Morgunblaðið - 20.06.1995, Blaðsíða 33

32 ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1995 33
JMiwgtiiiÞlnMfe
STOFNAÐ 1913
/
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
HARÐNANDI
AFSTAÐA
Sautjánda júní ræða Davíðs Oddssoriar var ekki sízt athyglis-
verð fyrir þá sök, að forsætisráðherra virðist vera að herð-
ast í andstöðu sinni við hugsanlega þátttöku íslands í Evrópusam-
bandinu. í ræðu sinni sagði Davíð Oddsson m.a.:
„íslendingar liggja sjaldnast á því, að þeim þykja forystumenn
þeirra æði oft misvitrir, er þeir ráða málum þjóðarinnar til lykta.
Þó mun flestum þannig farið að kjósa að hin lýðræðislega stjórn-
un landsins fari fremur fram í íslenzku stjórnarráði og á ís-
lenzku þingi en á framandi kontórum manna, sem enginn hefur
kosið og enginn getur náð til. íslendingar eru Evrópuþjóð í bezta
skilningi þess orðs og vilja nánasta samleið eiga með nágrönnum
sínum í Evrópu. Vel hefur tekizt til um að finna samskiptaform
í viðskiptalegum og menningarlegum efnum fyrir þessa góðu
granna. Svokölluð Evrópumál eru ekki ofarlega á baugi í ís-
lenzkri þjóðmálaumræðu. Kannski er það einmitt vegna þess
gifturíka millivegs, sem fannst fyrir okkar hönd.
Innan Evrópusambandsins og í einstökum Evrópusambands-
löndum eru deilur þó meiri og átakalínur skarpar. Kannanir
sýna, að íbúar þeirra landa, sem sögðu já við inngöngu í Evrópu-
sambandið í þjóðaratkvæðagreiðslum á siðastliðnu ári, sjá nú
margir eftir öllu saman. En það er of seint að iðrast. Þjóðar-
atkvæðagreiðslur um Evrópumál eru aldrei endurteknar, ef meiri-
hlutinn segir já, aðeins ef hann segir nei.
I gamalgrónari löndum Evrópusambandsins eru deilurnar einn-
ig harðvítugar. Þeir, sem ákafastir eru Evrópusinnar, vilja ganga
götu Evrópusamstarfsins á enda, aðrir una glaðir við sitt eins
og nú er, en þriðji hópurinn vill snúa þróuninni við. Væri ísland
í Evrópusambandinu og gengi samrunastefnuna til þess enda-
punkts, sem trúuðustu samrunamennirnir þrá, mætti með sann-
girni segja, að staða hins íslenzka Alþingis yrði mjög áþekk
því, sem hún var á fyrstu dögum hins endurreista þings, fyrir
150 árum síðan.“
Varla er ofmælt að segja, að með þessari ræðu hafi Davíð
Oddsson tekið afgerandi forystu fyrir þeim hópi íslendinga, sem
eru andvígir aðild íslands að Evrópusambandinu. Þetta er þeim
mun athyglisverðara, þar sem umtalsverður stuðningur er innan
Sjálfstæðisflokksins við inngöngu í ESB. Þann stuðning má finna
innan þingflokksins, þótt ekki fari mikið fyrir honum þar en
hann er þeim mun meiri meðal atvinnurekenda og ungs fólks
innan Sjálfstæðisflokksins.
Slíkan skoðanamun má finna innan margra stjórnmálaflokka
í Evrópu, sem byggja á svipaðri stefnu og lífsskoðunum og Sjálf-
stæðismenn. Þar er ekki sízt átt við brezka íhaldsflokkinn. Harð-
ar deilur hafa staðið innan flokksins um langt skeið á milli ein-
dreginna Evrópusinna og þeirra, sem hafa meiri efasemdir um
ágæti aðildar að Evrópusambandinu fyrir Breta. í hópi hinna
síðarnefndu má m.a. finna svipaða afstöðu til stöðu brezka þings-
ins^og fram kemur í ræðu Davíðs Oddssonar til stöðu Alþingis,
ef ísland væri aðili að ESB. En fyrir 150 árum, sem forsætisráð-
herra notar sem viðmiðun, hafði erlendur konungur endaniegt
vald um það, sem hér gerðist.
