Morgunblaðið - 31.10.1995, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Ljúft hrós
og- verðskuldað
TILEFNI þessarar
greinar eru ummæli
Þorvarðar Elíassonar,
skólastjóra Verslunar-
skóla Islands, í Morg-
unblaðinu 12. október
síðastliðinn.
Nauðsyn hróss
í stjórnunarfræðum
er það þekkt stað-
reynd að hrós ekki síð-
ur en ávítur er nauð-
synlegt tæki stjórn-
enda í samskiptum á
vinnustað. Góður
stjómandi þarf að
hafa tileinkað sér þá færni að
geta hrósað starfsmanni sínum
þegar við á. Þannig styrkir hann
æskilegan ásetning eða viðheldur
góðri frammistöðu. Fyrir stjórn-
andann er þetta ekki eins auðvelt
og það virðist. Mannleg samskipti
eru og verða flóknasti þáttur
starfs hans. Fátt verður jafnfrá-
hrindandi í samskiptum og röng
notkun þess að hrósa. Flærðarorð
og umtal um óheiðarleika fer oft
af slíkum stjórnanda. Það verður
því stjórnendum fljótlega ljóst að
fæmi til hróss næst aðeins með
skipulegum og öguðum vinnu-
brögðum og miklum skilningi á
mannlegum samskiptum.
í ágústmánuði tók ég við deild-
arstjórn á rekstrarsviði rekstrar-
deildar Tækniskóla íslands. Starf-
semi deildarinnar þekkti ég vel
fyrir enda hef ég verið fastráðinn
lektor við deildina frá árinu 1991
og stundakennari þar áður frá
árinu 1986. Því var það að hjarta
mitt tók kipp við lestur greinar í
Morgunblaðinu. Þar
er rekstrardeild
Tækniskóla íslands
hrósað á þann hátt að
mér hlýnar um hjarta-
rætur. Hrós þetta
berst mér þegar tíu
ár em liðin frá stofnun
rekstrardeildar. Þökk
sé þér greinarhöfund-
ur, Þorvarður Elías-
son, skólastjóri Versl-
unarskóla íslands, og
það á nítugasta af-
mælisári Verslunar-
skólans. En nánar um
þetta hér á eftir.
Þarfir atvinnulífs
í hlutverki Tækniskóla íslands
kveður á um það að skólinn veiti
nemendum tæknimenntun og sér-
menntun á háskólastigi, sem
tryggi fyrirtækjum og stofnunum
hæfa starfsmenn með þekkingu á
þörfum og möguleikum atvinnulífs
þjóðarinnar. Þetta eru stór orð en
raunhæf. Stofnun skólans var í
upphafi byggð á samspili atvinnu-
lífs og mennta. Starfsmenntir,
hagnýt verkefni og styrk tengsl
við atvinnulíf hafa verið undir-
staða þeirrar menntunar er stofn-
unin hefur veitt. Störf þeirra er
lokið hafa námi hjá skólanum bera
þessa og glöggt vitni þar sem sam-
an hafa farið fræði og starfsþekk-
ing. Útskrift tæknifræðinga,
meinatækna, röntgentækna, iðn-
fræðinga, iðnrekstrarfræðinga og
útflutningsmarkaðsfræðinga segir
það sem segja þarf. Þá má það
ekki gleymast að eitt af megin-
markmiðum skólans er að veita
Tækniskóli íslands, seg-
ir Helgi Gestsson, er
því hvorttveggja háskóli
og framhaldsskóli.
sérhæfða undirbúningsmenntun
sem tryggi að reynsla og þekking
í iðnnámi og öðru starfsnámi nýt-
ist við skólann. Öflug deild, frum-
greinadeild, starfar við skólann
þar sem áhersla er lögð á það að
iðn- og starfsmenntuðum mönnum
sé veitt viðbótarnám sem tryggi
þeim aðgang að háskólastigi til
framhaldsnáms. Tækniskóli ís-
lands er því hvortveggja háskóli
og framhaldsskóli og af því meg-
um við vera stolt.
I námi við rekstrardeild hefur
ætið verið gætt þeirrar sérstöðu
að láta nemendur frá byrjun starfa
í vinnuhópum við lausn hagnýtra
verkefna. Þetta fyrirkomulag hef-
ur verið samofið fræðilegri
kennslu í námsáföngum. Þá vinna
nemendur eins til eins og hálfs árs
löng lokaverkefni undir hand-
leiðslu leiðbeinenda úr atvinnulífi.
