Morgunblaðið - 05.11.1995, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRIÐRIK Sigurðsson er sjáv-
arlíffræðingur að mennt
og tók hann formlega við
starfi framkvæmdastjóra
Kísiliðjunnar hf. við Mývatn 1. maí
1992, en áðúr hafði hann verið fram-
kvæmdastjóri Landssambands fisk-
eldis- og hafbeitarstöðva frá desem-
ber 1986 til júní 1990 og var þá á
sama tíma ritstjóri Eldisfrétta. Frá
júní 1990 til febrúar 1991 var Frið-
rik framkvæmdastjóri fyrir þrotabú
íslandslax hf., og frá febrúar 1991
til vorsins 1992 var hann fram-
kvæmdastjóri ísnó hf. Friðrik er
kvæntur Margréti Eydal félagsráð-
gjafa og eiga þau þrjú börn. Fjöl-
skylda Friðriks dvaldist á íslandi á
meðan hann gegndi starfi sínu í
Kína.
í október 1994 þegar Friðrik hafði
verið framkvæmdastjóri Kísiliðjunn-
ar í Mývatnssveit í tvö og hálft ár,
var hann ráðinn rekstrarlegur fram-
kvæmdastjóri Celite China Corpor-
ation í Kína. Celite-samsteypan í
Bandaríkjunum, sem á 48,56% í Kís-
iliðjunni, er eigandi Celite China
Corp, en samsteypan er langstærsti
framleiðandi kísilgúrs og perlusteins
í heiminum. Fyrir utan verksmiðjuna
í Mývatnssveit, sem Celite á með
íslenska ríkinu, á samsteypan kísilg-
úrverksmiðjur í Bandaríkjunum,
Mexíkó, Chile, Spáni og Frakklandi.
Menningarlegt áfall
„Þar sem markaður í Austur-Asíu
hefur verið að stækka, og þá sér-
staklega í Kína, ákvað Celite að
byggja upp kísilgúriðnaðinn í Kína.
Mér var boðið að fara þangað og
bera ábyrgð á þessari uppbyggingu,
sem fólst í því að endurreisa tvær
eldri verksmiðjur og byggja þá þriðju
frá grunni," segir Friðrik.
Verksmiðjurnar þrjár sem Friðrik
Friðrik Sigurðsson
kom nýlega heim til
Islands eftir að hafa
dvalið tæplega eitt ár
í Kína við stjórn upp-
byggingar þriggja kís-
ilgúrverksmiðja Ce-
lite-samsteypunnar,
sem er meðeigandi
Kísiliðjunnar við Mý-
vatn. Hallur Þor-
steinsson ræddi við
Friðrik um dvölina í
Kína og þau óvæntu
vandamál sem þar
komu upp.
stjórnaði uppbyggingu á eru á mjög
afskekktum stað við Yaiúána, sem
er á landamærum Kína og Norður-
Kóreu og skipti miklu máli í Kóreu-
stríðinu. Friðrik fór víða um þetta
landsvæði og segir hann það hafa
verið mikil viðbrigði að koma þama
í fyrsta skipti og á vissan hátt hafi
það verið menningarlegt áfall.
„Það var búið að benda mér á að
eftir þriggja til fimm mánaða dvöl
þarna, þegar menn færu að átta sig
á því að þetta væri það sem þeir
ætluðu að búa við, þá gætu þeir
fengið bakfall. Ég upplifði svona
FRIÐRIK ásamt einum af fram-
kvæmdastjórum sínum á brúnni
yfir Yalúána.
tímabil þar sem mjög erfitt var að
horfast í augu við að þetta ætti
kannski eftir að verða viðvarandi
ástand um nokkurra ára skeið. Það
er ekkert eitt sem er öðruvísi þarna
en það sem maður á að venjast,
heldur allt. Þetta er það vanþróað
svæði, meðal annars vegna þess að
það liggur alveg við landamæri
Norður-Kóreu. Við töluðum gjarnan
í gríni um það að við værum á hinni
myrku hlið mánans. Þetta svæði er
ekkert í líkingu við Suður-Kína, þar
sem íbúarnir eru orðnir nokkuð van-
ir vestrænum hugsunarhætti og
rekstri stórra alþjóðlegra fyrirtækja,
og þess vegna búnir að átta sig á
því að ákveðin vestræn stjórnunar-
sjónarmið verða að gilda ef menn
ætla að ná tökum á rekstrinum,"
segir Friðrik.
Hann segir húsnæði þarna allt
öðruvísi en það sem Vesturlandabú-
ar eigi að venjast, og það skársta
sem hægt hafi verið að bjóða honum
upp á í þeim efnum hafi verið tvö-
falt hótelherbergi, sem ekki einu
sinni hefði verið boðlegt sem far-
fuglaheimili.
„Þarna leggja menn allt aðra
merkingu en við í það hvað eru al-
menn þrif og hreinlæti, og þetta
stuðaði mann aðeins í byijun. Það
var til dæmis ekki alltaf hægt að
ganga að því vísu að hægt væri að
fá heitt vatn, en á þessu svæði og
sjálfsagt velflestum svæðum í Kína
er vatnið hitað upp með kolakynd-
ingu sem bæjarfélög reka. Frá því
um miðjan maí og þar til um miðjan
nóvember er hins vegar ekki hægt
að fá heitt vatn vegna skömmtunar
á kolum í Kína, en stór alþjóðleg
hótel hafa þó heitt vatn allan sólar-
hringinn. Það hafði reyndar verið
samið við það hótel sem ég dvaldi á
að þar yrði hægt að fá heitt vatn,
en það var svona upp og ofan að
það fengist og þess vegna þurfti ég
oft að fara i kalda sturtu á morgn-
ana.“
Friðrik segist hafa sloppið alveg
við alla sjúkdóma á meðan hann
dvaldist í Kína, enda bólusettur í bak
og fyrir áður en hann hélt þangað.
