Morgunblaðið - 18.07.1995, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
V
LISTIR
GAMLA Þinghúsið, sem byggt var árið 1922, hefur tekið stakkaskiptum. Morgunbiaðið/Rúnar Þór
Á SVALBARÐSSTRÖND stendur
stórt og glæsilegt hús eins og ein-
mana klettur í hafi. Þetta er
gamla Þinghúsið svokallaða sem
áður fyrr gegndi hlutverki sam-
komuhúss, skóla, bókasafns o.fl.
en er nú ibúðarhús í eigu hjón-
anna Margrétar Jónsdóttur leir-
listarkonu og Guðmundar Árna-
sonar hótelsljóra. Síðastliðin þrjú
ár hafa þau unnið að miklum
breytingum á húsinu sem nú er
u.þ.b. að verða fuilklárað.
Húsið óþekkjanlegt
„Við hófum lagfæringar og
breytingar á húsinu árið 1992 og
síðan er húsið orðið gjörsamlega
óþekkjanlegt", segir Margrét.
„Byggt hefur verið við húsið,
skipt um þak á því og settir kvist-
ir. Gert hefur verið við gólf og
skipt um glugga, rafmagn o.fl.“
Margrét hefur stundað Iist sína
í bilskúr ömmu sinnar á Akureyri
síðan hún kom úr námi frá Dan-
mörku fyrir tíu árum, en ætlunin
er að koma upp verkstæði í íbúð-
arhúsinu. Húsið ber þess raunar
glögg merki að í því býr lista-
kona. Víða prýða handunnar flís-
ar Margrétar veggi og vasar og
aðrir leirmunir borð. Reyndar er
eitt borðanna einnig hannað og
unnið af Margréti.
Listin í höfði mér
Margrét Jónsdóttir er
norðlensk leirlistarkona
sem starfað hefur í bíl-
skúr í tíu ár en mun
flytja starfsemi sína í
þinghús áður en langt
um líður. Þröstur
Helgason ræddi stutt-
lega við listakonuna um
nýja húsnæðið og listina.
Met næðið meira
Margrét hefur aðallega fengist
við gerð nytjáhluta síðastliðin ár
og segir hún þá vinnu mjög fjöl-
breytta enda er fólkið ólíkt sem
hún vinnur fyrir. „Annars getur
verið erfitt að draga mörkin á
milli nytjalistar og annarrar list-
ar,“ segir Margrét, „og i raun er
VÍÐA í húsinu prýða handunnar flísar Margrétar veggi.
Utskurður í gleri er sömuleiðis teiknaður af Margréti.
ekki nauðsynlegt að gera það. eina sem skiptir máli.“
Fólk skynjar hlutinn annaðhvort Aðspurð hvort fámennið
sem list eða ekki og það er það nyrðra aftri henni ekki, hvort hún
sé ekki einmana í list sinni segist
Margrét ekki hafa fundið mjög
fyrir því. „Ég gæti sennilega
grætt meiri peninga annars stað-
ar en það er ekki aðalatriðið. Ég
met næðið meira. Listin gerist
líka öll í höfðinu á mér þannig
að það er ekki nauðsynlegt að
hafa mikið af fólki í kringum sig.“
Bullið um listina
En hvert sækir leirlistarkona
yrkisefni sín?
„Umfjöllunarefni mín eru af
öllu tagi“, segir Margrét. „Annars
eru listamenn alltaf að koma með
einhveija frasa um yrkisefni sín,
segjast sækja innblástur í náttúr-
una, hitann, kujdann og jafnvel
himin og jörð. Ég er ekki mikið
fyrir þessar endalausu skilgrein-
ingar. Þetta verður oft svo mikið
bull að það er hryllilegt að heyra
það. Og þegar maður gægist á
bak við orðaskrautið er kannski
ekkert að sjá. Þá er eins og bullið
um listina sé orðið mikilvægara
en listin sjálf.“
Margrét leiðir mig um hús sitt
til að sýna mér hver yrkisefni
hennar eru og ég kemst að því
að það er ekki einmanaleiki sem
einkennir þetta hús sem stendur
eitt við þjóðveginn eins og klettur
i hafi heldur lifandi listin.
Galdur
einfald-
leikans
KVIKMYNPIR
Iláskólabíó
F r ö n s k
kvikmyndahátíö
L’ATALANTE
Leikstjóri Jean Vigo. Handritshöf-
undar Jean Vigo, Jean Gulineé, Al-
bert Riera. Kvikmyndatökustjóm
Boris Kaufman, Louis Berger. Tón-
list Maurice Jaubert. Aðalleikendur
Michel Simon, Dita Parlo, Jean
Dasté. Gaumont 1934.