Lokaverkefnin, -sem eru umbeðin
af fyrirtækjum og að hluta til
kostuð af þeim, hafa tryggt þau
tengsl við atvinnulífið sem nauð-
synleg eru nemendum. Þannig
höfum við reynt að tryggja hlut-
verk okkar á borði, ekki aðeins í
orði.
Brautryðjendur og
sporgöngumenn
Það að hafa til að bera þá fram-
sýni sem þarf til þess að ryðja
Helgi Gestsson
nýjar brautir er ekki öllum gefið.
Það er þó draumur flestra. Allir
vildu jú Lilju kveðið hafa. í fæstum
tilvikum verða þó sporgöngumenn
brautryðjendur. En fyrir fjöldann
er það þó til huggunar að spor-
ganga er list. Brautryðjendur aftur
á móti geta einnig verið góðir spor-
göngumenn.
Rekstrardeild varð til fyrir tíu
árum þegar starfsemi Útgerðar-
deildar Tækniskóla íslands var
breytt. Frá árinu 1981 hafði starf-
að undirbúningsnefnd skipuð aðil-
um frá atvinnulífí og skóla. Nám
í iðnrekstrarfræðum, sem nú er
tveggja ára hagnýtt háskólanám,
hófst árið 1985. Námið var nýjung
á þeim tíma en rekstrarfræðinám
við Samvinnuháskólann á Bifröst
og Háskólann á Akureyri er nú
sambærilegt iðnrekstrarfræði-
náminu.
í framhaldi af könnun sem gerð
var af Félagi íslenskra iðnrekenda
um væntanlega þörf á starfskröft-
um árið 1985 var enn skipuð nefnd
skóla og atvinnulífs til að meta
heppilegar breytingar á náms-
framboði rekstrardeildar. Árið
1989 var boðið upp á sérhæft við-
bótarnám í Iðnaðartæknifræði
sem sérstaklega tæki á frumkvöð-
ulsþáttum og vöruþróun og árið
1992, viðbótarnám til BS-gráðu í
Útflutningsmarkaðsfræði. Endur-
menntunarstofnun Háskóla ís-
lands mun í byijun næsta árs bjóða
upp á námsbraut í útflutnings-
markaðsfræðum og ljóst er að
væntanlegur viðskiptaháskóli
hyggst leggja áherslu á útflutn-
ingsmál.
Enn. af hrósi
Það að taka við hrósi er alls
ekki auðvelt. Flestum okkar finnst
það hálf óþægilegt. Það að geta
tekið hrósi á samt að vera okkur
eðlilegt og sjálfsagt enda sé hrósað
af einlægni. Það hrós sem veittist
rekstrardeild frá skólastjóra Versl-
unarskóla íslands er þegið með
þökkum. Fyrir því höfum við unnið.
Hvernig var þá hrósið? Fyrir-
Heiðruðu útgerðarmenn.
Fyrir réttu ári ámálgaði ég við
Kristján Ragnarsson að leyfa mér
að segja fáein orði á aðalfundi
ykkar. Hann sagði að honum væri
lífsins ómögulegt að hleypa Pétri
og Páli inn á aðalfund LIÚ til að
tala. Samt sem áður þykist ég eiga
við ykkur erindi og Morgunblaðið
er svo vinsamlegt að ljá þann vett-
vang sem formaður ykkar treysti
sér ekki til að útvega.
Erindið er að biðja ykkur að lýsa
því yfír á aðalfundi ykkar, að það
sé sjálfsagt markmið sjávarútvegs-
stefnunnar að öll þjóðin og kom-
andi kynslóðir njóti arðsins af auð-
legð íslenskra fískistofna og að þið
styðjið en standið ekki gegn því
að athugað verði rækilega hvort
núverandi eignarhalds- eða hand-
hafakerfí á veiðileyfum samrýmist
þessu markmiði. Það hefur lengi
verið mín skoðun, að
til slíkrar rannsóknar
ætti að fá bestu hag-
fræðinga sem völ er
á, helst útlenda, þó
ekki væri nema vegna
þess hvað flestir inn-
lendir eru djúpt sokkn-
ir í málið á annan kant-
inn eða hinn.
