Morgunblaðið - 13.10.1995, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hækkanir á vísitölu neysluverðs á síðastliðnum þremur mánuðum
350
300
250
200
150
100
50
Ferskt grænmeti í vísitölu neysluverös frá maf 1988
'88 1989 1990 1991 1 992 1993 1994 1995

I K 1 ~1 ál og gulrætui M ’ • J •
ft /A Ai /1 li 1 /A\ . /1 \\ ílujLi f \||/ F ! k u i/\ \Jy} m I ' ‘[f .
IIv (f ■ S n „ A / N\ I! Annaðnvtti K h
\m\ \£_ irænmeti r

MJJÁSOND JFMAMJJASOND JFMAMJJASOND FMAMJ JÁSONDlJ FMAMJ JASONOljFMAMJ JASONOIJFMAMJ JÁSONO JFMAMJJÁSON
20% hækkunar vegna
hækkunar á grænmeti
VERÐ á grænmeti er í sögulegu
hámarki nú í október ef litið er
yfir tímabilið frá árinu 1988 sam-
kvæmt mælingum vísitölu neyslu-
verðs sem Hagstofa íslands birtir
mánaðarlega. Vísitala neysluverðs
hefur hækkað um 1,2% síðustu þijá
mánuði, sem jafngildir 5% verð-
bólguhraða á heilu ári. Hækkun á
verði grænmetis á þessu tímabili
er fímmtungur þessarar hækkunar
eða sem nemur 0,24%, þó ferskt
grænmeti vegi aðeins 0,85% af
heildarútgjöldum vísitölufjölskyld-
unnar.
„Að meðaltali er þetta greinilega
hæsta verð á fersku grænmeti sem
við höfum mælt frá árinu 1988,“
sagði Rósmundur Guðnason, for-
stöðumaður vísitöludeildar Hag-
stofu íslands í samtali við Morgun-
blaðið.
Grænmetisliður vísitölunnar
skiptist í kál og gulrætur annars
vegar sem vegur 0,20% i neyslu
vísitölufjölskyldunnar og annað
nýtt grænmeti hins vegar sem veg-
ur 0,65%, en þar á meðal má nefna
sveppi, papriku, lauk, tómata og
agúrkur. Rósmundur sagði að hvað
síðari liðinn varðaði væri vísitalan
sú hæsta sem mælst hefði, sama
hvaða mánuður væri tekin frá árinu
1988. Hvað kál og gulrætur varð-
aði væri mælingin í október sú
Verð á grænmeti
í sögulegu
hámarki í október
miðað við tíma-
bilið frá 1988
fjórða hæsta, en hærra hefði verðið
verið nú í ágúst og september og
í ágúst 1990. í öðrum mánuðum
hefði verðið ævinlega verið lægra.
Allt að 137% hærra verð
Ef verð á einstökum grænmetis-
tegundum nú er skoðað í saman-
burði við verðið í október í fyrra,
er verð á 8 tegundum af 10 hærra
en í fyrra og á tveimur, blómkáli
og papriku, lægra. Paprikan er
tæplega 22% ódýrari en í fyrra og
blómkálið 16%. Verð á öðrum teg-
undum er hins vegar frá 8% og
uppi í 137% hærra en í fyrra. Mest
er hækkunin milli ára á gulrófum,
en tómatar eru 109% dýrari en í
fyrra og agúrkur 47% dýrari. Kína-
kál og hvítkál eru tæplega 120%
dýrari en í fyrra.
Rósmundur sagði að verðþróunin
á grænmeti nú í ár væri allt önnur
en undanfarin ár. íslenska uppsker-
an hefði hækkað í stað þess að
lækka eins og hún hefði gert þegar
hún hefði verið komin á markað og
reyndar væri grænmetisverð í dag
í sögulegu hámarki miðað við tíma-
bilið frá árinu 1988. Verðið hefði
aldrei verið hærra.
Aðspurður hvaða skýringar væru
á þessu, sagði Rósmundur að erfitt
væri um það að segja. Annars veg-
ar gæti skýringin verið sú að upp-
skeran hefði verið lítil, en einnig
gæti verið um einhveijar aðrar
skýringar að ræða. Ef verðlagið
endurspeglaði hins vegar uppskeru-
brest, þá væri þetta ár samkvæmt
því versta ár frá árinu 1988 til
ræktunar grænmetis.
