Morgunblaðið - 16.11.1995, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1995 33
llÍllgS
kaður
ára. Gestur og Gunnlaugur telja
þessa gagnrýni réttmæta og leggja
til að bæturnar lækki um 1% fyrir
hvert ár á aldrinum 50-74 ára og
bætur fyrir 100% miska endi þar
með í þremur milljónum króna. Þeir
leggja einnig til að ákvæði um að
engar bætur skuli greiddar ef miski
er metinn minni en 5% verði afnum-
ið.
Þungamiðja gagnrýninnar á
skaðabótalögin lýtur að margföldun-
arstuðlinum, sem er 7,5. í greinar-
gerð Gests og Gunnlaugs er lagt til
að í lögin komi samfelldur margfeld-
isstuðull fyrir alla starfsævina, lækk-
andi með hækkandi aldri. „Með þessu
teljum við að náist fram hvort
tveggja í senn: Réttlátari niðurstaða
um bætur fyrir fjárhagslegt tjón og
jafnframt, að ekki sé fórnað þeirri
einföldun bótaákvarðana, sem fólst
í setningu laganna."
í greinargerðinni er lagt til að í
lögin verði sett sérstök tafla með
breytilegum margfeldisstuðli. Hún
nær til tjónþola á öllum aldri, líka
þeirra sem eru eldri en 70 ára, en
núgildandi lög gera ráð fyrir að aldr-
aðir fái ekki bætur nema í undan-
tekningartilvikum.
í töflunni er gengið út frá að
skerðing vegna skattahagræðis og
eingreiðslu verði 33,3%. Tillagan
byggir á því að vaxtatekjur verði
skattfijálsar hjá bótaþegum til fram-
tíðar með sama hætti og verið hef-
ur. „Verði tekin ákvörðun um skatt-
lagningu vaxtatekna, þannig að
vaxtatekjur af höfuðstól bóta fyrir
varanlega örorku verði skattlagðar,
raskast forsendur sem tillaga okkar
miðast við,“ segir í greinargerð tví-
menninganna.
Lágmarkslaunaviðmiðun
Nokkuð hefur verið gagnrýnt að
skaðabótalög skuli gera ráð fyrir,
að, við útreikning bóta skuli ekki
miðað við hærri árstekjur en 4,5
milljónir, en þetta hámark getur leitt
til þess að hálaunamenn fái lægri
bætur en ella. Gestur og Gunnlaugur
telja ekki ástæðu til að breyta þessu
ákvæði, en þeir leggja hins vegar til
að í lagagreinina verði bætt lág-
markslaunaviðmiðun. Viðmiðunin
verði 1,4 milljóna árstekjur eða
116.667 krónur á mánuði allt að 67
ára aldri. Námsmenn, húsmæður og
aðrir þeir sem litlar eða engar tekjur
hafa falla undir þetta lágmark, en
þeir, sem gagnrýnt hafa lögin, hafa
bent á að þau leiði til óeðliíegrar
mismununar milli þeirra sem engar
tekjur hafa og þeirra sem hafa tekj-
ur. -
Jón Erlingur Þorláksson trygg-
ingafræðingur bendir t.d. á þetta í
riti sínu „Slysabætur og íslensk
skaðabótalög“. Hann tekur dæmi af
tveimur konum sem verða fyrir slysi
og hljóta 100% örorku. Önnur er
húsmóðir en hin útivinnandi með eina
milljón í árstekjur. Lögin færa hinni
fyrrnefndu 20 milljónir í heildar
bætur en þeirri síðari 11,5 milljónir.
Astæðan er sú að við örorkumat
hinnar tekjulausu er miðað við lækn-
isfræðilegt mat en í hinu tilvikinu
er reiknað út fjárhagslegt örorku-
mat.
í álitsgerð tvímenninganna eru
áhrif tillagnanna á fjárhæð slysabóta
í þjóðfélaginu í heild ekki metin.
Fram hefur komið hjá talsmönnum
tryggingafélaganna að hækkun
margföldunarstuðuls laganna hafi í
för með sér hækkun iðgjalda, meðal
annars vegna skyldutryggingar bíla.
Álitsgerð Gests Jónssonar og
Gunnlaugs Claessen var kynnt á
fundi í allsheijarnefnd í vikunni.
Samkvæmt upplýsingum Sólveigar
Pétursdóttur, formanns nefndarinn-
ar, hefur hún ekki verið tekin til
efnislegrar meðferðar í nefndinni en
verið er að senda hana út til umsagn-
ar ýmissa aðila.
Tillaga að skipuriti
nýja sveitarfélagsins Framkvæmdastjórn Bæjarstjóri
\ Sléttu-
ÍXr hreppur
Stjórnsýslu- og fjármálasvið
Bæjarritari
T
Suðureyri |* Flateyri | Þinnevri I Stjómsýsla 1
Þjónustuftr. [ Þjónustuftr. [ Þjónustuftr. [
Fjármál
Fjármálastj.