Þá hafi honum ekki orðið meint af
matnum þrátt fyrir að það hafi ekki
allt verið mjög áhugavert sem hann
þurfti að láta ofan í sig, og hreinlæti
í eldhúsi mjög ábótavant miðað við
það sem Islendingar eiga að venjast.
Fyrst um sinn eftir að Friðrik kom
til Kína var hann eini útlendingurinn
þar á vegum Celite, en seinna komu
til tímabundinna starfa örfáir verk-
fræðingar. „Það var ágætt að hafa
þá þarna til að ræða við en þeir festu
einhvern veginn ekki rætur. Þeir
unnu jafnvel í enn meiri skorpum
en ég og voru þeim degi fegnastir
þegar þeir komust í burtu.“
Markmiðið að skapa atvinnu
Eldri kísilgúrverksmiðjurnar tvær
sem Celite er að endurreisa í Kína
eru hvor um sig með 50-60% af
framleiðsiugetu Kísiliðjunnar í Mý-
vatnssveit, sem er um 30 þúsund
tonn á ári, en þriðja verksmiðjan
verður að sögn Friðriks heldur stærri
en Kísiliðjan. Meginástæða þess að
göyilu verksmiðjurnar voru endur-
reistar er einfaldlega sú að þær voru
til staðar, en eigendur þeirra voru
bæjaryfirvöld á umræddu svæði.
„Þetta voru sem sagt pólitískir
meðeigendur, en ekki aðilar úr við-
skiptalífinu. Þeirra markmið var
fyrst og fremst að skapa næga at-
vinnu og þess vegna varð úr að end-
urreisa tvær eldri verksmiðjur í stað
þess að byggja eina stóra og loka
hinum. Út frá hreinum rekstrarleg-
um forsendum hefði það kannski
verið skynsamlegra. í upphafi má
leiða að því líkur að þegar ailar þess-
ar þrjár verksmiðjur eru komnar í
gagnið verði framleiðslugetan rúm
60 þúsund tonn á meðan framleiðslu-
getan er um 30 þúsund tonn hjá
Kísiliðjunni í Mývatnssveit," segir
Friðrik.
Kísilgúr er fyrst og fremst notað-
ur sem felliefni í bjór- og víngerð,
og það er dýrt að fiytja inn til Kína,
en toliar á öllum aðföngum þar eru
almennt háir. Það skýrir að hluta
til alla þá erlendu fjárfestingu sem
er i Kína, en þar er að sjálfsögðu
gríðarstór markaður því í Kína býr
fjórðungur alls mannkyns. Talið er
að á milli 800-900 bjórgerðarhús séu
í Kína, en Friðrik segir mörg þeirra
reyndar vera mjög smá. Velflest
stærri fyrirtækin eru þegar komin í
samstarf við þekkta erlenda bjór-
framleiðendur eins og t.d. Budweis-
er, Carlsberg, Tuborg, San Michael
og Heineken, en öll þessi fyrirtæki
eru að hasla sér völl í Kína.
„Það er talið að bjórneyslan í dag
per íbúa í Kína sé um 8 lítrar á ári
á meðan hún til samanburðar er
yfir 100 lítrar í Evrópu og 140-150
lítrar í Þýskalandi. Það eru því taid-
ar miklar líkur á því að hægt sé að
auka mjög bjórneyslu í Kína og
þarna séu því miklir vaxtarmögu-
leikar eftir því sem efnahagur og
hagir hins almenna borgara batna.
Þá eru jafnframt mikiir markaðir
bæði í Kóreu, Japan og Víetnam og
fleiri löndum í kring. Þetta er
kannski meginástæðan fyrir því að
farið er út í þessa uppbyggingu kís-
ilgúrverksmiðjanna, en Celite sem á
70% í verksmiðjunum er að fjárfesta
þarna fyrir rúma þijá milljarða ís-
íenskra króna,“ segir Friðrik.
Gekk of hratt fyrir sig
Friðrik var framkvæmdastjóri
eignarhaldsfélags um verksmiðjurn-
ar, en samkvæmt kínverskum lögum
má framkvæmdastjóri fyrir eitt er-
lent fyrirtæki í Kína ekki gegna þar
öðru framkvæmdastjórastarfi. Að
nafninu til voru yfirmenn Celite í
Bandaríkjunum titlaðir fram-
kvæmdastjórar fyrir hvert og eitt
þessara þriggja fyrirtækja, en Frið-
rik hafði umboð þeirra til að stýra
öllum framkvæmdum á staðnum.
„Það má því segja að ég hafi far-
ið með hagsmuni 'Celite gagnvart
þessum þremur sameignarfyrirtækj-
um í Kína. Mér tii aðstoðar hafði
ég svo kínverskan fjármálastjóra,
sölustjóra fyrir Kína, sölumenn og
bókara, sem allir voru staðsettirí
Peking, en síðan vorum við með
sölustjóra fyrir SA-Asíu staðsettan
í Hong Kong.
Ég var því ekki með neitt „batt-
erí“ í kringum mig þarna norðurfrá,
og það voru kannski stærstu mistök-
in sem við gerðum að hafa ekki
aðalstöðvarnar þar sem verksmiðj-
urnar eru, þannig að fleiri væru um
að draga vagninn upp brattann og
koma á vestrænum stjórnunarhátt-
um. Yissulega var hægt að ræðast
við í síma og senda símbréf, eða að
minnsta kosti svona að öllu jöfnu,
því símasambandið gat nú verið upp
og ofan."
Friðrik hætti störfum hjá Celite