÓT
Barnakóramót í íþróttahúsinu
Smáranum. Laugardagurinn
29. apríl 1995.
VÖXTUR og viðgangur tónlistar-
iðkunar á íslandi birtist ekki aðeins
í fjölgun tónlistarskóla, því iðkun
tónlistar er sammannleg og hefst
hjá bömum um leið og þau læra
móðurmálið. Ein fögur saga segir
frá ungum föður, sem frá bamæsku
var talinn vera laglaus. Hann vildi
svo gjaman syngja fyrir ung böm
sín og þáði því boð Söngsmiðjunn-
ar, um kennslu fyrir „laglausa".
Hann var auðvitað ekki laglaus,
heldur alinn upp í þögn og syngur
nú hamingjusamur í elsku og söng-
aðdáun ungra bama sinna.
Svo læra börnin málið, að það
er fyrir þeim haft. Þessi sannindi
mættu allir hugleiða, sem miðla
efni til hugsunar fyrir börn, því það
ungur nemur, gamall temur. Söng-
ur er ekki aðeins góður til skemmt-
unar, því í honum býr mikilvæg
kennsluþjálfun og góður kveðskap-
ur er stórkostlegur málaskóli.
Það er í raun ekkert smámál, að
safna saman 1.300 bömum af öllu
landinu, til að syngja saman eina
helgi og halda svo tónleika. Þarna
hafa söngkennarar, með Þórunni
Björnsdóttur í fararbroddi, unnið
vel og líklega sáð til mikillar upp-
skem fagursyngjandi fólks og
góðra tónlistarmanna í famtíðinni.
Eitt af því sem er athyglisvert,
frá því að starfsemi barnakóra tald-
ist til undantekninga hér á landi,
að nú koma saman 42 bamakórar
víðsvegar af landinu og vantar þó
ýmsa kóra, sem getið hafa sér gott
orð á liðnum árum. Þá er athyglis
vert, að rúmur fjórðungur kóranna,
er komu fram á þessu kóramóti,
eiga starfsvettvang sinn við kirkj-
umar í Reykjavík, Akureyri og
Hafnarfirði og tveir tónlistarskólar,
Bessastaðahrepps og Keflavíkur,
starfrækja kóra, sem tóku þátt í
þessum fjöldasamsöng barnanna.
Söngmennt barna er því ekki ein-
skorðuð við skólana og sýnir það
vaxandi söngumsvif unga fólksins
í landinu, enda hafa tónlistarskól-
amir alið upp góða tónlistarkenn-
ara, er aftur miðla svo kunnáttu
sinni til skólaæskunnar, sem er
bæði falleg, vel af Guði gerð og
uppfærir sig á hinn mennilegasta
máta, andstætt því sem samfé-
lagsáhyggjufólk sér í æskufólki
dagsins í dag. Hvað þú iðjar, það
ert þú og í fagurri tónlist býr ljós
mannelsku og göfgunar, sem á
mikilvægt erindi við vélruglaðan og
glamrandi samtímann.
Kóramir sungu allir saman og í
smærri hópum íslensk og erlend lög
og hófust tónleikamir á finnskri
lagasyrpu. Syrpan var sungin við
gamla íslenska húsganga, eins og
Tunglið tunglið taktu mig, Hvað á
gera við strákaling, Syngur lóa,
Ljáðu mér eyra, Heyrið vella á heið-
um hveri og Gimbillinn mælti, og
féllu vel saman bæði textar og lög.
Annað viðfangsefnið var pólsk laga-
syrpa, sem sungin var við þýdda
texta og eins og sú finnska
skemmtileg áheymar.
Minni hópamir sungu nokkur ís-
lensk lög, þjóðlagið við Krummavís-
ur, nýan keðjusöng, Dirrin dí, eftir
Björn Þórarinsson, Söng Dimma-
limm, eftir Atla Heimi Sveinsson,
Buxur, vesti brók og skó, eftir Skúla
Halldórsson, og Fylgd, eftir Sigur-
svein D. Kristinsson. Finnsk lög
njóta vinsælda og auk syrpunnar
sem fyrr er getið, voru sungin Sef-
ur jörð, Þuluþrenna og finnsk-
íslenska flökkulagið Á Sprengi-
sandi, sem öll voru fallega sungin.
