Morgunblaðið - 23.09.1995, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1995 33 *
ræðustól skörungur, sem setti mál
sitt fram með hnitmiðuðum rökum.
Á þeim stundum gat hann verið
meira en fastur fyrir, hann gat ver-
ið hvassyrtur og barist eins og vík-
ingur, en þegar úr ræðustól var
komið var hann alltaf sami ljúfí
persónuleikinn. Við skólabræður
hans sögðum að konan hans, Hug-
rún Valný Guðjónsdóttir, hefði haft
þessi áhrif á hann, þannig að víking-
urinn í honum hefði aðeins náð fram
í ræðupúlti baráttunnar, þar sem
málefni ungmennafélaga, stjórn-
mála, bænda og kirkjunnar voru til
að vetja eða vera í sókn fyrir. Hvers
vegna? Bóndasonur úr Borgarfirði,
sem átti heiðursforeldra íslenzkrar
menningar, sem ræktu kristna trú
og kenndu börnum sínum með lífi
sínu og framgöngu allt það, sem
er hveijum einstaklingi dýrmætast
að eiga og búa að. Og með þetta
að veganesti, kynnast þá baráttu
ungmennafélagshreyfíngarinnar
með kjörorðinu: Islandi allt. Nær
síðan fullorðinn að lifa þá köllun,
að vilja verða þjónn Drottins Jesú
Krists í lífí og starfi sem sóknar-
prestur. Hann mætti þeirri köllun
með skólagöngu fyrst í Reykholti,
síðan í Menntaskólanum á Akureyri
og síðast í guðfræðideild Háskóla
íslands. Allan tímann stefndi hann
að þessu eina að verða sóknarprest-
ur í sveit með góðri konu og saman
gætu þau unnið landi og þjóð gagn.
Það varð með handleiðslu Drottins
Guðs og blessun, sem gaf honum
yndislega konu, böm og hejmili og
mikinn starfsvettvang, þar sem
hann kom svo mörgu góðu fram.
Alls staðar er þessi vitnisburður í
dag: í prestakalli hans, sveitarfélag-
inu sem hann var oddviti fyrir í svo
mörg ár og í kirkjunni, þar sem
hann hefur áorkað svo mörgu í átt
til betra skipulags, sterkari fjár-
hagsstöðu, meira sjálfstæðis og skil-
virkara starfs.
Hvað er dauði þessa lífs? Endalok
eða upphaf eða framhald? Sr. Matt-
hías svaraði í sálmi sínum og höfðar
til bóndans og náttúmnnar um
árangur af góðu sáðmannsstarfi,
um þá hamingju sem felst í því að
hafa unnið vel, lagt sig fram, gert
sitt besta og þá er alltaf sigur
frammi fyrir gjöf Drottins, líf í hans
húsi með herbergjunum mörgu sem
hann gaf fyrirheit um í orði sínu.
„Þögla gröf, þiggðu duftið, þína
gjöf. Annað er hér ekki að trega.
Andinn fer í munarvega." Við þökk-
um sr. Jóni Einarssyni fyrir störfín
öll, hugsjónir og baráttu, réttlætis-
kennd og viljann til góðra starfa.
Þökk okkar beinist til eiginkonu og
fjölskyldu hans og Drottins Guðs
sem gaf og bænheyrði. Drottinn Guð
huggi og styrki.
Halldór Gunnarsson.
In memoriam
Langt um aldur fram er séra Jón
Eyjólfur Einarsson, prófastur í
Saurbæ, fallinn í valinn. Þeir syrgja
hann sárast, sem nánastir voru ást-
vinir hans. En við hin eigum hlut í
harminum eftir drenginn góða, sam-
ferðamennirnir allir á ævivegi. Eng-
inn sem kynntist séra Jóni er ósnort-
inn á útfarardegi hans.
