Morgunblaðið - 02.06.1995, Blaðsíða 44

/Tirrc
"\TF
44 FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Grettir
Ferdinand
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Auðlindin
Frá Einari Kristinssyni:
TÆKNIN við fískveiðar er orðin
slík að nýliðunin í heimshöfunum
hefur engan veginn undan. Skipin
geta borið allt, leitartækin sjá allt
og veiðarfærin veiða allt. Hér er
ég að tala um frystiskip. Á vissum
svæðum er nú þegar búið að útrýma
festu kviku, t.d. við Kanada. Á öðr-
um stöðum er búið að hreinsa veru-
lega til. Ekki síst hér við ísland.
Sama mun gerast víðar á næstu
árum.
Lögsagan hefur víðast hvar verið
færð út í 200 mílur og fýrirsjáan-
legt að innan tíðar þarf að færa
hana enn lengra. Auk þessa eru
uppi háværar raddir um að loka
þurfi smugum milli lögsagna.
Þetta leiðir hugann að því að
útgerð í því formi, sem við þekkjum
heyrir brátt sögunni til. Það er ein-
faldlega liðin tíð að bjartsýnn mað-
ur geti keypt sér skip og farið að
veiða þar sem honum sýnist. Á
árum áður var skipið verðmætt, en
veiðiheimildin verðlaus. Nú er þessu
öfugt farið. Verðmætið liggur í
veiðiheimildinni, en skip eru verð-
laus. Þess vegna má ekki tengja
þetta tvennt saman.
Þar sem það magn, sem veiða
má, er takmarkað bæði hér og ann-
ars staðar er staða útgerðarinnar
orðin staða verktakans. Hún getur
boðið í það verk að sækja fiskinn
þegar þörf er fyrir hann.
Fiskur er þess konar vara að
hann er mjög vandmeðfarinn. Hann
þolir ekki bið og verður að fara í
vinnslu strax. Hann er ekki matur,
nema honum sé landað veiðidaginn,
ísaður samdægurs og unninn næsta
dag eða veiddur og unninn um borð.
Fym aðferðin þarf fremur lítil
og ódýr skip sem auðvelt er að
smíða hér heima. Þjónusta við þau
yrði líka ^lfarið framkvæmd hér.
Þannig er mestur hluti kostnaðar
við þessa útgerð innlendur. Þessi
veiðiaðferð skilur því mikil verð-
mæti eftir í þjóðarbúinu.
Hin aðferðin krefst þess að skip-
in séu stór og þar með dýr. Hér er
ég að tala um frystitogara. Þeir eru
alfarið smíðaðir erlendis, oftast fyr-
ir erlend lán, sækja gjarna viðgerð-
ir og viðhald til útlanda og nota
mikið eldsneyti, sem líka er erlent.
Þannig skila þeir, þrátt fyrir mikinn
afla, litlu öðru í þjóðarbúið en laun-
um áhafnarinnar, (og ef til vill ein-
hveiju til eigandans). Með því að
nota slík skip þar sem minni skip
duga erum við beinlínis að rýra þær
tekjur sem þjóðarbúið fær úr tak-
mörkuðu aflamagni.
Sé það rétt að óveiddur fiskur í
sjónum sé sameign þjóðarinnar
hlýtur þjóðin sem heild að ráða því
hvernig þessari auðlind er ráðstaf-
að.
Stórútgerðarmenn, arfur frá lið-
inni tíð, mega ekki hafa svo mikið
sem tillögurétt um það. Frá sjónar-
hóli þjóðarinnar er þess vegna rétt
að veita dagróðraútgerð þá veiði-
heimild sem hún og vinnslan í landi
geta annað. Ef eitthvað er þá af-
gangs fellur það í hlut stórútgerðar.
Núverandi kvótakerfi er mis-
skilningur frá upphafi. Því var kom-
ið á í þeirri trú að minnkandi físk-
gengd væri tímabundin. Höfunda
þess skorti skilning á því að veiði-
tæknin hefur vaxið umfram af-
rakstursgetu sjávar. Forsendur út-
gerðar eru því gerbreyttar til fram-
búðar. Þar sem þjóðin er eigandi
veiðiréttarins verður þjóðin að fá
greiðslu fyrir afnotin. Þess vegna
er sjálfsagt að selja veiðiréttinn
ekki einu sinni, heldur árlega. Land-
róðraútgerðin ætti að hafa for-
kaupsrétt.
Nú er vitað að veiðar og vinnsla
þola vart aukinn kostnað nema fá
það bætt. Þetta má gera með því
að láta gengi síga samfara því að
veiðileyfagjaldi er komið á. Þetta
þarf að gerast í áföngum. Lægra
gengi gerir innlenda framleiðslu
samkeppnishæfari og fjölgar því
störfum. Þar sem lægra gengi ger-
ir innfluttar vörur dýrari þarf að
koma tii móts vð neytendur með
því að létta sköttum af þeim. Þetta
er mögulegt vegna þess að veiði-
gjaldið gefur ríkissjóði tekjur á
móti.
EINAR KRISTINSSON,
Fannafold 43, Reykjavík.
Spyrðu hundinn þinn En segðu honum að ég ætli
hvort hann vilji koma aft- ekki að ýta honum um allt
ur út og elta kanínur ... í bamakerru!
Vísaðu veginn, gamli
minn...
Urgangsdekk
til vegagerðar
Frá Magnúsi Guðmundssyni:
í EINU dagblaðanna var sagt frá
því um daginn að hjá Sorpu væri
verið að urða 60 þúsund notuð
bíldekk og að notuð dekk væru
almennt séð vandamál í heiminum.
Af þessu tilefni langar mig að
benda mönnum á grein sem birtist
í bílablaðinu Bílnum, nánar tiltekið
í 5. tbl. í fyrra (ritið er til á bóka-
söfnum). Greinin, sem er athyglis-
verð, Qallar um rannsóknir og til-
raunir sem gerðar hafa verið með
notuð bíldekk sem efni til vega-
gerðar í nyrstu ríkjum Bandaríkj-
anna á Austurströndinni. Þar er
m.a. sagt frá að með samstarfs-
verkefni Verkfræðideildar banda-
ríska hersins og Ríkisháskólans í
Maine hafi verið sýnt fram á að
með því að nota kurlað gúmmí úr
dekkjum, sem einangrunarlag í
vegum, þar sem hættast er við
frostskemmdum, má koma í veg
fyrir að hvörf myndist í vegi að
vori. í þessari grein koma fram
ýmsar frekari upplýsingar um
þessa tækni sem of langt mál er
að fara út í hér. Mig langar hins
vegar til að benda tæknimönnum
og öðrum áhugamönnum um vega-
gerð á þessa grein en hún er, eins
og flest annað efni tímaritsins Bíls-
ins, mjög athyglisverð og skrýtið
að hún skuli hafa farið framhjá
öðrum fjölmiðlum.
MAGNÚS GUÐMUNDSSON,
Hafnargötu 12, Höfnum.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
Gagnasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan,
hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari þar að lútandi.