Morgunblaðið - 03.12.1995, Blaðsíða 16

16 D SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
• VININ
<Þaó getur reynst erffitt
__} aó velja rétta vínió meó
Ojólamatnum. Steingrim-
ur Sigurgeirsson geffur
) nokkur góóráó.
JÓL OG ÁRAMÓT eru tvímæla-
laust sá tími ársins þegar við
gerum best við okkur í mat og
drykk. Það er hins vegar ekki allt-
af einfalt að velja vín með íslensk-
um jólamat, kjósi menn að neyta
þess. Jafnt vegna þess að úrval
er fremur takmarkað sem og að
ýmsar matarhefðir okkar eru ekki
beinlínis til þess fallnar að ein-
falda valið á víni.
Það er ekki síst sú hefð að
borða mikið af reyktu og söltuðu
kjöti í kringum jólin sem flækir
málið sem og sætir hlutir á borð
við brúnaðar kartöflur, rauðkál
og ýmislegt annað af því tagi, er
eiga ættir sínar að rekja til hins
gamla danska eldhúss.
Á jólunum er hins vegar einnig
oft að finna íslenska villibráð á
borðum, s.s. rjúpu eða hreindýr,
og hún á vissulega skilið að menn
taki upp úr kjallaranum góðar
flöskur frá bestu rauðvínshéruð-
um Frakklands: Bordeaux, Bo-
urgogne og Rhone.
Almennt má því segja að þó
að vissulega sé ástæða til að
hafa gott vín á borðum þessa
daga er ekki alltaf víst að það
muni njóta sín til fulls. Því getur
verið heppilegra að velja vín í
meðalverðflokki er hentar betur
með mörgum hefðbundnum jóla-
réttum en dýrt vín sem ekki fær
að njóta sín til fulls.
Sjaldan er betra tilefni en um
jól og þó sérstaklega áramót að
taka upp flösku af góðu kampa-
víni. Kampavín er kjörinn drykkur
til að halda upp á merk tímamót
í hópi náinna vina og ættingja og
myndast ávallt sérstök stemmn-
ing þegar það er veitt.
Varast ber að rugla saman
kampavíni og freyðivíni. Þó að
kampavín sé vissulega „freyðivín"
mega einungis vín frá héraðinu
Champagne í kringum borgina
Reims í norðurhluta Frakklands
bera þetta nafn. Vínin eru unnin
úr þrúgunum Pinot Noir, Pinot
Meunier og Chardonnay og freyða
vegna þess að síðari gerjun hefur
verið komið af stað í flöskunum.
Oftast er gott kampavín látið
þroskast í að minnsta kosti þrjú
ár í hinum risavöxnu kjöllurum
undir Reims og nágrannaborgum
áður en þau eru sett á markað.
Kampavín eru því aldrei ódýr,
enda miklu kostað til. Þau kosta
á bilinu 2.370-2.920 kr.
Ágaett úrval kampavína er til
sölu á íslandi og má nefna Veuve
Clicqout, Moet & Chandon,
Mumm, Taittinger og Gosset. Ég
ætla ekki að gera upp á milli
gæða þessara kampavína enda
eru þau öll góð. Hvert kampavíns-
fyrirtæki hefur aftur á móti sinn
stíl og verður hver og einn að
gera það upp við sig hvaða stíll
falli best að hans smekk.
Bestu kampavínin eru mjög
þurr og auðkennd með orðinu
„brut“ á flöskumiðanum. Margir
íslendingar virðast hins vegar
hafa vanið sig á að drekka tölu-
vert sætari kampavín, flokkuð
sem „demi-sec", og er það mið-
ur. Sætari kampavín eru fyrst og
fremst ætluð með eftirréttum í
lok máltíðar en ekki til að skála
í. Þess ber líka að geta að við
kampavínsframleiðsluna verður
einungis til þurrt vín. Sætu vínin
eru búin til með því að setja
sírópsblöndu út í þurra vínið.
Þar sem að flestir snæða kjöt
á jólunum henta hvítvín fyrst og
fremst með forréttunum. Það eru
nær engin góð og dýr hvítvín í
almennri sölu á íslandi á borð við
Puligny-Montrachet, Corton-
Charlemagne, Condrieu eða Pou-
illy-Fumé og betri vínin frá Chabl-
is. Það má þó finna nokkur ágæt-
is hvítvín á þokkalegu verði. Vín
frá Nýja-heiminum, þ.e. ríkja utan
Evrópu, hafa notið sívaxandi vin-
sælda hér á landi á síðustu árum
enda eru oftast mjög góð kaup í
þeim.
