Morgunblaðið - 10.11.1995, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Marteinn Dav-
íðsson fæddist á
Húsatóftum,
Skeiðahreppi, 27.
október 1914. Hann
lést í Reykjavík 2.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar Mar-
teins voru Davíð
Jónsson, múrara-
meistari í Reykja-
vík, og kona hans
Marta Gestsdóttir.
Marteinn átti fimm
alsystkini og eina
hálfsystur. Eftirlif-
andi eiginkona
Marteins er Sigríður Arsæls-
dóttir. Börn Marteins og Sigríð-
ar eru Ragnheiður, f. 1950, gift
Herði Sævaldssyni, tannlækni,
þau eiga fjögur börn; Ingibjörg,
söngkona, f. 1952, gift Jóni
Karli Snorrasyni, flugstjóra,
þau eiga þrjú börn; Maria Ald-
HÖFÐINGI er lagður af stað í sína
hinstu för. För sem við vitum öll
fyrir víst að liggur fyrir okkur. Það
er ekki tilviljun að ég tala um höfð-
. ingja sem faðir minn, Marteinn
Davíðsson, var.
Persónuleiki hans einkenndist af
sterku litrófi tilfmninga og hugs-
ana. Hann endurspeglaðist í hinum
fjóru höfuðdyggðum; hófsemi, hug-
rekki, heiðarleika og visku. Faðir
minn var skapandi persóna á öllum
sviðum sem birtist þar á meðal í
krafti listsköpunar úr íslensku
gijóti. Verk hans eru um allt land
og munu verða ókomnum kynslóð-
um til ánægju. Frá því ég var lítil
stelpa var ég þess aðnjótandi að
vinna með honum bæði á verkstæði
hans á Korpúlfsstöðum þar sem öli
verkfæri hans voru svo vel um
gengin og allt í röð og reglu. Hann
gekk að öllum hlutum sínum vísum.
Eg vann með honum víða um land.
Faðir minn kenndi mér að meta
fegurð náttúrunnar og hrífast af
mikilleik hennar. Hann var mjög
næmur á mátt náttúrunnar og var
í samhljóm við hana. í einni af
mörgum ferðum okkar út á land
leituðum.við steina sem oftar. Löng
ferð var fram undan. Þegar við
vöknuðum á fyrsta áningastað,
sagði hann glaðlega að við værum
þegar komin of langt. Hann hafði
i þá dreymt um nóttina hvar stein
væri að finna sem hæfði því verki
sem hann ætlaði að vinna að. Við
ókum að þessum stað og gekk hann
beint að steininum og hló glaður
við, þarna var hann þá blessaður.
Hann þekkti allar steinategundir
og vissi hvaðan af landinu þær
væru komnar. Á ferðum okkar
stöðvaði hann oft bílinn, stökk út
úr honum og vakti athygli mína á
mikilfengleik náttúrunnar eða norð-
urljósum, fegurð litadýrðar himins-
ins eða söguslóðum.
Faðir minn var mikill húmoristi
og gat kímnigáfa hans birst í ýms-
um myndum. Bæði við dýr og menn.
ís, snyrtifræðingur,
f. 1954, hún á fimm
börn, og Marta
Bryndís, geð-
hjúkrunarfræðing-
ur, f. 1957, á tvö
börn. Marteinn átti
' tvær dætur fyrir,
þær eru Helga, f.
1945, hún á þrjú
börn og hennar
sambýlismaður er
Sigurður Kristins-
son, og Ásta Björk,
f. 1948, eiginmaður
hennar er Ægir
Axelsson og eiga
þau þrjú börn.
Marteinn var múrarameistari
og var sæmdur fálkaorðunni
1991 fyrir list sína unna úr ís-
lensku grjóti.
