Morgunblaðið - 13.10.1995, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERIIMU
FRÉTTIR: EVRÓPA
Morgunblaðið/Þorkell
ÞORSTEINN Pálsson á setningu aðalfundar Landssambands smábátaeigenda í gær.
Sj ávarútvegsráðherra
tilbúinn til viðræðna
við smábátaeigendur
ÞORSTEINN Pálsson, sjávarútvegsráðherra, lýsti sig
reiðubúinn til viðræðna um lagfæringar á gildandi lög-
gjöf um fiskveiðistjómun smábáta, en sagði að það yrði
þó að vera undir þeim heildarramma sem settur hefði
verið. Hann nefndi nokkur atriði sem mætti færa til
betri vegar, en sagði að ef smábátaeigendur vildu frekar
fara í stríð en vinna að sameiginlegri lausn málsins setti
það óhjákvæmilega strik í reikninginn.
Arthur Bogason segist fagna því að sjávarútvegsráð-
herra sé reiðubúinn til viðræðna. Það verði þó að koma
fram á aðalfundi sambandsins hver vilji smábátaeigenda sé.
Ráðherra fús til viðræðna
um lagfæringu á sjö atriðum
„Ég held að það sé eigi að vera hægt að gera lagfær-
ingar á gildlandi löggjöf," segir Þorsteinn Pálsson, um
þá gagnrýni sem komið hefur fram hjá smábátaeigendum
á gildandi fískveiðistjómunarkerfí.
„Við verðum hins vegar að beygja okkur undir þarm
heildarramma sem settur hefur verið. í ræðu minni fór
ég yfír ýmis atriði sem ég varð var við í samtölum við
trillusjómenn, sem færa mætti til betri vegar.“ Þorsteinn
segist vera tilbúinn til viðræðna um þau atriði og ef
menn nái saman eigi að vera hægt að ná fram breyting-
um á yfirstandandi þingi.
í ræðunni tiltók hann sjö atriði sem hann væri reiðubú-
inn til viðræðu um. í fyrsta lagi hvað varðaði úreldingará-
kvæðin ætti að gefa þeim sem ekki hefðu haft þessar
veiðar að lífsviðurværi færi á því að fara út úr kerfinu
án fjárhagslegs skaða. Jafnframt að flötur gæti verið á
því að leyfa framsal á þorskaflahámarki innan kerfísins.
í öðm lagi nefndi hann að fastir banndagar væru ekki
í samræmi við meginreglu róðrardaga- eða þorskaflahá-
markskerfisins. í sambandi við róðrardagakerfið sagði
hann að eftirlitsþátturinn væri vandamál, en fjareftirlit
yrði vísast ekki tilbúið áður en það gengi í gildi 1. febr-
úar. Hvað snerti þorskaflahámarkskerfið sagði hann að
auðveldara væri að breyta lögum um banndaga.
í þriðja lagi nefndi Þorsteinn að færsla daga yfir á
sumarið 1996 yrði leyfð og það hefðu aðeins verið tækni-
leg mistök að leyfa ekki færsluna fyir sumarið 1997.
Hann sagði í fjórða lagi að það væri vissulega ákveðið
réttlætismál að þeir sem misstu báta sína, þyrftu ekki
að úrelda tvöfalt til að endurnýja.
Samtöl árangursríkari en stríð
Þá nefndi hann deilur um það hvernig líta bæri á
sólarhring í reglugerð um útfærslu á sóknardögum. Það
væru gild rök að menn færu á sjóinn að degi til í slæmu
veðri í þeirri von að því slotaði um kvöldið. Þá væri hart
að Jxiir þyrftu að skila sér inn fyrir miðnætti.
I sjötta lagi sagðist hann vera til viðræðu
um gildandi lög um skiptingu í flögur tíma-
bil, hveiju með ákveðnu hlutfalli aflahámarks,
sem hugsað hefði verið til þess að varðveita
veiðimynstur milli iandssvæða.
