Morgunblaðið - 26.07.1995, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 26. JÚLÍ1995 21
AÐSENDAR GREINAR
Þetta er allt
hinum að kenna!
FJÁRMAL Kópa-
vogskaupstaðar hafa
verið nokkuð í fjölmiðl-
um að undanförnu.
Ástæðan er í sjálfu sér
afar einföld, því bær-
inn er nú orðinn skuld-
settasta sveitarfélag á
landinu. Undirritaður
hefur verið að gera
bæjarbúum grein fyrir
hinni fjármálalegu
stöðu bæjarins og til
þess einungis notað
umsagnir löggiltra
endurskoðenda bæjar-
reikninga svo og
skoðanamanna bæjar-
ins. Allir þessir aðilar
hafa, hver á sinn hátt rakið mjög
skilmerkilega hve staða bæjarins
er orðin alvarleg, og eina ráðið sé
að draga verulega úr fjárfestingum
og setja þess í stað fjármagn í að
greiða niður skuldir. Með öðrum
orðum sagt, þá hefur verið rekin
hér í Kópavogi röng stefna, sem
hefur fyrst og fremst miðað að því
að fjárfesta sem mest á sem allra
skemmstum tíma og án þess að
velta hið minnsta fyrir sér arðsemi
fjárfestingarinnar. Engu er líkara
en núverandi meirihluti Framsókn-
ar- og Sjálfstæðisflokks telji það
skyldu sína að sjá
svo um að verktakar hafi hér næg
verkefni, þörf bæjarins skiptir
greinilega miklu minna máli.
Þetta lagast . . . bráðum
Það er mjög athyglisvert, að
bæjarstjórinn í Kópavogi telur ekki
þörf á að blanda sér í þá umræðu
sem verið hefur. Hans áhyggjur eru
engar. Bæjarstjórinn reyndi ekki
einu sinni að skýra fyrir bæjarstjórn
hvers vegna íjármálin væru í rúst,
heldur lét nægja að segja, að þetta
væri bara svona, og það þjónaði
engum tilgangi að velta fyrir sér
af hveiju. Það er hins vegar formað-
ur bæjarráðs, Gunnar Birgisson,
sem stendur í forsvari. Skyldi hann
hafa einhveijar áhyggjur af stöðu
bæjarins? Ekki virðist það vera, því
hann segir að þetta muni lagast
bráðum.
í þau 5 ár sem Gunnar Birgisson
hefur verið í forsvari fyrir Kópavog
hefur hann sagt, að hér
fyrr á árum hafi ríkt
kyrrstaða eða stöðnun
á öllum hlutum og
hann ætli sér að breyta
því og hefja hér fram-
kvæmdir. Þessar fram-
kvæmdir muni kosta
mikla peninga til að
byija með, en það sé í
lagi, því eftir fram-
kvæmdatímabilið verði
hægt að stoppa og fara
að greiða niður skuldir.
Gurinar Birgisson
talar í einu orðinu um
stöðnun í stjórnartíð
fyrri meirihluta, en í
hinu segir hann að
byijað hafi verið á svo mörgum
framkvæmdum að slíkt sé með ólík-
indum.
Verið að blekkja bæjarbúa
Uppistaðan í málsvörn Gunnars
Birgissonar um lélega fjármála-
stöðu bæjarsjóðs er eftirfarandi:
Það ríkti sli'k stöðnun í Kópavogi,
og byijað var á svo mörgum nýjum
framkvæmdum, að skuldir bæjarins
hlóðust upp. Við ákváðum því að
hefja miklar framkvæmdir í bænum
til að ijúfa þessa kyrrstöðu, það
Bæjarstjórinn í Kópa-
vogi blandar sér ekki í ~
þessar umræður um ■
fjármál bæjarins,
segir Guðmundur
Oddsson, hans áhyggj-
ur eru engar.
gátum við gert, því íjárhagsstaða
bæjarins var sterk. Við jukum að
vísu skuldirnar til að byija með, en
nú þegar framkvæmdum er að
ljúka, þá förum við að borga skuld-
ir. Hafa menn heyrt gáfulegri rök-
stuðning frá sveitarstjórnarmanni?
