Morgunblaðið - 01.06.1995, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 1. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Viðtal við Trygve Solhaug, prófessor í hagsögu við Verslunarháskólann í Björgvin
Síldarstofninn er sameign
Islendinga og Norðmanna

(X(>ClD
tMtfUm .*« «**» *4tIHW
- Noreg kan ikkje oversjá Island ';gf
n *L
Eventyr pá Island i
XunH fiJivn* Km- --t+: < —i. .v.v * • ■
«V<- tm*- ■*>'" v y
4w4n 1m(« «4*t :
>»*p- mr'M*? » V«uv.: :
fc»>v» IM/I UUh4. í — • w: «v «« *.* :
ÚRKLIPPA með viðtalinu við Trygve Solhaug í norska dagblaðinu Dag og Tid sl. föstudag.
„Á ÞVÍ er ekki minnsti vafí sögu-
lega, að norska vorgotssfldin er
sameiginleg eign Norðmanna og
íslendinga. Þetta verða norsk
stjórnvöld að skilja og taka tillit til
í samningaviðræðum við íslend-
inga.“ Þannig hefst viðtal, sem birt-
ist í norska dagblaðinu Dag og Tid
sl. föstudag, við Trygve Solhaug,
prófessor i hagsögu við Verslunar-
háskólann í Björgvin, en hann er
kunnur fyrir þekkingu sína og rann-
sóknir á sögu fískveiða við Noreg.
Hefur hann meðal annars gefíð út
grundvallarrit í tveimur bindum um
fískveiðar Norðmanna á síðustu öld,
„Sögu norskra fískveiða 1815-
1880“, en undir lok þessa tímabils
eða 1870 hófust sfldveiðar Norð-
manna hér við land fyrir alvöru.
Solhaug segir, að deilan, sem
hafí risið milli Norðmanna, Islend-
inga og Færeyinga eftir að síldin
tók aftur upp sínar gömlu göngur,
sé ákaflega undarleg með tilliti til
síldveiðisögunnar og einkum með
það í huga, að sfldveiðar við ísland
hafí oft bjargað norskum síldarút-
vegi. Segir hann, að sfldin hafí alla
tíð gengið til íslands í átuleit, til
Jan Mayens og Svalbarða, en
hrygnt við vesturströnd Noregs og
við Hjaltland og Orkneyjar.
„Ég tel, að þessi sögulegu sann-
indi eigi að leggja til grundvallar
þegar rætt er um síldarkvóta við
Islendinga," segir Solhaug.
Búnir að gleyma
íslandsveiðunum
Solhaug segir, að kreppa sé í físk-
veiðum íslendinga og Færeyinga um
þessar mundir en aftur á móti mik-
ill uppgangur í fískveiðum Norð-
manna. Þannig hafi það þó ekki
alltaf verið. Þegar sfldveiðamar hafí
brugðist við Noreg undir lok 18.
aldar hafí norskir sjómenn reynt
fyrir sér við ísland en það hafí ver-
ið fyrst þegar sfldin hvarf við Vest-
urlandið 1879, að íslandsveiðamar
hafí byijað af krafti með Hauga-
sundara í fararbroddi. Þá hafí verið
veitt með landnót og norsku sjó-
mennirnir fengið aðstöðu á íslandi.
„Siðan hafa Norðmenn veitt
mikla síld við ísland og líka á þeim
tímum, sem ástandið-við Noreg hef-
ur verið ágætt. Nú fara hins vegar
norskir sjómenn og sjávarútvegs-
ráðherrann hamförum gegn íslend-
ingum og Færeyingum, sem krefj-
ast síns réttmæta hlutar í sfldinni,"
segir Solhaug. „Sjómannasamtökin
á Hörðalandi hafa hótað að hefja
mótmælaveiðar gegn íslendingum
og Færeyingum í Síldarsmugunni
og það er því augljóslega löngu
gleymt hvaða þýðingu veiðamar við
Island höfðu fyrir sjómenn á Hörða-
landi fyrir nokkmm áratugum.“
Trygve Solhaug segir, að íslend-
ingar standi nú í sömu spomm og
Norðmenn áður. Þeir hafí neyðst til
að leita fanga fjarri eigin ströndum.