Nýrri lög voru vinamál, eftir
Oscar Peterson, Dagur er liðinn,
gelískt Iag, en textar beggja em
þýddir af Heimi Pálssyni. Tónleik-
unum lauk með Söngvaseið, laga-
syrpu úr Sound of Music, eftir Rich-
ard Rodgers. Söngur barnanna var
ágætur og sérlega vel samtaka,
þrátt fyrir að aðstæður í Smáranum
séu ekki sem bestar fyrir tónlistar-
flutning. Þetta minnir á, að svo vel
og að verðleikum, sem búið er að
íþróttaæsku landsins, hafa tónlist-
armenn ekki lært þá list, sem for-
ustumenn íþróttamála kunna öðram
betur, að afla fjár til bygginga
glæsilegra íþróttamannvirkja og því
er ekki í önnur hús að venda en
að þiggja gestrisni íþróttamanna,
þegar til stórra atburða er hugað á
sviði tónlistar. Þarna er verk að
vinna fyrir næstu bamakóramót,
tónlistarfólk framtíðarinnar. Já,
Ijáðu mér eyra.
Jón Ásgeirsson
Miro á
uppboð
London. Reuter.
TALIÐ er að allt að fjórar milljónir
punda muni fást fyrir mynd eftir
spænska málarann Joan Miro, sem
boðin verður upp hjá Christie’s í
London í júní.
Myndin „La Table“ er ein fjög-
urra mynda úr safni svissnesks
textílhönnuðar sem boðnar verða
upp. Hinar þrjár era „Les Glaieuls"
eftir Marc Chagall, „Tete de
Femrne" eftir Pablo Picassoi og „La
Table de Cuisine au Gril“ eftir Ge-
orges Braque. Búast uppboðshaldar
við að fá um 6,6 milljónir punda
fyrir myndirnar.
Miro sagði eitt sinn að „La Table“
hafi vakið áhuga Picassos á verkum
hans og að hún hafi orðið til þess
að listaverkasalar fóra að gefa þeim
gaum. Segir Christie’s uppboðið að
myndin sé eitt af bestu verkum
Miros.
Myndimar sem boðnar verða upp
era gestum listasafna að góðu
kunnar þar sem eigandi þeirra,
Gustav Zumsteg, hafi margoft lán-
að þær á sýningar. Myndimar verða
sýndar í Mílanó, Madríd, Tókýó og
New York áður en þær verða boðn-
ar upp.
Nemendur
fagna vori
HÁTT á þriðja hundrað manns
kom að Heimalandi miðvikudags-
kvöldið 28. apríl sl. til að hlýða
á vortónleika Tónlistarskóla
Rangæinga.
Nemendur á öllum aldri sýndu
leikni sína á hljóðfæri og sungu.
Skólaslit Tónlistarskóla
Rangæinga voru 1. maí í Félags-
heimilinu Hvoli á Hvolsveli.
MORGUNBLAÐIÐ
Duldir landslagsins
LISTAMAÐURINN á vinnustofu sinni.
MYNDLIST
Hafnarborg
MÁLVERK
PATRICK HUSE
Opið alla daga frá 14-18.
Lokað þriðjudaga til 8. maí.
Aðgangur ókeypis.
LANDSLAGIÐ og fyrirbæri nátt-
úrunnar, huglæg sem hlutlæg, eru
viðfangsefni og myndlíkingar sem
myndlistarmenn leita stöðugt til, því
þau eru sú náma sem aldrei þrýtur.