Auðvitað veit Gunnar Birgisson
að framkvæmdum í vaxandi sveit-
arfélagi lýkur aldrei, hvað þá þegar
stefna bæjaryfii’valda er að fjölga
um 800 manns á ári í bænum. Það
hlýtur að vera ætlan þessara stjórn-
enda að hinir nýju bæjarbúar fái
einhveija þjónustu s.s. leikskóla,
grunnskóla, íþróttahús, sundlaug,
heilsugæslu o.fl ,o.fl. Það er því
einungis verið að blekkja bæjarbúa
með þessum þvættíngi, til að geta
haldið áfram á sömu braut.
Hverjir vilja hafa
fjármálin í rúst?
Nú á ég afar erfitt með að trúa
því, að þeir Kópavogsbúar sem kusu
Framsóknar- og Sjálfstæðisflokk í
síðustu sveitarstjórnarkosningum,
láti sér í léttu rúmi liggja, hvort
fjármál bæjarins eru rúst eður ei.
Þeir eiga hins vegar að gera þá
kröfu til þeirra bæjarfulltrúa, sem
nú mynda meirihluta í bæjarstjórn
Kópavogs, að þeir geri skýra grein
fýrir stöðunni.
Ég lít á það sem skyldu mína sem
bæjarfulltrúi í Kópavogi, að gera
bæjarbúum rækilega grein fyrir
ástandinu eins og það er. Hins veg-
ar ef bæjarbúar vilja frekar trúa
útúrsnúningum og yfirborðslegum
skýringum Gunnars Birgissonar á
Ijármálum bæjarins, þá þeir um
það. Það breytir ekki því, að í dag
er Kópavogur skuldsettasta sveitar-
félag á landinu og það er staða sem
mér finnst með öllu óásættanleg.
Ef menn vilja ennþá, þrátt fyrir
5 ára stjórn núverandi meirihluta
Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks
og allar þær framkvæmdir sem
þeir hafa státað af á þessum tíma
sem margfaldað hafa skuldir bæjar-
ins, kenna þeim sem stjórnuðu
Kópavogi fram að kosningum 1990
um allt sem aflaga hefur farið síð-
an, þá verður svo að vera, en tæp-
ast getur það talist stórmannlegt.
Kópavogur hefur ekkert að gera
með stjórnendur sem aldrei þora
að horfast í augu við gerðir sínar,
heldur reyna þess í stað alltaf að
kenna einhveijum öðrum um sinn
eigin afglapahátt. Kópavogur á
miklu betra skilið, en þá verða
bæjarbúar líka að gera kröfur á þá
sem með stjórnina fara.
Höfundur er bæjarfulltrúi Alþýðu-
flokksins í Kópnvogi.
Guðmundur
Oddsson
Tryggjum
jafnrétti!
NYGENGNIR dóm-
ar í Héraðsdómi
Reykjavíkur hafa vakið
upp deilur um misjafn-
an rétt karla og kvenna
til bótagreiðslna frá
tryggingafélögum.
Dómarnir tóku mið af
hálfs árs gömlum
hæstaréttardómi sem
ákvarðaði að þegar
bætur vegna skertra
vinnugetu væru annars
vegar gæti í ákveðnum
tilfellum verið eðlilegt
að dæma konum lægri
bætur en körlum.
Studdist hæstaréttar-
dómurinn þar við margendurteknar
rannsóknir hér á landi sem sýndu
með óyggjandi hætti fram á umtals-
verðan mun á launum kynjanna.
Sjóvá-Almennar hafa verið
dregnar inn í umræður um þessa
dóma og þung orð fallið í garð fyrir-
tækisins. Því er óhjákvæmilegt að
fara um málið nokkrum orðum og
vekja á því athygli um leið að ekki
getur verið við einstök tryggingafé-
lög að sakast þegar æðsti dómstóll
landsins staðfestir með þeim hætti
sem gerst hefur umtalsverðan mun
á launum karla og kvenna í íslensku
samfélagi.
Umdeildir dómar Hér-
aðsdóms Reykjavíkur,
segir Olafur B. Thors,
er vegna slysa sem áttu
sér stað fyrir gildistöku
nýju skaðabótalaganna.
