Morgunblaðið - 13.10.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1995 25
„VIÐ töldum að tryggingarnar
væru dýrari en á hinum Norð-
urlöndunum. Okkur þóttu þær
einnig vera heldur einhliða og
tækju ekki nægilegt mið af
aldri og slysasögu ökumanns,“
segir Arinbjörn Kolbeinsson,
fyrrverandi yfirlæknir og for-
maður FÍB í áraraðir, en í því
embætti beitti hann sér fyrir
stofnun Hagtryggingar hf. árið
1965.
Félag íslenskra bifreiðaeig-
enda hefur unnið að trygginga-
málum frá stofnun. Sérstök
tryggingamálanefnd sem skip-
uð var 1960 lagði til breytt fyr-
irkomulag á bílatryggingum
með það að markmiði að ið-
gjaldabyrðin yrði flutt meira
yfir á þá sem mestum tjónum
valda en skapa svigrúm fyrir
miklum mun lægri iðgjöld fyrir
bestu ökumennina. Á þessum
tíma voru tvö iðgjaldastig, sem
þýddi að góðir ökumenn gátu
aðeins fengið 30% afslátt frá
hæsta iðgjaldi, en FÍB vildi að
félögin settu upp 6-8 gjald-
flokka. Fram kemur í saman-
tekt um aðdragandann að
stofnun Hagtryggingar, sem
Anders Hansen gerði fyrir 50
afmælisblað FÍB, og hér er
stuðst við, að tillögur félagsins
hafi ekki fengið framgang hjá
tryggingafélögunum.
Óánægja vegna
hækkunar iðgjalda
Óánægja bíleigenda fór vax-
andi á næstu árum, meðal ann-
ars vegna 50% hækkunar ið-
gjalda á árinu 1964, sem FÍB
sá þó ekki ástæðu til að mót-
mæla vegna verðbólgu og fjölg-
um afkomu bílatrygginganna hjá
íslensku félögunum á undanförn-
um árum gefa heldur ekki til kynna
að þar sé hægt að ná skjótfengnum
gróða.
I þessu sambandi er einnig
áhugavert að rifja upp sögu trygg-
ingareksturs FIB. Hún sýnir
hvernig sagan endurtekur sig. Fé-
lagið stofnaði Hagtryggingu vegna
þess hvað íslendingar greiddu há
iðgjöld miðað við aðra Norður-
landabúa, sérstaklega góðir öku-
menn, eins og fram kemur í sam-
tali við stofnanda fyrirtækisins hér
á opnunni. Bótasjóðir komu einnig
til tals. Þetta eru nákvæmlega
sömu rök og nú liggja til grundvall-
ar tryggingaútboði FÍB. Trygg-
ingafélögin misstu stóran hluta af
sínum bestu ökumönnum til Hag-
tryggingar og sáu mikið eftir þeim
og Hagtryggingu tókst að lækka
iðgjöld þeirra í upphafi. En rekstur
Hagtryggingar gekk ekki til lengd-
ar, hver svo sem skýringin er á
því, og önnur lítil félög sem mest
byggja á tryggingum bíla hafa
einnig átt erfitt uppdráttar.
Þegar vöngum er velt yfir mögu-
leikum til lækkunar iðgjalda bíla-
trygginga verður einnig að líta til
þátta í umhverfinu sem hugsan-
lega geta haft áhrif á iðgjöldin í
framtíðinni. Nú stendur yfir vinna
við endurskoðun á skaðabótalögum
og er búist við að margföldunarst-
uðlar vegna skaðabóta til fólks sem
verður fyrir líkamstjóni verði
hækkaðir. Það eykur tjónakostnað
og leiðir þannig til hækkunar ið-
gjalda, að mati forsvarsmanna
tryggingafélaganna. Þá virðist
stefna í slæmt tjónaár hjá trygg-
ingafélögunum í ár vegna fjölgun-
ar umferðarslysa.