Sjálfur er ég einstaklega hrifinn
af þremur nýsjálenskum vínum
frá fyrirtækinu Stoneleigh, sem
nýlega hefur verið hafin sala á.
Vínin eru unnin úr þrúgunum Ri-
esling, (890 kr.) Sauvignon Blanc
(950 kr.) og Chardonnay (1.090
kr.) en hin tvö síðarnefndu eru
enn sem komið er einungis seld
í verslununum í Kringlunni,
Stuðlahálsi og á Eiðistorgi og
Akureyri. Þá stendur Chile-vínið
Santa Carolina (1.080 kr.) ávallt
fyrir sínu en það er unnið úr þrúg-
unni Chardonnay.
Kjósi menn fremur sígildara vín
frá Frakklandi ber ekki síst að
nefna Elsassvínin þrjú, semÁTVR
hefur í almennri sölu. Riesling
1992 frá Hugel (1.350 kr.) og
Gewurztraminer frá jafnt Doppf &
Irion 1994 (1.160 kr.) og Zind-
Humbrecht 1992 (1.970 kr.)eru
góð kaup. Af Búrgundarvínum vil
ég sérstaklega nefna vínið
Mercurey 1992 (1.600 kr.) frá
Bouchard Ainé en með fullri virð-
ingu fyrir Pouilly-Fuissé 1994
(1.690 kr.) frá sama framleiðanda
þá eru betri kaup í Mercurey-vín-
inu, sem er eldra og þroskaðra.
Bæði eru þau unnin úr Char-
donnay. Loks má nefna léttara
og ferskara vín frá Bordeaux
nefnilega Chateau Bonnet. Það á
mjög vel við t.d. létta skelfisks-
rétti.
Fyrir þá sem hafa kalkún á
borðum ber að taka fram að þar
getur hvítvín (ekki síst úr Char-
donnay) átt jafnvel ef ekki betur
við en rauðvín. Það er þó smekks-
atriði og persónulega kýs ég
fremur að drekka rauðvín með
kalkún en hvítvín. Fyrir þá sem
vilja hvítt má mæla sérstaklega
með Stoneleigh, Santa Carolina
og Mercurey.
Rauðvín eru þó þau vín sem
ráða ríkjum á þessum árstíma.
Þar er hægt að gera ágæt kaup
jafnt í ódýrari vínum sem dýrari.
Fyrst ber að nefna Beaujolais
Nouveau-vínin sem hafa verið
mjög vinsæl í desember á íslandi
síðustu þrjú til fjögur árin. Þetta
eru fyrstu vín uppskeruársins og
hefst sala á þeim í lok nóvem-
ber. Að þessu sinni voru fyrstu
Nouveau-vínin er bárust til lands-
ins frá öðrum héruðum en Beau-
jolais er lúta ekki jafnströngum
reglum um fyrsta leyfilega sölu-
dag. Fyrstu Beaujolais-vínin
komu svo í verslanir í kringum
mánaðamótin. Þetta eru ekki
mikil vín né merkileg enda er
markmið þeirra fyrst og fremst
að veita ánægju. Þau eru Ijúf og
þægileg, létt og ávaxtarík. Sú
hefð hefur myndast að bjóða upp
á Nouveau með jólahlaðborðun-
um í desember og er þar eiga
þau vissulega ágætlega við. Á
hlaðborðunum blanda menn
saman öllu milli himins og jarðar
og eru oftar en ekki með marga
mismunandi rétti á diskinum í
einu. Það væri að æra óstöðugan
að ætla að finna hið rétta vín
með enda myndi samsafn af
þessu tagi gera út af við flest
venjuleg vín. Beaujolais Nouveau
er hins vegar það létt og lipurt
að því tekst að smeygja sér fram-
hjá öllum bragðhindrunum er
kunna að verða á vegi þess. Það
gengur með kjötréttum, fiskrétt-
um og eftirréttum. Þetta er líka
tilvalið vín fyrir þá er ekki eru
vanir að drekka rauðvín en vilja
samt hafa rauðvín á borðum hjá
sér.
En hvað með sjálft jólavínið
með jólamatnum? í fyrsta lagi
skiptir auðvitað máli hvað það
má kosta. Ef fólk vill ódýrara vín
en samt gott eru nokkrir ágætir
kostir í boði. Sérstaklega myndi
ég vilja nefna tvö Cabernet Sau-
vignon-vín frá Chile nefnilega
Santa Digna 1993 frá Torres (910
kr.) og Villa Montes 1993 (950
kr.). Þetta eru með ódýrari rauð-
vínum í verslunum ÁTVR en þó
glettilega góð. Líklega allra bestu
kaupin í ódýrari rauðvínum í dag.