Formaður Sjálfstæðisflokksins mun verða var við sterkan
stuðning fólks úr öllum flokkum við þá eindregnu afstöðu, sem
hann hefur tekið í þessu lykilmáli. Morgunblaðið hefur fyrir sitt
leyti árum saman lýst þeirri skoðun, að aðild að ESB komi ekki
til greina fyrir ísland að óbreyttri sjávarútvegsstefnu Evrópusam-
bandsins. Davíð Oddsson virðist byggja andstöðu sína á enn
breiðari sjónarmiðum. Hins vegar er ekki ólíklegt að ræða hans
á þjóðhátíðardaginn verði til þess að kalla fram hörð viðbrögð
Evrópusambandssinna og að því leyti verði hún til þess að skerpa
þessar umræður hér innanlands.
ALVARLEGASTA
VANDAMÁLIÐ
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra, segir í samtali við
Morgunblaðið sl. laugardag, að sú staðreynd, að of miklum fiski
sé hent, sé alvarlegasta vandamálið, sem þjóðin standi frammi
fyrir í sjávarútvegsmálum um þessar mundir. Sjávarútvegsráð-
herra hefur áður fjallað um þennan vanda en tæpast með jafn
afdráttarlausum hætti og nú.
Af samtalinu við sjávarútvegsráðherra má ráða, að töluvert
hefur verið unnið í því að koma í veg fyrir þennan ósóma. En
betur má ef duga skal. Greinaflokkur Morgunblaðsins um um-
gengnina um auðlindina hefur vakið upp sterk viðbrögð hjá fólki.
Nú er lag, sem Þorsteinn Pálsson á að notfæra sér til þess að
taka fast á þessum vanda og gera þær ráðstafanir, sem duga til
að koma í veg fyrir þá óhæfu, sem bersýnilega hefur viðgengizt
árum saman, að miklum verðmætum sé hent í sjóinn. En jafn-
framt hafa vaknað áleitnar spurningar um það, hvort vísinda-
menn Hafrannsóknastofnunar hafi haft á nægilega áreiðanlegum
upplýsingum að byggja við ráðgjöf til stjórnvalda um aflahá-
mark á einstökum fisktegundum.
Landgræðsluflug dregst saman ár frá ári
Ný lög um þingfararkaup og þingfararkostnað
Dreifing áburðar og grasfræja
fimmtungur af því sem mest var
Þrátt fyrir fögur fyrirheit
og einhug um að nauð-
synlegt sé klæða landið
gróðri er enn langt í að
takmarkið náist. María
Hrönn Gunnarsdóttir
ræddi við landgræðslu-
menn um hvernig ijár-
veitingar til landgræðslu-
mála fara lækkandi ár
frá ári.
SEX hundruð tonnum af áburði
og grasfræjum verður dreift
úr landgræðsluflugvélinni Páli
Sveinssyni TF NPK á þessi ári eða
fímmtungi af því sem mest var árið
1977, þegar 3.300 tonnum var dreift.
Engu að síður eru nóg verkefni fyrir
landgræðsluvélina.
Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri segir að landgræðsluflugið hafí
dregist saman ár frá ári og að ástæð-
ur þess séu einkum þrjár. Fjárveiting-
ar frá ríki hafí farið minnkandi á und-
anförnum árum en Landgræðslan fær
á þessu ári samtals 196 milljónir til
starfsemi sinnar. Sveinn bendir á í því
sambandi að Höfðabakkabrúin í
Reykjavík og aðrar vegaframkvæmdir
í tengslum við hana kosti rúmar 500
milljónir króna. Þá segir Sveinn að
starfsemi stofnunarinnar hafí tekið
nokkrum breytingum frá því sem var
því- aukin áhersla sé pú lögð á stöðvun
sandfoks og uppblásturs. Ekki sé
hægt að sinna því úr flugvél heldur
verði það að gerast með sáningu mel-
fræja sem þurfí að herfa eða fella
niður. Þegar melgresið fer að spretta
þurfi hins vegar að dreifa áburði yfír
til að styrkja það og annan gróður sem
vex upp í skjóli þess. Loks hafa bænd-
ur í auknum mæli tekið að sér ýmis
landgræðsluverkefni sem áður voru
unnip með flugvélum.
„Óhjákvæmilega verða alltaf ein-
hver verkefni sem ekki verður betur
sinnt en úr flugvél," segir Sveinn og
bætir við að enginn geti keppt við
Douglas-flugvélina síungu þegar stór
samfelld Iandsvæði séu grædd upp,
þá sé hagkvæmast að nota hana.
