Morgunblaðið - 16.11.1995, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ

LISTIR
Bóksala Björns H. Jónssonar, fyrrum sóknarprests, í kjallara á Hjarðarhaga
Morgunblaðið/Kristinn
BJÖRN H. Jónsson hefur safnað bókum og tímaritum með
markvissum hætti í liðlega þijá áratugi.
Eins og undan
rúminu
BÓK er best vina segir mál-
tækið og segja má að Björn
H. Jónsson, bókasafnari og
fyrrverandi sóknarprestur á
Húsavík, hafi komið sér mak-
indalega fyrir í góðra vina
hópi í kjallaranum á Hjarðar-
haga 24, þar sem hann hefur
hafið sölu á bókum og tímarit-
um úr eigin safni.
í kjallaranum kennir
margra grasa: Fréttablöð,
tímarit og bækur af öllu tagi.
A að giska þijú þúsund titlar.
Það er þó einungis brot af
safni Björns. „Þetta er eins og
undan rúminu. Það er heilmik-
ið til viðbótar í geymslu hér í
Reykjavík, auk þess sem húsið
mitt á Húsavík, 160 fermetrar,
er fullt af bókum,“ segir Björn
sem býr nyrðra en dvelst um
þessar mundir í Reykjavík.
Hann hefur um langt árabil
verið annálaður áhugamaður
um bækur og tímarit. Skipu-
lögð söfnun hófst hins vegar
ekki fyrr en árið 1963, þegar
hann tók við starfi sóknar-
prests á Húsavík. „Fyrst um
sinn safnaði ég aðallega tíma-
ritum og keypti einungis þær
bækur sem ég hafði áhuga á.
Smám saman fór ég síðan að
safna þeim markvisst líka,“
segir Björn.
Hann segir ennfremur að
ómögulegt sé að meta safnið
til fjár enda hafi hann „sem
betur fer“ ekki hugmynd um
hvað hann hafi eytt miklu í
kaup á bókum. „Eg varð oft
að slá lán og get ekki sagt
annað en bankar hafi sýnt
þessu áhugamáli mínu mikinn
skilning.“
Engin eftirsjá
En hvers vegna skyldi hann
vera að selja? „Ég er eiginlega
að létta börnunum mínum lífið.
Safnið er svo stórt í sniðum að
það er óhugsandi að þau geti
tekið við því öllu eftir minn
dag. Fólk verður að hafa geysi-
legan áhuga til að standa í
þessu, svo ekki sé minnst á
geymslurými. Ég ætla því að
reyna að selja eins mikið og
ég get.“
Björn kveðst ekki sjá eftir
bókunum. „Ég er þannig gerð-
ur að þegar ég hef tekið
ákvörðun um eitthvað, stend
ég við hana. í þessu tilfelli var
ekki um annað að ræða.“
Elsta bókin sem Björn
hyggst koma í verð að þessu
sinni er Vasakver frá 1782. Er
hún metin á tíu þúsund krónur,
en bókin hefur látið nokkuð á
sjá. Dýrasta bókin í kjallaran-
um er á hinn bóginn fyrsta bók
Thomasar Sæmundsen, frá
1832. Er hún föl fyrir 45 þús-
und krónur.
Björn hefur forðað mörgu
merkisritinu frá glötun í gegn-
um tíðina en fornbókasalar
syðra hafa oftar en ekki bent
á hann þegar fólk vill losa sig
við bækur eða tímarit. „Ég vildi
koma mér upp eins fullkomnu
safni og hægt var og bóka- og
tímaritasöfnun er svo sannar-
lega lífsfylling, þegar miðar í
rétta átt.“
Tímaritamiðlun
Björn á mikið af fágætum
bókum og tímaritum í fórum
sínum, meðal annars illfáan-
lega árganga af tímaritum á
borð við Skírni, Andvara, Úlf-
ljót, Læknablaðið og Lögfræð-
ing. Fyrir vikið hefur hann
getað liðsinnt fjölda fólks sem
vanhagað hefur um slík rit en
hann á fleiri en eitt og jafnvel
fleiri en tvö eintök af mörgum
tölublöðum. Meðal dyggra við-
skiptavina Björns eru Lands-
bókasafnið, Þjóðarbókhlaðan,
Seðlabankinn og Háskóli ís-
lands. „Það má eiginlega kalla
þetta tímaritamiðlun en tíma-
ritin mín hafa dreifst um allt
land.“
Björn kann margar spaugi-
legar sögur tengdar bóka-
söfnuninni. Einhveiju sinni
sótti Páll á Aðalbóli, kunnur
bókasafnari norðan heiða,
hann heim á Húsavík í því
skyni að líta á safnið. Svipað-
ist hann vel og vandlega um
en sagði síðan: „Áttu ekki
Stúlku handa mér, Björn
minn?“ Skildi Björn hvað
klukkan sló en Stúlka er ljóða-
bók sem gefin var út á liðinni
öld. Varð hann þó að svara
neitandi.