Loks sagði hann að frekari takmörkun á línuveiði
væri inni í myndinni. Þetta væri þó allt undir því komið
hvort smábátaeigendur vildu finna lausn með samtölum
um þessi atriði eða stríði um önnur atriði sem tafið
gætu úrlausn mála.
Menn eiga að geta náð saman
„Ég hlýt að fagna því að sjávarútvegsráðherra er til
í viðræður við okkur,“ segir Arthur Bogason. „Síðan
verður að koma í ljós hversu langt við náum í þeim við-
ræðum. Við erum hér á miðjum aðalfundi, þannig að
það er útilokið fyrir mig í sjálfu sér að gera neinar
áætlanir um það hvaða áherslur við leggjum."
Hann segir að um tvennt sé að velja: „Annars vegar
að hjóla í þetta allt saman og lýsa því yfir að við viljum.
þessi kerfi burt sem eru í gangi og nýtt í staðinn. Hins
vegar getum við farið þá leið að ná fram breytingum
á núgildandi lögum með það að augnamiði að menn
geti verið sæmilega sáttir.
Það er aðalfundarins að skera úr um þetta og hann
verður náttúrlega að skera úr um það hver pólitíska
staðan er. Hvort liklegt sé að við náum fram algjörum
kerfisbreytingum og það sé líklegra en hitt að það sé
jarðvegur fyrir breytingar þannig að menn geti unnið
eftir lögunum.
Arthur segir að menn eigi að geta náð samstöðu
þrátt fyrir ólíka hagsmuni: „Það er nú svo sérkennilegt
og reyndar skemmtilegt í leiðinni að smábátaeigendur
hafa ekki alitaf iátið sína eigin hagsmuni ráða ferð-
inni, langt frá því. Ég bendi á að Landssambandið lá
undir ámæli á slnum tíma fyrir að vinna eingöngu fyr-
ir krókamenn.
Þegar það iá undir hvað mestri gagnrýni hvað þetta
varðaði voru 12 af 14 stjórnarmönnum Landssambands-
ins í aflamarkinu. Þannig að það var mjög greinilegt
þar að menn höfðu víðsýni til að sjá þetta sem heildarat-
vinnuveg, en ekki nákvæmlega rétt út fyrir borðstokk-
inn hjá sjálfum sér.“
Samstaða er okkar eina vopn
„Samstaða er okkar eina vopn,“ ságði Arthur Boga-
son í setningarræðu sinni á aðalfundi Landssambands
smábátaeigenda í gær.
Þar kom fram að 10 ár væru liðin frá stofnun sam_-
bandsins og margt hefði náðst fram á þeim tíma. Á
fyrsta ári kvótakerfisins árið 1984 hefðu 890 smábátar
veitt 17 þúsund tonn af þorski af 280 þúsund tonna
heildarafla, eða um 6% þorskaflans. í fyrra hafi hins
vegar 1500 smábátar veitt u.þ.b. 45 þúsund tonn af
þorski af tæplega 180 þúsund tonn heildarafla eða ríf-
lega 25% heildaraflans.
Hann kvartaði undan því að þrátt fyrir að á þessum
tima hefði margt náð fram að ganga í réttindabaráttu
smábátaeigenda, væri ennþá langt í land. Smábátaéig-
endur greiddu t.d. tryggingagjald til hins opinbera, sem
meðal annars væri ætlað að standa straum af atvinnu-
leysisbótum, en hefðu þó ekki rétt á atvinnuleysisbótum
sjálfir. Auk þess væri stór hluti smábátaeigenda
skikkaður af stjórnvöldum í allt að tveggja mánaða
atvinnuleysi í formi banndaga.