Aðgangseyrir 10 kr.
ÁHORFENDUR í vel setnum sal
Háskólabíós kunnu vel að meta það
einstaka tækifæri að fá að sjá
síunga en sextuga mynd Jeans
Vigo, L’ Atalante, enda komin í hóp
sígildra verka fyrir margt löngu.
Engu að síður hefur hún verið harla
fáséð allar götur frá því hún kom
fyrst fyrir almannasjónir, 1934. Á
undan sýningu L’ Atalante er rakin
saga þessa öndvegisverks, en
Gaumont fyrirtækið stytti það á
sínum tíma, vitaskuld í óþökk leik-
stjórans. Gaumont hefur nú bætt
um betur og sú útgáfa sem hér
stendur til boða er árangur fjölda
fólks sem leitaði vítt og breitt að
bútum úr myndinni sem nú á að
vera nánast einsog éfni stóðu til í
upphafi.
Söguþráðurinn er ekki margbrot-
inn. Sveitastúlkan Juliette (Dita
Parlo), sem aldrei hefur komið út
fyrir þorpið sitt og skipstjórinn Jean
(Jean Dasté), halda á fljótapramm-
anum hans niður Signu strax eftir
brúðkaup þeirra. Einn fyrsti við-
komustaður prammans er París og
lætur stúlkan heillast af stórborg-
inni, hverfur í land, Jean siglir dap-
ur á braut. Stýrimaður hans,, le
Peré Jules (Michel Simon), grípur
þá til sinna ráða og leysir vandann.
Hjarta myndarinnar er stýrimaður-
inn, sem Michel Simon leikur þann-
ig að útilokað er að ímynda sér
nokkurn annan í hlutverki þessa
hálfóða en vitra furðufugls. Hann
er tekin að reskjast og hreykir sér
gjarnan af gömlum frægðarverkum
á litríkum sjómannsferli um heims-
höfin sjö. Káetan hans hið undar-
legasta samsafn af hlutum jafn
skrýtnum og eigandinn. Vigo og
kvikmyndatökumaðurinn Boris
Kaufman segja þessa hversdags-
legu sögu af snilli einfaldleikans,
krydduðum örlitlum súrrealisma.
Undirstrika gjarnan andstæðurnar,
hina fölskvalausu fegurð stúlkunn-
ar andspænis veðruðum fljótap-
rammanum og rustalegu yfirbragði
stýrimannsins. L' Ata.la.nte er sögð
af sígildri frásagnarlist, staða henn-
ar meðal bestu mynda kvikmynda-
sögunnar ótvíræð. Orð verða fátæk-
leg í umfjöllun um slík verk, litlu
við að bæta. Ég vil aðeins hvetja
alla kvikmyndaunnendur til að láta
ekki fljótaprammann sigla framhjá
heldur nýta þetta einstaka tækifæri
til að slást í þessa ógleymanlegu
bátsferð.
Jean Vigo vannst ekki tími til
að gera fleiri myndir en L’ Atal-
ante í fullri lengd. Hann var berkla-
sjúklingur og lést daginn sem þetta
meistaraverk hans var frumsýnt, í
blóma lífsins, 29 ára að aldri. Að-
eins liggja þijár myndir eftir hann
til viðbótar; A propose de Nice (’29),
Taris, roi de 1’ eau (’ 30) og Zéro
de Conduit (’ 33).
Sæbjörn Valdimarsson
Sagan öll
BLÁA BETTY „BETTY
BLUE: 37,2 LE MATIN“
Leikstjóri, handritshöfundur og
framleiðandi: Jean-Jacques Beineix.
Aðalhlutverk: Jean Hugues Anglade
og Beatrice Dalle. Gaumont 1986.
ÞEGAR franski ofurrómansinn
Bláa Betty var sýnd hér um árið
fannst manni hún heldur endaslepp.
Sagan var alltaf efnileg og athyglis-
verð og sögð í mestu makindum en
maður beið eftir því að hún tæki á
sig rögg og yrði að einhveiju þegar
hún endaði á skyndilegan, óvæntan
og hrottalegan hátt og kom manni
algerlega í opna skjöldu. Á kvik-
myndahátíð Gaumont-fyrirtækisins
í Háskólabíói sér maður hvers
vegna; það vantaði klukkutíma í
hana. Sagan öll er á hátíðinni og
hún er frábær í sinni þriggja
klukkutíma lengd, sérstaklega
fyndin en líka sorgleg og hryssings-
leg og maður sér af hveiju hún er
ein af þýðingarmestu myndum
Frakka síðasta áratuginn.