Þarf hugarfarsbreytingu
Það er auðvitað gömul tugga
að segja að besta leiðin til að lækka
iðgjöld bílatrygginga sé að fækka
umferðarslysum en ekki verður
fram hjá því horft að mikil sann-
indi felast í þessum orðum. Unnið
er að skipulögðu átaki til að auka
umferðaröryggi en ekki er víst að
samþykkt ríkisstjórnar dugi til að
fækka slysum. Til þess þarf hug-
arfarsbreytingu. Almennur vilji
þarf að vera fyrir því í þjóðfélaginu
að auka menninguna í umferðinni.
unar umferðar-
óhappa. Vorið 1965
brást félagið hins
vegar hart við þeg-
ar fréttir bárust af
því að talin væri
þörf á allt að tvö-
földun iðgjaldanna.
I athugasemdum
sem sljórn félagsins
gerði við hækkun-
ina er meðal annars
bent á að tap félag-
anna sé aðeins
reikningslegt og
myndist vegna þess
að þau geti ekki lát-
ið sjóði sína [bóta-
sjóði] vaxa svo sem ætlast er
til, að því er fram kemur í
Ökuþór frá þessum tíma.
Áhugi reyndist fyrir því
meðal félagsmanna að stofna
tryggingafélag og var undir-
búningsstofnfundur haldinn í
Tjarnarbúð 10. apríl. Þá höfðu
600 manns skrifað sig fyrir
hlutafé og fullt var út úr húsi.
Hagtrygging hf. tók til starfa
síðar í mánuðinum og 1. maí,
við upphaf nýs tryggingaárs,
hafði félagið tekist á hendur
tryggingu á 3.400 bifreiðum.
Síðustu dagana fyrir mánaðar-
mótin var unnið dag og nótt á
skrifstofum Hagtryggingar og
FÍB í Bolholti 4 og ösin svo
mikil að lögreglan
varð að setja ein-
stefnu í Bolholtið.
Stofnun félagsins
tók aðeins þrjár
vikur og þurfti þó
að safna hlutafé, fá
nauðsynleg leyfi
hérlendis og er-
lendis, gera endur-
tryggingasamninga
og færa bílatrygg-
ingar viðskiptavina
til félagsins. „Það
var mikil stemmn-
ing í kringum þetta
framtak og við
fengum góðar und-
irtektir," segir Arinbjörn í
samtali við Morgunblaðið.
Hann var kosinn fyrsti formað-
ur stjórnar Hagtryggingar og
hafði áður verið formaður
trygginganefndar FÍB.
Arinbjörn segir að hinum
tryggingafélögunum hafi verið
mjög illa við þetta framtak FÍB
og reynt að láta líta svo út að
félagsmenn hefðu lítinn hag af
því að tryggja hjá Hagtrygg-
ingu. Félagið hrinti í fram-
kvæmd þeirri stefnu sem FIB
hafði barist fyrir með því að
fjölga áhættuflokkum og
reyndist þá ekki þörf fyrir 70%
hækkuii iðgjalda á tryggingar
tjónlausra ökumanna. Ari eftir
stofnun fyrirtækisins tóku önn-
ur tryggingafélög upp iðgjalda-
kerfi Hagtryggingar, sem þau
áður töldu óframkvæmanlegt,
að því er segir í afmælisblaði
FIB. Arinbjörn segir að þó
Hagtrygging hafi aldrei náð að
framkvæma það til fulls, að láta
menn beraiðgjöld í samræmi
við tjón, hafi hin félögin stælt
iðgjaldaskrá Hagtryggingar og
munurinn smám saman minnk-
að.
Reksturinn fór að ganga verr
Arinbjörn segir að Hag-
trygging hafi verið rekin með
hagnaði fyrstu árin en síðan
Hafi farið að ganga verr, ósætti
verið um stjórnunina og loks
hafi starfsemin verið seld Sjó-
vátryggingafélagi Islands. Ekki
verður farið nánar út í þá sögu
hér. Félagsins er síðast getið í
skýrslum Vátryggingaeftirlits-
ins fyrir árið 1987. Arinbjörn
neitar því að afdrif Hagtrygg-
ingar sýni að ekkigangiað
reka lítið sérhæft bílatrygg-
ingafélag. Segir að Hagtrygg-
ing hafi einfaldlega ekki verið
nógu vel rekin og hann hafi
sagt sig úr stjórninni af þeim
ástæðum.
Hann segir að líta megi svo
á að svipuð staða sé komin upp
í bílatryggingunum og var þeg-
ar Hagtrygging var stofnuð og
þá sé gott að hreinsa til. En í
ljósi reynslunnar ráðleggur
hann núverandi stjórn FIB að
hafa sjálf alla stjórn á málum.