Þá sagði hann óþolandi hið mikTa misrétti sem smá-_
bátaeigendur þyrftu að þola á lánamarkaðinum. Á sama
tíma og kaupleigur og skammtímalán væri sá kostur
sem smábátaeigendur þyrftu að búa við hefði stórút-
gerðin haft langtímalánasjóðina út af fyrir
sig ásamt því að bjóðast sérstök útgerðarlán
í bönkum.
Hann skoraði á sjávarútvegsráðherra ,að
gera eitthvað í máli þeirra báta sem verst
allra fóru út úr þorskskerðingunum vegna
óhagsstæðrar samsetningar þorskígilda: „Sú
aðgerð myndi kosta sáralitlar aflaheimildir og fé en hér
er hinsvegar um hreinræktað réttlætis- og sanngirnis-
mál að ræða.
Hann sagðist hafa átt von á því, eftir fögur fyrirhe-
it stjórnmálamanna í síðustu kosningabaráttu og eftir
að hafa skoðað verkefnaskrá ríkisstjórnarinnar, að lög-
fest yrði eitt heilstætt sóknar- eða róðrardagakerfi fyr-
ir smábátaflotann, leyfilegur afli yrði aukinn og komið
í veg fyrir látlausa afkastaaukningu innan kerfisins.
Hann gagnrýndi mjög þá valkosti sem smábátaeig-
endum var boðið upp á: „Annars vegar tímabilaskiptu
róðrardagakerfi Iöðrandi í banndögumn og hinsvegar
þorskaflahámarki með að jafnaði 40 prósenta skerðingu
í veiði og 136 banndögum í kaupbæti."
„Samstaða
er okkar
eina vopn“
Santer segir áróð-
ur brezka íhalds-
ins „skrípalegan“
Brussel, Blackpool. Reuter.
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, telur áróður andstæð-
inga ESB á flokksþingi brezka
íhaldsflokksins í Blackpool
„skrípalegan“ og „aumkunarverð-
an“ að sögn talsmanns forsetans,
Joao Vale de Almeida.
De Almeida hafði eftir Santer á
blaðamannafundi að honum fynd-
ust tilraunir ákveðinna stjórnmála-
manna innan Ihaldsflokksins til að
skálda upp pólitíska
ófreskju í Brussel í því
skyni að geta barið á
henni í ræðum sínum,
aumkunarverðar.
Bardagi við
vindmyllur
„Herra Santer finnst
skrípalegt að haga sér
með þessum hætti til
þess að öðlast athygli
í stjómmálum og fjöl-
miðlum," sagði de Al-
meida og bætti við að
stjómmálamennimir,
sem hann nafngreindi
ekki, væru að beijast
við vindmyllur.
Fulltrúar á þingi
íhaldsflokksins risu úr sætum,
klöppuðu og stöppuðu, er Michael
Portillo varnarmálaráðherra hélt
ræðu á fyrsta degi þingsins, sem
var afar . andsnúin Evrópusam-
bandinu. Portillo sagði að Bretland
myndi aldrei leyfa „Brussel“ að
ráða stefnu sinni í varnarmálum
og að brezkir „hermenn, sjóliðar
og flugliðar [væru] reiðubúnir að
fórna lífi sínu — fyrir Bretland,
ekki fyrir Brussel.
Af hálfu framkvæmdastjómar
Evrópusambandsins er lögð
áherzla á að engar líkur séu á að
Evrópuher verði komið upp að lok-
inni ríkjaráðstefnu ESB á næsta
ári. Ekki sé heldur líklegt að stofn-
anir í Brussel muni skipta sér af
ákvarðanatöku í hermálum.
Gagnrýni innan
flokks og utan
Málflutningur Portillos og ann-
arra andstæðinga ESB hefur mætt
gagnrýni innan
Ihaldsflokksins sjálfs.
Ýmsir þingmenn
flokksins sökuðu
varnannálaráðherr-
ann — sem þeir töldu
tala með a.m.k. þegj-
andi samþykki Johns
Major forsætisráð-
herra — um að gefa
ábyrgðarlausar yfir-
lýsingar um Evrópu-
mál í því skyni að efla
flokksandann.