Útför Marteins fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Hann gat t.d. átt það til að bregða
sér í líki nauts með því að breiða
yfir sig teppi og æra kúahóp svo
mjög höfðaði hann til þeirra að þær
eltu hann baulandi út um víðan
völi. Hann sá það spaugilega í
mannlegum samskiptum með virð-
ingu. Þar sem faðir minn tók að
sér að vinna verk fyrir fólk hafði
hann sinn sérstaka stfl. Hann
kynntist heimilisfólkinu fyrst, sett-
ist fyrir framan hinn óhlaðna vegg,
sat þar einn fram eftir nóttu, teikn-
aði ekkert niður en byggði með list-
sköpun sinni listaverkið án þess að
setja eitt pennastrik niður. Hver
steinn og lögun verksins var í huga
hans. Hvert verk hans var svo mis-
munandi m.t.t. persónuleika heimil-
isfólksins sem átti eftir að njóta list-
sköpunar hans. Stundum sat hann
fram undir morgun þegar hugsköp-
unin fór fram. Skyndilega vakti
hann mig og við hófumst handa,
hver steinn var settur á skipulagðan
stað og hafði sína merkingu.
Á ókunnum slóðum og á bónda-
býlum löðuðust húsdýrin að honum
jafnt sem heimilisfólk. Húsfreyjur
áttu oft í erfiðleikum með að koma
heimilishundinum og köttum út úr
húsi þar sem þaú vildu sitja ýmist
í kjöltu'hans eða við hlið hans þar
sem hann sat. Annars vegar vildu
húsfreyjurnar fá athygli þessa stór-
brotna persónuleika er sat þarna.
Alls staðar þar sem faðir minn kom
var honum tekið svo innilega, fagn-
andi af öldnum sem ungum. Það
kom mér ekki á óvart vegna þess
að innra með honum bjuggu hinar
þijár kristilegu eða guðlegu dyggð-
ir; trú, von og kærleikur. Það var
samrunnið honum sennilega frá
fæðingu. Þessar dygðir voru honum
svo eðlilegar að hann talaði lítið
um þær, en sýndi þær eingöngu í
verki. Faðir minn var gæddur far-
sældar æðruleysis- og hugarró sem
éndurspeglaðist að hluta til í skyn-
semi, skapi og ástríðum. Hann var
svo skemmtilegur vegna þess að
hann kunni að beina kröftum sínum
að líðandi stund og lifa lífínu lifandi.
Á síðari árum hef ég dvalist
stuttan tíma víðs vegar um landið
okkar og þegar það hefur spurst
út að ég sé dóttir Marteins Davíðs-
sonar listmúrara kom í ljós að ótrú-
legasta fólk þekkti hann. Allir báru
hlýhug og væntumþykju til hans.
Naut ég víða forréttinda af því að
ég var dóttir hans. Þessi unaðslega
tilfinning, stoltið streymdi um mig
og mun fýlgja mér alla ævi yfír því
að vera dóttir hans. Við faðir minn
vorum svo andlega tengd að við
gengum saman að atburðum, fram-
kvæmdum og ákváðum án þess að
orðasamskipti okkar á milli þyrftu
til. Þegar ég gekk með börnin mín
horfði hann oft á mig með sínum
himinbláu augum, þeim fegurstu
sem ég hef augum litið, kom við
vaxandi ávöxt tilvonandi afkom-
enda sinna og sagði: „Mikið fer þér
þetta vel, Binna mín.“ Þegar hann
heimsótti mig á sægurkvennadeild-
ina, horfði ég á mann, prúðbúinn
með blómvönd. Sá ég að þarna stóð
maður sem skar sig úr hópnum
vegna persónutöfra sinna. í fjöl-
menni var þessu eins varið, það
tóku allir eftir honum vegna per-
sónutöfra hans og allir sáu að þama
var enginn meðalmaður á ferð.
Hvað honum föður mínum hefur
verið gefið margt í vöggugjöf!
Það var svo gott, hlýlegt og mik-
il fylling að vera í návist hans.