Hann bendir einnig á að fastur kostn-
aður Landgræðslunnar við rekstur
flugvélarinnar sé sá sami nú og þeg-
ar dreifingin var meiri.
þó fljótt að þetta fjármagn dugði
hvergi nærri til að greiða skuldina
við landið auk þess sem þetta var á
verðbólgutímum. Þrátt fyrir viðleitni
fjárveitingavaldsins gekk illa að halda
í við verðbóiguna."
Þessari landgræðsluáætlun lauk
1979. Næsta stóra landgræðsluátakið
var á árunum 1982-’86 og það þriðja
frá 1987 til ’91. í lok síðasta tímabils-
ins var þingsályktunartillaga sam-
þykkt á Alþingi um að landsmenn
skyldu sameinast um að stöðva hraðf-
ara gróður- og jarðvegseyðingu fyrir
aldamót og að ítarleg landgræðsluá-
ætlun yrði gerð þar að lútandi. „Það
hefur ekki tekist að efna þetta því
ekki hefur fengist það íjármagn sem
til þarf til að draumurinn rætist,“
segir Sveinn og bætir við að rík
áhersla sé nú lögð á að gera ítarlegar
langtímaáætlanir fyrir öll einstök stór
landgræðsluverkefni.
Fyrirheit í búvörusamningi
í núgildandi búvörusamningi er
sérstök bókun þar sem gefin eru fyrir-
heit um að veija tveimur milljörðum
króna til landgræðslu- og skógrækt-
arstarfa bænda á samningstímanum.
Fjárveitingin átti að koma til viðbótar
við þær fjárveitingar sem Land-
græðslan og Skógrækt ríkisins fá en
„þessi fyrirheit hafa því miður ekki
ræst,“ segir Sveinn. „Hins vegar var
þessum stofnunum gert að taka hluta
af rekstrarfé sínu og veita til land-
græðslu- og skógræktarstarfa
bænda.“
Þá þegar höfðu stofnanirnar sett
sér það markmið að bændur tækju
við landgræðslu og skógrækt þar sem
því yrði viðkomið og nú vinna bændur
víða um land mikið að þessum störf-
um. „En íjármagnið hefur ekki skilað
sér, heldur hafa bændur tekið kostn-
aðinn að hluta til á sig sjálfir en hinn
hlutann bera Landgræðslan og Skóg-
ræktin.
Nú er verið að undirbúa endurskoð-
un á búvörusamningnum og við höf-
um þá trú að þar muni menn skoða
rækilega á hvern hátt landgræðslu-
og skógræktarstörf geti komið í stað
hefðbundinna bústarfa á vissum
svæðum þar sem gróður er viðkvæm-
ur og landeyðing á sér stað. Forráða-
menn landbúnaðarins hafa marglýst
því yfir að þar verði að eiga sér stað
enn frekari samdráttur og þá hljóta
þessi störf að teljast mjög álitlegur
kostur þannig að fólk geti áfram
búið í sveitum landsins. Við höfum
áréttað það við bændasamtökin og
aðra að við viljum gjarnan taka þátt
í þessari umræðu og undirbúningi og
teljum það afar mikils virði,“ segir
landgræðslustjóri.
Morgunblaðið/Þorkell
STARFSMENN landgræðsluflugsins og virðulegur „Þristurinn" í baksýn. Sveinn Runólfsson, land-
græðslustjóri (l.t.h.). Honum á hægri hönd eru flugmennirnir Sverrir Þórólfsson og Pétur Steinþórs-
son. Stefán H. Sigfússon, umsjónarmaður landgræðsluflugsins, er fyrir miðri mynd og flugvirkinn
Davíð Hemstock er í aftari röð með húfu. Aðrir eru hleðslumennirnir, Birkir, Bjarni og Karl og auka-
vinnumennirnir Guðmundur og Halldór Geir en þeir starfa við flugið einn dag á hveiju sumri.
í samstarfi við Samtök sveitarfélaga
1 á Suðurnesjum.
Þjóðargjöfin 1974
PÉTUR Steinþórsson, flugmaður hjá Landhelgisgæslunni, t.v. og
Sverrir Þórólfsson, flugmaður hjá Flugleiðum, fljúga með áburð
til dreiflngar á friðað landgræðslusvæði á Hrunamannaafrétti.