Það gefur augaleið
að slík athugun er
ekki áhættulaus fyrir
útgerðarmenh eða
samtök þeirra. Núver-
andi kerfi getur senni-
lega leitt til þess með
tímanum, að fiskur
verði veiddur með lágmarkskostn-
aði. Að því gefnu og hinu við-
bættu, að í núverandi kerfi fer
allur arður af fiskveiðum um hend-
ur útgerðarmanna áður en hann
ratar til þjóðarinnar —
ef hann þá gerir það
— þá liggur í augum
uppi að núverandi fyr-
irkomulag er harla
gott fyrir útgerðar-
menn, í það minnsta
þá sem eiga kvóta.
Það er hins vegar
ósannað og að því er
mér sýnist ólíklegt, að
núverandi fyrirkomu-
lag sé hagstætt fyrir
aðra landsmenn og
komandi kynslóðir.
Eg hef áður reynt að
rökstyðja slíkan ugg
og tæpi því aðeins á
tveimur atriðum hér.
í fyrsta lagi er augljóst að ef
aðrir landsmenn en þeir, sem vinna
við sjávarútveginn eða hafa kvóta,
eiga að fá arð af auðlindum sjávar
hlýtur það í núverandi kerfí að
gerast með því að laun verði hærri
en ella á íslandi vegna sjávarút-
vegsins. Sjávarútvegurinn nýtir
hins vegar beint rétt um 10% af
vinnuaflinu, það hlutfall fer
minnkandi og vinnsluhlutinn af
því er í harðri og vaxandi sam-
keppni við vélakostinn og vinnuafl
í grannlöndunum. Viðbótartæki-
færi til atvinnu á Islandi hljóta að
verða í nýjum útflutningsgreinum
sem keppa á heimsmarkaði og
greinum sem keppa við innflutn-
ing. Ef markaðir verða opnir og
tollvernd hverfandi verður launa-
Útgerðarmanni er
heimilt að selja kvótann,
segir Markús Möller,
og fara með andvirði til
Korfu eða Krítar og búa
þar í vellystingum.
greiðslugeta þessara nýgreina
harla óháð því hvort hér verða
meiri eða minni fískveiðar. Enginn
brúklegur hagfræðingur gengur
þess dulinn, að það verða þessi
viðbótarstörf sem ákveða laun á
íslandi í framtíðinni. Mér virðast
því litlar líkur á að Iaunafarvegur-
inn dugi til nokkurrar frambúðar
til að veita öllum landsmönnum
hlut í fískveiðiarðinum.
I öðru lagi er ljóst að útgerðar-
manni, sem á kvóta upp á 100
milljónir króna í núverandi kerfi,
er fullkomlega heimilt að selja
hann, fara með andvirðið til Korfu
eða Krítar og búa þar í vellysting-
um upp frá því. Fiskistofnarnir
væru að vísu jafnréttir eftir sem
áður, en íslenska þjóðin þyrfti að
láta manninn hafa gjaldeyri fyrir
kvótann. Við það ykist skuldabyrð-
in í útlöndum og þjóðin tæki á sig
vaxtagreiðslur sem samsvöruðu
þeim tekjum sem veiðirétturinn
skapar. Eftir þessu verður ekki
betur séð en að í núverandi fyrir-
komulagi séu heimildir til og hætt-
ur á að þjóðin verði jafnilla sett
og ef hér væri enginn fiskur.
Þrátt fyrir þessar ábendingar
er ljóst, að eins manns ótti er ekki
algildur sannleikur. Þótt mér virð-
ist annað er auðvitað hugsanlegt
að vönduð rannsókn sýni að núver-
andi fyrirkomulag nægi til að veija
hagsmuni þjóðarinnar allrar. Ef
leysir vandann
fíeflectix er 8 mm þykk endurgeislandi einangrun í rúllum.
7 lög en 2 ytri alúminíum-lög endurgeisla hitann.
Breiddir: 61 og 122 mm. Rúllulengdir: 15, 38 og 76m.
háaloft, bak við ofna, í fjós, hesthús, á rör, á veggi,
tjaldbotna, sessur, svefnpoka o.m.fl.
Skæri, heftibyssa og límband einu verkfærin.