^lsafjörður efífí0l
Félagsþjónustusvið Fræðslu- og menningarsviði Umhverfissvið Hafnamál
Félagsmáiastjóri [ Fræðslufulltrúi Bæjartæknifr. Hafnarstjóri
v\
Sléttuhreppur og
'fjaltameppur
yra ubdir
tsafjörð
Sá
sex sveitar-
félaga vestra
5'

Tekjur sveitarsjóðs og
fyrirtækja á íbúa 1994
ísafjörður [ ..1139.515 kr.
Flateyri í:- ■ i 110.270 kr.
Þingeyri \ ] 125.210 kr.
Mosvallahr. \ j 79.653 kr.
Mýrahreppur I :i-:4 71.866 kr.
Suðureyri [IJ 114.034 kr.
Heildarskuldir sveitarsjóðs
og fyrirtækja á íbúa 1994
Peningaleg staða sveitarsjóðs
og fyrirtækja á íbúa 1994
Isafjörður |
Flateyri |
Þingeyri |
Mosvallahr. \
Mýrahreppurl
Suðureyri\
258.795
465.748
444.708
152.170
30.087
509.722
-139.726
Isafjörður \
Flateyri \
Þingeyri |
Mosvallahr. \________
Mýrahr. □+22.803
Suðureyri \
-123.949
•300.884
-350.746
-391.875
Samtalsl
132.295 kr.
Samtalsí
305.133
Samtals
-187.328
Igreinargerðinni segir að byggð
á norðanverðum Vestfjörðum
hafi átt í vök að veijast á
undanförnum árum, umtals-
verður kvóti verið fluttur á brott af,
svæðinu og atvinnufyrirtæki átt í
erfiðleikum. Samhliða minnkandi
tekjumöguleikum séu gerðar auknar
kröfur um þjónustu af hendi sveitar-
félaganna og óbreytt ástand skapi
hættu á enn frekari byggðarröskun.
Tilgangur sameiningarinnar er að
efla byggð á svæðinu, treysta sam-
stöðu byggðarlaga og snúa vörn í
sókn, eins og segir í greinargerðinni.
Tugmilljóna sparnaður í
yfirstjórn
Samstarfsnefndin leggur áherslu
á að sameining sveitarfélaga sé for-
senda þess að þau geti tekið við
auknum verkefnum, á borð við mál-
efni grunnskólans, frá ríkinu. Með
sameiginlegri yfirstjórn fæst betri
yfirsýn, sem gerir alla stjórnun og
uppbyggingu á svæðinu í heild
markvissari. Ein bæjarstjórn verði í
stað sex sveitarstjórna, og skilvirkni
í stjórn svæðisins aukist. Með sam-
nýtingu þjónustu, s.s. yfirstjórnar
og félagslegrar þjónustu, má ná
fram hagræðingu í rekstri. Sam-
starfsnefndin áætlar að spamaður
vegna minni yfirstjórnar geti numið
tugum milljónum króna á kjörtíma-
bili.
Fjárhagsleg. endurskipulagning
sveitarfélaganna verður auðveldari
ef af sameiningu verður. Þá telur
sameiningarnefndin að ef ekki komi
til sameiningar, muni sum sveitarfé-
laganna eiga erfitt með að standa
undir þeirri þjónustu við íbúa sína,
sem lögbundin er, nema __________
með skattahækkunum eða
skuldaaukningu. Nýtt
sameinað sveitarfélag
mun gefa fyrirtækjum á
svæðinu betri möguleika
til samvinnu eða samruna,
og innbyrðis samkeppni
sveitarfélaga mun minnka að mati
sameiningarnefndarinnar. Þá mun
eitt sveitarfélag eiga auðveldara
með að tryggja að kvóti haldist inn-
an svæðisins, en mörg lítil sveitarfé-
lög.
Skuldir lækki um 140 milljónir
Ibúaljöldi sameinaðs sveitarfé-
lags verður tæplega 5.000. Ef tekið
er mið af ársreikningum sveitar-
félaga og fyrirtækja þeirra, árið
1994, verða heildartekjur sveitar-
félagsins 641 milljón króna á ári.
Heildarskuldir þess yrðu um 1.490
milljónir króna, eða um 305 þúsund
Greinargerð samstarfsnefndar um samein-
ingu sveitarfélaga á Vestfiörðum
Bent er á
margþættan
ávinning
Samstarfsnefnd um sameiningu sveitarfélaga
hefur sent frá sér greinargerð með tillögu
sinni um sameiningu sex sveitarfélaga á norð-
anverðum Vestfjörðum, sem kosið verður um
2. desember næstkomandi. Siguijón J. Sig-
urðsson tók eftirfarandi saman.
Gera verður
greinarmun
á byggðar-
lagi og
sveitarfélagi
krónur á hvern íbúa. Sameiningar-
nefndin gerir ráð fyrir að framlag
úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga lækki
skuldir nýja sveitarfélagsins um 140
milljónir króna, eða í um 276 þús-
und á mann. Miðað við óbreyttar
tekjur sveitarfélagsins
verður afgangur frá
rekstri þess um 24% af
tekjum.