Dreifing áburðar og grasfræja
Hundrað og sextíu tonnum af
áburði og grasfræjum verður dreift
frá Gunnarsholti í sumar. Eitt stærsta
verkefnið verður dreifing 60 tonna á
Haukadalsheiði. Þar er unnið að því
að stöðva gróðureyðingu með tilstyrk
OLÍS en fyrirtækið leggur 10 milljón-
ir til landgræðslu í ár. Um mánaða-
mót júní og júlí verður síðan farið
norður á Auðkúluheiði þar sem 380
tonnum af áburði verður dreift á upp-
græðslusvæði samkvæmt samningi
Landsvirkjunar við bændur á virkjun-
arsvæði Blöndu. Nú þegar er búið að
dreifa 60 tonnum af áburði og gras-
fræjum á Reykjanesi og er það gert
Þegar landsmenn ákváðu að minn-
ast ellefu hundruð ára búsetu í landinu
var svokölluð Þjóðargjöf samþykkt
samhljóða á Alþingi þess efnis að veita
einum milljarði króna á þáverandi
verðgildi til næstu fímm ára. Þjóðarg-
jöfín náði til Landgræðslunnar, Skóg-
ræktar ríkisins og Rannsóknastofnun-
ar landbúnaðarins. Markmiðið var að
greiða skuldina við landið og stöðva
hraðfara gróður- og jarðvegseyðingu
og komu 200 milljónir króna á hveiju
ári, til viðbótar við íjárveitingu sam-
kvæmt fjárlögum, í hlut Landgræðsl-
unnar. „Þetta var auðvitað mikil bjart-
sýni en það var einhugur ríkjandi um
þessa framkvæmd,” segir Sveinn.
„Gjöfin skipti sköpum í land-
græðslustarfinu og m.a. hófst vinna
að friðun fjölmargra landsvæða þar
sem ástand á jarðvegi og gróðri var
mjög slæmt og mikil landeyðing ríkj-
andi,“ segir hann. Ýmsum grunn-
rannsóknum óx einnig fiskur um
hrygg og nefnir Sveinn rannsóknir á
sviði ræktunar á fræi harðgerðra
landgræðslujurta sem og beitarrann-
sóknir sem dæmi um það. „Menn sáu
„Tígulegur og ánægður með sig“
Douglasinn síungi
man tímana tvenna
HÚN er tíguleg, landgræðsluflug-
vélin Páll Sveinsson, þar sem hún
stendur á flugvellinum á völlunum
við Gunnarsholt, með nefið upp í
loftið rétt eins og hún sé að rifna
úr monti og enn ánægðari er hún
með sig þegar hún svífur um loft-
in blá. Starfsmenn landgræðslu-
flugsins eru líka stoltir af henni
og segja að hún verði aldrei seld.
Ásta flugstjórans
Landgræðsluflugvélin er af
gerðinni Douglas DC-3. Hún var
smíðuð árið 1943 og kom hingað
til lands skömmu síðar. Banda-
rískur flugsljóri sem var á íslandi
á stríðsárunum nefndi vélina Ástu
í höfuðið á íslenskri eiginkonu
sinni og var flugvélinni flogið
undir því nafni þar til Flugfélag
Islands keypti hana eftir stríð.
Flugfélagið lét breyta henni í
farþegavél og gaf henni nafnið
Gljáfaxi TFISH og er hún fyrsta
stóra tveggja hreyfla vélin sem
íslendingar eignast.
í landgræðsluflug
Flugfélag íslands gaf Land-
græðslu ríkisins flugvélina árið
1972. Þá um sumarið lést land-
Morgunblaðið/Þorkell
LANDGRÆÐSLUFLUGVÉLIN á flugvellinum á Flúðum í Hruna-
mannahreppi en þar þurfti hún að lenda vegna þess hve skyggnið
versnaði snögglega við Gunnarsholt. Aldrei áður hefur svo stór
flugvél lent á flugvellinum.
græðslustjóri, Páll Sveinsson, svo
viðeigandi þótti að nefna vélina
honum til heiðurs. Einkennisstöf-
unum var einnig breytt í TF NPK
og standa bókstafirnir fyrir
helstu efnin sem eru í áburðinum
sem dreift er úr flugvé!inni,köfn-
unarefni, fosfór og kalíum. Ári
síðar var vélinni flogið í fyrsta
landgræðsluflugið.