Leiðir okkar Jóns Einarssonar
lágu fyrst saman fyrir réttum fjöru-
tíu árum, í Menntaskólanum á Ak-
ureyri. Þar spruttu rætur hugheillar
vináttu sem síðar reyndist standa
dýpra en svo, að nokkur veðrabrigði
fullorðinsára megnuðu að deyfa
þann ramma safa er frá rótunum
rann upp um stofn og kvistu ára-
tuga bræðralags. Lengi býr að
fyrstu gerð. Sú heiðríkja og birta,
sem stafaði af viðmóti Jóns Einars-
sonar þegar á æskuskeiði, varpaði
bjarma yfír árin öll, er eftir runnu.
Ljóðelskur og skáldmæltur piltur
úr Reykholtsdal, hugsjónamaður í
hefðbundnum skilningi íslenzkra
ungmennafélaga, óbilugur í baráttu
fyrir batnandi mannlífi, slíkur var
Jón Einarsson ungur að árum, og
samur var hann með nokkrum hætti
alla tíð.
Hvítur seiður uppvaxtaráranna
birtist í nýrri mynd í fari Jóns Ein-
arssonar við guðfræðinám í Háskóla
íslands, en þar urðum við samferða
um fímm vetra bil. Jón gekk á hönd
fijálslyndri guðfræðitúlkun, eins og
hún hafði fegurst skinið í fræðum
Ásmundar Guðmundssonar biskups
og fyrirrennara hans, en birtist okk-
ar guðfræðingakynslóð meðal ann-
ars í uppeldisstörfum hins fágæta
Ijúfmennis, prófessors Björns Magn-
ússonar. Bjartsýni og umburðar-
lyndi voru meðal einkenna þessa
trúarviðhorfs, samfara siðferðilegri
festu og hreinskiptni, sem mjög átti
eftir að gæta í fari Jóns Einarsson-
ar alla tíð.
Sumrin 1963 og 1964 stýrðum
við skólabræðurnir sumarbúðum
Þjóðkirkjunnar að Kleppjárnsreykj-
um í Borgarfirði. Fyrra sumarið
kynntist Jón Einarsson ungri stúlku,
sem ráðizt hafði til starfa í búðun-
um, Hugrúnu Guðjónsdóttur frá
Akranesi. Þau gengu í hjónaband
litlu fyrir jól sama ár. Vígslumaður
þeirra var séra Ólafur Skúiason, þá
æskulýðsfulltrúi, en ég var svara-
maður vinar míns Jóns. Þessi vígslu-
stund er ein af fegurstu perlunum,
sem tengjast Jóni Einarssyni í hug-
skoti mínu. Endurminningarnar um
sumrin tvö í Reykholtsdal geyma
myndir, sem óhjákvæmilegt er að
birtist aftur I eilífðinni, þar sem hinu
góða fagra og fullkomna verður til
skila haldið: Sólin skín, og hverirnir
dómolla í kvöldkyrrðinni. Börnin
leika sér og sömuleiðis sumarbúða-
stjórarnir ungu og konur þeirra,
báðar þama með þeim í öllum verk-
um og allri gleði. Helgihaldið kvölds
og morgna er tilvonandi prestshjón-
um uppspretta óræðrar ánægju.
Lindir sálarinnar streyma.
Næstsíðasta ár okkar Jóns Ein-
arssonar í Guðfræðideild tókumst
við m.a. á hendur ásamt skólabróð-
ur okkar Sigurði Emi Steingríms-
syni, síðar dr. theol og þýðanda
Gamla testamentisins úr hebresku
á íslenska tungu, að efna til útgáfu
nýs tímarits á vegum Félags guð-
fræðinema. Það hét Orðið og hefur
starfað síðan óslitið að mestu. Þarna
voru á ferð margháttaðir byijunar-
örðugleikar, eins og gengur. Aldrei
gleymi ég glaðlegri kappsemi Jóns
Einarssonar í þessari baráttu, einurð
hans og ákafa við að snúa góðu
málefni áleiðis. Hér verður ekki sögð
sú saga, er hófst með prestvígslu
séra Jóns Einarssonar haustið 1966
til Saurbæjar á Hvalfjarðarströnd.
Það efni er mjög mörgum kunnugt
og getur að líta hvarvetna í ævi-
skrám okkar daga, verður þar eftir
þegar við emm öll. Ýmsir munu
einnig verða til að rifja þá sögu upp
í dag og af margháttuðum hóli.