Útreikningar samkvæmt
alþjóðlegum aðferðum
Aðspurður hvort þessir útreikn-
ingar Hagstofunnar á verðinu væru
öruggir, sagði Rósmundur að þeir
væru í samræmi við alþjóðlegar
aðferðir um verðupptöku og vísi-
töluútreikninga, en sambærilegar
vísitölur væru til í flestum löndum
heims. Auk þess værum við þátttak-
endur í þeirri samræmingarvinnu
sem Evrópusambandið stæði fyrir
varðandi útreikninga á neysluverðs-
vísitölum og það væri ekki ástæða
til þess að ætla að sú vinna yrði
til þess að einhveijar breytingar
yrðu gerðar á útreikningi Hagstof-
Grænmetisverð
í vísitölu neysluverðs
á verðlagi í október 1995
Gulrófur Verð: ureyimg milli ára:
Nóv. '92 156 kr/kg
Okt. '93 112 kr/kg ■28,3%
Okt. '94 59 kr/kg ■47,7%
Okt. '95 139 kr/kg +137,1%
Gulrætur
Nóv. '92 234 kr/kg
Okt. '93 240 kr/kg +2,7%
Okt. !94 235 kr/kg -2,2%
Okt. ‘95 291 kr/kg +23,8%
Tómatar
Nóv. *92 340 kr/kg
Okt. '93 290 kr/kg ■14,8%
Okt. '94 186 kr/kg ■35,9%
Okt. ‘95 389 kr/kg +109,0%
Agúrkur
Nóv. Í92 ÍS 145 kr/kg
Okt. '93.1-g +175,5%
Okt. Í94/BO 262 kr/kg ■34,7%
Okt. ‘95 . +47,4%
Laukur
Nóv. '92 45 kr/kg
Okt. '93 52 kr/kg +17,2%
Okt. '94 71 kr/kg +36,0%
Okt. '95 87 kr/kg +22,3%
Græn paprika
Nov. '92 208 kr/kg
Okt. '93 596 kr/kg +187,1%
Okt. '94 619 kr/kg +3,9%
Okt. »95 sm.2i.7%
Sveppir
Nóv. '92 Okt. '93 Okt. '94 Okt. '95 505 kr/kg 552 kr/kg 544 kr/kg 588 kr/kg +9,4% ■1,4% +8,0%
Hvítkál
Nóv. '92 Okt. '93 Okt. '94 Okt. '95 158 kr/kg 94 kr/kg 57 kr/kg 125 kr/kg ■40,6% ■39,0% +119,3%
Blómkál
Nóv. '92 Okt. '93 190 kr/kg 165 kr/kg 296 kr/kg 249 kr/kg ■13,4% +79,8% ■15,9% 1
Okt.‘94 Okt. '95
Kinakai Nóv. '92 I 134 kr/kg Okt.'gS* 109 kr/kg okt. '941 83 kr/kg Okt. '95 181 kr/kg 42 o 8> ■19,3% x ■23,8% 1 +118,5% $
unnar hvað þessa liði varðaði. Rós-
mundur sagði aðspurður að ástæð-
an fyrir áhrifum grænmetisverðsins
á vísitöluna væri að hækkanir síð-
ustu þijá mánuði væru mjög mikl-
ar. Svo dæmi væri tekið væri ag-
úrkuverð nú 165% hærra en fyrir
þremur mánuðum, verð á papriku
væri 133% hærra, laukur hefði tvö-
faldast í verði, blómkál væri 31%
dýrara, kínakál 34% dýrara, tómat-
ar 14,2% dýrari og gulrætur 24,3%
dýrari.
Garðyrkjuráðunautur Búnaðarfélags íslands
Uppskeran heldur
undir meðallagi
Uppskera í gróðurhúsum á hvern
fermetra hefur aukist ár frá ári
„Fljúgandi
virki“ til
Banda-
ríkjanna
SKÓGARFOSS er kominn til ís-
lands eftir að hafa flutt leifar
af B-17 sprengjuflugvél eða
„Fljúgandi virki“ frá Reykjavík
til Portsmouth í Bandarikjunum.
Viðskila
í vondu veðri
Flugvélin, May Gal Sal, og
þrjár aðrar lögðu upp frá Goose
Bay áleiðis til Bretlands árið
1942. Flugmennirnir urðu hins
vegar viðskila við hver annan í
vondu veðri og komust ekki á
áfangastað.
May Gal Sal var nauðlent á
jöklinum og ekki grafin upp fyrr
en í sumar. Það gerðu flugáhuga-
menn, sem hyggjast koma flug-
vélinni í flughæft ástand í Oreg-
Morgunblaðið/Benedikt Kristjánsson
on í Bandaríkjunum eins fljótt;
og auðið er.
Varla ryð eftir 53 ár
Flugvélarnar eru afar eftir-
sóttar, enda fágætar. Eins og sjá
á myndinni, sem tekin er um
borð í Skógarfossi, finnst varla
ryð í skrokk vélarinnar þó hún
hafi legið í jöklinum í 53 ár.
UPPSKERA á inni- og útiræktuðu
grænmeti verður að líkindum heldur
undir meðallagi í ár, að sögn Garð-
ars Árnasonar, garðyrkjuráðunautar
Bændasamtaka íslands.