Áratugum saman var fram-
kvæmd bótagreiðslna nánast
óbreytt. Uppgjörsvenjur trygginga-
félaganna, sem dómstólar landsins
höfðu mótað, voru í föstum skorðum
t.d. almenn sátt um mismunandi
íjárupphæðir eftir tekjumynstri
kynjanna. Enda þótt mörg þúsund
mál hafi verið afgreidd farsællega
með svipuðum hætti er ástæða til
þess að fagna nýjum lögum um
skaðabótarétt sem tóku gildi árið
1993. Löngu var orðið
tímabært að laga bóta-
greiðslur að breyttum
tímum en rétt er að
vekja athygli á því að
hinir umdeildu dómar
Héraðsdóms Reykja-
víkur eru vegna slysa
sem áttu sér stað fyrir
gildistöku nýju lag-
anna. Dómarnir taka
því í raun mið af eldra
fyrirkomulaginu en
ákvarða þó í þessum
tilfellum tjónþola bæt-
ur sem eru talsvert
hærri en þær sem feng-
ist hefðu samkvæmt
nýju skaðabótalögunum. Sjóvá-
Almennar hafa aldrei vikið sér und-
an greiðslu sanngjarnra og eðlilegra
bóta og eftir þann málarekstur sem
á undan er genginn er það niður-
staðan að uppgjörsvenjur trygg-
ingafélaganna eru staðfestar en að
tjónþolinn ber jafnframt síður en svo
skarðan hlut frá borði.
Vonbrigði yfir því að Hæstiréttur
staðfesti raunverulegan launamun
kynjanna í íslensku þjóðfélagi eru
eðlileg. Gagnrýni á Sjóvá-Almennar
í því sambandi er hins vegar afar
ósanngjörn. Það er Hæstiréttur sem
með dómi sínum og vísan til kjara-
rannsóknarnefndar úrskurðar að
þessi tekjuskipting í þjóðféalginu sé
staðreynd enda þótt hún stríði gegn
hugmyndum okkar allra um hvernig
þjóðfélag jafnréttis eigi að líta út.
Utilokað er að kalla einstök fyrir-
tæki til ábyrgðar á því hvernig laun-
um er' almennt fyrirkomið í þjóðfé-
laginu.
Sjóvá-Almennar hafa á undan-
förnum árum lagt mörgum þjóð-
þrifamálum lið. Kvennabaráttan er
þar engin undantekning og fyrir-
tækið mun hér eftir sem hingað til
leggja sitt af mörkum til þess að
stuðla að sem víðtækustu jafnrétti
í þjóðfélaginu. Þau mál sem enn eru
ófrágengin vegna slysa sem áttu sér
stað fyrir gildistöku nýju skaðabóta-
laganna munu Sjóvá-Álmennar leit-
ast við að afgreiða í samræmi við
eðlilegar kröfur og væntingar nýrra
tíma um jafnrétti kynjanna.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sjóvár-Almennra.
Ólafur B. Thors
Varanleg mismunun o g
óvirðing við réttindi
stúlkubarnsins
A UNDANFORN-
UM dögum hefur um-
ræðan um kvenréttind-
aráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna verið í
brennidepli og verður
svo vonandi áfram. í
kjölfar sýningar Ríkis-
sjónvarpsins á bresku
heimildarmyndinni
„Herbergi dauðans"
vakna margar spurn-
ingar um gildi þessarar
ráðstefnu.
Því miður standa
sendinefndir hinna
vestrænu landa, sem
telja sig vera í farar-
broddi í jafnréttismál-
um, að því að vera enn að beijast
Aðalheiður
Sigursveinsdóttir
meybarn
úrskurðað að kynin séu
ekki lagalega jöfn hér
á landi, þrátt fyrir að
íslendingar hafi veri
þátttakendur í sam-
þykkt þess á vetvangi
Sameinuðu þjóðanna á
sínum tíma. Þetta er
að sjálfsögðu léttvægt
dæmi miðað við þær
hörmungar sem millj-
ónir kvenna líða alls
staðar i heiminum svo
sem kúgun, félagslegt
misrétti, barsmíðar,
kynferðisafbrot,
þrælasölu, vændissölu
og útburð meybarna í
Kína sem er að jafnaði
á tveggja mín. fresti.
Hver er þessi samþykkt?
við að halda inni sumum af áður
samþykktum Sameinuðu þjóðanna.