Af öðrum góðum vínum er kosta
undir þúsund krónur má nefna
hið spænska Montecillo Vina
Cumbrero (930 kr.) og hið portúg-
alska Periquita (910 kr.). Þetta
eru mjög góð vín miðað við verð
og vel gerð.
Þá skiptir miklu hvað er á borð-
um. Hangikjöt veldur oft nokkrum
erfiðleikum við val á víni. Kjötið
er bæði reykt og saltað og með-
læti með hangikjöti oftar en ekki
þannig að það gerir út af við
mörg dýrari vín. Sjálfum hefur
mér fundist að spænsk Rioja-vín
eigi mjög vel við hangikjöt, t.d.
Faustino (1.530 kr.), Montecillo
(930 kr.) eða Marques de Riscal
(1.140 kr.). Einnig hefur hið
spænska Torres Gran Coronas
(1.060 kr.) reynst vel með hangi-
kjöti.
Skinka eða svínalæri þarf milli-
þungt rauðvín og ættu fyrrnefnd
vín frá Spáni öll ágætlega við.
Rauðvín frá Bourgogne koma
einnig sterklega til greina og
kemur þá fátt annað til greina en
Mercurey 1991 (1.600 kr.), sem
einungis fæst í fyrrnefndum fjór-
um reynslusöluverslunum. Þá
gæti Bordeaux-vín í milliklassan-
um einnig hentað vel ekki síst ef
kjötið er ekki reykt eða í þá
minnsta ekki mjög mikið. Mitt
uppáhald er Chateau Coucheroy
1992 (1.220 kr.). Villibráðin krefst
hins vegar eins og áður sagði
höfugra og bragðmikilla vína. Frá
franska héraðinu Rhone koma vín
sem eru sem sniðin að íslenskri
villibráð, en fá þeirra fást hér í
almennri sölu. Chateauneuf-de-
Pape Les Cédres 1993 (2.010
kr.) er þó mjög góður kostur en
ódýrara og léttara vín frá suður-
hluta Rhone væri Chateau Val
Joanis (1.140 kr.). Hið síðar-
nefnda gæti gengið með léttari
villibráð og raunar einnig hangi-
kjöti og svínalæri.
Bordeaux-vín eru þó að mínu
mati þau er best henta ekki síst
í Ijósi þess, sem er á boðstólum.
Af vínum í almennri sölu í öllum
verslunum er Chateau Batailley
1989 (2.850) án nokkurs vafa það
sem best á við, ekki síst í Ijósi
þess að sá árgangur sem nú er
í sölu er mjög góður. Ódýrara
vín en ágætt væri Chateau Couc-
heroy. Þá er í sérlistaverslunun-
um í Mjódd og Austurstræti til
nokkuð úrval mjög frambæri-
legra vína sum á einstaklega
hagstæðu verði. Það á ekki síst
við Chateau Fombrauge 1990
(1.610 kr.) sem er Grand Cru frá
St. Emilion. Stórt og mikið vín
frá yndislegum árgangi sem
hefði gott af smá geymslu í við-
bót en er þó vel drykkjarhæft nú.
Einnig er ég mjög hrifin af Clos
de Marquis 1992 (1.740 kr.) frá
St. Julien og Chateau Grand-
Puy-Lacoste 1991 (2.140 kr.),
sem er Grand Gru Classé frá
Pauillac. Hið síðastnefnda þarf
þó nokkurn tíma til að opna sig
og veitti ekki af að umhella því
í karöflu með nokkurra klukku-
stunda fyrirvara.
Nýja-heimsvín í Bordeaux-
eða Rhone-stíl eru loks mjög
hagstæður kostur. Ég vil nefna
hið ástralska Lindeman's Bin 50
Shiraz (1.050 kr.) og hið chi-
lenska Santa Carolina Cabernet
Sauvignon 1989 (990 kr.). Þá er
von á tveimur einstaklega góðum
rauðvínum í reynslusölu í desem-
ber nefnilega Montes Alpha Ca-
bernet Sauvignon frá Chile og
Lindeman's St. George Cabernet
Sauvignon en bæði þessi vín
ættu að vera unnendum sérlist-
ans að góðu kunn sökum fyrri
kynna.