Farsæld séra Jóns Einarssonar í
hvers konar umsvifamiklum störf-
um heima og ekki síður heiman, þ.á
m. við æðstu stjórn íslenzku Þjóð-
kirkjunnar, var í fyllsta samræmi
við gerð hans alla og arfleifð. Ham-
ingja presthjónanna í Saurbæ, séra
Jóns og frú Hugrúnar, bamalán
þeirra og blessun öll, varð okkur
hinum, sem álengdar fylgdumst með
þeim, tilefni síendurtekinnar
ánægju. Heimsókn í Saurbæ var
jafnan hátíð, allar fréttir þaðan með
nokkmm hætti gleðifregnir, vinfest-
an óbrigðul og engu lík.
Séra Jón Einarsson var prestur
pg prófastur á einu af helgisetmm
íslands, Saurbæ á Hvalfjarðar-
strönd. Á þeim vettvangi var hann
alhuga og heill, eins og í hveiju
verkefni öðru. Hallgrímskirkja í
Saurbæ og umhverfi kirkjunnar
tóku stakkaskiptum í tíð séra Jóns
og er þar nú staðarlegra en nokkru
sinni fyrr.
I Saurbæ lifír minning séra Hall-
gríms Péturssonar ríkulegar en ann-
ars staðar, mesta snillings sem ís-
lenzk kristni hefur alið. Þeirrar
minningar gætti mjög í viðhorfum
séra Jóns Einarssonar, er á leið.
Hann varð næsta handgenginn höf-
undi Passíusálmanna, og unun var
að því að heyra hann fjalla um
Hallgrímssálma og Hallgrímsljóð. í
því tilliti sem öðrum var hver gest-
koma í Hallgrímskirkju í Saurbæ
unaðsstund til uppbyggingar og
fagnaðar.
Þegar séra Jón Einarsson á fyrri
hluta þessa árs var lostinn þeim
skelfilega sjúkdómi, er nú hefur í
skjótri svipan dregið hann til dauða,
varð hin mergjaða veig Hallgríms-
sálma honum hugbót í ýtrustu raun:
Guð er minn Guð, þó geysi nauð
og gangi þannig yfir,
syrgja skal spart, þó missta eg margt,
máttugur Herrann lifir.
Af hjarta nú og hreinni trú
til hans skal ég mér venda.
Nafn Drottins sætt fær bölið bætt,
blessað sé það án enda.
Þennan sálm las séra Jón Einars-
son kirlq'ugestum í Hallgrímskirkju
í Saurbæ einn síðasta sunnudaginn,
sem hann embættaði þar nú í sum-
ar. Sama hugsun sé okkur öllum, er
í dag syrgjum hann látinn, harma-
bót og huggun í dýpstu sorg.
Séra Jón Einarsson var bindindis-
maður alla tíð og barðist fyrir þeim
málstað, eins og öðru sem honum
var hugleikið. Um allmörg ár var
hann meðlimur í Reglu Musteris-
riddara, og þar lágu leiðir okkar enn
og aftur saman. Fyrir fáum vikum
hugðist reglan sækja heim Hall-
grímskirkju í Saurbæ og vitja reglu-
bróðurins hugþekka í sjúkleika
hans. Áður en af því yrði fór hel-
stríð séra Jóns að höndum. Ekki
varð því af fyrirhuguðum samfund-
um. Ánnarra funda er nú að bíða:
_ Sigrarinn dauðans sanni
sjálfur á krossi dó
og mér svo aumum manni
eilíft víst til bjó.
Sú eilífð, sem Hallgrímur Péturs-
son kveður hér um og kristnum
mönnum er boðin, verður nú vett-
vangur endurfunda allra þeirra
bræðra og systra, er saman undu á
ævivegi með séra Jóni Einarssyni.
Fyrir hönd bræðra minna í Reglu
Musterisriddara flyt ég frú Hugrúnu
og bömum hennar og bamabömum
hugheilar samúðarkveðjur í sorg-
inni. Við Dóra mín biðjum fyrir vini
okkar Jóni og öllum þeim, sem hann
heitast unni.