Fjögur tonn af áburði og gras-
fræjum eru lestuð í flugvélina í
hvert sinn sem hún fer í land-
græðsluflug. Farminum er síðan
dreift á áfangastað úr 250 feta
hæð. Ekki er hægt að lenda vél-
inni ef hún er fullfermd þannig
að losunarbúnaðurinn er til þess
gerður að hægt sé að losa farm-
inn á fjórum sekúndum ef nauð-
syn ber til.
Tveir flugmenn Landhelgis-
gæslunnar fljúga hjá Land-
græðslunni á sumrin en auk
þeirra fljúga vélinni flugmenn og
fyrrverandi flugmenn hjá Flug-
leiðum, í sjálfboðavinnu. Dag-
finnur Stefánsson, fyrrverandi
flugstjóri, hefur meðal annarra
flogið vélinni í sumar en hann
verður sjötugur síðar á árinu.
Dagfinnur var flugmaður Geysis
þegar hann nauðlenti á Bárðar-
bungu fyrir tæpum 45 árum, þann
14. september 1950.
Nokkur kjarabót
fyrir alþingismenn
Kjör þingmanna batna að meðaltali samkvæmt
nýjum lögum. í úttekt Ólafs Þ. Stephensen
kemur fram að breytingamar koma misjafn-
lega við hag þingmanna. Gert er ráð fyrir að
þær auki kostnað Alþingis ekki um meira en
30 milljónir króna á ári.
NYSAMÞYKKT lög um
þingfararkaup og þing-
fararkostnað færa al-
þingismönnum nokkra
kjarabót, þótt grunntaxti þingfarar-
kaups sé áfram ákveðinn af Kjara-
dómi og breytist ekki með lögunum.
Þingmenn, sem tekizt hafa á hendur
aukna ábyrgð, til dæmis störf vara-
forseta eða nefndarformanna, fá
greitt álag á þingfararkaupið. Þá er
gert ráð fyrir að þingmenn fái
greiddan útlagðan kostnað í auknum
mæli. Hins vegar miða lögin að því
að raunverulegur kostnaður sé
greiddur, en að þingmenn fái ekki
sjálfkrafa greiðslu eins og áður var,
ef þeir áttu lögheimili úti á landi,
burtséð frá því hvort þeir héldu þar
heimili eða höfðu starfsaðstöðu.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins eiga flestar breytingar, sem
í lögunum felast, sér fyrirmynd í
nágrannalöndunum, einkum á Norð-
urlöndunum og í Bretlandi.
Samkvæmt annarri grein hinna
nýsamþykktu Iaga skal forseti AI-
þingis njóta sömu launa- og starfs-
kjara og ráðherrar. Forseti hefur
haft um 195.800 krónur í laun eða
þingfararkaup með 10% álagi, en fær
nú um 293.700 krónur á mánuði.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins verða hins vegar jafn-
framt felldar niður sérstakar sér-
greiðslur til forseta, sem ákveðnar
voru í forsetatíð Guðrúnar Helga-
dóttur, Árna Gunnarssonar og Jóns
Helgasonar, á meðan Alþingi var enn
deildaskipt. Greiðslur þingsins til
forseta hækka því ekki mikið.
Jafnframt leiðir það af lagasetn-
ingunni að forseti fær bíl og bíl-
stjóra, líkt og ráðherrar. Frá því í
forsetatíð Guðrúnar Helgadóttur
hefur forseti haft bifreið og bílstjóra
frá þinginu til ráðstöfunar við ýmis
embættisstörf, til dæmis ef hann
hefur þurft að fara í móttökur, en
tveir síðustu forsetar hafa sjálfir
ekið til og frá vinnu. Útfærsla nýju
lagagreinarinnar þýðir væntanlega
að forseti hefur bíl og bílstjóra til
eigin ráðstöfunar daglangt, líka til
aksturs til og frá vinnu.