Faðir minn var mikið jólabarn, hann
naut þess að taka okkur systurnar
með sér í bæinn að velja jólagjöfina
til móður okkar. Hann tók þátt í
jólaundirbúningnum, að skreyta
jólatréð, byggja bóndabæ eða kirkju
undir jólatrénu. Hann naut þess svo
innilega. Ég vil nefna hugmyndina
um barnið sem leggur sig af fullum
heilindum í leikinn og nýtur hans í
kátri alvöru. í ljósi þess er kannski
ástæða að líta þannig á lífið sjálft
að þroski manns og hamingja sé í
því fólgin að verða eins og barn.
Að verða eins og barn. Faðir minn
varðveitti barnið í sjálfum sér. Ást-
in byggist á því að gefa og þiggja.
Foreldrar mínir vörðu lífinu saman
í 47 ár. Þau vökvuðu blóm sitt sam-
an gegnum súrt og sætt. Heimili
þeirra er prýtt listaverkum föður
míns og óendanlegri umhyggju
móður minnar. Það er mettað af
sögu margra kynslóða, menningu í
ýmsum formum þar á meðal tónlist-
arsköpun, óperu, söng, lestri bók-
mennta og tilfínningum: gleði, sorg
og kærleika. Heimili er sem slíkt
heilagt musteri. Frændfólk, vinir
og kunningjar kunna að meta must-
eri þeirra, enda er tíður gestagang-
ur. Sennilega vegna þess að þarna
býr fallegt og heiðarlegt fólk. Elsku
faðir minn, móðir mín, systur og
fjölskyldur. í dag var ætlunin að
dveljast í Berlín með ykkur hjónun-
um, ásamt Ingibjörgu dóttur ykkar
og Jóni Karli.
En lífíð er svo margbreytilegt. í
dag erum við að fylgja þér til hinstu
hvíldar. Við höfum öll 'misst mikið
við að missa þig úr þessu jarðríki.
Nú bíður okkar sem eftir erum að
takast á við sorgina. Kannski er
hún þungbærust vegna þess að lífs-
kraftur þinn var sem tvítugur væri.
Þú varst svo líkamlega sterkur og
andlega að ég taldi þig lifa okkur
öll, sennilega vegna þess að þú
gerir það í hjarta mínu.
Afkomendur þínir munu varð-
veita minningu þína. Sum þeirra
eru svo rík að hafa kynnst slíkum
afa sem þér. Það er svo margs að
minnast um slíkan föður sem þú
varst/ert, svo litríkt, skapandi, fal-
legt, unaðslegt, kærleiksríkt og öll
þessi kímnigáfa sem ég mun varð-
veita í hjarta mínu, og einnig í börn-
unum mínum. Hjartkæri faðir okk-
ar, þú vissir að við fjölskyldan þín
elskuðum þig og þú okkur. Állt
snerist um þig hjá okkur og allt
snerist hjá þér um okkur. Ríkidæmi
mitt er að hafa átt slíkan föður sem
þig. Faðir minn, ég fel þig í hendur
Guðs. Ég veit að hann tekur vel á
móti þér og verður þér styrkur.
Þakka þér fyrir allt og allt. Ég
hlakka til að sjá þig þegar þú tekur
á móti mér.
Þín dóttir,
Marta Bryndís
Marteinsdóttir.
Nú þegar ég sest niður og hyggst
skrifa minningarbrot um tengda-
föður minn, Martein Davíðsson, er
það einhvern veginn svo fjarlægt
að hann skuli vera farinn frá okk-
ur, svo lifandi og litríkur sem hann
var.
í þau 25 ár sem við Marteinn
þekktumst hefur enginn skuggi
fallið á okkar Vinskap, þótt vafa-
laust hafi ekki öðrum alltaf líkað
hvað hinn gerði eða sagði, en þann-
ig eiga mannleg samskipti auðvitað
að vera, að hver hafi fijálsræði til
orðs og æðis og umburðarlyndið
staðfestir vináttuna.