Skömmu síðar rakst Björn á
bókina á fornbókasölu í
Reykjavík. Sendi hann þá Páli
skeyti og kvaðst geta útvegað
honum Stúlku — en hún væri
dýr. Páll svaraði um hæl:
„Mátt kaupa Stúlku á hundrað
þúsund [gkr]!“
Björn var vart kominn inn
fyrir hússins dyr nyrðra er
síminn hringdi. Var það Páll
að spyija hvort hann væri ekki
með Stúlku með sér. „Jú,“
svaraði Björn að bragði, „hún
er hérna í rúminu hjá mér.“
Vöktu þessi ummæli umtals-
verða kátínu í sveitinni enda á
tímum sveitasímans alræmda.
Björn ætlar að hafa bóksöl-
una opna svo lengi sem eitt-
hvað selst en hún er opin milli
klukkan 14 og 18 á virkum
dögum og milli klukkan 10 og
16 á Iaugardögum.
Óvægin »
innsýn
KVIKMYNPIR
R c g n b o g i n n
Útigangsstrákar „Le fils |
du requim" ★ ★ Vi
Leikstjóri: Agnés Merlet. Handrit: Agnés og |
Santiago Amigorena. Aðalhlutverk: Ludovic *
Vandendaele, Erick Da Silva. Gauniont.
1993. Enskur texti.
FRANSKA myndin Útigangsstrák-
ar segir frá tveimur bræðrum, Mar-
teini og Símoni, sem eru hreinræktað-
ir villingar. Þeir haldast ekki í skóla,
eru í eilífum slagsmálum og skemmd-
arfysnin fær útrás í verslunum að
næturlagi. Ekkert betrunarheimili
getur haldið þeim og þeir eru of ung-
ir til að vera settir í fangelsi fyrir
þjófnað og eyðileggingu. Vopnaðir
kaupmenn elta þá í hópum og þeir
hafast við um tíma í braki af rútu
sem þeir stela í byijun myndarinnar
og aka fram af klettum.
Strákamir eru einstæðingar og
koma frá heimili þar sem móðirin er
horfín og faðirinn er á eilífu fylleríi.
En leikstjórinn, Agnés Merlet, leggur
sig ekki í framkróka við að vinna
áhorfendur á þeirra band eða fylla
þá samúð með örlögum þeirra. Mynd-
in lýsir blákalt skuggaveröld drengj-
anna, falslaust og af raunsæi án þess
að taka neina afstöðu. Þeir tilheyra
því sem kallað er dreggjar samfélags-
ins og eiga miklu fremur heima í
hörðum heimi útigangsmanna en sak-
leysislegri bamaveröld, sem þeir eiga
lítið sameiginlegt með. Stundum rek-
ast þessir tveir heimar saman eins
og á mörkum draums og vemleika.
Skáldleg aðferð Marteins við að flýja
raunveruleikann er að ímynda sér að
hann sé fískur í undirdjúpunum.
Útigangsstrákar er nöturleg og
kuldaleg mynd, sviðsett að vetrarlagi
í niðumíddu umhverfí fransks smábæj-
ar þar sem hvergi skín vonarglæta.
Ludovic Vandendaele heitir strákurinn
sem leikur Martein og sá er einstak-
lega góður sem forhertur villingur,
gamallegur og bamslegur í senn.