Ekkert var eðlilegra, en að braut-
ryðjendurnir okkar leituðu til þess,
sem nærtækast var í landi hinna
ríku andstæðna í himni, hafi og
hauðri, og hvert sem listamaðurinn
sækir áhrif sín er óhjákvæmilegt,
að eitthvað af uppruna hans sjái sér
stað í verkum hans, því að öðrum
kosti hljóta þau að vera endurvarp
upplifana annarra við allt aðrar að-
stæður. Þá er það tómt mál að tala
um alþjóðlegar viðræður í mynd-
sköpun, ef þær eiga sér einungis
eitt upphaf, sem allir hinir eiga að
líkja eftir til að komast á blað.
Á margan hátt var afturhvarfið
frá landslaginu eðlilegt í ljósi þróun-
ar núlista í heiminum, en hins vegar
var síður eðlilegt að afskrifa það,
og málverkið um leið, sem eitthvað
úrelt og útjaskað. Einfaldlega verður
aldrei nokkuð úrelt af fyrirbæram
umhverfísins nema þau líði undir
lok, ,og eru ekki lengur hluti af vit-
undarlífi okkar og síst af öllu er
hægt að úrelda grómögn jarðar eða
kvikuna sjálfa sem ræður lögun
hennar. Hið eina sem úreldist er
vond list, og ekki er mögulegt að
réttlæta lítilsiglda listsköpun með
því að hún sé hluti af meintum vett-
vangi dagsins. Landslagið er í mann-
inum og maðurinn er landslag og
því hittum við okkur sjálf fyrir í
landslaginu.
í Noregi skeði hið sama og á ís-
landi, þó þróunin út í hið óhlut-
bundna væri hægari og man ég eft-
ir því hve ýmsir abstraktmálarar
vora fjarlægir og höfðu lítinn hljóm-
grann, er ég var við nám í Osló
veturinn 1952-3. Á íslandi höfðu
þeir hins vegar slegið um sig með
braki eftir stríð, þótt þeir væru mjög
umdeildir og ættu erfitt með að
koma frá sér myndum og stæðu all-
ir í fjárhagslegu basli.
Ég var vel inni í norskri myndlist
á þeim árum, en hef því miður ekki
fengið tækifæri til að fylgjast með
norskum og norrænum myndlistar-
vettvangi sem skyldi, augliti til aug-
litis. Hver mikils háttar sýning sem
rekur á fjörur okkar frá Norðurlönd-
um er sem hvalreki fyrir þá sém
áhuga hafa á norrænni list og nor-
rænni samvinnu á menningarsvið-
inu. Svo er ótvírætt með sýningu á
verkum Patrick Huse í Hafnarborg,
enda hefur hún vakið dijúga at-
hygli og í tilefni hennar var m.a.
stofnað til málþings um landslags-
málverkið laugardaginn 29. aprfl,
sem ég hef spurnir af að hafi tekist
mjög vel og verið fjölsótt.
Það er annars óvenju vel staðið
að þessari sýningarframkvæmd og
m.a. liggur heil bók frammi, sem
er ígildi veglegrar sýningarskrár, því
efni hennar hefur svo ríkan sam-
hljóm með verkunum á sýningunni.
Fjórir eiga ritgerðir í bókinni, ef
formáli Áke Pettersons er taiinn
með, en hinir eru Aðalsteinn Ingólfs-
son, Trond Borgen og Öysten Loge,
en útgefandi er forlag J.W.Cappe-
lens (1994). Ritgerðirnar eru á
norsku og ensku, en framlag Aðal-
steins á íslenzku og ensku. Þær eru
hinar athyglisverðustu og marktækt
innlegg I umræðu um landslagsmál-
verkið og hlutverk þess í nútímanum.
Litgreiningu er nokkuð ábótavant,
þótt það komi síður að sök vegna
hinna miklu grafísku eiginda mynd-
verkanna.
Þá er einnig myndband um lista-
manninn sýnt á skjá í Sverrissal, og
er það hæfilega Iangt, en full
drungalegt í heildina. Það er svo
ekki lífsgleðin né gróðursælar vinjar
sem við blasa í myndverkunum held-
ur landslag berangursins og auðnar-
innar, sveipað tímalegri dulúð.