. BYGQINQAVÖRUVERSLUN
AUtaf tll i lagmr
P. PORGRIMSSON & CO
ÁRMÚLA 29 - REYKJAVÍK - SÍMI 553-8640
Bréfkorn til útgerðar-
nianna á aðalfundi
Markús Möller
sögn greinarinnar í Morgunblað-
inu var „Tólfþúsund fermetra skóli
á allt að níu hæðum“. Greinin fjall-
ar um hugmyndir að nýjum versl-
unarháskóla á lóð Verslunarskól-
ans við Listabraut. Undir millifyr-
irsögninni „Ólíkt námi í HÍ“ stend-
ur orðrétt: Þorvarður sagði að
kennt yrði til BS-gráðu og námið
yrði ólíkt námi í viðskiptadeild HÍ.
„Við viljum stuðla að viðskipta-
menntun alls staðar í atvinnulífinu
og sækjumst eftir nemendum með
mismunandi bakgrunn. Skólinn
leggur áherslu á að nemendur
verði látnir leysa raunhæf verkefni
og hvatt verði til frumkvæðis enda
viljum við gjarna fá frumkvöðla
út úr skólanum. Námið verður
sniðið að þörfum atvinnuveganna
og sérstaklega litið til útflutnings-
mála.“
Það að hrósið sé óbeint skiptir
ekki máli. Við vitum að til okkar
skal það tekið. Allt þetta höfum
við nú þegar gert vel og það á
tæplega einni hæð.
Viðskiptamenntun á
háskólastigi
Það sem hér hefur farið á und-
an má ekki misskilja. Það er
rekstrardeild Tækniskóla íslands
fagnaðarefni að sjá það að starf
hennar frá upphafi hefur verið í
réttum farvegi. Ekki síður að það
skuli verða öðrum eftirbreytni.
Hrósið er sætt. Það er helst það
að ég skuli finna til svolítillar
vandlætingar yfir því að störf okk-
ar hafi ekki ætíð verið metin að
verðleikum. í raun ekki aðeins
störf okkar hjá Tækniskóla ís-
lands, heldur hjá öllum þeim aðil-
um sem starfa við viðskipta-
kennslu á háskólastigi hérlendis.
Sú þróun og þær breytingar sem
orðið hafa þar á undanförnum
árum eiga eftir að skila íslenskri
þjóð umtalsverðum árangri í fram-
tíð. Inn í þennan hóp býð ég vel-
kominn verslunarháskóla Verslun-
arskóla íslands.
Höfundur er deildarstjóri við
rekstrardeild Tækniskóla íslands.
svo færi væri ótrúlegt annað en
andstaðan við eignarkvótann
myndi hríðminnka. Ennfremur er
vert að benda á, að þeirri áhættu,
sem önnur niðurstaða myndi kalla
yfir ykkur, eru takmörk sett. Það
er næsta víst, að fyrirkomulag sem
færi beinlínis illa með útgerðar-
menn gæti ekki skapað þjóðinni
þann arð sem á að vera markmið
sjávarútvegsstefnunnar. Ef út-
gerðum farnast illa fæst að lokum
enginn til þess að veiða físk og
þá verður enginn arður af fiskveið-
um, hvorki fyrir útgerðarmenn né
aðra landsmenn. Góður búmaður
blóðmjólkar ekki bestu kúna sína.
Mér sýnist að vísu líklegt að það
kerfi, sem best væri fyrir þjóðina,
yrði lakara fyrir núverandi kvóta-
hafa en það sem nú er í gangi.
Gott kerfi verður engu að síður
að skapa góðum útgerðum góða
afkomu og óvenju góðum útgerð-
um óvenju mikinn gróða.
Þrátt fyrir síðustu vamaglana
er beiðnin til ykkar ekki smá: Far-
ið er fram á að þið biðjið um athug-
un sem gæti leitt til þess að sér-
hagsmunir ykkar verði að víkja
fyrir almannaheill. Það væri
óvenjulegt drengskaparbragð og
yrði metið að verðleikum. Ef óhjá-
kvæmilegt reyndist, sem mér þykir
líklegt, að veija almannahagsmuni
með aðgerðum á borð við auðlinda-
skatt eða veiðileyfagjald, þá fengi
útgerðin því betri aðlögunartíma
og umþóttun sem hún hefði brugð-
ist drengilegar við. Horfið því til
þeirra sem eru bestir og mestrar
virðingar njóta í ykkar hópi fyrir
mannkosti, og hafið þeirra ráð. Oft
var þörf, en nú gæti verið nauðsyn.
Með bestu kveðjum og óskum
um farsæld — í góðri sátt við þjóð-
arhagsmuni.
Höfundur er hagfræðingur.