Heimir Steinsson.
Kveðja frá hreppsnefnd
Hvalfjarðarstrandarhrepps.
í dag er til moldar borinn séra
Jón Einarsson prófastur og oddviti
í Saurbæ.
Við viljum með þessum orðum
minnast starfa hans fyrir Hvalfjarð-
arstrandarhrepp, þau vora mikil og
unnin af miklum dugnaði og fram-
sýni. Séra Jón tók fyrst sæti í
hreppsnefnd Hvalfjarðarstrandar-
hrepps árið 1974 og átti sæti í henni
samfellt til dauðadags og oddviti
síðustu 13 árin frá árinu 1982.
Þessi tími er einn mesti fram-
kvæmdatími á vegum hreppsins í
sögu hans.
Undir stjóm séra Jóns var ráðist
í mörg stórverkefni hér í sveit. Árið
1976 var ákveðið að ráðasc í bygg-
ingu nýs félagsheimilis hér í hreppn-
um og var séra Jón vaiinn í bygg-
inganefnd þess og varð formaður
hennar.
Byggingu lauk með vígslu félags-
heimilisins árið 1980.
Árið 1982 var tekin ákvörðun um
skipulagningu þéttbýliskjarna í
hreppnum og var honum valinn
staður í hlíðinni ofan við félagsheim-
ilið og hlaut nafnið Hlíðarbær.
Hreppurinn stóð fyrir byggingu á
flóram húsum þar eftir félagslegu
íbúðakerfi.
Húsin voru síðan seld ungu fólki
sem settist að hér í hreppnum. Síð-
ar, árið 1988, byggði hreppurinn
þriggja.íbúða hús í Hlíðarbæ og era
tvær íbúðir í því í eigu hreppsins.
Séra Jón hafði alltaf brennandi
áhuga á að skjóta styrkari stoðum
undir atvinnu- og búsetumöguleika
hér í hreppnum, og árið 1985 kom
upp sú hugmynd að sveitarfélagið
og fiskeldisfélagið Strönd, sem þá
hafði starfsemi hér í hregpnum,
stæðu saman að jarðhitaleit. í fram-
haldi af því fóru jarðhitarannsóknir
fram snemma árs árið 1986. Árang-
ur þeirra rannsókna varð sá að líkur
voru til að finna mætti heitt vatn í
landi Hrafnabjarga.
Ákvörðun var tekin um að bora
þar eftir heitu vatni, sem skilaði
þeim árangri að upp kom mikið af
vel heitu vatni. Miklar vonir voru
bundnar við nýtingu þess, hrepps-
nefndin tók þá ákvörðun að vatninu
skyldi dreift til íbúa hreppsins eins
víða og mögulegt væri.
Til þess að það mætti takast sem
best, stóð hreppsnefndin fyrir stofn-
un hitaveitufélags til að annast það
verk og er hreppurinn helmings
aðili að því á móti íbúum í hreppn-
um. Vatninu hefur nú verið dreift
til um 30 notenda í hreppnum. Með
tilkomu heita vatnsins vaknaði mik-
ill áhugi á byggingu sundlaugar við
félagsheimilið.
Árið 1991 ákvað hreppsnefndin
að ráðast í byggingu hennar, þeirri
byggingu lauk með vígslu sundlaug-
arinnar í ágústmánuði 1992. Þessar
framkvæmdir sem hér era taldar
era stórar í svo fámennu sveitarfé-
lagi sem okkar og þarf mikið áræði
og ráðdeildarsemi til að framkvæma
þær. Séra Jón var í forsvari fyrir
öllum þessum framkvæmdum og
eigum við honum mest að þakka
hversu vel hefur tekist til. Séra Jón
gegndi mörgum trúnaðarstörfum
fyrir sveit sína, sat m.a. í héraðs-
nefnd Borgarfjarðarsýslu og var
formaður hennar í mörg ár, tók auk
þess þátt í mörgum fundum og ráð-
stefnum, svo lítið eitt sé talið.