En mikið er hans nú saknað úr
fjölskylduhópnum, því hann var
alltaf sjálfsagður miðdepill þegar
komið var saman.
Margar ferðir fórum við saman
fyrr á árum til þess að sækja gijót
út í náttúruna svo að Marteinn
hefði hráefni í sín fallegu verk, og
var þá farið suður í Hafnarfjarðar-
hraun, í Drápuhlíðarfjall, vestur í
Kerlingarskarð og víðar í efnisöflun
og var Marteinn þar í fararbroddi
að velja gijót í poka. Er mér alltaf
í minni hvernig hann handlék stein-
ana og var þá oft fljótur að taka
það sem nothæft var en henda öðru
frá. Þessar ferðir sem oft voru í
4-6 menn voru vel skipulagðar og
allt gekk upp hjá Marteini. Ekki
síður verkin hans mörgu, físalögn,
úti og inni, gijótveggir og arin-
hleðslur þar sem hveijum steini var
haganlega fyrir komið, allt var unn-
ið af hagleik, kunnáttu og vand-
virkni og ekki síst snyrtimennsku.
Ef Marteinn tók að sér verk, mátti
treysta því 100 prósent að verkið
var vel unnið og skilað í lagi, enda
hafði hann lengst af nóg að gera
eða meðan þrekið leyfði. En Mar-
teinn sagði oft þegar ég eða aðrir
voru að dáðst að verkum hans, „ég
veit það ekki, þetta er bara í lagi.“
Mörg á hann nú listaverkin úr
íslensku gijóti víða um land, þó lík-
lega flest á ísafirði, en þar dvaldi
hann löngum á árum áður. Oft sá
ég að hann var vinsæll hjá fólkinu
sem hann vann fyrir, sérstaklega
þó hjá húsfreyjunum sem eldað
höfðu fyrir hann á meðan á verki
stóð, enda sjálfsagt verið þakklátur
og ekki kröfuharður í matarmálum.
Þær sáu eftir honum þegar hann
fór, enda Marteinn ætíð léttur í
lund og sá oft spaugilegu hliðarnar
á mannlífinu fremur en hin alvar-
legu og svo hafði hann þann ein-
staka kost að geta gert grín að sjálf-
um sér sem ekki er algengt nú á
dögum.
Ferðalög heilluðu Martein alla tíð
og var hann alltaf tilbúinn að
skreppa eitthvert út fyrir bæ, ak-
andi eða jafnvel fjúgandi, en hann
lét mig eitt sinn plata sig uppí litla
2 sæta Piper-flugvél og fljúga með
mér austur á Fagurhólsmýri og í
Vík árið 1976 er undirritaður var
að safna flugtímum og naut þess
að sjá landið okkar úr lofti. Einnig
var honum meðfædd fróðleiksfýsn
og forvitni í blóð borin, og mér
fannst gaman að sjá svipbrigðin á
andlitinu hér um árið þegar við
BOÐSKORT
Þér er boðið að koma á sýningu á 1996 árgerðum
af BMW glæsivögnum laugardaginn 11. nóvember.
Sýningin er opin kl. 10 - 17.
MARTEINN
DAVÍÐSSON
skruppum saman til New York-
borgar og hann tók á og klappaði
súlum og vegghleðslum í stórborg-
inni, en honum fannst eins og fleir-
um með ólíkindum hvað Ameríkan-
ar byggja há hús.
Svo gat hann verið svo skemmti-
legur í hópi, virtist passa allstaðar
inn í. Þótt hann þekkti engan,
þekkti hann oftast til fólks ef hann
fékk að vita hverra manna viðkom-
andi var. En Marteini var það eink-
ar lagið að snúa hversdagslegum
hlutum upp í grín á mannamótum.
