Morgunblaðið - 22.11.1995, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 1995 33
AÐSEIMDAR GREINAR
Verulegar greiðslur sjúklinga
auka aðsókn að sjúkrahúsum
Heildarkostnaður eykst
Tafla I Munur á löndum eftir greiðslu sjúklinga fyrir heilsugæslu
Sjúkl. greiða ekki Fjöldi Fjöldi lækna á samskipta Fjöldi Nýting legurýma sjúkra- Heildarkost. „fyrir gr.lukörfú“ heilbrigðis-
fyrir heilsugæslu 1000 heilsu- á 1000 rúma/ þjónustunnar
úr eigin vasa íbúa gæslu íbúa íbúa á íbúa
Vestur-Þýskaland Kanada Bretland ) 1,6-2,6, 11,5-5,6, (10,0-38,0) 3,7-1,7 1915-848 doll.
Danmörk j Meðalt. 2,1 17,0 21,0 2,6 1329 dollarar
Holland frland Sjúklingar greiða fýrir heilsugæslu úr eigin vasa Austurríki Frakkland Nýja-Sjáland Sviþjóð Finnland ) 1,6-3,2 (8,9-2,8) (14,0-28,0) (5,0-2,1) 1713-1050 doll.
Ástralía } Meðalt. 2,5 5,6 22,0 3,4 1427 dollarar
Belgfa Sviss Noregur ísland
MARGIR telja að
eigin greiðslur sjúkl-
inga utan sjúkrahúsa
hafi veruleg áhrif á
heildarkostnað heil-
brigðisþjónustunnar.
Samkvæmt athugun
OECD virðast lágar
eða engar greiðslur frá
sjúklingum til heilsu-
gæslu draga heldur úr
heildarkostnaði til
heilbrigðisþjónustu
vegna þess að sjúkl-
ingar leita því minna
til sjúkrahúsanna.
í töflu I má sjá
greiðsluform í heilsu-
gæslu, samskiptafjölda, sjúkra-
rúmanýtingu og heildargreiðslur
fyrir heilbrigðisþjónustu á íbúa í
vestrænum velferðarlöndum.
Úr þessari upptalningu er sleppt
Spáni, Portúgal og Grikklandi
vegna þess að þjónustan þar er
rýrari að vöxtum en í mörgum vel-
ferðarlöndum, ennfremur Japan og
Bandaríkjunum en þar er greiðslu-
fyrirkomulagið mjög frábrugðið
Evrópulöndum og Kanada. Vissu-
lega má ætíð gagnrýna val á sam-
anburðarlöndum enda þjónustan
nokkuð mismunandi. Margt er þó
svipað með þessum löndum. Nýting
bráðaruma svipuð, greiðsluhlutfall
af vergum þjóðartekj-
um og meðaltekjur
íbúa svipaðar en fleiri
læknar á 10.000 íbúa
í þeim löndum þar sem
íbúar greiða fyrir heil-
sugæslu. Niðurstöður
gefa því góða vísbend-
ingu.
í löndum þar sem
sjúklingar greiða ekk-
ert fyrir heilsugæslu
eru samskipti við
heilsugæslu tíðari þó
að læknar séu færri.
Heildarnotkun legu-
rúma færri á íbúa en
svipuð nýting bráða-
rúma. Heildargreiðsla mæld í
„greiðslukörfu" (Purchasing-pow-
er-parity) fyrir helstu læknisverk
og kostnaður við heilbrigðisþjón-
ustu sem hlutfall af heildarkostnaði
er lægri1,2 en í löndum þar sem
sjúklingar greiða nokkuð eða mikið
úr eigin vasa fyrir heilsugæslu.
Þetta kemur heim og saman við
álit heilsuhagfræðinga OECD1,2 að
greiðsla fyrir heilsugæslu getur
aukið heildargreiðslu til heilbrigðis-
mála, þó að hlutfall þeirra greiðslna
vegi tiltölulega lítið í heildarkostn-
aðinum. Orsökin er líklega sú að
lágum eða engum greiðslum til
heilsugæslu fylgja hærri sam-
Varað er við að hækka
um of eigin greiðslur
sjúklinga, segir Olafur
--3---------------------
Olafsson, enda eykur
það sjúkrahússinnlagnir
og heildarkostnað.
skiptatíðni í heilsugæslu og minni
aðsókn að leguplássum á sjúkra-
húsum, sem er langdýrasti hluti
þjónustunnar. Þetta hefur líklega
gerst á íslandi sbr. greiðslur fyrir
aðgerðir utan sjúkrahúsa.
Greiðslur sjúklinga úr eigin vasa,
þótt þær séu tiltölulega litlar, koma
mest niður á þeim er mest þarfnast
heilsugæslu, göngudeilda eða ann-
arrar utanspítalaþjónustu, þ.e.
Ólafur Ólafsson
Kvennafrídagurinn og
fréttamat ársins 1975
22. OKTÓBER sl. ritaði ég grein
í Morgunblaðið þar sem ég rifjaði
upp merkisatburð í sögu kvenna á
íslandi, Kvennafrídaginn 24. októ-
ber 1975.
í Morgunblaðsgreininni segir ég
frá atviki sem gerðist í Uppsölum.
Frásögn mín er eftirfarandi: „Og ég
segi Önnu frá atburði sem seint líð-
ur mér úr minni. Ég stundaði rann-
sóknir í Sviþjóð veturinn 1977 og
rakst þá á bók á háskólabókasafninu
í Uppsölum. Hún fjallaði um atburði
ársins 1975 á Norðurlöndum. Hún
var rituð af fréttamönnum í viðkom-
andi löndum og hafði Eiður Guðna-
son ritað kaflann um ísland. Mér lék
forvitni á að vita hvernig hann fjall-
aði um Kvennafrídaginn. Ég las
kaflann og ætlaði ekki að trúa mín-
um eigin augum. Það stóð ekkert
um Kvennafrídaginn,
ekki eitt einasta orð!
Svona var fréttamatið
á íslandi anno 1975.“
Skömmu eftir að
þessi grein birtist hafði
Eiður Guðnason sam-
band við mig og kvaðst
ekki kannast við að
hafa skrifað slíkan
kafla. Ég hafði lýst
þessu atviki eftir minni
og hafði ekki greinina
undir höndum. Við leit
hefur ekki fundist nein
slík grein undirrituð af
Eiði Guðnasyni. Er það
því líklega rangminni
mitt að Eiður hefði
skrifað hana og bið ég hann afsök-
unar á því.
En þessi eftir-
grennslan hefur engu
að síður staðfest það
sem í mínum augum
er kjarni málsins og
það sem stóð mér lif-
andi fyrir hugskots-
sjónum: í annálum árs-
ins 1975 um ísland er
Kvennafrídagurinn
ekki nefndur. Ég bað
fyrrverandi forstöðu-
mann handritadeildar
Háskólabókasafnsins í
Uppsölum að leita
greinarinnar. Hann at-
hugaði m.a. eftirtalda
fréttaannála: Svenska
Dagbladets Ársbok,
sem er ítarlegasti annállinn sem
kemur út í Svíþjóð, Aktuellt, Nár
i
Gerður
Steinþórsdóttir