Það væri því mannsbragur að því
ef Norðmenn hjálpuðu upp á sakirn-
ar gagnvart þeim og Færeyingum
einnig.
íslendingar eiga meiri
rétt en Rússar
Solhaug víkur að þeim fullyrðing-
um norskra stjómvalda, að Norð-
menn hafí byggt upp síldarstofninn
og segir, að þeir geti þakkað sér
það eitt að hafa ekki útrýmt hon-
um. Hann bendir líka á, að Norð-
menn og Rússar hafí útdeilt sjálfum
sér kvóta, 550.000 tonnum til Nor-
egs og 100.000 tonnúm til Rúss-
lands, án nokkurs tillits til íslend-
inga og Færeyinga. „Sögulega hafa
íslendingar þó miklu meiri rétt á
kvóta en Rússar," segir Solhaug.
„Við Norðmenn ætlumst gjarna
til, að stóm ríkin sýni okkur smá-
þjóðinni skilning. Það ættum við
einnig að gera gagnvart þeim, sem
eru minni en við. Þess vegna hefur
mér oft gramist þegar norsku blöð-
in rífa sig niður í rass yfír kröfum
íslendinga og Færeyinga um sfldar-
kvóta. Við ætlumst til, að þeir sjái
málin frá okkar sjónarhorni en þá
verðum við líka að geta horft á þau
frá þeirra hlið,“ segir Trygve Sol-
haug.
Kínverjar
skjóta
nýrri eld-
flaug
JAPANSKA stjórnin hélt því
fram í gær, að Kínverjar hafi
á mánudag gert tilraunir með
langdræga flaug (ICBM) er
gæti borið kjamorkusprengju
milli heimsálfa. Að sögn blaðs-
ins Sankei Shumbun er um að
ræða fyrstu hreyfanlegu lang-
drægu flaug Kínverja og má
skjóta henni af skotpalli á vöru-
bfl. Hún er sögð knúin nýrri
gerð eldsneytis í föstu formi.
Húsmæður
eyði vantrú
YVES-Thibault de Silguy, sem
fer með fjármál í framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins
(ESB), sagði í gær, að hugsan-
lega mætti eyða tortryggni í
garð sameiginlegs gjaldmiðils
sambandsins með því að efna
til hringborðsumræðna stórs
og breiðs hóps þjóðfélags-
þegna, þar sem saman ræddu
málið jafnt seðlabankastjórar
sem húsmæður.
Stöðvar
heimssýningu
YUKIO Aoshima fylkisstjóri í
Tókíó skaut valdhöfum skelk í
bringu er hann ákvað að standa
við það loforð sitt að stöðva
áform um heimsborgarsýning-
una 1996 sem kostað hefðu
skattgreiðendur 200 milljarða
jena, jafnvirði 150 milljarða
króna. Ógilti hann áformin með
tilskipun í gær en fylkisþingið
samþykkti sýningaráætlunina
með 100 atkvæðum gegn 23
fyrir tveimur vikum.
teknar
farið
þjónusta
Ljósmyndasýning Morgunblaðsins
HM á Islandi
í anddyri Morgunblaðshússins í Kringlunni 1 hefur verið komið upp yfirlitssýningu á Ijósmynd
um sem Ijósmyndarar blaðsins tóku á heimsmeistaramótinu í handbolta sem stóð yfir 7.- 21.
maí. Á sýningunni - sem ber yfirskriftina HM á íslandi eru 20 sérvaldar myndir sem
sýna meóal annars áhorfendur, leikmenn og afhendingu verðlauna.
Morgunblaðið hefur ávallt lagt ríka áherslu á myndbirtingar í blaðinu og hefur Myndasafn
Morgunblaðsins a5 geyma fjöldann allan af Ijósmyndum sem birst hafa í blaðinu. Myndir sem
hafa verið af Ijósmyndurum blaðsins eru seldar til einstaklinga og fyrirtækja og hefur þessi þ
vaxandi mei hverju árinu enda mikið af myndum sem birtast f Morgunblaðinu hvern útgáfudag
Sýningin stendur til fóstudagsins 16. júní
og er opin á opnunartíma blaðsins,
kl. 8.00 - 18.00 alla virka daga og
laugardaga kl. 8.00 - 12.00.

MYNDASAFN