Ef biðja þurfti um eitthvert við-
vik eða lán á verkfærum voru þau
komin upp á stétt að vörmu spori,
en Marteinn gekk að öllum sínum
hlutum vísum á verkstæði sínu á
Korpúlfsstöðum þar sem hann hafði
aðstöðu í rúm 20 ár og hafði kom-
ið sér upp góðum tækjakosti til að
saga og vinna við borð og aðra hluti
úr gijóti. Nú hefur Marteinn, dótt-
ursonur hans, sem unnið hefur með
afa sínum í mörg ár, tekið við verk-
stæðinu og nýtir sér vonandi það
sem hann hefur lært í handverki
af afa sínum.
Marteinn mat dóttursoninn mik-
ils og treysti honum vel til góðra
hluta, það heyrði ég oft á honum.
Enda brást Matti ekki þegar kallið
kom, er þeir nafnarnir voru í gijót-
leiðangri austur í Skaftafellssýslu
2. nóvember sl. Og víst er að erfitt
hefur það verið fyrir Matta að horfa
upp á afa sinn hverfa yfir móðuna
miklu og flytja hann svo heim til
fjölskyldunnar.
í lokin langar mig að þakka
Marteini tengdapabba fyrir allar
samverustundirnar í vinnu sem og
á fjölskyldukvöldum við tafl og
spjall og ýmsan fróðleik sem hann
lét okkur í té úr langri ævi sinni.
Þó met ég mest vináttu hans og
hlýtt viðmót í minn garð.
Hvíl í friði,
Jón Karl Snorrason.
Marteinn Davíðsson er látinn,
81 árs að aldri. Þegar María
hringdi í mig og tilkynnti mér nýaf-
staðið lát föður síns, seint að kvöldi
fimmtudagsins 2. nóvember, komu
þessar setningar Marteins fyrst
upp í huga mér: „Hvar er Mallý
mín, er ekki allt í lagi með Mallý
núna?“ Sjálf fékk ég oft á tíðum
svipaðar kveðjur „Hvernig hefur
Glóa mín það núna, af hveiju kom
ekki Glóa mín?“ Þannig setningar
og viðmót gera persónuleikann að
því sem hann er. Þannig spurði
hann síðast á fimmtudaginn fyrir
viku, þegar ég keyrði Maríu í
Efstaleitið til hans og ég taldi mig
of tímabundna til að stoppa hjá
honum. Svona gengur lífið, við
höldum alltaf að það sé nægur tími,
bara næst.
Marteinn var sterkur persónu-
leiki sem enginn gleymir. Hann var
listamaður, múrari að mennt, og
eftir hann liggja veraldlegir hlutir
víða um heim sem munu halda
minningu hans á lofti um ókomna
tíð. Marteinn var ríkur maður, flöl-
skyldan var einstaklega samheldin,
hann átti átti yndislega konu og
glæsilegar dætur sem allar unnu
honum mjög. Það var unun að sjá
hvað þær hlúðu að honum öllum
stundum, kynntist ég því best í
boðum og á öðrum mannamótum
sem við vorum saman á.
Það var alltaf grunnt í húmorinn
hjá Marteini. Fyrir allmörgum árum
ákváðum við að hafa vöruskipti.
Hann gaf mér eitt af þessum fá-
gætu steinborðum sínum með því
skilyrði að ég hugsaði um fætur
hans til aeviloka. Þótti mér þetta
góður kostur, hversu gamall sem
hann yrði, því það var svo gaman
að fá hann á stofuna. Þegar ég
hafði skafið líkþorn og sigg með
reglulegu millibili í nokkur ár var
Marteinn farinn að láta líða óeðli-
lega langt á milli meðferða. Svo
eitt sinn er hann kemur segir hann:
„Nú fer ég að borga, það lítur ekk-
ert út fyrir að ég ætli að hrökka
upp af.“ Þetta var einkennandi fyr-
ir Martein.
Sérstaklega vil ég minnast á
dótturson Marteins og nafna. Mar-
teinn yngri var hægri hönd afa sins