Garðar sagði að dimmviðrið í sum-
ar hefði bitnað talsvert á inniræktaða
grænmetinu og hann hefði það á til-
fínningunni að uppskeran yrði heldur
minni en í meðalári án þess að hann
hefði beinlínis töiur þar um. Hins
vegar yrði að hafa það í huga að
meðaltalið færi stöðugt hækkandi og
uppskeran væri ekki sú sama af
hveijum fermetra og fyrir 5 eða 10
árum heldur meiri. Annað sem væri
einkenni á þessu sumri væri að það
hefðu ekki komið neinir uppskeru-
toppar eins og oft hefði verið í kjöl-
far sólarkafla. Uppskeran hefði verið
miklu jafnari og komið jafnt og þétt
á markað.
Garðar sagði að útiræktun á
grænmeti hefði farið mjög hægt af
stað í vor vegna kulda og klaka í
jörðu. Lengi vel hefði verið útlit fyr-
ir mjög slaka uppskeru, en síðan
hefði komið mjög góður hlýindakafli
í september sem hefði bjargað mjög
mikiu varðandi uppskeruna.
Hann efaðist um að uppskeran
myndi ná meðalári, en í flestum til-
vikum ætti hún samt ekki að vera
fjarri því.
Garðar sagði að ekki væri ennþá
búið að taka upp allt grænmeti. Það
gilti bæði um hvítkál og gulrófur.
Þessar tegundir væru harðgerar,
garðarnir margir upphitaðir og smá-
vegis næturfrost hefði lltið að segja
í þeim efnum. Menn væru hins vegar
á fuliu í uppskerunni, því nú gæti
hvenær sem er farið að frysta fyrir
alvöru.
Bessi sviptur
veiðileyfi
Sjávarútvegsráðuneytið hefur
að tilmælum frá Fiskistofu svipt
togarann Bessa frá Súðavík
veiðileyfi frá 14. til 28. október.
Þetta er í fyrsta sinn sem ís-
lenskur togari er sviptur veiði-
leyfí fyrir að landa fram hjá vigt
erlendis.
Fiskistofa fékk upplýsingar
um það að 30 tonna afli hefði
farið fram hjá vigt úr Bessa í
Þýskalandi og verið seldur til
Bretlands. Um er að ræða brot
á vigtarreglugerðum og á lögum
um stjórn fískveiða. Talið er að
aflinn hafí verið þorskur.
Teknar voru skýrslur af skip-
stjóra og útgerðarmanni þegar
skipið var í Isaíjarðarhöfn. í
framhaldi af því beindi Fiski-
stofa þeim tilmælum til sjávar-
útvegsráðuneytisins að það
svipti skipið leyfí til veiða.
Málið verður sent ríkissak-
sóknara og hugsanlegt er að
gefín verði út ákæra á hendur
skipstjóra Bessa.
Börn á hjólum
fyrir bíi
TVÖ böm á reiðhjólum urðu
fyrir bílum í fyrradag. Bæði voru
hjálmlaus en sluppu lítið meidd.
Síðdegis á miðvikudag varð
12 ára telpa á reiðhjóli fyrir bíl
á mótum Þúfubarðs og Móa-
barðs í Hafnarfirði. Hún var flutt
á heilsugæslustöðina á Sólvangi
og var ekki talin alvarlega
meidd, að sögn lögreglu.
Á miðvikudagskvöldið við-
beinsbrotnaði 13 ára drengur
þegar hann hjólaði af gangstétt
og á bíl á mótum Hofsstaða-
brautar og Hörgslundar í
Garðabæ.
Geislaspilarar
hurfu úr bílum
Hljómflutningstækjum með
geislaspilurum var stolið úr 15
bílum í Reykjavík í fyrrinótt.
Að auki var reynt að stela slíkum
tækjum úr þremur bílum til við-
bótar.
Við Grandaveg var stolið úr
tveimur bílum og reynt við þrjá
til viðbótar.
Við Stigahlíð var stolið úr
þremur bílum og þjófar voru
einnig í leit að hljómflutnings-
tækjum með geislaspilurum í
Hólahverfí, Árbæ, Ártúnsholti
og í miðbæ Reykjavíkur.
Tvö tilboð
í klifurrein
LOFTORKA var með lægra til-
boð en Malbikunarstöðin Hlað-
bær-Colas í lokuðu útboði Vega-
gerðarinnar í gerð klifurreinar á
hringveginum við Lækjarbotna.
Loftorka bauð 9.356.000
krónur I verkið og Malbikunar-
stöðin Hlaðbær-Colas bauð
10.320.850 krónur, en aðeins
þessi tvö fyrirtæki voru með I
útboðinu. Kostnaðaráætlun
verkkaupa hljóðaði upp á
12.795.700. krónur.
Forsætisráð-
herra til Möltu
DAVÍÐ Oddsson forsætisráð-
herra hélt í gær utan til Möltu,
þar sem hann mun sitja ráð-
stefnu um alþjóðamál í boði rík-
isstjórnar Möltu og flytja ávarp
við opnun ráðstefnunnar.
í dag, föstudag, mun forsæt-
isráðherra eiga fund með Edw-
ard Fenech-Adami, forsætisráð-
herra Möltu.