Frammúrskarandi vel unnar myndir
og málaðar af mikilli einlægni og
sannfæringarhita, þó kannski megi
segja að þetta sé full stór skammtur
af einskismannslandi og drangaleg-
um tilvísunum.
En jörðin mun lifa manninn, ef
fram heldur sem horfir og þannig
virðast þessar myndir hafa tilvistar-
legar vísanir og tjá efasemdir lista-
mannsins um framtíð mannkynsins.
Það býr þannig ákveðin saga og
skírskotun bak við hvert myndverk,
og fyrir sumt er sýningin líkust rýni
inn í framtíðina, er mannkynið hefur
burtþurrkast af jörðinni og hún sem
einskismannsland í biðstöðu.
Þá eru í Sverrissal mjög vel gerð
steinþrykk og dvaldist mér þar lengi
áður en ég skoðaði málverkin í aðal-
sölunum. Viðbrigðin voru mikil að
koma upp, því sum verkanna eru
stór og voldug og það tekur tíma að
venjast þeim. Tvö mikil málverk á
endavegg „Landslag og drumbur" (1)
og „Kastali" (4) verða að teljast há-
punktur sýningarinnar ásamt mynd
af svífandi hvítum hlut gerðum í
blandaðri tækni (9), og allar hafa þær
drjúgar surrealistískar vísanir.
Skilin á milli skugga og ljóss eru
einfaldlega svo sterk og sannfær-
andi í þessum myndum auk þess sem
þær eru afburða vel málaðar, en
aðrar hafa jafnari stígandi forma
og blæbrigða. k
Það sem Huse málar, eru frekar
myndhvörf landslags en landslag í ’
eiginlegri merkingu, því hann sækir
áhrif í landslagið, lifir með því og
endurgerir svo sem verkast vill.
Áður en ég yfirgaf sýninguna, fór
ég aftur inn í Sverrissal og leit á
steinþrykkin og fannst þá enn meira
koma til þeirra auk þess sem þau
hafa léttara yfirbragð. Sum þeirra
eru uppseld, þótt upplag þeirra sé i
mun hærra en tíðkast hjá okkur, og i
ber það vott um hinn mikla áhuga
á grafík í Noregi, og hér skiiar sér •
hin ríka erfðavenja.
Aðalsteinn Ingólfsson telur í rit-
gerð sinni, að þörf sé fyrir landslags-
myndlist sem flytur með sér eigin
forsendur, tjáningarmiðil sem tekur
til alls þess sem mannskepnan getur
tjáð. Og að hann geti verið það sem
ítalska skáldið Cesare Pavese kallaði
„sáðreitur táknrænna forma,“ rými j
uppfullt með efasemdir, sem í krafti t
myndmáls síns getur tæpt á hinu
ósegjanlega. Með slíkri landslags- »
myndlist tjáir listamaður skýrt og
skilmerkilega það sern honum liggur
á hjarta, leggur fram eftirlíkingu
veruleikans, þar sem í hnotskurn
má finna það sem Pavese nefndi
„frjómagn tilfinningar og tilvistar,
fullkomið hugarfóstur."
Landslagsmálarinn getur verið
skáld sjónræns veruleika og svipaðar |
forsendur og Patrick Huse gengur ,
út frá sjáum við í sumum mynda *
Sverris Haraldssonar, einkum hinum I
þungbúnari, eða svart-hvítum Ijós-
myndum af málverkum hans. Þeir
teljast þó af ólíku upplagi og ólíkum
skóla í myndlist, en báðir fulltrúar
óviðjafnlegrar tækni og vandvirkni.
Sýning Patrick Huse er með þeim
eftirtektarverðari sem haldnar hafa
verið í Hafnarborg og tilstandið í
kringum hana ber vott um norskan
metnað við að halda fram sínum
bestu myndlistarmönnum, og virð- 1
ingu þeirra fyrir skapandi athöfnum. i
Bragi Ásgeirsson
LISTIR