Við sem nú sitjum í hreppsnefnd
Hvalfjarðarstrandarhrepps, þökkum
séra Jóni fyrir samstarfið, það var
ánægjulegt og lærdómsríkt, við
þökkum honum það mikla starf sem
hann vann fyrir sveit okkar, verk
hans munu um ókomin ár minna á
góð og farsæl störf hans fyrir Hval-
fj arðarstrandarhrepp.
Hugrúnu ög fjölskyldu sendum
við okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur og biðjum Guð að styrkja þau á
sorgarstund.
Jafnaldri minn og samstarfsmað-
ur innan kirkjunnar, séra Jón Eyjólf-
ur Einarsson, prófastur í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd, er ótímabært
fallinn frá. Honum er fylgt til graf-
ar í dag frá Hallgrímskirkju í
Saurbæ.
Séra Jón var einn af merkustu
prestum sinnar samtíðar. Hann lét
að sér kveða í öllum góðum málum
kirkjunnar á þjónustuárum sínum
og átti dijúgan þátt í framgangi
þeirra. Hann er mér minnisstæðast-
ur frá samstarfsárum okkar í starfs-
háttanefnd Þjóðkirkjunnar 1974-
1977, en séra Jón var formaður
þeirrar nefndar. Þar komu fram
kostir hans. Hann var reglusamur
og agaður stjórnandi og fylgdi mál-
um fast eftir. Þá var hann og harð-
ur andstæðingur þegar ágreiningur
var innan nefndarinnar, en sáttfús-
astur allra og glaðastur þegar niður-
staða var fengin. Meðan nefndin
starfaði aflaði séra Jón sér víðtækr-
ar þekkingar á kirkjulegri og al-
mennri löggjöf og var enginn í
prestastétt hans jafningi í því efni.
Leiddi það af sjálfu sér er nefndar-
starfinu lauk að séra Jón var kosinn
á Kirkjuþing. Þar hafði hann einnig
forystu, bæði sem varaforseti þings-
ins og einnig kirkjuráðsmaður.
Séra Jón var vel lesinn í íslensk-
um bókmenntum, einkum ljóðlist,
enda var hann hagmæltur vel.
Séra Jón var reglumaður í þess
orðs besta skilningi, bæði í einkalífi
sínu og embættisfærslu. Hann sótti
styrk í arfleifð sína, trúnaðartrausts
íslenskrar bændamenningar, sem er
samstiga skikkan Skaparans en
ekki andstæð henni.
Kona hans, Hugrún Guðjónsdótt-
ir, og hann voru miklir og glaðir
gestgjafar. Hjá þeim var gott og
gaman að vera.
Ég sendi Hugrúnu og börnum
þeirra innilegar samúðarkveðjur og
bið þess að góður Guð styrki þau
og leiði í söknuðinum.
Jón Bjarman.
Gegnum Jesú helgast hjarta
í himininn upp ég líta má.
Guðs míns ástar birtu bjarta
bæði fæ ég að reyna og sjá,
hryggðarmyrkrið sorgar svarta
sálu minni hverfur þá.
(Hallgr. Pétursson.)
í nokkram orðum langar mig að
minnast vinar míns, séra Jóns E.
Einarssonar í Saurbæ.
Alltaf var gaman að koma í
Saurbæ til Jóns og Hugrúnar, móð-
ursystur minnar. Dvaldi ég þar oft
þegar ég var lítil og vora þau hjónin
mér einstaklega góð. T.d. fór ég með
þegar Jón messaði í kirkjum í sveit-
unum og á kvöldvökur í Vatna-
skógi. Það era ógleymanlegar stund-
ir sem ég átti á þessum stöðum. Þar
lærði ég margt um lífíð og tilverana.
Séra Jón fylgdist ávallt með hög-
um mínum bæði í námi og öðra sem
ég hafði fyrir stafni og þótti mér
mjög vænt um það. Fjölskyldur okk-
ar vora samrýndar og höfum við
átt margar ánægjustundir saman.