20 þingmenn fá 15% álag á
þingfararkaup
Þingfararkaup almennra þing-
manna breytist ekki með lögunum
og upphæð þess verður áfram ákveð-
in af Kjaradómi. Sú upphæð er nú
177.993 krónur á mánuði. Varafor-
setar Alþingis, sem eru fjórir, fá
samkvæmt lögunum 15% álag á
þingfararkaupið, eða sem svarar um
26.700 krónum á mánuði. Formenn
fastanefnda, annarra en kjörbréfa-
nefndar, tólf talsins, fá sama álag,
jafnframt formenn þingflokkanna
séx. I þeim tilfellum, sem sami þing-
maður gegnir t.d. embætti formanns
þingflokks og nefndarformennsku,
fær hann aðeins eina greiðslu.
Samanlagt er hér um 20 þing-
menn að ræða, sem hækka í launum
um 15% og verður kostnaðarauki
þingsins væntanlega á bilinu sex til
sjö milljónir af þeim sökum. í lögun-
um er heimildarákvæði um að greiða
megi varaformönnum þingnefnda
sama álag, gegni þeir störfum for-
manns um tíma.
Breytingar á greiðslu
húsnæðiskostnaðar
Umtalsverðar breytingar eru
gerðar á reglum um endurgreiðslu
ýmislegs kostnaðar þingmanna.
Þannig eru núverandi reglur um
greiðslu húsnæðiskostnaðar með
þeim hætti að þeir þingmenn, sem
eiga lögheimili á landsbyggðinni —
burtséð frá því hvort þeir eiga þar
heimili í raun — hafa fengið hús-
næðisstyrk, sem var ákvarðaður af
Kjaradómi og nemur um 42.000
krónum. Að auki hefur verið greidd-
ur dvalarkostnaður utanbæjarþing-
manna, um 1.700 krónur á dag yfir
þingtímann, sem samsvarar um
30.000 krónum á mánuði að jafn-
aði. Samtals hefur þessi greiðsla til
utanbæjarþingmanna því numið um
72.000 krónum og verið skattfrjáls,
samkvæmt ákvörðun ríkisskatt-
stjóra.
Reglurnar breytast með nýju lög-
unum þannig, að allir þingmenn
annarra kjördæma en Reykjavíkur
og Reykjaness fá fasta fjárhæð á
mánuði til greiðslu húsnæðiskostn-
aðar. Forsætisnefnd Alþingis mun
ákvarða hana og er ekki ósennilegt,
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins, að hún verði í kringum
50.000 krónur á mánuði, eða sem
svarar leigu- og rekstrarkostnaði
meðalíbúðar í Reykjavík. Dagpen-
ingarnir falla hins vegar niður.
Að auki eiga þingmenn, sem eiga
aðalheimili úti á landi og halda sann-
anlega tvö heimili, rétt á álagi á
húsnæðisgreiðsluna, allt að 40%.
Þannig gæti álagið numið allt að
20.000 krónum og greiðsla til utan-
bæjarþingmanna með tvöfalt heim-
ilishald því orðið upp undir 70.000
krónur.
Viðbótargreiðslur vegna
aksturskostnaðar
í frumvarpinu er ákvæði, sem
miðað er við þá staðreýnd að með
bættum samgöngum aka margir
þingmenn, til dæmis allir þingmenn
Reykjaness og sumir þingmenn
Vesturlands og Suðurlands, daglega
á milli heimilis síns og þingstaðarins
í Reykjavík. Um þetta hafa til þessa
ekki gilt sérstakar reglur, heldur
hefur skrifstofa Alþingis tekið
ákvörðun um endurgreiðslu kostnað-
ar þeirra af akstri og vegna dvalar
í Reykjavík, séu annir í þinginu eða
ekki ferðaveður. Þessir þingmenn
eiga nú rétt á að fá endurgreiddan
kostnað vegna hins daglega aksturs,
auk þriðjungs af áðurnefndri fastri
húsnæðisgreiðslu.
Ferðakostnaður þingmanna hefur
til þessa verið greiddur með þrennum
hætti. í fyrsta lagi er um að ræða
fasta greiðslu fyrir akstur í kjör-
dæmi, sem ákveðin er af Kjaradómi
og skattfrjáls samkvæmt ákvörðun
ríkisskattstjóra. Greiðslan er mis-
munandi eftir kjördæmum, lægst í
Reykjavík en hærri fyrir þingmenn
stærri kjördæma. í öðru lagi hefur
þingið greitt landsbyggðarþing-
mönnum sem nemur kostnaði við
rúmlega tuttugu ferðir á milli heimil-
is þingmanns og þingstaðar, þannig
að menn geti ekið í kjördæmi sitt
u.þ.b. tvisvar í mánuði og fengið
kostnaðinn endurgreiddan. í þriðja
lagi hafa verið greiddar aðrar ferðir,
sem þingmenn fara í pólitískum er-
indurn, annað en í kjördæmi sitt.