Bláa Betty er um kærustuparið
Betty og Zorg. Hann er stefnulaus
vingull, hún býr yfir andlegum og
líkamlegum krafti sem nægir þeim
báðum. Hann elskar hana út af líf-
inu, hún leitar að því í fari hans
sem verðskuldað getur algera ást
hennar og finnur það í snert af rit-
höfundarhæfileikum hans. Trölla-
trú-hennar á eftir að vekja hann
til lífsins en bara aðeins of seint
fyrir Betty.
Beatrice Dalle er stórkostleg í
titilhlutverkinu. Hún er stelpa sem
eina stundina getur hrifíst eins og
krakki en þá næstu lagst í ofsafeng-
ið þunglyndi. Persónan verður ljós-
lifandi í meðförum Dalle og er jafn
óþægileg og hún getur verið heill-
andi. Jean-Hugues Anglade er líka
ágætur í hlutverki Zorgs, sem fylg-
ir henni ástsjúkur á vit örlaganna.
í lengri útgáfunni kemur allt
heim og saman, hnignun Bettyar
fær eðlilega skýringu og persónurn-
ar eru heilsteyptari. Hin þriggja
tíma lengd er ekki til trafala. Bei-
neix (,,Diva“) er húmanisti mikill
og lágstemmd og stundum kald-
hæðnisleg gamansemi hans er
ósvikin, mannleg og sprottin eins
og af sjálfri sér í gegnum sam-
skipti persónanna. Hún vermir
mynd eins og Bláu Betty og gerir
ómótstæðilega.
Arnaldur Indriðason
Flagar-
inn mikli
DON GIOVANNI
Leikstjóm: Joseph Losey. Aðalhlut-
verk: Ruggerio Raimondi, Kiri Te
Kanawa og José van Dam. Gaumont.
1979.
EITT af flaggskipum franska
kvikmyndafyrirtækisins Gaumont
er kvikmyndagerð bandaríska leik-
stjórans Josephs Losey á óperu
Mozarts, Don Giovanni, en hún var
hér á frönsku kvikmyndahátíðinni
í Háskólabíói í allri sinni rúmu
þriggja tíma dýrð. Losey setti óper-
una á filmu árið 1979 með Parísar-
óperunni og Ruggerio Raimondi og
Kiri Te Kanawa í helstu hlutverk-
um, en litið er á myndina sem eitt
af stórvirkjum leikstjórans. Hún var
sannarlega hvalreki fyrir alla
óperuunnendur.
Losey var hrakinn frá Bandaríkj-
unum í kommúnistaveiðum sjötta
áratugarins og kom sér fyrir í Evr-
ópu þar sem samstarf hans og
Harolds Pinters varð annálað. Hann
lést árið 1984 og átti aðeins tvær
myndir ógerðar eftir að hann lauk
við Don Giovanni. Óvíst er hvort
MTV-kynslóðinni hugnist hún. Hér
er ekki klippt á fimm sekúndna
fresti með látum heldur miklu frek-
ar á fimm til tíu mínútna fresti, því
tökurnar eru óhemju langar og
Losey lætur myndavélina fylgja
söngvurunum makindalega um
sviðið. Líkt og Franco Zeffirelli
gerði síðar þegar hann filmaði
Oþelló færir Losey óperuna af svið-
inu og út í náttúruna og kvikmynd-
ar mikið undir berum himni og opn-
ar hana á þann hátt. Uppfærsla
hans er látlaus að mestu en tilþrifa-
mikil og stundum æði mögnuð.
Söngvararnir eiga ekki lítinn
þátt í því. Sérstaklega stormar af
Ruggerio Raimondi í hlutverki
kvennaflagarans mikla, en upp í
hugann kemur John Malkovich í
hlutverki annars flagara í myndinni
„Dangerous Liaisons". Og Kiri Te
Kanawa er frábær í hlutverki Elv-
íru. Sá aldni meistari Alexander
Trauner sá um listrænt útlit mynd-
arinnar svo hér er sannarlega valinn
maður- í hveiju rúmi og útkoman
eftir því.
Arnaldur Indriðason