Séra Jón vissi að hveiju dró, tal-
aði hann við fjölskyldu og vini um
þann sjúkdóm sem hann var haldinn
og hvað framundan væri. Með bjart-
sýni og bjargfasta trú kvaddi hann
þetta líf með kærleika til allra.
Elsku Hugrún og böm. Megi al-
góður Guð styrkja ykkur í sorginni.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Lilja Guðrún
Guðmundsdóttir.
„Það er undarlegt um að hugsa,
að í líkama manns skuli áram sam-
an geta leynst eyðileggjandi óvinur,
sem ekki gerir vart við sig fyrr en
allt er orðið um seinan og ekki verð-
ur á honum unnið.“ Þannig komst
sr. Jón Einarsson, prófastur að orði,
þegar við ræddumst síðast við á \ ~
kyrrlátu vorkvöldi í kirkjunni haps
í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. Ég
hafði nýlega frétt að hann hefði þá
fyrir nokkru greinst með krabba-
mein á háu stigi og hann ræddi hisp-
urslaust og æðrulaust um veikindin
og hveijar afleiðingar þeirra gætu
orðið. En ekki granaði mig að mað-
urinn með ljáinn yrði svo fljótvirkur
sem raun varð á.
Sr. Jón hafði fúslega orðið við
beiðni minni um að sýna kirkjuna
og segja lítið eitt af sögu séra Hall-
gríms Péturssonar erlendum þátt-
takendum á norrænni mannrétt-
indaráðstefnu, sem haldin var á
norræna skólasetrinu skammt þar
frá. Þetta var hátíðleg stund, sem
snart okkur öll djúpt. Frásögn sr.
Jóns lýsti kærleika hans til skáldsins
og það gerðu einnig hreyfingar
handa hans, þegar þær léku um og
sýndu gestunum hina ýmsu útgáfur
Passíusálmanna, sem þar gat að líta.
Við sungum nokkra í lokin „Son
guðs ertu með sanni“ — ekki aðeins
fyrir erlendu -gestina, að ég hygg,
heldur og til sr. Jóns í bæn um að
honum yrði hlíft við þjáningum.
Sr. Jóni kynntist ég fyrst þegar
ég tók við stjórnarformennsku hjá / .
Hjálparstofnun kirkjunnar árið
1990. Hann hafði þá setið í fulltrúa-
ráði stofnunarinnar í nokkur ár og
lengi stutt hana með ráðum og dáð.
Mér varð fljótt ljóst, að hún var
honum afar kær. Hann lét ætíð til
sín taka á fundum fulltrúaráðsins,
hafði ákveðnar skoðanir á því hvem-
ig stofnunin ætti að vinna og lagði
áherslu á að ekkert það væri gert,
sem með nokkr móti gæti rýrt orð-
stír hennar. Hann var afar nákvæm-
ur í öllu er við kom fjármálum stofn-
unarinnar enda lengi endurskoðandi
hennar og reyndist henni betri en
enginn með rödd sinni í Kirkjuráði.
Það var því með eftirsjá að við
kvöddum hann þegar hann hafði
lokið tímabili sínu í fulltrúaráðinu,
en samkvæmt reglum Hjálpar-
stofnuanr kirkjunnar getur enginn
setið þar í stjóm eða fulltrúaráði
lengur en sex ár í senn. Síst grun-
aði okkur að svo skammt yrði í
aðra kveðjustund sýnu þungbærari.
Fyrir hönd stjómar og fulltrúaráðs
Hjálparstofnunar kirkjunnar þakka
ég sr. Jóni Einarssyni prófasti allt
hans góða starf í þágu þeirrar stofn-
unar. Ég þakka honum persónulega
vinsemd í minn garð svo og konU
hans, Hugrúnu Guðjónsdóttur, og
flyt henni og íjölskyldum þeirra
hjóna innilegustu samúðarkveðjur
okkar allra sem áttum samleið með
honum innan vébanda Hjálparstofn-
unar kirkjunnar.
Margrét Heinreksdóttir.
• Fleirí minningargreinar um
Jón Eyjólf Einarsson bíða birting-
arogmunu birtast í blaðinu næstu*
daga.