Þeirri spurningu er
ósvarað, segir Gerður
Steinþórsdóttir, hvaða
fréttamenn bera
ábyrgð á þögninni um
Kvennafrídaginn.
var hur, Tidens Kalender, Áret i
Focus. Einnig skoðaði hann bækur
sem báru titilinn 1975, sænskar,
danskar, norskar og enskar.
Hvergi í þessum bókum er orð
um Kvennafrídaginn. Þótt líklega
sé unnt að fríkenna Eið Guðnason
af því að hafa samið slík yfirlit lýsa
þau fréttamati skrifaranna, sem
hafa byggt á íslenskum heimildum.
Þeirr'i spurningu er því ósvarað
hvaða fréttamenn eða heimilda-
menn bera ábyrgð á þögninni um
Kvennafrídaginn í annálum ársins
1975.
Höfundur sat í framkvæmdanefnd
um kvennafrí.
barnafjölskyldum og ellilífeyrisþeg-
um sem búa við lökustu kjörin og
hafa lítið reiðufé. Vitað er um dæmi
þess að þá er frekar leitað til sjúkra-
húsanna sem er dýr þjónusta. Þetta
atriði er mikilvægt því að framfarir
í skurð- og svæfíngartækni hafa
leitt til þess að nú eru 45-50% allra
skurðaðgerða framkvæmdar á
göngu- og dagdeildum eða á stofum
úti í bæ. Á St. Jósefsspítala í Hafn-
arfirði er þetta hlutfall 60%. í nán-
ustu framtíð má vænta þess að hlut-
fall þessara aðgerða hækki í
70-80%. Þessi þróun er hagstæð
þjóðhagslega séð og fjárhagsvandi
þeirra er mest þurfa á heilbrigðis-
þjónustu að halda má ekki draga
úr þessari þróun. í ofanálag er
hætta á að fólk leiti of seint eða
sinni ekki nauðsynlegum forvömum
og eftirliti sem því miður eru dæmi
um hér á íslandi. Þessar greiðslur
era stöðugt pólitískt bitbein og litill
friður skapast fyrir ráðamenn og
almenning. Lítt hugsaðar spamað-
■araðgerðir í heilbrigðisþjónustu geta
snúist upp í öndverðu sína.3
Varað er við að hækka um of
eigin greiðslur sjúklinga fyrir þjón-
ustu til heilsugæslu, annarrar þjón-
ustu utan sjúkrahúsa eða göngu-
deilda, því að þá er vísast að sjúkra-
húsinnlögnum fjölgi. Lágtekjufólk
á ekki að greiða fyrir þjónustu sem
einnhverju nemur. Vænsti kostur-
inn til sparnaðar og hagræðingar
er að beina sjúklingum sem mest
til heiisugæslunnar, annarrar ut-
anspítalaþjónustu og göngudeilda
frá dýrum sjúkrahúslegum sem
taka um 60% af kostnaðinum til
heilbrigðisþjónustunnar og vega
þyngst í heildarkostnaði heil-
brigðisþjónustunnar.
Höfundur er landlæknir.
Nýkomin:
Skinnefni
Vatteruð spariefni
Rósótt flúnel
Stór tölusending
Ný fatamerki
Dragtaefni
Samkvæmisefni
Fínt flauel o.fl., o.fl.
L ’
VIRKA
MÖRKINNI 3
(VIÐ SUÐURLANDSBRAUT)
SÍMI 568 7477
Getur þú
ímyndað þér
þá tilfinningu
að taka við
44 milljóna
króna ávísun?
LfTT#
Til mikils að vinna!
Alla miðvikudaga fyrir kl. 17.00.
dravmabanki
íslanðs
Tékkareikningur tv.
77 B
Greiðið gegn tékka þessum ^ ^
>■ . ...JáM
Krónur-
' "söj

Reykjavík
fíMd Ml'

Á^nriiaðhéflyrirneðan
aðalúvbú