Edwina Currie,
fyrrverandi heilbrigð-
isráðherra, sagði um-
mæli Portillos
„óábyrg og vansæm-
andi.“ Anne Mclnt-
osh, sem situr á Evrópuþinginu
fyrir íhaldsflokkinn, sagði ræðu
ráðherrans „alvarlega móðgun".
Tony Blair, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, segir í viðtali við
The European að bandamenn Bret-
lands í Evrópu væru klumsa yfír
yfirlýsingum forystumanna íhalds-
flokksins. „Þeir spyija nú hvort
Ihaldsflokkurinn sé í raun fulltrúi
brezkra skoðana. Er Bretland orðið
land öfgaþjóðernishyggju?" sp)T
Blair.
Jacques
Santer.
Frökkum ekki
sett tímamörk
• FRAMKVÆMDASTJÓRN
Evrópusambandsins hyggst fara
fram á það á nýjan leik við
frönsku stjórnina að hún veiti
upplýsingar um kjarnorkutil-
raunir sínar í Suður-Kyrrahafi.
Jacques Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnarinnar, segir að
Frökkum verði þó ekki sett tíma-
mörk til að skila upplýsingunum.
Framkvæmdasljórnin myndi
hins vegar taka „skýra afstöðu“
um það hvort gripið yrði til refs-
iaðgerða gegn Frökkum fyrir
næsta fund Evrópuþingsins, sem
verður 23. október.
• FRUMVARP hefur verið lagt
fram á Bandaríly'aþingi um að
Bandaríkjastjórn geti gripið til
refsiaðgerða gegn ríkjum, sem
verzla við Kúbu. Talið er að
frumvarpið eigi að fæla ESB frá
því að efna til viðræðna um nán-
ari tengsl við Kúbustjóm. Ráð-
herraráð ESB, undir forsæti
Spánar, hefur lýst vanþóknun
sinni á frumvarpinu.
• ÞINGMENN úr röðum stjórn-
arflokkanna í Þýzkalandi og
RPR, UDF og Sósíalistaflokksins
hafa hvatt til þess að komið verði
á fót embætti forseta Evrópu-
sambandsins, sem yrði æðra sett-
ur en forseti framkvæmdasljórn-
arinnar og formaður ráðherrar-
áðsins. í tillögu þingmannanna
er gert ráð fyrir að leiðtogar
aðildarríkjanna myndu kjósa for-
setann til þriggja ára, en eftir
það myndi Evrópuþingið kjósa í
embættið. Forsetinn yrði fulltrúi
ESB út á við.
Sænskur sjávarút-
vegnr fær
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópu-
sambandsins hefur samþykkt styrki
við sænska sjávarútveginn, sem
nema 40 milljónum ecu á næstu
fimm árum, eða 3,3 milljörðum ís-
lenzkra króna. Þetta kemur fram í
stjórnartíðindum sambandsins.
Styrkirnir skiptast þannig að
fjórar millj. ecu fara til þess að jafna
sókn á miðin, 12 milljónir til end-
urnýjunar og tæknivæðingar flot-
ans, 5,1 milljón til fiskeldis, 1,9
milljónir til fiskvemdar, 2,2 milljón-
3 milljarða
ir til hafnarframkvæmda, níu millj-
ónir til framleiðslu og markaðssetn-
ingar sjávarafurða, 2,2 milljónir til
kynningar á sjávarafurðum og 3,6
milljónir til annarra verkefna.
Heildarstyrkir 10 milljarðar
Að meðtöldum styrkjum frá
sænsku ríkisstjórninni mun sænsk-
ur sjávarútvegur fá framlög að
upphæð 115,9 milljónir ecu, eða
hátt á tíunda milljarð íslenzkra
króna, á næstu fimm árum.