Hvert byggðarlag
heldur sínu nafni
enda sé það hlutverk nýrrar sveitar-
stjórnar. Nefndin hefur látið vinna
yfirlit yfir þá þjónustu á sviði félags-
mála, umhverfismála og fræðslu-
mála, sem til staðar yrði í hveiju
byggðarlagi hins nýja sveitarfélags.
Þar er einungis um hug- --------------
myndir að ræða, endanleg
ákvörðun um þjónustu
bíður nýrrar sveitarstjórn-
ar.
Drög að bæjarmála-
samþykkt liggja fyrir og gerir sam-
einingarnefndin tillögu um að í bæj-
arstjórn sitji 11 menn, 5 menn verði
í bæjarráði og hver nefnd hafi á 7
mönnum að skipa. Stjórn bæjarins
verði skipt í 4 svið, stjórnsýslu- og
fjármálasvið, félagsþjónustusvið,
fræðslu- og menningarsvið, og um-
hverfissvið, auk hafnarmála. Skrif-
stofur sveitarfélagsins verða á
ísafirði, en þjónustufulltrúar verða
á Suðureyri, Flateyri og Þingeyri.
Hvert byggðarlag mun halda sínu
nafni innan sveitarfélagsins, og
sameiningarnefndin gerir ekki til-
lögu um nafn á nýja sveitarfélagið,
Ekki bara skuldir,
eigriir líka
í greinargerðinni er spurt hvort
íbúar svæðisins muni missa ein-
hverja þá þjónustu, sem þeir hafa
nú, við sameininguna. Það er nýrr-
ar sveitarstjórnar að taka ákvörðun
um það, en sameiningarnefndin
gerir þær tillögur að allir eigi rétt
á sömu þjónustu, og því ætti þjón-
usta ekki að skerðast við samein-
inguna.- íbúar sumra byggðarlaga
munu raunar fá aðgang að þjón-
ustu sem þeim hefur ekki staðið til
boða hingað til.
Verða smærri byggðarlögin byrði
á ísfirðingum? Skuldir á hvern íbúa
á ísafirði munu aukast um 15 þús-
und krónur við sameininguna. Erf-
iðleikar í einstökum nágranna-
byggðarlögum ísafjarðar, eins og
fólksfækkun, hafa til dæmis áhrif
á atvinnuástand á ísafirði. Upp-
bygging á svæðinu í heild er mikið
hagsmunamál fyrir ísfirðinga að
mati sameiningarnefndarinnar.
Tilfinningar ráða ferðinni
Tilfinningar margra íbúa í garð
heimabyggðarinnar, gera þeim erfitt
fyrir að samþykkja sameiningu að
mati nefndarinnar en í greinargerð
hennar kemur fram að nauðsynlegt
sé að gera greinarmun á byggðar-
lagi og sveitarfélagi. Byggðarlagið
mun verða til staðar, þótt sveitarfé-
lagamörk verði afnumin. Nefndin
bendir líka á að landfræðilegar
ástæður hafi ráðið sveitarfélaga-
mörkum áður fyrr og eðlilegt sé að
sveitarfélögin fylgi þeirri þróun. Með
betri samgöngum innan svæðisins
hafi landfræðilegum hindrunum ver-
ið rutt úr vegi.
Sameiningarnefndin telur að full-
yrðingar um skuldasöfnun einstakra
sveitarfélaga í trausti þess að af
sameiningu verði, eigi ekki við rök
að styðjast. Nefndin telur skulda-
aukningu nokkurra sveitarfélaga
vera áhyggjuefni, en áréttar að á
bak við margar skuldbindinganna
séu fjárfestingar sem komi sameig-
inlegu sveitarfélagi til góða. Það
erfi ekki einungis skuldir heldur
eignir líka.
Mörgum hefur þótt skammur tími
til fyrirhugaðra kosninga, en í grein-
argerð sinni setur sameiningar-
nefndin fram þau rök að ákvörðun
sameiningu verði að liggja
— tímanlega fyrir vegna fjár-
hagsáætlunar sveitarfé-
laga fyrir árið 1996. Einn-
ig sé fjárhagsleg staða
margra sveitarfélaganna
með þeim hætti að til að-
gerða þurfi að grípa, sem
allra fyrst. Nefndin lýsir
einnig þeirri skoðun sinni að ef
dráttur verði á kosningunum muni
lítið gerast fyrr en næsta haust og
þá hafi dýrmætur tími farið fyrir
lítið.
í tölulegum upplýsingum sem
fylgja greinargerðinni kemur m.a.
fram að mannfjöldi á norðanverðum
Vestfjörðum hefur nánast staðið í
stað síðustu 25 árin, eða allt frá
árinu 1971. Þá hefur botnfiskafla-
mark á svæðinu lækkað úr því að
vera 7,44% af heildarúthlutun kvóta
á fiskveiðiárinu 1991/1992 í það að
vera 6,55% fyrir fiskveiðiárið
1994/1995.
um
Nafn á nýtt
sveitarfélag
hlutur nýrr-
ar sveitar-
stjórnar