Þá muni framtak núverandi
forystumanna eiga meiri fram-
tíð fyrir sér en raunin varð á
með Hagtryggingu.
*
FIB stofnaði trygg-
ingafélag vegna óánægju
með iðgjöldin
Arinbjörn
Kolbeinsson
Komið hefur í ljós að lítið er að
marka opinberar tölur um umferð-
arslys vegna þess hvað lítill hluti
þeirra fer á lögregluskýrslur. Sam-
anburður við önnur lönd er óraun-
hæfur og breytingar á vinnubrögð-
um við skráningu gera það að verk-
um að ekki er einu sinni
hægt að sjá fyrir víst
hvort slysum hafi fjölgað
eða fækkað. Rétt skrán-
ing umferðarslysa er
undirstaða forvarna,
bæði við fræðslustarf og
lagfæringu umferðarmannvirkja,
og verður að koma henni í betra
horf.
Mikið lagt undir
Samkeppni hefur verið fremur
dauf á íslenska bílatrygginga-
markaðnum. Hann ber öll einkenni
fákeppni þar sem ákveðið jafnvægi
ríkir. Lítill munur er á almennum
iðgjöldum. Ekkert tryggingafélag
þorir að ráðast til atlögu því fyrir-
fram er vitað að keppinautarnir
munu samstundis svara í sömu
mynt og þá nýtur sá sem fyrstur
lækkaði verðið ekki góðs af aukn-
um viðskiptum en allir sitja í sömu
súpunni.
Samkeppni er'lífleg í mörgum
Evrópulöndum og hefur verið að
glæðast með opnun markaðarins.
Tryggingafélög sem selja þjónustu
sína beint, án milligöngu vátrygg-
ingamiðlara, hafa verið að þjarma
að gömlu risunum og þeir hafa
orðið að bregðast við.
Hvort þessir straumar
munu ná alla leið yfir
hafið, til íslands, kemur
í ljós síðar á árinu þegar
Árni Sigfússon opnar
umslögin í útboði FÍB.
Hann og aðrir forystumenn félags-
ins hafa lagt töluvert undir í bar-
áttu sinni fyrir hagsmunum bíleig-
enda. Menn geta haft mismunandi
skoðanir á því hvort gagnrýni
þeirra hafi að öllu leyti verið sann-
gjörn. En hver sem niðurstaðan
verður hefur FÍB beint kastljósinu
að iðgjöldum bílatrygginganna
með eftirminnilegum hætti og þar
með rækt aðhaldshlutverk sitt.
Ekki hægt
Margir tryggingamenn óttast
erienda samkeppni þó þeir beri sig
vel. Einkum óttast þeir að erlent
félag kunni að slá af arðsemiskröf-
um í upphafi og bjóði lægri iðgjöld
til að komast inn á markaðinn, í
raun með því að niðurgreiða ið-
gjöldin.
„Eg fullyrði að enginn getur
komið hingað inn á markaðinn og
tekið hann af okkur, nema tapa á
því. Það er einfaldlega ekki hægt,“
segir Axel Gíslason, framkvæmda-
stjóri Vátryggingafélags íslands
og formaður Sambands íslenskra
tryggingafélaga.
Skattlagningin næst á dagskrá
Árni Sigfússon segist verða var
við ákveðna hreyfingu á markaðn-
um, einhver tilboð séu í jjangi, og
rekur það til aðgerða FIB. Segist
hann vera ánægður með þessa
þróun en vill sjá sterkari við-
brögð. „Ég kem ekki inn í þetta
starf með sérþekkingu á bílum,
heldur til að vinna að því að auka
kaupmátt í landinu. Rekstur
einkabíls er orðinn hæsti kostnað-
arliður fjölskyldunnar, dýrari en
maturinn. Hér vantar aðgerðir og
er lækkun trygginganna aðeins
fyrsti þátturinn," segir Árni og
bætir því við að næst hljóti félag-
ið að snúa sér að baráttu gegn
óvæginni skattlagningu bíleig-
enda.
Ekki er auð-
velt að taka
markaðinn
með trompi
I0ALBÍLJ * STOFNUE ISAUty >1955-^/
13 1 " ^
r
■
Daihatsu Feroza DX, árg. 1990, ek.