Allar þessar greiðslur munu halda
sér, samkvæmt hinum nýju lögum.
Hins vegar verður fasta greiðslan
sennilega jöfn fyrir öll kjördæmi.
Auk þess bætist við heimildarákvæði
um að ákveða megi að kostnaður
við ferðir umfram tiltekna vega-
lengd, sennilega um 20 km, frá heim-
ili eða starfsstöð innan kjördæmis,
verði endurgreiddur.
Alþingi greiðir eftir sem áður allan
kostnað við ferðir alþingismanna á
vegum þingsins til útlanda, en sú
regla hefur þó ekki verið lögfest
áður.
Skattfrelsi kostnaðargreiðslna
lögfest
Ráð er fyrir því gert í lögunum
að Alþingi leggi þingmönnum til
skrifstofuaðstöðu og endurgreiði
þeim símakostnað. Þetta hefur verið
reyndin, en ekki fest í lög.
Annar kostnaður, til dæmis vegna
bóka- og blaðakaupa, námskeiðs- og
ráðstefnugjalda eða risnu, hefur yfír-
leitt fallið á þingmenn sjálfa. Nú er
þessu hins vegar breytt og gert ráð
fýrir að Alþingi endurgreiði þing-
mönnum þennan kostnað. Forsætis-
nefnd er veitt heimild til að greiða
alþingismönnum mánaðarlega fasta
fjárhæð til að standa straum af kostn-
aði af þessu.tagi, í stað þess að greiða
kostnað eftir reikningum. Væntan-
lega yrði þá tilgreint til greiðslu hvers
konar kostnaðar fastagreiðslan væri
ætluð, og þá gætu þingmenn ekki
vænzt annarrar endurgreiðslu fyrir
þá tilteknu kostnaðarliði.
í greinargerð með lagafrumvarp-
inu segir að fyrirkomulag þessu líkt
sé viðhaft í þingum nágrannaland-
anna, „enda þykir eðlilegt að þing-
menn hafi sjálfdæmi innan ákveðins
ramma um hvernig fé er ráðstafað
í starfskostnað en eigi það ekki und-
ir ákvörðunum embættismanna
þingsins eða stjórnarráðsins". Ekki
hefur verið ákveðið hversu há þessi
upphæð yrði ef sú leið yrði farin.
Greiðslur þingfararkostnaðar eru
samkvæmt nýju lögunum skatt-
fijálsar, með þeirri undantekningu
að um greiðslur vegna utanferða
þingmanna gilda reglur þær, sem
ríkisskattstjóri setur. Þetta er stað-
festing á ríkjandi ástandi, miðað við
úrskurð ríkisskattstjóra. Allar
greiðslur vegna þingfararkostnaðar
verða þó framtalsskyldar.
Kemur misjafnlega við hag
þingmanna
Samanlagt hafa breytingarnar
samkvæmt hinum nýju lögum í för
með sér nokkra kjarabót fyrir þing-
menn að meðaltali. Hins vegar kem-
ur breytingin eflaust misjafnlega við
fjárhag þingmanna. Þeir, sem hafa
til dæmis átt lögheimili úti á landi
og búið í Reykjavík, án þess að bera
kostnað af öðru heimili í kjördæm-
inu, missa þannig væntanlega spón
úr aski sínum. Aftur á móti er um
beina kjarabót að ræða fyrir varafor-
seta, nefndaformenn og formenn
þingflokka. Þá má ætla að nýjar
reglur um endurgreiðslu kostnaðar
komi flestum þingmönnum til góða.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins var við það miðað, er
lagafrumvarpið var samið, að kostn-
aðarauki af því næmi ekki meira en
4% af útgjöldum Alþingis, eða um
30 milljónum króna. Sé þeirri upp-
hæð deilt niður á hina 63 þingmenn,
þýðir það um 444.000 króna kjara-
bót á ári að meðaltali, eða um 37.000
krónur á mánuði. Sá fyrirvari skal
þó hafður hér á, að forsætisnefnd
hefur enn ekki tekið ákvörðun um
upphæð ýmissa kostnaðargreiðslna.