Vandi þessarar samkundu er nefni-
lega sá hve auðelt það er að hunsa
samþykktir hennar. Við þurfum
ekki annað en að líta í eigin barm,
Hæstiréttur á Islandi hefur nýlega
Nýlega var ég þátttakandi á ráð-
stefnu æskulýðssambanda í Evrópu
þar sem drög að samþykkt Samein-
uðu þjóðanna var kynnt. Skjal þetta
er byggt á þegar samþykktum texta
með breytingatillögum, sem hafðar
eru innan sviga. Það var mikið þrek-
virki að það skuli loks hafa fengist
í gegn að kaflinn „(Varanleg mis-
munun og óvirðing á réttindum)
stúlkubarnsins.“ Það sést best á
yfirskrift kaflans að það er ekki þar
með sagt að hann muni verða eins
áhrifamikill og til var ætlast í
fyrstu. Bara það að ekki hefur enn
náðst samþykki um yfirskriftina
segir meira en mörg orð. Kaflanum
var upphaflega ætlað að fá allar
þjóðir heimsins til þess að viður-
kenna að víða væri pottur brotinn
í félaglesum réttindum stúlkubarns-
ins; að virða æsku stúlkubarnsins,
sporna við útburði meybarna, af-
nema barnaþrælkun, gifta litlar
telpur ekki á barnsaldri, gefa þeim
færi á viðunandi menntun, virka
þær til aukinnar þáttöku í þjóðfé-
laginu, veita þeim sömu sýn á fram-
tíðina og jafnöldrum þeirra af hinu
kyninu og ekki síst sýna stúlkum
sömu virðingu og umhyggju og
drengjum.
Mannréttindabrot í Kína
hafa verið kunn á und-
anförnum árum, segir
Aðalheiður Sigur-
sveinsdóttir, og heim-
ildaþátturinn Herbergi
dauðans vakti upp
auknar umræður.
Þessu markmiði verður hinsvegar
ákaflega erfitt fyrir hinar vestrænu
þjóðir að ná, því að þær eru í minni-
hluta.
Til hvers að fara til Kína?
Mannréttindabrot Kínveija hafa
verið kunn á undanförnum árum
og víst er að heimildarþátturinn
Herbergi Dauðans vakti upp auknar
umræður um það hvort íslenskar
konur ættu yfir höfuð að fara til
Kína á mannréttindaráðstefnu í
mótmælaskyni. Það kemur svo sem
ekkert á óvart að sumir viiji sitja
heima og fordæma í stað þess að
halda af stað og reyna þannig að
leggja hönd á plóginn til að bæta
ástandið.
Þessi ráðstefna mun ekki ein-
göngu fara fram í lokuðum sal með
sendinefndum, því í raun verður hún
fjórskipt. Athygli heimsbyggðar-
innar mun þó að sjálfsögðu beinast
að mestu leyti að aðalráðstefnunni,
þar sem skjalið er til opinberrar
umræðu og hin formlegu ræðuhöld
verða. Til hliðar við það eru svo
tvennskonar vinnufundir þar sem
reynt verður að ná sameiginlegum
lausnum á sjálfu skjalinu. Auk
þessa verður svo heilmikið um að
vera á vegum félagasamtaka
hvaðanæfa að úr heiminum sem
koma þangað til þess að reyna að
vekja athygli á starfsemi sinni, en
umfram allt til þess að reyna að
hafa áhrif á ákvarðanir sem verða
teknar á sjálfri ráðstefnunni. Það
er Ijóst að þarna verður gríðarlegur
fjöldi saman kominn í þeim tilgangi
að vekja athygli á stöðu kvenna.
Þessi síðasti hópur er að mínu mati
mikilvægastur fyrir umræðuna og
ástandið í Kína, vegna þess að hóp-
urinn hrópar á athygli. Það þarf
enginn að segja mér að þessi hópur
muni ekki skilja neitt eftir sig í
Kína. Það er ekki ástæðulaust að
Kínversk stjórnvöld vilji færa þenn-
an hliðarhóp frá sjálfu ráðstefnu-
svæðinu, því að hann mun eflaust
hrópa hæst, vera fjölmennastur og
skilja mest eftir sig í landinu að
ráðstefnunni lokinni. Þegar hafa
tvær alþingiskonur upplýst að þær
ætli ekki til Kína í mótmælaskyni.
í framhaldi af því langar mig að
spyija, er það í mótmælaskyni við
kínverska alþýðu eða kínversk
stjórnvöld.
Höfundur er annar varaformaður
Félags ungra jafnaðarmanna.