Sömuleiðis er Erick Da Silva góður í
hlutverki Símonar. Sagan er stundum
nokkuð reikul en gefur athyglisverða
og óvægna innsýn í heim þeirra sem
eiga ékki í nein hús að venda.
Arnaldur Indriðason
I
■
i
I
[
\
I
i
Kyrrt þótt það dansi
Myndlist á sér margar hliðar. Þóroddur Bjamason heimsótti Ing-
ólfsstræti 8 og sá verk Hreins Friðfínnssonar og hlutfeldi.
í INGÓLFSSTRÆTI í Reykjavík
eru fleiri menningarsetur en Is-
lenska óperan til húsa. Myndlist
á sinn stað við götuna í húsi
númer 8. Gallerí Ingólfsstræti
8. Þó að þar sé ekki jafn vítt til
veggja og í óperunni er húsnæðið
vel fallið til myndlistarsýninga.
Hvítir veggir, ljósgrátt gólf,
gluggakista, sem ein og sér gæti
hýst þokkalegar sýningar, og
verk Hreins Friðfinnssonar er
það sem fyrir augu ber þegar lit-
ið er inn.
Hlykkjast um veggi
Verkin sem Hreinn sýnir í þess-
um sal eru ólík hvert öðru að
gerð en hafa þó svipað yfirbragð,
ljóðrænt og fínlegt.
Stór og dökk verk eru oft talin
gluggi inn í flæktan huga mynd-
listarmanns en þegar ég gekk nær
verkinu „Gluggi minn um nótt“
gat ég séð listamanninn, og and-
artakið sem verkið fæddist, fyrir
mér þar sem hann situr andvaka
við glugga og starir út í myrkrið.
Myrkrið er gert úr pappír og verk-
ið er fáanlegt í þremur eintökum.
Þijár rómantískár stundir við
gluggann.
Grannir vírar hlykkjast um
veggi og liggja við segla í verkinu
„Sýsl“. Ekki veit ég hvort Hreinn
er að fjalla þar um íslenska sagn-
orðið „sýsl“ eða hvort hann hafí
bara verið að sýsla við segul, vír-
búta og vírnetsbúta um tíma og
hér væri ein útkoman. Mig lang-
aði allavega að sýsla við verkin
og kanna samspil efnanna enn
frekar en lét mé_r löngunina nægja
í þetta skipti. I hinum rúmgóða
glugga salarins er geim-disklaga
höggmynd. Hún er öll spegilhjúp-
uð að innan þannig að hlutimir
inni í myndinni dansa á mismun-
andi vegu eftir Jwí hvernig komið
er að verkinu. Eg fór eins nálægt
því og hægt var og sá þar tening,
myndaramma og úr á rauðgulu
laufblaði. Verkið heitir „Kyrralíf"
og víst var það kyrrt þótt það
dansaði en þegar ég leit nánar á
úrið sá ég að það gekk rétt. Kyrra-
lífstitillinn snerist jafnharðan upp
í orðaleik.
Portúgalskt ljóð
Á neðri hæð eru tveir salir.
Annar er skrifstofa en hinn er
„hlutfeldisalur". Hlutfeldi er
„gamalt nýyrði“ yfir myndverk
sem búið er til í fleiri en einu ein-
taki. Þessi verk eru þarna til sýn-
is og hægt er að festa kaup á
þeim. Ég spurðist fyrir um einstök
verk og eitt vakti sérstaka at-
hygli mína. Það var talnaröð á
svörtu lego-kubbaspjaldi sem not-
að er til að merkja skrifstofur. f.
„Þetta er verkið Portúgalskt ljóð (
eftir Kristján Guðmundsson. ■
Hann er einnig með annað verk '
til sölu hér sem heitir „Nútíma-
ljóð“,“ sagði Svanur Kristbergs-
son annar rekstraraðili gallerís-
ins, og benti mér á símann á skrif-
stofunni. Ég greip símann og
hringdi í númerið á spjaldinu og
þaðan kom verkið „Nútímaljóð“.
Það verk kostar 500 kr. aukreitis j
en aðstöðu minnar vegna fékk ég ?
það afgreitt með kynningaraf-
slætti.