77 þ„ rauður. Verð 820.000.
M. Benz 200, árg. 1986, ek. 155 þ„
sjálfsk., blár. Verð 1.490.000.
Ford Econoline, árg. 1991, ek.
aðeins 47 þ„ sjálsk., vínrauður, einn
eigandi, staðið inni á veturna,
dekurbfll. Verð 1.650.000.
MMC L-300 Minibus, árg. 1988,
ek. 125 þ„ Ijósgrár. Verð 750.000.
Toyota Corolla XLi H/B 1300, árg.
1994, ek. 10 þ„ hvítur. Verð 1.200.000.
MMC Galant GLSi 2000 Super, árg.
1992, ek. 63 þ„ hvítur. Verð 1.470.000.
BMW 735IA, árg. 1987, ek. 180 þ. NÝ
VÉL, Ijósgrár. Verð 2.150.000.
Suzuki Swift GXi 1300, árg. 1987, ek.
122 þ„ 5 dyra, hvítur. Verð 390.000.
Honda Prelude EX 1800, árg. 1986, ek.
117 þ„ hvítur. Verð 520.000.
M. Benz 200 D, árg. 1991, ek. 104 þ„
sjálfsk., blár. Verð 2.750.000.
M. Benz 420 SE, árg. 1988, ek. 154 þ„
sjálfsk., svartsans. Verð 3.500.000.
M. Benz 500 SE, árg. 1984, ek. 163 þ„
sjálfsk., grænsans. Verð 2.200.000.
M. Benz 280 S, árg. 1984, ek. 170 þ„
sjálfsk., dökkgrænn. Verð 1.390.000.
Ford Taurus, árg. 1986, ek. 113 þ„ sta-
tion, sjálfsk., rafmagn í rúðum o.fl., blár.
Verð 690.000.
Ford Ranger X Cab XLT 2.9 Pic., árg.
1991, ek. 103, hvítur, mjög fallegur bill.
Verð 1.200.000.
Ford Econoline 350, árg. 1988, ek. 150
þ„ hvítur. Verð aðeins 720.000.
Ford Mercury Topaz, árg. 1988, ek. 80
þ„ sjálfsk., Ijósgrár. Verð 490.000.
Volvo F 610 kassabfll m/lyftu, árg.
1985, ek. 230 þ„ hvitur, góður bíll.
Verð 1.300.000.
Daihatsu Feroza DX, árg. 1990, rauður.
Verð 820.000.
Daihatsu Feroza EL II EFI, árg. 1991,
6k. 38 þ„ hvltur. Verð 1.180.000.
Daihtasu Applause, árg. 1990, ek. 88
þ„ hvítur. Verð 650.000.
Dodge Intrepid, árg. 1993, ek. 45 þ„
sjálfsk., grænsans. Verð 2.400.000.
Mazda GLX 1600, árg. 1986, ek. 143
þ„ steingrár. Verð 320.000.
MMC Tredia GLS 4WD 1800, árg.
1987, ek. 129 þ„ grár. Verð 320.000.
MMC Galant GLSi 2000 Super, árg.
1988, ek. 150 þ„ hvitur. Verð 820.000.
Nissan Primera SLX, árg. 1992, ek. 47
þ„ blásans. Verð 1.150.000.
Saab 9001, árg. 1988, ek. 115 þ„ brún-
sans. Verð 690.000.
Toyota 4Runner EFi V6 3000, árg
1988, ek. 74 þ„ rauður. Verð 1.500.000.
Toyota 4Runner i V6 3000, árg. 1991.
ek. 114 þ„ rauður. Verð 2.150.000.
Mazda 323 4WD, st., 1600, árg. 1992,
ek. 58 þ„ blár Verð 1.100.000.
Nissan Sunny SLX st. 4WD, árg. 1993,
ek. 42 þ„ grár. Verð 1.300.000.
Peugeot 205 GTi 1900, árg. 1988, ek.
116 þ„ rauður. Verð 620.000.
Vegna mikillar eftirspumar vantar
okkur bfla á skrá og á staðinn.
Útvegum bilaián.
Allir bílar söluskoðaðir!
JpLBÍLASSlim
viö Miklatorg,
slmi 551-7171.